DE SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
Gezondheid en Zorg, Europees gekaderd. Lynn Ryssaert, Dirk Avonts, Pauline Boeckxstaens, Piet Bracke, Thierry Christiaens, Leen De Coninck, Lea Maes, Koen Matthijs, Elise Pattyn, Jeroen Schoenmaeckers, Patricia Sunaert, Marleen Temmerman, Guido Van Hal, Evelyn Verlinde, Veerle Vyncke, Sara Willems & Jan De Maeseneer
Levensverwachting Levensverwachting: steeg 1999-2009 EU27: Mannen: 76,4 jaar Vrouwen: 82,4 jaar Vlamingen boven Europees gemiddelde Verband tussen Nationaal Inkomen en levensverwachting Sterke samenhang tussen de inkomensongelijkheid in een land en de sociale verschillen in levensverwachting (Wilkinson) Gezonde levensverwachting EU27: Mannen: 60,8 jaar Vrouwen: 61,9 jaar Hypothese : hogere uitgaven voor gezondheid per hoofd gaat gepaard met een betere gezonde levensverwