Jaarverslag 2008 Boeren in het Zuiden verdienen beter oft.be
Voorwoord Oxfam Fairtrade gaat vooruit! Jaarverslag 2008 Boeren in het Zuiden verdienen beter oft.be Colofon Samenstelling & redactie Lieve Haverbeke Met bijdragen van Karel Braem, Jeroen Brugge, Luc Coddens, Hanna De Groote, Luc Geldof, Danny Hutsebaut, Ilse Mallems, Ben Schokkaert, Petra Vandeputte, Werner Verbruggen Lay-out Grafische dienst Oxfam Fairtrade (Efraïm) Druk Cyclus Print (100% kringlooppapier) bij Druk in de Weer - Gent Verantwoordelijke uitgever: Koen Van Bockstal, Ververijstraat 15-17, 9000 Gent Inhoud Voorwoord Oxfam Fairtrade gaat vooruit Identiteitskaart Oxfam Fairtrade: hét voedingsmerk van eerlijke handel Bestuurlijk verslag Oxfam Fairtrade: cvba met waarden hoog in het vaandel Maatschappelijk verslag Oxfam Fairtrade: de impact van eerlijke handel Activiteitenverslag 1 Kwaliteit Activiteitenverslag 2 Ons assortiment Activiteitenverslag 3 Aankoop en productie Activiteitenverslag 4 Verkoop Activiteitenverslag 5 Marketing Financieel verslag Positief resultaat Duurzaamheidsverslag 1 Inleiding Duurzaamheidsverslag 2 Respect voor mens en milieu Duurzaamheidsverslag 3 Personeelsbeleid Duurzaamheidsverslag 4 GRI-index ed. oft: november 2009-209 art. nr.: 05172 Cover foto: Lieve Blancquaert 3 4 5 6 10 11 14 16 19 22 28 29 31 34 Beste klant, sympathisant, Beste lezer van dit jaarverslag, Met trots presenteren we u het jaarverslag van Oxfam Fairtrade. Het is een ongewoon jaarverslag voor een ongewoon boekjaar, dat een periode van anderhalf jaar beslaat. We rapporteren deze keer van 1 januari 2008 tot en met 30 juni 2009. We verlengden ons boekjaar om de dienstverlening aan onze klanten te verbeteren. Zo hoeven we bijvoorbeeld onze inventaris niet langer tijdens de drukke eindejaarsperiode te plannen, en kunnen we ons voorraadbeleid optimaliseren. Om nog transparanter te kunnen communiceren over onze impact en onze manier van werken, kozen we dit jaar bewust voor een integraal duurzaamheidsverslag volgens de principes van de internationaal erkende GRI-rapportering (Global Reporting Initiative). Dat betekent dat we niet alleen over onze activiteiten en financiële resultaten rapporteren, maar ook over bestuurszaken en een groter aantal milieu- en sociale aspecten. Via het GRI-model tonen we niet alleen onze successen maar ook onze werkpunten. Een aangescherpte efficiëntie met dito rapportage is de rode draad doorheen dit jaarverslag. In 2007 werden we geconfronteerd met een resultaat dat om directe actie vroeg. Onze inspanningen om ons merk nog nadrukkelijker in de markt te positioneren en een gezond resultaat neer te zetten hebben hun vruchten afgeworpen. Strak beheerste overheadkosten, een gezonde en evenwichtige margestructuur, een uitgebreid, maar uitgepuurd productgamma, een logistiek apparaat met vergrote slagkracht: dat zijn enkele van de vele ingrepen die ervoor zorgden dat we op een evenwichtige manier verder konden groeien, onze partners in het Zuiden maximaal ondersteunen en onze klanten met nog meer zorg omringen. Onder impuls van Oxfam Fairtrade heeft fair trade ondertussen een solide plaats verworven in de markt. We verheugen ons in het feit dat steeds meer merken, supermarktketens en tal van commerciële initiatieven nadrukkelijk kiezen voor dit relevante economische concept. En dat is uitsluitend toe te schrijven aan de inspanningen die u als klant, leverancier, medewerker of sympathisant onafgebroken leverde. Dit voorwoord is een uitstekende gelegenheid om u daarvoor te bedanken. Tegelijkertijd durven we hopen dat u het merk Oxfam Fairtrade ook in de toekomst blijft steunen: dankzij uw engagement zien duizenden boeren in het Zuiden hun kansen op een waardig bestaan toenemen. De cijfers liegen er niet om: fair trade maakt het verschil. De pioniers van het eerste uur, waartoe Oxfam Fairtrade zich zonder valse bescheidenheid mag rekenen, blijven keihard werken om de impact van dit schitterende economische project nog te vergroten. We blijven onverminderd ijveren voor fair trade die de kwetsbare producenten kansen biedt, met een grotere focus op Afrika en een zo groot mogelijke toegevoegde waarde in het Zuiden. We blijven onze hoge standaard volgen door te kiezen voor een minimumnorm van 51% fairtradeingrediënten voor samengestelde producten en een zo kort mogelijke aanvoerketen. De fairtradebasisprijs, fairtradepremie en voorfinanciering blijven hierbij de leidraad. We nodigen u graag uit om hierna te lezen hoe we dit tijdens het afgelopen boekjaar waarmaakten en waar we in de toekomst accenten leggen om op doordachte wijze te blijven groeien. Want daarvoor doen we het: om samen met u al die duizenden gezinnen in het Zuiden een waardig inkomen te kunnen garanderen. Luc Geldof, directeur Koen Van Bockstal, gedelegeerd bestuurder 2 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 3
Identiteitskaart Hét voedingsmerk van eerlijke handel Bestuurlijk verslag Oxfam Fairtrade vervult een pioniersrol in een snel groeiende fairtrademarkt. De groothandel koopt voedingsproducten van meer dan 110 kleine en middelgrote producentengroepen in het Zuiden, in landen als India, Sri Lanka, Thailand, Brazilië, Chili, Costa Rica, Paraguay, Benin, Ghana, Ivoorkust, Uganda, Tanzania en Zuid-Afrika. Daarvoor betaalt Oxfam Fairtrade hen een eerlijke prijs, die bijdraagt aan een waardig inkomen voor de producenten. Met de fairtradepremie geeft het bedrijf aan duizenden gezinnen de kans om in hun gemeenschappen te investeren. De boodschap is glashelder en kernachtig: Handel, uit respect. Oxfam Fairtrade werkt enkel met producentengroepen die goedgekeurd zijn door Oxfam-Wereldwinkels vzw. De vzw bracht in 2003 haar handelsactiviteiten onder in een aparte organisatie: Oxfam Fairtrade cvba, maar het is Oxfam-Wereldwinkels die beslist met welke producentengroepen Oxfam Fairtrade handelt. En het is Oxfam-Wereldwinkels die deze producentengroepen begeleidt en opvolgt. Met 60 medewerkers bouwt Oxfam Fairtrade aan een ruim assortiment van bijna 200 fairtradeproducten: koffie en thee, wijn, fruitsap, chocolade, koekjes en snoep, broodbeleg, gedroogde vruchten, rijst, conserven, olijfolie en allerlei specialiteiten. De voedingsproducten worden verdeeld via verschillende kanalen: de wereldwinkels in Vlaanderen en Wallonië, wereldwinkels in andere Europese landen, grootverbruikers (b2b), retail (supermarkten) en exportklanten. Respect voor alle stakeholders is daarbij van het grootste belang: respect voor onze partners in het Zuiden, onze handelspartners in het Noorden, de medewerkers, de vrijwilligers in de Vlaamse en Waalse wereldwinkels en de eindconsument. Voor het organogram van Oxfam Fairtrade verwijzen we naar het sociaal verslag, pagina 33. Het kantoor van Oxfam Fairtrade bevindt zich te Gent: aankoop / verkoop / marketing en administratieve diensten: Ververijstraat 15, B-9000 Gent logistieke diensten: Nijverheidsstraat 2 / blok 28, B-9070 Destelbergen Oxfam Fairtrade is een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (cvba). Het bedrijfskapitaal van de coöperatieve vennootschap Oxfam Fairtrade wordt verdeeld in drie soorten aandelen (klasse A, B en C). Ieder aandeel heeft een vaste waarde van 500 euro. Op aandelen van klasse A kan ingeschreven worden door de vzw Oxfam-Wereldwinkels en haar werkende leden. Aandelen van klasse A verlenen stemrecht in de Algemene Vergadering van Oxfam Fairtrade met één stem per aandeel. De vzw Oxfam-Wereldwinkels is meerderheidsaandeelhouder van de cvba Oxfam Fairtrade. Op aandelen van klasse B kan ingeschreven worden door alle rechtspersonen. Dit kunnen wereldwinkels zijn, maar ook andere bevriende organisaties. Aandeelhouders van klasse B hebben stemrecht in de Algemene Vergadering met één stem per aandeel. Het aantal aandelen in klasse B kan nooit meer bedragen dan 1/3 van het aantal aandelen van klasse A min één. Op aandelen van klasse C kan ingeschreven worden door alle rechtspersonen en particulieren. Aandelen van klasse C verlenen geen stemrecht. Het aantal aandelen van klasse C kan maximaal de helft bedragen van het aantal aandelen van klasse A en B samen. De huidige kapitaalverdeling ziet er als volgt uit: A - Oxfam Wereldwinkels vzw A - Andere B C Totaal: 1.400.000 361.500 94.500 173.000 2.029.000 Voor meer uitleg over participatie kunt u contact opnemen met luc.coddens@oft.be. Inspraak voor werknemers Inspraak in de werking van Oxfam Fairtrade door werknemers wordt georganiseerd via de vakbondsafvaardiging, het CPBW (Comité ter Preventie en Bescherming op het Werk), teambijeenkomsten en regelmatige personeelsvergaderingen. De gedelegeerd bestuurder, de directeur en de verschillende diensthoofden kunnen op elk ogenblik rechtstreeks worden aangesproken. Het arbeidsreglement voorziet procedures bij conflicten. Het huishoudelijk reglement sluit werknemers uit van lidmaatschap van de Algemene Vergadering. Algemene Vergadering Raad Van Bestuur Gedelegeerd bestuurder Oxfam Fairtrade: Algemene Vergadering In 2008 was er een Algemene Vergadering op 19 juni en een Bijzondere Algemene Vergadering op 27 oktober. Raad van Bestuur Directeur Management Team Medewerkers De leden van de Raad van Bestuur worden bekrachtigd door de Algemene Vergadering der aandeelhouders voor een mandaat van drie jaar. Een mandaat is onbezoldigd. De voorzitter heeft geen operationeel leidinggevende rol. Er zijn minimum vijf en maximum twaalf leden. Er mogen slechts zeven bestuurders van hetzelfde geslacht zijn. De Raad van Bestuur vergadert maandelijks. Op 30/06/09 bestond de Raad van Bestuur uit: Jan Cuyckens, Dirk De Wilde (voorzitter), Hilde Diels, Pieter-Jan Van de Velde, Pieter Vercruyssen (ondervoorzitter), May Verheijen, Dimp Verheyen. Koen Van Bockstal is gedelegeerd bestuurder. Foto: yel 4 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 5
Maatschappelijk verslag De impact van eerlijke handel Foto: Lieve Blancquaert De definitie van fair trade De internationaal meest aanvaarde definitie van eerlijke handel is de zogenaamde FINE*-definitie uit 2001: Eerlijke handel is een handelspartnerschap, gebaseerd op dialoog, transparantie en respect, dat streeft naar meer gelijkheid in de internationale handel. Het draagt bij tot duurzame ontwikkeling door betere handelsvoorwaarden aan te bieden aan en de rechten te verzekeren van gemarginaliseerde producenten en arbeiders, vooral in het Zuiden. Een meer uitgebreide definitie kun je lezen in het Charter of Fairtrade Principles, opgesteld door FLO (Fairtrade Labeling Organisation) en WFTO (World Fair Trade Organisation). De tekst staat o.a. op de website van FLO: www.fairtrade.net. * FINE is een informele koepel van de voornaamste internationale fairtradeorganisaties, namelijk FLO, IFAT (nu WFTO), News en EFTA. Zelf omschrijven we fair trade aan de hand van een aantal kernelementen: 1Fair trade = een bijdrage aan een menswaardig inkomen voor achtergestelde producenten, vooral in het Zuiden Grondstofprijzen en prijzen van landbouwgewassen zijn marktgebonden, en dus volatiel. Fair trade betaalt de FLOminimumprijs of de marktprijs als die hoger is dan de FLO-minimumprijs. Daarbij wordt altijd rekening gehouden met de productiekosten. Fair trade betaalt dus een eerlijke prijs. Daarbovenop betaalt fair trade een fairtradepremie. Die premie is bestemd voor de producentengroep. De leden beslissen samen over de besteding ervan. Samenwerken in een producentengroep biedt voor deze producenten een flinke meerwaarde, omdat ze meestal niet over de infrastructuur of het opleidingsniveau beschikken om hun ontwikkeling in eigen handen te nemen. Het zijn overwegend arme, familiale producenten. Soms, wanneer we bepaalde producten aankopen van maatschappelijk verantwoorde ondernemingen of plantages, zijn het fabrieks- of plantagearbeiders. Bijna al onze producenten wonen en werken in het Zuiden, maar ook partners buiten het strikt geografische Zuiden kunnen in aanmerking komen, als ze aan de voorwaarden voldoen. 2 Fair trade = zo rechtstreeks mogelijke aankoop met maximale transparantie Oxfam Fairtrade koopt zowat 75% van de producten (zowel gemeten naar volume als naar omzet) rechtstreeks bij de producentengroepen aan. Meer en meer gebeurt de aankoop en/of de export via een tussenhandelaar of een maatschappelijk verantwoorde onderneming. Met een tussenhandelaar bedoelen we een organisatie die verschillende producentengroepen overkoepelt, begeleidt en/ of ondersteunt, al dan niet in samenwerking met een niet-gouvernementele organisatie. Heel wat koffie en cacao bijvoorbeeld wordt via een koepel of unie van coöperaties aangekocht. Soms worden de producten aangekocht bij een maatschappelijk verantwoorde onderneming. FLO hanteert voor deze privéfabrieken en -plantages aparte criteria en garandeert dat de fairtradepremie ten goede komt aan de arbeiders. Een voorbeeld zijn de wijnbedrijven in Zuid-Afrika. Een van de FLO-criteria is dat de bedrijven meedoen aan het beleid van Black Economic Empowerment. Oxfam Fairtrade koopt niet alle producten in het Zuiden. Soms gebeurt de aankoop via een andere organisatie van eerlijke handel. Oxfam Fairtrade werkt enkel samen met organisaties van eerlijke handel die bij internationale koepels zoals FLO, WFTO (World Fair Trade Organisation, het vroegere IFAT) of EFTA (European Fair Trade Association) zijn aangesloten. Deze organisaties garanderen dat de aankoop volgens de principes van eerlijke handel en via zo weinig mogelijk tussenschakels verloopt. Ook de meeste producentengroepen met wie Oxfam Fairtrade samenwerkt, zijn lid van FLO en/of WFTO. Wat meteen garandeert dat ze voldoen aan de voorwaarden van eerlijke handel. Het doet allemaal niets af van onze ambitie om zoveel mogelijk meerwaarde in handen van de producenten te houden. Hoe transparant is de korte keten? Transparante keten mag niet verward worden met korte keten. Met korte keten bedoelen we dat we zoveel mogelijk (overbodige) tussenstappen uitschakelen, met transparante keten bedoelen we dat alle stappen in de handelsketen gekend en duidelijk zijn. De weg die het product volgt, van producentengroep naar wereldwinkel of supermarkt, is duidelijk. Wij geven ons bloot, onze handelspartners spelen open kaart. Bij door FLO gelabelde producten is de hele keten gelabeld: producent, verwerker, importeur, exporteur en verdeler. 3Fair trade = een ontwikkelingsstrategie die kiest voor capaciteitsopbouw Voor fair trade betekent capaciteitsopbouw of empowerment : maatregelen nemen om achtergestelde producenten sterker te maken, zodat ze hun ontwikkeling en die van hun gemeenschap in eigen handen kunnen nemen. Al deze maatregelen impliceren een samenwerking op lange termijn. We doen aan capaciteitsopbouw op (bedrijfs)economisch gebied (kwaliteitszorg, productontwikkeling, verbetering van logistiek en verpakking, marktinformatie, marketing, beheer en boekhouding) maar ook op sociaal en politiek vlak (verbetering van de democratie, de veiligheid, de zorg voor het milieu). Om dat te bereiken gebruiken we de volgende middelen: allerlei vormen van steun en advies, het opzetten van vormingsprogramma s, bemiddeling / begeleiding op maat en voorfinanciering. 4 Fair trade = respect voor mens en milieu Eerlijke handel stelt respect voor mens en milieu centraal. Eerlijke handel koopt alleen van producenten die in menswaardige omstandigheden werken. We verwachten dat arbeidsvoorwaarden zoals loon, overuren, vakantie en ziekteverlof geregeld zijn volgens de (inter)nationale wetgeving. De werkomstandigheden mogen nooit in strijd zijn met de normen van de Internationale Arbeidsorganisatie (geen kinderarbeid, geen gedwongen arbeid, geen discriminatie en geen verbod op het recht om zich te organiseren). Ook het milieu krijgt de nodige aandacht. We streven naar duurzame ecologische ontwikkeling, gebruiken energiebesparende productiemethodes en kiezen voor een efficiënt en duurzaam beleid wat verpakking en afvalverwerking betreft. Biolandbouw is voor ons een prioriteit. 5Fair trade = duurzaam partnerschap Oxfam Fairtrade biedt producenten een structurele markttoegang en garandeert hen een langetermijnrelatie. Anders gezegd: fair trade staat voor een aankoopgarantie (en dus afzet) op lange termijn. Alleen door voor een langere periode met ons in zee te gaan, kunnen producentengroepen hun expertise vergroten, degelijke marktinformatie verkrijgen en zich duurzaam ontwikkelen. Duurzame ontwikkeling gaat namelijk verder dan het ecologische en heeft ook een economische en sociale dimensie. 6Fair trade = werken aan een groter draagvlak voor fair trade op lokaal, nationaal en mondiaal niveau Fair trade staat ook voor educatie, publiekscampagnes, lobbywerk en acties. We schudden mensen wakker over de ongelijke handelsverhoudingen in de wereld. Een groeiend aantal mensen staat achter onze ideeën en voorstellen, zodat we de politiek en de bedrijfswereld onder druk kunnen zetten om maatregelen te nemen in het belang van achtergestelde producentengroepen, vooral in het Zuiden. We brengen een tegenbeweging van kritische mensen op gang die kiezen voor solidariteit en respect. Foto: Lieve Blancquaert 6 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade
Foto: Lieve Blancquaert Santa van Conacado over empowerment Vroeger werkten vrouwen niet buitenshuis. Onze man kocht schoenen voor ons. Nu hebben we veel meer vrijheid. We beslissen mee, we hebben onze eigen opinies. Van de fairtradefondsen bij Conacado genieten zowel mannen als vrouwen. Logisch: we doen hetzelfde werk, dus verdienen we dezelfde steun. Ja, de vrouwen hier zijn nu veel meer geëmancipeerd dan vroeger. Antonio van Manduvirá over bio Dit is een biologisch veld. We gebruiken geen insecticiden of andere middelen. Enkel koeienmest en groene meststof. Soms planten we ook luzerne. Na de luzerne beginnen we te wieden. We zaaien door een greppel te graven en er gekapt suikerriet in te stoppen. We branden onze velden nooit af. Je moet meer wieden als je biologisch teelt. Tweemaal zo vaak. Maar de kwaliteit van de suiker is beter. Véél beter. De suiker is zoeter ook. Foto: Lieve Blancquaert Conacado: cacao uit de Dominicaanse republiek Dankzij het vochtige, tropische klimaat is de Dominicaanse Republiek een ideale locatie voor het verbouwen van cacao. Het land is zelfs de grootste uitvoerder van biologische cacao ter wereld. Onze partner Conacado is een belangrijke speler in de Dominicaanse cacaosector. De organisatie is onontbeerlijk voor de tienduizend boeren en het zestigtal associaties die er lid van zijn. Fair trade mag meer dan zijn deel opeisen in het succesverhaal van Conacado. De organisatie verkoopt zowat de helft van haar productie aan fair trade. Aan een gegarandeerde minimumprijs dus. De premie die ze hiervoor ontvangt, investeert Conacado in duurzame opslagplaatsen, fermentatie- en drooginstallaties, een goed vormingsaanbod, de renovatie van huizen en andere basisvoorzieningen. Het resultaat van al die inspanningen is cacao van steeds betere kwaliteit. En dus almaar lekkerdere Oxfam Fairtradechocolade! Jacoba van Conacado over de fairtradepremie We vernieuwen de huizen van de armste families. We bouwen lokalen om te vergaderen. We repareren schooltjes, wegen en drinkwaterputten. We organiseren vorming, zodat we de kwaliteit van onze cacao kunnen verbeteren. Voor dit alles gebruiken we de premie van de eerlijke handel. Lestie van Heiveld Foto: Lieve Blancquaert Rosa van Conacado over vorming De associatie heeft mij geleerd om cacaowijn te maken. Je leert hier elke dag bij. Als er een cursus is, kan ik er aan deelnemen. Als je niet de capaciteiten hebt, of als je gemeenschap niet zo goed georganiseerd is als de onze, krijg je zulke kansen niet. Heiveld: rooibosthee uit Zuid-Afrika In een onvruchtbare streek in Zuid-Afrika, 400 kilometer ten noorden van Kaapstad, gedijt een plantje dat nergens anders ter wereld groeit: rooibos. Je kunt er een unieke, gezonde thee van maken, die ondertussen zeer gegeerd is op de internationale markt. In het dorp Nieuwoudtville, dat midden in rooibosgebied ligt, kon helaas niet iedereen van de inkomsten genieten. De apartheid heeft er diepe sporen nagelaten. Een kleine groep blanke rijke theeboeren had de hele economie in handen, terwijl een grote groep gekleurde boeren voor een hongerloon op de theeplantages van de blanken moest werken om rond te kunnen komen. In 2000, tien jaar na het einde aan de apartheid, sloegen veertien gekleurde boeren de handen in elkaar. Ze richtten hun een eigen theecoöperatie op, Heiveld: de eerste gekleurde coöperatie van de streek. Zonder middelen begonnen ze eraan, maar met veel goesting en vooral veel trots. En met succes, zo blijkt. Dankzij de hulp van fairtradeorganisaties als Oxfam Fairtrade hebben de boerenfamilies hun inkomen verdrievoudigd. Berrie van Heiveld over fair trade, de minimumprijs en bio Fair trade vereist een streng beheer. Dat houdt ons op het rechte pad. De goede opvolging van onze geldzaken, de prima organisatie van het werk en de fijne samenwerking, al die elementen maken het grote verschil. Ook de minimumprijs is erg belangrijk. Hij heeft een grote invloed op ons inkomen. De minimumprijs is geen luxe, zeker niet voor ons. Wij produceren biologisch, daardoor hebben we meer uitgaven. De planten groeien trager, omdat we ze niet forceren met kunstmest. We steken de bossen op ons land niet in brand, zoals andere boeren doen. We maken de takken en de bomen klein, en werken die in als compost. Het kost dus twee jaar werk om op een nieuw stuk grond rooibos te planten. Pas na een jaar of vijf heb je echt opbrengst van dat stuk. Nogmaals: wij, bioboeren, hebben de steun van fair trade nodig. Lestie van Heiveld over de fairtradepremie Dit jaar heeft het teveel geregend en is een deel van de rooibosthee gaan rotten. Heiveld gaat de producent vergoeden en het verlies recupereren van de verzekering. Vroeger konden we dat niet betalen, een verzekering. Natte thee betekende dan puur financieel verlies, zowel voor de producent als voor de coöperatie. Nu is die financiële druk er veel minder. Ja, dankzij fair trade. Foto: Lieve Blancquaert Manduvirá: suiker uit Paraguay Paraguay is voor Oxfam Fairtrade het belangrijkste suikerland. We kopen er suiker van de producentengroepen Manduvirá, El Arroyense en Montillo. Onze samenwerking is een mooi voorbeeld van ontwikkeling waar de hele gemeenschap beter van wordt. Bovendien is alle suiker uit Paraguay biologisch. De leden van Manduvirá over hun droom Sinds 2007 verscheept Manduvirá haar rietsuiker onder eigen beheer. Eerlijke handel gaf de leden daarvoor het vertrouwen en de hoop. De oudere leden, die jarenlang onder een dictatuur hebben geleefd, voelen nu hoe ze via eerlijke handel aan hun eigen ontwikkeling kunnen werken. Ze willen zelfs nog een stap verder gaan. Zelf onze suiker maken en verkopen, dat is onze droom, zeiden de mensen van Manduvirá toen we met hen begonnen samen te werken. Wij willen niet meer afhankelijk zijn van een private suikerraffinaderij. Die droom is Manduvirá volop aan het waarmaken. Als alle plannen meezitten, begint de coöperatie in de loop van 2011 zijn eigen rietsuiker te verwerken. Eerlijk handelen doe je samen Met zijn allen kunnen we een wezenlijk verschil maken. Daarom ook zijn we onze stakeholders zo dankbaar: zonder de 108 producentengroepen in het Zuiden met hun 358.560 leden, hun 1.434.240 gezinnen, onze vijfhonderd klanten (wereldwinkels, supermarkten, cateringgroepen, eindconsumenten uitgezonderd), zestig medewerkers, honderddertig leveranciers en verwerkers en meer dan tienduizend vrijwilligers die ruim driehonderd Oxfam- Wereldwinkels en Oxfam-Magasins du Monde in het hele land draaiende houden, zouden we nergens staan. Oxfam Fairtrade engageert zich bovendien in verschillende nationale en internationale belangenorganisaties, zoals VOSEC, VOKA, UNIZO, FLO, EFTA, Bioforum, Coopkracht, het Verbond van Koffiebranders en Kauri. Via de producentendienst van Oxfam-Wereldwinkels heeft Oxfam Fairtrade contacten met een aantal koepelorganisaties van producenten in het Zuiden. Dat zijn de volgende FLO-netwerken (Fairtrade Labelling Organization): CLAC (Coordinadora Latinoamericana y del Caribe de Pequeños Productores de Comercio Justo, een Zuid- Amerikaanse producentenorganisatie) AFN (African Fairtrade Network) NAP (Network of Asian Producers) WFTO (World Fair Trade Organization, het vroegere IFAT) heeft ook een aantal regionale netwerken: COFTA (Cooperation for Fair Trade in Africa) AFTF (Asia Fair Trade Forum) IFAT LA (Asociación de Comercio Justo Latino Americana) IFAT Europe CAJUN region (Canada, Australië, Japan, Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland) 8 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 9
Activiteitenverslag 1 Kwaliteit Activiteitenverslag 2 Ons assortiment Foto: Lieve Blancquaert Oxfam Fairtrade werkt voortdurend aan de kwaliteit van haar producten en aan service in het algemeen. Elke afdeling spant zich daarvoor in: van aankoop en productie over opslag en distributie tot klantendienst, verkoop en marketing. De kwaliteitsdienst speelt hierin een centrale rol. Grondstoffen en eindproducten worden streng gecontroleerd, en kritische bedrijfsprocessen worden via procedures vastgelegd in een formeel kwaliteitssysteem. Het voorbije boekjaar selecteerden we indicatoren die de werking van de kritische bedrijfsprocessen kwantificeren. Ervaren medewerkers uit de verschillende afdelingen definieerden indicatoren, rekening houdend met toegevoegde waarde en haalbaarheid. Eén van de aandachtspunten in dit overzicht was het aantal fouten tijdens het ontvangen, klaarzetten en verdelen van de bestellingen. In februari 2009 introduceerden we een scanningsysteem voor barcodes, waardoor we het aantal fouten gevoelig reduceerden: de implementatie van het systeem was zo succesvol dat de leveringsklachten met meer dan 60% daalden. Een mooi resultaat dus, dat ook onze klanten niet is ontgaan. Een ander aandachtspunt was het in kaart brengen van de kwaliteitssystemen van onze leveranciers. We streven naar langdurige commerciële relaties, zowel met de producenten in het Zuiden als met onze verwerkers in het Noorden. De richtlijnen voor voedselveiligheid vereisen onder andere een degelijke en regelmatige screening van de kwaliteitssystemen van deze leveranciers. Duidelijke kwaliteitsafspraken worden in contracten bestendigd. Ook de toekomst brengt belangrijke uitdagingen. We werken bijvoorbeeld aan een externe certificatie zodat we onze retail-, b2b- en exportklanten een internationaal erkend certificaat kunnen voorleggen dat aantoont dat we de voedselveiligheidsvoorschriften in acht nemen tijdens de opslag en distributie van onze fairtradevoedingswaren. Daarnaast vertalen we onze vele jaren ervaring met voedingsproducten uit het Zuiden in een formele productontwikkelingprocedure. Op die manier kunnen we al in de beginfase mogelijke kwaliteitsrisico s van een potentieel nieuw product in kaart brengen en daar met de producent aan werken. Tijdens alle kritische stappen in de ontwikkeling van een product worden de kwaliteit in het algemeen en de impact op de voedselveiligheid beoordeeld. Enkel wanneer er sluitende garanties zijn dat het product aan alle kwaliteitseisen kan voldoen, volgt er een groen licht van de kwaliteitsdienst. Tijdens de afgelopen achttien maanden lanceerden we heel wat nieuwe producten, zodat de teller van ons assortiment in juni 2009 op maar liefst 185 voedingsproducten stond. We zetten ze even op een rijtje. Koffie Onze nieuwste telg in het rijtje van de originekoffies is de Aymara biokoffie (gemalen, in pakjes van 250 gram). We kopen de groene koffie van de Peruaanse producentengroep CECOVASA. De Aymara is een zachte koffie met een intense smaak en een lichte afdronk. De producenten doen aan schaduwteelt en de lange, traditionele branding zorgt voor een heerlijke smaak. Voor het grootverbruik lanceerden we handige koffiesachets. De koffie is een mengeling uit Tanzania, Uganda, Nicaragua en Peru. Thee Van ASDSP (Association pour le Soutien au Développement des Sociétés Paysannes) uit Laos die de economische ontwikkeling in het land stimuleert, kopen we nu een losse groene thee. De organisatie legt dammen aan, beheert kredietcoöperaties en organiseert allerlei landbouwprojecten. We selecteerden ook een biologische thee in builtjes uit India: de Darjeeling groene biothee, die ter plaatse verwerkt en verpakt wordt. Wijn Vorig jaar selecteerden we een Chenin Blanc en een Shiraz uit Zuid-Afrika en twee nieuwe biowijnen uit Argentinië: een witte (Torrontés) en een rode (Malbec). Onze Perales rood en wit in flessen van 75cl werden vervangen door flesjes van 50cl met portokurk in plaats van schroefdop. Lekker fris: bio ice tea en biocola Net voor de zomer van 2008 lanceerden we een verfrissende biologische ice tea, gemaakt met versgezette thee van Biofoods in Sri Lanka en rietsuiker uit Paraguay. In de lente van 2009 kwam daar nog een biocola bij, ook met rietsuiker uit Paraguay en als originele toets een snuifje citroenaroma. Chocolade Een wereld in één stuk chocolade, dat is onze biomelkchocolade met stukjes koffie. De fairtradecacao komt uit de Dominicaanse Republiek, de rietsuiker uit Paraguay en de vanille uit Madagascar. Voor de stukjes biokoffie zochten we naar de beste koffies in Uganda, Bolivia, Peru en Ecuador. De biochocolade die we tot nu toe aanboden was van Zwitserse of Duitse makelij. Onze nieuwe biomelkchocolade met stukjes koffie wordt in België vervaardigd. Koekjes Voor ons nieuwe biokokoskoekje reisden we naar Azië en Latijns-Amerika. De kokosvezels komen van Biofoods in Sri Lanka, de quinoa (een voedzame graansoort uit de Andes) haalden we in Bolivia en voor de rietsuiker deden we een beroep op suikercoöperaties in Paraguay. De koekjes worden in België gemaakt. Een tweede nieuw koekje is nog wereldser: de ingrediënten voor de nieuwe biobiscuits, die in Italië geproduceerd worden, komen uit Paraguay (suiker), Bolivia (quinoa), Thailand (rijst), Dominicaanse Republiek (cacao) en Mexico (honing). Foto: Eric De Mildt 10 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 11
Foto: Tineke D'haese Daarnaast werden er nog enkele bijkomende accenten gelegd: Meer samenwerking met Europese collega s: afstemmen van criteria, samenwerken om efficiënter handel te kunnen drijven Samenwerking met privébedrijven en overheidsinstellingen is toegelaten indien ze een economisch of sociaal beleid voeren en de criteria voor eerlijke handel naleven Met een aantal partners wordt er in de eerste plaats een politiek-maatschappelijk partnerschap uitgebouwd, zoals met PARC in Palestina De focus lag tot nu toe vooral op Latijns- Amerika: die wordt meer en meer verlegd naar Afrika Foto: Eric De Mildt Snoep Nog meer goed nieuws voor zoetekauwen. Tijdens het afgelopen jaar introduceerden we biologische snoepjes: biogummibeertjes en zure biofruitgommen in zakjes van 100 gram. Ze worden gemaakt met ongeraffineerde biologische rietsuiker uit Paraguay en sinaasappelconcentraat uit Brazilië. Heerlijk exotisch We importeerden al kokosvezels voor onze kokoskoekjes. Daarnaast bieden we nu ook kokosmelk aan. We kopen die van Greennet in Thailand, waar de melk ook verwerkt en verpakt wordt in een makkelijk te openen blik van 400ml. Greennet helpt de boeren niet alleen om hun producten te vermarkten en te exporteren, maar heeft ook aandacht voor het thema gender. Om in exotische sferen te blijven: sinds maart 2009 bieden we ook noedels aan, een lekkere basis voor een oosterse maaltijd (wokgerechten, soepen, salades). De noedels worden geproduceerd, verwerkt en verpakt in India. Een ander product, vrij uniek in de Belgische winkelrekken, is onze bioforel uit het Arapameer, een zijmeer van het bekende Titicacameer in Peru. De forel wordt ter plaatse verwerkt en verpakt. Forelfilet in blik is een echte delicatesse. Tijdelijk in het assortiment Geen feest zonder Oxfam Fairtrade! Tijdens de feestdagen boden we tijdelijke producten aan die in elke geschenkenmand passen. Voor Pasen en voor de Sint waren er holfiguren in chocolade, fijne pralines en chocoladetruffels. Tijdens de eindejaarsfeesten stelden we vijf instap wijnen voor in flesjes van 25cl. Bovendien lanceerden we een mooie biospecerijenset: 3 terracotta potjes, gevuld met biomuskaatnoot, biokaneelpoeder en biokipkruiden (25g elk), verpakt in gevlochten mandjes. De specerijenset wordt volledig afgewerkt in Sri Lanka. Olijfolie Van onze Palestijnse partner PARC (Palestinian Agricultural Relief Committee) kochten we al een extra vierge olijfolie in een fles van 75cl. Ondertussen leveren zij ons ook een nieuwe koudgeperste, extra vierge bio-olijfolie (75cl), die ter plaatse verpakt wordt. PARC, een organisatie die de landbouwsector in Palestina ondersteunt, is onze partner sinds 1992. Daarnaast introduceerden we een extra vierge olijfolie in een flesje van 50cl van een nieuwe partner uit Palestina: een groep boeren in Biddyan, een dorpje nabij Nablus op de Westelijke Jordaanoever. De verdere verwerking en het bottelen van de olijfolie doet de groep samen met PARC. Eigen criteria of Max Havelaarkeurmerk Max Havelaar is een onafhankelijk keurmerk dat wordt toegekend aan producten die voldoen aan de internationale criteria voor eerlijke handel. Samen met de internationale koepel Fairtrade Labelling Organisations (FLO) controleert Max Havelaar de hele keten: van producent tot afgewerkt product. Het keurmerk is voor de consument het bewijs dat de boeren een rechtvaardige prijs voor hun oogst krijgen en de landarbeiders in het Zuiden in correcte omstandigheden werken. Een korte opsomming van de voornaamste criteria: De producenten kunnen rekenen op een minimumprijs, die de kosten van een sociaal- en milieuverantwoorde productie dekt De producenten ontvangen ook een extra premie, onafhankelijk van de wereldmarktprijs, om ontwikkelingsprojecten op te zetten in hun gemeenschap, zoals initiatieven op het vlak van onderwijs, gezondheid, spaaren kredietsystemen, wegenaanleg, vorming in verband met productieverbetering of organisatieversterking De contracten met de koper of de invoerder worden zoveel mogelijk afgesloten voor een lange periode. De productie en de commercialisering ter plaatse gebeuren op een transparante manier De arbeiders kunnen werken in menswaardige arbeidsomstandigheden. Geen kinder- en dwangarbeid Er is een grote zorg voor het leefmilieu Max Havelaar certificeert steeds meer productgroepen, maar nog niet al onze producten dragen het label. 53% van onze producten zijn door Max Havelaar gelabeld, maar als we omzet als criterium nemen is dat zelfs 69%. Niet alle producten vallen onder het FLO-register. In dat geval garanderen de partnercriteria van Oxfam-Wereldwinkels dat de producten van eerlijke handel zijn. Oxfam-Wereldwinkels hanteert drie soorten criteria om na te gaan in hoeverre een kandidaat-producent bijdraagt tot de sociale en duurzame ontwikkeling die zij voor ogen heeft: Sociale ontwikkeling: de mate waarin de producentengroep de sociale, politieke, economische of culturele weerbaarheid van haar leden versterkt, democratie en transparantie, gendergevoeligheid, geen discriminatie, vrijheid van vereniging en het recht op collectieve arbeidsovereenkomst, arbeidsomstandigheden Economische ontwikkeling: eerlijkehandelspremie, exportcapaciteit, economische versterking van de organisatie Milieubewustzijn De partnercommissie beslist of een kandidaatpartner geaccepteerd wordt. Deze commissie wordt rechtstreeks verkozen uit de Algemene Vergadering van Oxfam-Wereldwinkels en oordeelt onafhankelijk in haar opdracht over de producentendossiers. Elke stemgerechtigde wereldwinkel kan iemand afvaardigen voor een mandaat van twee jaar. Op 30/06/09 hadden 35 wereldwinkels een zitje in de Partnercommissie. De kandidaat-partner wordt aanvaard als de meerderheid van de wereldwinkels die de partnercommissie uitmaken het voorbereidende dossier positief beoordeelt, en als het aangeboden product aan de strenge kwaliteitseisen voldoet. Bio Europa legt zeer strikte normen op voor biologische producten. De term bio (of biologisch ) en de biolabels zijn wettelijk beschermd. De bioproducten van Oxfam Fairtrade worden in het land van oorsprong gecontroleerd door een lokale of internationale certificeringsorganisatie. In België werkt Oxfam Fairtrade samen met BLIK. Die voert bij de import in ons land waterdichte controles uit en gaat na of de biologische kwaliteit van de producten niet werd aangetast bij de verwerking, de verpakking of het transport. Pas na deze controle kent BLIK het Belgische Biogarantielabel toe. Oxfam Fairtrade stimuleert zijn producenten om zoveel mogelijk naar bio over te schakelen. De zorg voor het milieu ligt ons nauw aan het hart. Daarom streefden we er naar om minstens een derde van ons assortiment bio te maken. In 2006 droegen 55 Oxfam Fairtradeproducten of 31% van het assortiment het biogarantielabel. Eind juni 2009 is dit aantal al gestegen tot 38%: doelstelling meer dan gehaald dus. 12 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 13
Foto: oww Activiteitenverslag 3 Aankoop en productie Verder professionaliseren was voor de afdeling aankoop en productie een prioriteit. De langetermijncontracten met onze producenten en verwerkers bevatten steeds meer formele afspraken over levering, betaling, productie, planning, kwaliteit en productontwikkeling. Onze stocks worden minutieus opgevolgd, net als de prijzen, om een optimaal aankoop- en productiebeleid te kunnen ontwikkelen. Per levering werken we een gedetailleerde kostenopbouw uit, zodat we onze aanvoerketen efficiënter en goedkoper kunnen maken. Eerlijke handel impliceert namelijk ook een zo direct mogelijke aankoopketen, via zo weinig mogelijk tussenhandelaren. Omdat we vooral met kleine producenten uit het Zuiden werken, blijft het een hele uitdaging om de producten in de juiste vorm, hoeveelheid, kwaliteit en op het juiste moment hier te krijgen. Een mislukte oogst of stijgende vraag, wisselende brandstofprijzen, schommelende wisselkoersen, wijzigingen in de receptuur, gebrek aan bepaalde grondstoffen: wanneer je hoofdzakelijk met kleine producenten werkt, kunnen al deze factoren vérstrekkende gevolgen hebben. Om stockbreuken te vermijden gaan we op zoek naar alternatieve leveranciers om nog meer continuïteit en kwaliteit te kunnen garanderen. Onderstaande tabel toont hoe het aankoopbudget besteed wordt: Aankopen Noord Aaankopen Zuid Bijkomende kosten aankoop 2005 2006 2007 2008 - juni 2009 28% 25% 24% 23% 30% 33% 32% 35% 14% 13% 15% 15% Verwerkers 28% 29% 29% 27% Met Aankopen Noord bedoelen we producten die we aankopen bij tussenhandelaren of traders. Ook de aankopen bij zusterorganisaties in het fairtradelandschap (leden van EFTA, de European Fair Trade Association) vallen onder die categorie. Het aandeel van het aankoopbudget dat naar Aankopen Noord gaat, blijft jaar na jaar dalen. Momenteel maakt het nog 23% uit van het afdelingsbudget. Vooral bij aankoop van kleine hoeveelheden producten of grondstoffen is het voordelig en efficiënter voor alle partijen om via één importeur of EFTA-lid aan te kopen, zeker als het betreffende EFTA-lid extra gespecialiseerde kennis over een bepaald product of producent heeft. Bijkomende kosten aankoop zijn bijvoorbeeld zeevrachtkosten, kosten voor inklaring, kwaliteit, transport, opslag, invoerrechten tot etiketten. Een behoorlijke en min of meer gelijkblijvende hap uit het budget, maar broodnodig om de producten te kunnen importeren. We proberen dit aspect van de kosten zo laag mogelijk te houden. We werken voortdurend aan nog meer efficiëntie en blijven zoeken naar kostenbesparende maatregelen in de aanvoerketen. We streven er naar om zoveel mogelijk toegevoegde waarde in het Zuiden te genereren. Verwerking in het Zuiden is niet altijd mogelijk omwille van bijvoorbeeld ontbrekende infrastructuur. In dat geval worden de grondstoffen in Europa tot eindproducten verwerkt. Het aandeel van onze verwerkers in ons aankoopbudget is lichtjes gedaald. Waarom Oxfam Fairtrade geen koffie in het Zuiden laat verwerken Oxfam Fairtrade krijgt vaak de vraag waarom we niet meer koffie laten branden in het Zuiden. Zo zouden we immers nog meer toegevoegde waarde in het Zuiden creëren. Er zijn verschillende redenen waarom dit momenteel geen goed idee is: Oxfam Fairtrade werkt meestal met melanges. Mengen zorgt ervoor dat we op lange termijn een consistente smaak aan onze koffie kunnen geven. Koffie blijft evenwel een natuurproduct, iedere origine kent jaarlijks schommelingen in de kwaliteit. Door te mengen worden die verschillen weggewerkt. Bovendien kan je melanges balanceren. Eenmaal gebrand en verpakt begint de smaakkwaliteit van koffie traag achteruit te gaan. Oxfam Fairtrade brandt altijd kleine loten om de consument zo vers mogelijke koffie te kunnen verkopen. Dit zou een probleem zijn als wij koffie afgewerkt zouden aankopen en per container grote loten zouden invoeren. Onze branders kennen de smaak van de markt. Ondanks het feit dat de koffie in het Noorden verwerkt wordt, heeft het product toch een hoge toegevoegde waarde voor het Zuiden. Het aandeel van het Zuiden in de kostprijs van een pakje koffie van Oxfam Fairtrade blijft hoog: zowat 49% van de omzet in koffie vloeit rechtstreeks naar het Zuiden. Onze rechtstreekse aankopen in het Zuiden blijven stijgen. In 2005 kochten we rechtstreeks aan bij 36 verschillende partners. In 2008 maar liefst 45. Zo krijgen de producenten een goede prijs voor hun producten. Oxfam Fairtrade verkoopt niet alleen afgewerkte producten maar ook grondstoffen, vooral suiker en vruchtensappenconcentraat. Ook dit is een manier om kleine producenten markttoegang te bezorgen. Op het vlak van organoleptische kwaliteit (smaak, geur, uitzicht van de producten) boeken we in samenwerking met de kwaliteitsdienst steeds meer vooruitgang. Voor wijn, fruitsap, koffie en chocolade doen we vaak smaaktesten en vergelijken we met gelijkaardige producten op de markt. We hebben een eigen koffielabo. Jaarlijks organiseren we een wijnproeverij met wijnexperts en een koffieproeverij met professionele koffieproevers, waar onze producten de vergelijking met andere merken zeer goed doorstaan. Koffielabo garandeert topkwaliteit Oxfam Fairtrade heeft in zijn bedrijfsgebouw in Gent een eenvoudig maar functioneel koffielaboratorium. In het koffielaboratorium kunnen we kwaliteitsfouten en smaakafwijkingen tijdig opsporen. We volgen de geleverde kwaliteit op de voet op en werken samen met de kwaliteitsverantwoordelijke van de producenten om ook in het Zuiden de kwaliteit van de koffie steeds te verbeteren. Koffie van kleine boeren heeft meestal een groot kwaliteitspotentieel. Meer en meer wordt extra kwaliteit in de markt beloond. Voor kleinschalige producenten is het vaak zelfs een overlevingsstrategie om te investeren in extra kwaliteit en via hun coöperatie de weg te zoeken naar de kwaliteitsnichemarkt, die veel betere prijzen betaalt. De uitdagingen voor de toekomst zijn groot. De vraag naar fairtradeproducten groeit, en daarmee ook de druk op kleine producenten, zodat we op zoek moeten gaan naar alternatieve leveranciers. Ook de kwaliteitseisen zijn steeds strenger, wat een intense begeleiding van de kleinste producenten vereist. 14 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 15
Activiteitenverslag 4 Verkoop Foto: yel 2008-2009: no business as usual Oxfam Fairtrade verdeelt haar commerciële aandacht over zes branches of verkoopkanalen: Oxfam-Wereldwinkels en de Franstalige zusterorganisatie Oxfam- Magasins du Monde, retail, b2b, export en EFTA-leden (European Fair Trade Association) of andere fairtradeorganisaties. Tot nu toe rapporteerden we over onze omzetcijfers en de verdeling per verkoopkanaal op basis van een kalenderjaar. Omdat we dit jaar ons boekjaar verlengd hebben, presenteren we eenmalig de resultaten van een periode van anderhalf jaar (1 januari 2008-30 juni 2009). Daardoor wordt het moeilijk om de jaarlijkse cijfers te vergelijken. We zullen in de grafieken niet alleen de resultaten voor het volledige boekjaar weergeven maar ook een vergelijking maken tussen de resultaten van 2008 en 2007. Wereldwinkels houden stand Oxfam Fairtrade haalde tijdens het afgelopen anderhalf jaar een omzet van 29.239.611 euro (exclusief 2.396.398,40 euro voor grondstoffen, om te kunnen vergelijken met de 19.591.254 euro voor het kalenderjaar 2008, waar grondstoffen eveneens niet werden meegerekend). Dat het omzetcijfer voor een vergelijkbare periode terugloopt met 2,7%, en dat in een snel groeiende fairtrademarkt, onthalen we natuurlijk niet op vreugdekreten. Enige nuancering dringt zich echter op. De woelige commerciële tijden hebben er zeker iets mee te maken, maar onze omzet daalde ook lichtjes omdat er zoveel nieuwe fairtrade-initiatieven ontstaan. Niettemin houden de branches die een substantieel deel van de omzet voor hun rekening nemen, namelijk Oxfam-Wereldwinkels en Oxfam-Magasins du Monde, zeer behoorlijk stand. We concluderen dat de consument ook in moeilijke tijden blijft geloven in het netwerk waar de Oxfam Fairtradeproducten het best vertegenwoordigd zijn. De wereldwinkels (in Vlaanderen en Wallonië) realiseerden in de periode januari 2008 - juni 2009 een stevige 56,2% van de omzet of 16.423.148 euro. Ook het b2b-segment (out of home) heeft zijn stuk in de taart weer vergroot. Producten ter waarde van 3.406.978 euro (11,7% van de totale omzet) waaronder voornamelijk koffie, wijn en fruitsappen, vonden een weg naar instellingen, scholen, bedrijven, overheidsdiensten en horecazaken via een van de vijf provinciale logistiek-commerciële platformen van Oxfam Fairtrade. Op nationaal niveau bleek de cateringgroep Sodexo een sterke stijger, en we slaagden er in een mooie selectie van onze producten bij DeliXL en Java te introduceren. Een deel van de b2b-stijging is te verklaren doordat het omzetcijfer van onze Waalse grootverbruikpartner Caféquitable OBN Vending nu in deze branche is opgenomen, en niet langer in de branche Oxfam-Magasins du Monde vervat zit. Andere spelers op het veld In 2008 werden ook de grote distributieketens Delhaize en Carrefour actieve spelers in het fairtradelandschap. Dat de consument steeds meer fairtradegelabelde producten in het klassieke winkelrek kan vinden, juichen we alvast toe. Dat deze ketens ook hier met nadruk kozen voor hun huismerk, gaat ten koste van andere merken, en dat laat zich helaas ook voelen in de slinkende aanwezigheid van Oxfam Fairtradeproducten in deze supermarkten en dus een neerwaartse druk op onze omzetcijfers. We klokten af op 3.808.945 euro omzet of 13% van het totaal. Waar Carrefour opnieuw een BRANCHE aantal van onze referenties uit de rekken haalde, waren er ook positieve signalen op te tekenen. Bij Colruyt bleef onze positie overeind en bij Bioplanet (Group Colruyt) mochten we zelfs spreken van een heuse doorbraak. Verder noteerden we ook geslaagde introducties bij Makro, Spar Retail, Spar Lambrechts en Cora. omzet jan 08-juni 09 % jan 08-juni 09 OWW 13.093.372 44,8 % EFTA 4.063.169 13,9% RETAIL 3.808.945 13,0% B2B 3.406.978 11,7% OMdM 3.329.776 11,4% EXPORT 1.537.370 5,3% TOTAAL 29.239.611 100% Over de grenzen Voor de export maken we een onderscheid tussen twee categorieën: handel met andere fairtrade-organisaties, die zich verenigd hebben in EFTA (European Fair Trade Association), en de rechtstreekse uitvoer naar buitenlandse verdelers. Tijdens het afgelopen boekjaar (januari 2008 tot eind juni 2009) zorgde de verkoop aan de EFTA-leden voor een omzet van 4.063.169 euro, goed voor 13,9% van de (export)omzet. Dit cijfer staat wel onder druk omdat de EFTAleden in toenemende mate zelf de volledige productontwikkeling in handen nemen als een product goed verkoopt (en dus rechtstreeks met producenten gaan werken in plaats van aan te kopen via collega-organisaties). De resterende 5,3% van de omzet, 1.537.370 euro, vloeit hoofdzakelijk voort uit export naar verdelers in Frankrijk, Nederland, Zweden, Denemarken en Luxemburg. In het Groothertogdom Luxemburg verkochten we onze producten in de supermarktketens Match en Cactus. We startten een samenwerking met de Deense drogisterijketen Matas en introduceerden onze producten bij de 400 Landelijke Wereldwinkels in Nederland. In Frankrijk breidden we ons netwerk van verdelers uit en slaagden we erin om dat regionaal beter te spreiden. Samenvattend: een lichte terugval van het zakencijfer betekent niet dat we onze commerciële toekomst door een donkere bril bekijken. Er zijn tal van hoopgevende factoren: onze professionele en gemotiveerde verkoopploeg, wiens flexibiliteit een snelle en accurate herpositionering in een al even snel wijzigende commerciële context toelaat, een opnieuw aantrekkende economie en de steeds nadrukkelijkere keuze van de eindconsument voor producten die gemaakt zijn met respect voor mens en omgeving. Vooral dit laatste wijst erop dat onze fairtradeproducten in toenemende mate de weg naar de consument zullen vinden. Daarom zien we de toekomst met vertrouwen tegemoet. Aandeel branche in de omzet jan/08-juni/09 Aandeel branche in de omzet jan/07-juni/08 Vergelijking omzet jan 08 - juni 09 tov omzet jan 07 - juni 08 Vergelijking omzet 2008 tov omzet 2009 16 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 17
Exportlanden: Australië België Denemarken Duitsland Frankrijk Groot-Brittannië Hong Kong Italië Japan Luxemburg Nederland Nieuw-Zeeland Noorwegen Oostenrijk Portugal Spanje Zweden Zwitserland Landen van aankoop producten / grondstoffen: Afrika Benin Burkina Faso Ethiopië Ghana Ivoorkust Kenia Madagascar Malawi Mozambique Swaziland Tanzania Uganda Zuid-Afrika Azië - Midden-Oosten Filipijnen India Israël Laos Palestina Sri Lanka Thailand Latijns-Amerika Argentinië Bolivië Brazilië Chili Colombia Costa Rica Cuba Dominicaanse Republiek Ecuador Guatemala Haïti Honduras Mexico Nicaragua Paraguay Peru Activiteitenverslag 5 Marketing Het afgelopen jaar stonden de kranten bol van de crisisberichten. De tuimeling die de financiële wereld maakte bleef niet zonder gevolgen voor de voedingsmerken en de distributiesector. Klanten hielden al iets sneller de knip op hun portemonnee en producten die hen te duur leken werden al dan niet tijdelijk uit het winkelkarretje geweerd. Hoewel het achteraf bekeken nog bleek mee te vallen, was alertheid toch ten zeerste geboden. Boeiende tijden dus voor marketeers die hun organisatie meer dan ooit in vraag moesten stellen, de signalen van de consument nog beter vertalen naar koopgedrag en nog creatievere konijnen uit hun slinkende budgethoed moesten toveren. Slimme bedrijven investeren in tijden van recessie in hun verkoop- en marketingapparaat, maar gaan tegelijk als goede huisvaders nog zorgzamer met hun centen om. Bij Oxfam Fairtrade was het niet anders. Als hét merk van eerlijke handel dat zich in toenemende mate richt op de eindconsument, en dit via verschillende verkoopkanalen, werd er extra op de kleintjes gelet maar zonder in te boeten op zichtbaarheid en kwaliteit. En of het nodig was. De consument keek nog kritischer naar de kwaliteit en prijs van onze producten, de markt maakte kennis met een heuse stortvloed aan nieuwe fairtrade-initiatieven en wie niet gezien werd, tja, die was gezien. Tijd om alle marketingregisters open te trekken dus. We willen hét vertrouwensmerk van eerlijke handel zijn voor de snel groeiende groep eindgebruikers die in de principes en producten van fair trade gelooft. In crisistijden zelfs net iets meer dan anders, zo bleek. En dat we daarin slaagden, bewijzen we u graag door nog even terug te blikken op een aantal hoogtepunten uit een extreem boeiend marketingjaar. Blinker goes Oxfam Fairtrade (en omgekeerd) In 2008 koos de populaire Vlaamse jeugdauteur Marc De Bel onomwonden voor de producten van Oxfam Fairtrade, met grote nadruk op bio. Zo konden bioscoopbezoekers onze sappen, chocopasta en hagelslag herkennen op de ontbijttafel van de familie van Steen in de jeugdfilm Blinker en de Blixvaten. Coole cola - en nog bio ook Oxfam Fairtrade lanceerde de eerste en enige echte biocola in België: meteen een voltreffer, in blikjes van 33 cl. Duizenden samples van 15 cl vonden hun weg naar de nietsvermoedende consument die vanaf dan enkel nog verslaafd kon raken aan deze eerlijke verfrissing. Tijdens de lanceerperiode in het voorjaar van 2009 was geen enkele bezoeker van een braderie, festival, parochiale kring of wereldwinkel nog veilig voor deze zoete lekkernij. Dina deed het weer In de eindejaarsperiode 2008 haalden we het prachtige materiaal uit vorige eindejaarscampagnes nog eens uit de kast. Een maand lang verschenen in alle grote Vlaamse steden en in de vertrekhal van de luchthaven van Zaventem reuzengrote banners met beelden van Dina Tersago en Steve Stevaert, die hun lichaam leenden ter promotie van fair trade in het algemeen en ons merk in het bijzonder. De Lijn gaf ons een verkeersduwtje in de rug en kleefde een aantal bussen vol met Dina s op een uitnodigend bed van chocoladenoussines. Met enige verkeershinder maar vooral veel positieve reacties tot gevolg. Van de Limburgse heide tot aan t zeetje Van Kievit tot De Panne en van Hoogstraten tot Oostende: dank aan de organisatoren van Pukkelpop, Dranouter, Theater aan Zee, Festival van Vlaanderen, het alsmaar verder uitdeinende Boombal, de Antilliaanse Feesten en zoveel andere zomerse festivals die Oxfam Fairtrade de kans gaven om zichtbaar aanwezig te zijn met vlag, wimpel, sappen, snacks en wijnen. Zonder al die grote en kleine culturele initiatieven die ons een warm hart toedragen zouden we niet zo n verschil kunnen maken voor onze producenten in het Zuiden. FESTIVALS Januari 2008 tem Juni 2009 Afro Latino Festival, Bree Feest in't Park, Brugge Zomer van Antwerpen Openluchttheater, Deurne Antwerpen danst 2008 Sfinks, Boechout Folkfestival Dranouter Fonnefeesten, Lokeren Helden in het Park, Eeklo Absolutely Free Festival, Genk Flanders Lady's Trophy, Koksijde Souks & Salsa, Ninove Boombalfestival, Lovendegem Villa Pace, Sint-Niklaas Festival van Vlaanderen, Gent Festival Avanti! Kastelenroute Destelbergen, Heusden, Laarne en Kalken Wereld@Hasselt voor kids Wereldfeest, Leuven Circo Paradiso,Heusden Zolder Kunst in de Luwte (Festival van de Ontdekking, Roosdaal Mano Mundo, Boom Dranouter aan Zee, De Panne Noche de amor, Gent 18 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 19
Oxfam Fairtrade naar de beurs Ons bedrijf positioneert zich met nadruk als een voedingsmerk van eerlijke handel en richt zich zowel op b2b-klanten, retailers en wereldwinkels als hun eindconsumenten. En is er een betere manier denkbaar om onze fijne producten onder de aandacht te brengen dan zoveel mogelijk rechtstreeks in contact te komen met al deze doelgroepen? We doen dit uiteraard via communicatie op de winkelvloer, in de media en bij monde van al degenen die ons merk een warm hart toedragen, maar in toenemende mate ook door onze aanwezigheid op grote en kleine beurzen. Elk jaar presenteren we onze producten en ons verhaal op zo n vijftiental nationale en internationale beurzen, gericht op het grote publiek of op een vakpubliek. Kom eens langs op onze stand op de jaarlijkse Horeca Expo in Gent of de gigantische Biofachbeurs in Nürnberg (Duitsland). Een overzicht is te vinden op www.oft.be/beurzen. Recepten voor lekkerbekken met een open blik op de wereld Zeggen dat er in ons landje graag in de potten geroerd wordt, is een open deur intrappen. Het afgelopen jaar werd er nog meer ingezet op kleine en grote recepten met unieke en lekkere ingrediënten uit ons gamma. De receptendatabase op de website werd meer dan ooit een favoriete trekpleister voor al wie op zoek was naar culinair avontuur. Wie liever niet met een laptop in de keuken staat maar het authentieke werk prefereert kan zich vanaf nu behelpen met één van onze vier kookboeken. Naast de klassieker Heerlijk Eerlijk uit 2007 verschenen er drie charmante kleine broertjes: eentje met biorecepten, eentje voor eerlijke chocoladeliefhebbers en eentje voor smulpapen die weinig tijd hebben: het Klaar in 30 minuten fairtradekookboekje. De kookboekjes zijn te koop in de wereldwinkel en een bijkomende schat aan recepten is te vinden op onze website: www.oft.be. Beurzen januari 2008 tot en met juni 2009 Salon Européen du Commerce Equitable, Lyon Biofach, Nürnberg Intermarché, Charleroi Bio Valériane, Namen Vakbeurs voor de wereldwinkeliers, Brussel Journée des produits bij O-Mdm, Waver Match, Marche en Famenne Prik en Tik, Antwerpen Belbev, Antwerpen Bio Valériane, Namen Vitasana, Gent Chilean wine tasting, Brugge & Namen Megavino, Brussel Districo, Gullegem Horeca Expo, Gent Kokerello, Gent Java beurs, Brussel Horecatel, Marche en Famenne Spar Lambrechts, Tongeren Spar retail, Leuven Evolutie aantal bezoekers website www.oft.be www.oft.be in statistieken (periode 1 januari 2008-20 juni 2009) Gemiddeld aantal bezoekers per maand: 4035 Gemiddeld aantal unieke bezoekers per maand: 3336 Totaal aantal unieke bezoekers: 60.054 Totaal aantal bezoeken: 72.642 Populairste pagina s: producten, recepten en verkooppunten 20 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Foto's: Nellle Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 21
Financieel verslag Positief resultaat Foto: Lieve Blancquaert Positief resultaat Oxfam Fairtrade cvba boekte in 2008-2009 een positief resultaat van 112.332,82 euro na belasting. Tijdens de achttien maanden van het verlengde boekjaar werd een omzet gerealiseerd van 31.636.009,38 euro in afgewerkte voedingsproducten en grondstoffen. Als we dit cijfer omrekenen naar een periode van 12 maanden, zien we dat de omzet van food licht is teruggelopen en de omzet van grondstoffen is toegenomen. Bruto toegevoegde waarde De bruto toegevoegde waarde bedroeg tijdens het afgelopen boekjaar 27,17% van de omzet. Dit is een aanzienlijke stijging ten opzichte van de 23,47% in 2007.* Dit is vooral het gevolg van de stijging van de verkoopprijzen, het effect van de goedkopere US dollar op de aankoopprijzen en een vermindering van de Max Havelaarbijdrage. In vergelijking met vorig jaar rapporteren we een vrij sterke stijging van de productverliezen. Dit komt deels door een grotere voorraad en problemen met de kwaliteit van enkele producten, maar vooral door een verscherpte registratie en het gebruik van ruimere beoordelingscriteria. Deze 23,47% wijkt af van de 22,65% die we in het jaarverslag van 2007 rapporteerden. Dat is te wijten aan een nieuwe berekeningsmethode waarbij we de grondstoffen hebben meegeteld in de omzet. Meer voor het Zuiden Maar liefst 35% van het aankoopbudget blijft in het Zuiden, een stijging van 3% ten opzichte van 2007. We verkochten namelijk meer grondstoffen, en een groter aantal van onze producten werd er plaatse afgewerkt, wat een grotere toegevoegde waarde betekent voor het Zuiden. De fee voor Oxfam-Wereldwinkels Oxfam Fairtrade betaalt een fairtradefee aan Oxfam-Wereldwinkels voor het gebruik van het wereldwinkelnetwerk en verdere dienstverlening, zoals partnerscreening en -opvolging. Sinds begin 2008 wordt deze fee anders berekend en bestaat nu uit 7% op omzet in eigen netwerk, 4% op omzet in het netwerk van Oxfam Magasins du Monde en 1% op omzet in de externe verkoopskanalen. Hoewel de fee daalt als de omzet daalt, blijft het bedrag aanzienlijk, net door die nieuwe wijze van berekenen. Voor het afgelopen boekjaar bedroeg de fee dan ook nog 1.378.158,52 euro. De daling wordt gecompenseerd door een hogere tegemoetkoming aan Oxfam-Wereldwinkels, namelijk 329.000 euro, wat 50.000 euro meer is dan gebudgetteerd. Werkings- en personeelskosten De werkingskosten werden zeer sterk in bedwang gehouden. De globaal gunstige resultaten van het boekjaar hebben veel te maken met toegenomen efficiëntie en terugkerende besparingsmaatregelen, en dit in alle geledingen van de organisatie. De personeelskosten zijn wel toegenomen, vooral door de 3 indexsprongen die het afgelopen boekjaar telde. Crisis Als gevolg van de globale economische crisis is het aantal dubieuze debiteuren gestegen. Voor een aantal daarvan werd een voorziening aangelegd. Er werd geen vennootschapsbelasting betaald, omdat het verlies van vorig boekjaar overgedragen werd. Balans: activa Investeringen Tijdens het afgelopen boekjaar (1 januari 2008-30 juni 2009) investeerden we in totaal 200.000 euro in immateriële en materiële vaste activa. We sommen de belangrijkste investeringen op: onderhoud en aanpassingen aan het ERP-softwarepakket: 57.000 euro, computers en hardware: 29.000 euro, grafische uitrusting: 6.000 euro, aanpassings- en verbouwingswerken in het magazijn: 47.000 euro, installaties en materieel voor het magazijn: 10.000 euro en 49.000 euro in productievormen. Er waren geen belangrijke desinvesteringen. Voorraden De voorraden stegen met 331.488,57 euro (+6.72%). De voorraden omvatten, net als het jaar daarvoor, ook de voorraden van goederen onderweg (zuiderse partners) en de vooruitbetalingen op bestellingen (voorfinancieringen). Deze stijging is vooral het gevolg van de vertraagde verkoop en de in mei/juni 2009 aangekochte grondstoffen. In tegenstelling tot vorige jaren werden de voorraden van grondstoffen en voedingsproducten aan lot-kostprijs gewaardeerd (en niet langer aan standaardkostprijs). Vorderingen De handelsvorderingen (rubriek 40 van de balans) daalden met 28,74%. Een pragmatische, zeer nauwgezette opvolging van de debiteuren en de iets lagere omzet in juni zorgden er namelijk voor dat het uitstaande debiteurensaldo aan het einde van de afsluitmaand juni een stuk lager was. Liquide middelen Door de voorraadstijging kwam er minder cash vrij, wat zich vertaalde in een daling van de liquide middelen met 171.000 euro (een daling met 15.52%). Balans: passiva Langs de passivazijde van de balans zijn er geen noemenswaardige wijzigingen met betrekking tot het eigen vermogen. Schulden op lange termijn De schulden op meer dan één jaar dalen aanzienlijk, en dit vooral omdat de intercompany-lening tussen Oxfam-Wereldwinkels en Oxfam Fairtrade volledig werd terugbetaald. Ook daalden de leasingschulden op onze vrachtwagens en de leningschulden van ons gebouw. Schulden op korte termijn De handelsschulden (rubriek 44 van de balans) daalden met 40,40%. Dit heeft te maken met het feit dat er op 30 juni veel minder handelsschulden zijn dan in de eindejaarsperiode. De financiële schulden (rubriek 43 van de balans) op korte termijn stegen met 189,65%. Dit komt doordat de intercompanylening (zie hierboven) op lange termijn volledig terugbetaald werd. Als gevolg daarvan moesten we meer kortetermijnleningen aangaan (straight loans) om de voorfinanciering van onze zuiderse partners op tijd te kunnen uitvoeren. Omdat er meer verschuldigde BTW op rekening-courant open stond op de afsluitdatum, stegen de belastingschulden (rubriek 450/3 van de balans). De schulden met betrekking tot de bezoldigingen en sociale lasten (rubriek 454/9 van de balans) stegen (RSZ en bedrijfsvoorheffing) omdat er gemiddeld meer personeel in dienst was en omdat er provisies voor vakantiegeld en eindejaarspremies aangelegd werden. De vakantiegelden werden uitbetaald in juni maar de vakanties zelf nam het personeel pas op in de periode na 30 juni. 22 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 23
24 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 25
26 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 27
Duurzaamheidsverslag 1 Inleiding Duurzaamheidsverslag 2 Respect voor mens en milieu Foto: Verslagparameters Dit jaarverslag heeft betrekking op de periode 1 januari 2008-30 juni 2009: een periode van anderhalf jaar omdat Oxfam Fairtrade zijn boekjaar heeft verlengd. Voor Oxfam Fairtrade is het de eerste keer dat er voor een integraal duurzaamheidsverslag wordt gekozen. Het bedrijf wil vanaf nu jaarlijks een integraal duurzaamheidsverslag maken. Contactpunt voor vragen over het jaarverslag: Luc Geldof, Ververijstraat 15, 9000 Gent; luc.geldof@oft.be; 09/218.88.99. Oxfam Fairtrade kiest voor duurzaamheidsverslaggeving op basis van het GRI-model (Global Reporting Initiative). Zie ook het voorwoord van dit jaarverslag. Tabel met de standaardonderdelen van de informatievoorziening van het verslag: zie pg. 34. Bepaling van de inhoud en reikwijdte van het verslag Voor Oxfam Fairtrade is dit het eerste integraal duurzaamheidsverslag. Dat betekent dat we niet alleen over onze activiteiten en financiële resultaten rapporteren zoals de vorige jaren, maar ook over bestuurszaken en een groter aantal milieu- en sociale aspecten. De beslissing om te werken met duurzaamheidsverslaggeving op basis van het GRI-model (Global Reporting Initiative) is er onder meer gekomen onder impuls van Kauri vzw. Oxfam Fairtrade legde samen met Oxfam-Wereldwinkels, als lid van dit netwerk, GRI-contacten met ngo s zoals Protos en non-profitorganisaties zoals BBL, Natuurpunt en Greenpeace. Oxfam Fairtrade begint zijn duurzaamheidsverslaggeving op het instapniveau van het GRI-model. Dit betekent dat we niet alleen over het organisatieprofiel rapporteren, maar ook over minimaal tien relevante parameters uit de sociale, economische en milieuluiken. In dit verslag werden er 14 opgenomen. Op pg. 34 vindt u een samenvattende tabel. Respect voor mens en milieu Eerlijke handel en duurzame ontwikkeling gaan hand in hand. Als groothandel in voedingsproducten van eerlijke handel heeft Oxfam Fairtrade aandacht voor zowel economische, sociale als ecologische duurzaamheid. We gaan op een duurzame manier om met natuurlijke hulpbronnen, niet alleen bij ons in België maar ook bij onze partners in het Zuiden. We proberen zoveel mogelijk fairtradeproducten van biologische herkomst in ons assortiment op te nemen (zie ook: Assortiment: bio). Minder CO2 voor onze thee Tegen 2015 willen we, samen met onze partners en verwerkers, de uitstoot van broeikasgassen terugdringen tot 40 procent, te beginnen met de voornaamste productgroepen: koffie, wijn, chocolade en fruitsap. In 2008 investeerde onze theepartner Kayonza in Uganda in energiebesparing via onder meer isolatie. Vroeger werd er ongeveer 1,63 kg CO2 uitgestoten per kg thee. Nu is dat 1,46 kg CO2. Een besparing dus van 0,17 kg CO2/kg thee. Kayonza produceert 300 ton thee per jaar en bespaart op die manier 51 ton CO2-uitstoot per jaar. We voeren zoveel mogelijk energiebesparende maatregelen door. Zo schakelden we eind 2006 al over naar groene stroom. Ook in ons magazijn zijn we in februari 2008 van conventionele naar groene stroom overgeschakeld. Omdat het de eerste keer is dat we volgens de GRI-standaarden rapporteren, kunnen we onderstaande gegevens nog niet toetsen aan die van het jaar daarvoor. Toen werd het verbruik minder systematisch opgemeten. Afvalbeheer en afvalpreventie Wat verpakking van onze producten en afvalbeleid betreft kiezen we voor duurzaamheid. Waar mogelijk gebruiken we glazen retourflessen. In ons eigen aankoopbeleid kiezen we zoveel mogelijk voor bio- en fairtradeproducten en producten van lokale coöperaties en handelaars. Onze medewerkers drinken fruitsap en melk uit glazen retourflessen en water uit een waterkoeler die aangesloten is op de waterleiding. We gebruiken 100% gerecycleerd papier voor brochures en verslagen. Onze printer-cartridges en toners worden ingezameld en gerecycleerd. Energieverbruik en waterverbruik GAS Hoofdkantoor Magazijn 2008 79583 185093 KWH 2009 - eerste 6 maand 36848 91128 KWH Totaal boekjaar 2008- juni 2009 116432 276220 KWH 419 994 GJ STROOM Hoofdkantoor Magazijn 2008 42775 144765 KWH 2009 - eerste 6 maand 19462 67372 KWH Totaal boekjaar 2008 - juni 2009 62236 212167 KWH 224 764 GJ WATER Hoofdkantoor Magazijn 2008 50 364 m³ 2009 - eerste 6 maand 25 182 m³ Totaal boekjaar 2008 - juni 2009 74 546 m³ Verkochte drankverpakkingen per soort blik tetra bag in box one way glas retourglas 28 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 29
Duurzaamheidsverslag 3 Personeelsbeleid AFVAL restafval papier glas GFT Hoofdkantoor 2008 OFT 13,9 15,7 0,1 3,2 m³ Magazijn 2008 60,1 107,8 2,7 NA m³ Hoofdkantoor 2009 OFT 8,3 7,7 0,1 1,7 m³ Magazijn 2009 25,0 26,0 0,5 NA m³ Totaal boekjaar 2008 - juni 2009 107,2 157,2 3,4 4,9 m³ In de loop van 2007 en 2008 werden de wagens van ons verkoopsteam vernieuwd. Eén van de hoofdcriteria in de wagenselectie was de CO2- uitstoot, naast leaseprijs, bagageruimte en veiligheid. Het geselecteerde wagentype heeft een normuitstoot van 131g CO2/km. Woon-werkverkeer Oxfam Fairtrade promoot milieuvriendelijk woon-werkverkeer. Medewerkers hebben recht op de wettelijk vastgestelde tussenkomst door de werkgever in hun verplaatsingskosten van en naar het werk. Voor medewerkers die met het openbaar vervoer komen, heeft Oxfam Fairtrade een derdebetalerscontract met de NMBS afgesloten. Andere abonnementen voor openbaar vervoer (bus, tram) worden volledig terugbetaald. Wie met de fiets komt werken, al dan niet in combinatie met het openbaar vervoer, krijgt een vergoeding van 0,15 euro/km. Wie zijn fiets aan het station stalt, kan de stalkosten vergoed krijgen. Woon-werkverkeer Oxfam Fairtrade (op 30 juni 2009) Fiets 21 Openbaar vervoer 14 Bedrijfswagen 5 Eigen wagen of motor 20 Verbruik vrachtwagens en bedrijfswagens DIESEL - Bedrijfswagens Liter 2008 (4 wagens) 7685 280 GJ Het personeelsbestand van Oxfam Fairtrade Aantal medewerkers tijdens de periode 01/01/2008 t.e.m. 30/06/2009 ingeschreven 01/08 tem 30/06/09 ingeschreven 30/06/09 mannen ingeschreven 30/06/09 vrouwen ingeschreven 30/06/09 aantal aantal aantal % aantal % voltijds 45,3 48 34 71% 14 29% deeltijds 16,3 12 6 50% 6 50% totaal 61,6 60 40 67% 20 33% totaal VTE 57 56,8 38,4 68% 18,4 32% Opvallend is dat er bij Oxfam Fairtrade heel wat meer mannen (68%) dan vrouwen (32%) werken. Dit komt doordat de logistieke afdeling in Destelbergen bijna uitsluitend uit mannen bestaat (22 mannen en één vrouw). Bij de overige diensten is de verhouding man-vrouw bijna gelijk (18 mannen en 19 vrouwen). In absolute aantallen werken er evenveel mannen als vrouwen deeltijds. Dit betekent dat bij de vrouwen 30% voor een deeltijdse baan kiest. Bij de mannen is dat maar half zoveel, namelijk 15%. In het personeelsbestand werden de volgende categorieën niet meegeteld: interims, bestuurders, werkende vennoten en (brug)gepensioneerden. Loopbaanonderbrekers werden meegeteld als voltijdse werknemers als zij voltijds presteerden vóór deze onderbreking. Al onze werknemers hebben een bediendestatuut. Instroom en uitstroom tijdens de periode 1/01/2008 tot en met 30/06/2009 In dienst tijdens de periode 01/01/2008 tem 30/06/2009 Januari - juni 2009 (5 wagens) 5601 204 Totaal boekjaar 2008 - juni 2009 13286 484 nieuw ingeschreven 01/08 tem 30/06/09 waarvan contract onbepaalde duur waarvan contract bepaalde duur aantal aantal % aantal % DIESEL - vrachtwagens Liter GJ 2008 67154 2448 Januari - juni 2009 33744 1230 Totaal boekjaar 2008 - juni 2009 100898 3678 voltijds 22 16 73% 6 27% deeltijds 4 3 75% 1 25% totaal 26 19 73% 7 27% totaal VTE 24,2 17,6 73% 6,6 27% 30 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 31
Personeelsorganogram Oxfam-Fairtrade Gedelegeerd bestuurder: Koen Van Bockstal Foto: yel Uit dienst tijdens de periode 01/01/2008 tem 30/06/2009 Ziekteverzuim Oxfam Fairtrade Algemene Diensten (oww/oft) Oxfam Wereldwinkels uitgeschreven 01/08 tem 30/06/09 waarvan contract onbepaalde duur waarvan contract bepaalde duur aantal aantal % aantal % voltijds 17 11 65% 6 35% deeltijds 8 7 88% 1 13% totaal 25 18 72% 7 28% totaal VTE 21,7 15,1 70% 6,6 30% De instroom- en uitstroomaantallen omvatten zowel contracten van onbepaalde duur, contracten van bepaalde duur, loopbaanonderbrekers als jobstudenten onder OFT-contract (geen interims). Bovendien veranderden een aantal medewerkers van functie en kregen daardoor een nieuw contract. Ook zij werden meegerekend in de instroom- en uitstroomcijfers. Leeftijdscategorieën aantal dagen ziekte aantal werknemers % geen 16 22% < 5 dagen 20 27% 5-10 dagen 14 19% 11-15 dagen 10 14% > 15 dagen 13 18% 73 100% In de periode van 1 januari 2008 tot en met 30 juni 2009 namen 57 van de 73 ingeschreven werknemers ziektedagen op. Dit levert een ziekteverzuim op van 3,7%, wat lager is dan het Belgisch gemiddelde en het KMOgemiddelde. Directie 1 Directeur 1 Directieassistent Dienst Aankoop en Productie 1 Teamverantwoordelijke 5 Medewerkers Marketing en Klantendienst 1 Teamverantwoordelijke 5 Medewerkers Personeelsbeleid 1 stafmedewerker Informatica & Algemeen secretariaat 1 stafmedewerker 1 medewerker informatica 3 medewerkers secretariaat 1 schoonmaakster leeftijdsgroep mannen vrouwen totaal aantal % aantal % aantal 18-35 10 63 6 38 16 Benchmarks: KMO-gemiddelde ziekteverzuim 2008 = 4,5% Belgisch gemiddelde ziekteverzuim 2008 = 5,19% Verkoopdienst 1 teamverantwoordelijke 5 Medewerkers Grafische dienst 1 stafmedewerker 2 medewerkers 36-45 14 61 9 39 23 46-55 11 73 4 27 15 > 56 5 83 1 17 6 totaal 40 67 20 33 60 De meerderheid van de medewerkers van Oxfam Fairtrade behoort tot de jongere leeftijdscategorieën: 75% van de vrouwen en 60% van de mannen is jonger dan 45 jaar. 10% van het totale aantal werknemers is ouder dan 56 jaar. In de logistieke afdeling werken er dubbel zoveel 56-plussers als in de administratieve diensten. Arbeidsongevallen Er waren 3 arbeidsongevallen in 2008, en 1 in de eerste helft van 2009. Loonspanning Bij Oxfam Fairtrade is de loonspanning eerder klein. De minst verdienende medewerker ontvangt een bruto maandsalaris van 1800,02 euro, de meest verdienende werknemer ontvangt een bruto maandsalaris van 3951,70 euro. Dat levert een loonspanning op van 2,2. De uitzonderlijke verlenging van het boekjaar met zes maanden, waardoor de afsluitdatum op 30 juni 2009 viel, maakt een exacte vergelijking met vorige boekjaren onmogelijk. Productontwikkeling 1 manager productontwikkeling Integrale Kwaliteitsdienst 1 teamverantwoordelijke 3 medewerkers Logistieke Dienst 1 teamverantwoordelijke 1 hoofdmagazijnier 5 administratieve medewerkers 9 magazijniers 7 chauffeurs Communicatiedienst 1 stafmedewerker 4 medewerkers 32 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 33
1. Visie en strategie 1.1. Verklaring van de voorzitter en de directeur 3 2. Organisatieprofiel 2.1. Naam van de organisatie 4 2.2. Producten en diensten 4 2.3. Operationele structuur 4 2.4. Locatie hoofdkantoor 4 2.5. Landen waar de organisatie actief is 18 2.6. Eigendomsstructuur en rechtsvorm 4 2.7. Afzetmarkten 4, 18 2.8. Omvang van de organisatie 4, 16-18, 22-27, 31-33 2.9. Sigificante organisatorische wijzigingen Geen 2.10. Onderscheidingen Geen 3. Verslagparameters 3.1. Verslagperiode 28 3.2. Datum van het meest recente GRI-verslag 28 3.3. Verslaggevingscyclus 28 3.4. Contactgegevens 28 3.5. Proces voor het bepalen van de inhoud van het verslag 28 3.6. Afbakening van het verslag 4, 28 3.7. Beperkingen reikwijdte 28 3.8. Basis voor verslaggeving over samenwerkingsverbanden 28 3.10. Heroriëntatie Niet van toepassing 3.11. Veranderingen in verslaggeving 28 3.12. GRI-overzicht Deze tabel 4. Bestuur, verplichtingen en betrokkenheid 4.1. Bestuursstructuur van de organisatie 5 4.2. Voorzitter hoogste bestuursorgaan 5 4.3. Onafhankelijke leden 5 4.4. Aanbevelingsmogelijkheden en medezeggenschap aandeelhouders en medewerkers 4 4.8. Missie- of beginselverklaring 4, 6-7 4.12. Extern ontwikkelde principes die de organisatie onderschrijft 6-7, 12-13 4.13. Lidmaatschap van nationale / internationale verenigingen / belangenorganisaties 9 4.14. Belanghebbenden 6-9 Managementbenadering en indicatoren Economische indicatoren EC1 Directe economische waarden 22-27 EC4 Overheidssteun Geen Milieu-indicatoren EN3 Direct energieverbruik 29-30 EN4 Indirect energieverbruik 29-30 EN8 Totaal waterverbruik 29-30 EN22 Afval 29-30 EN27 Inzameling verpakking 29-30 EN28 Significante milieuboetes Geen Sociale indicatoren Arbeidsomstandigheden LA1 Personeelsbestand 31-33 LA2 Personeelsverloop 31-32 LA4 CAO Alle werknemers vallen onder de CAO van PC218 LA7 Verzuim 32 LA14 Verhouding tussen lonen voor mannen en vrouwen Geen verschil tussen basissalaris voor m/v Productverantwoordelijkheid PR1 Beoordeling van gevolgen voor gezondheid en veiligheid van producten en diensten 10 34 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 35
Ontdek de producten van Oxfam Fairtrade in meer dan 200 Oxfam-Wereldwinkels en steeds meer supermarkten. oft.be ed. oft: november 2009-209 art. nr.: 05172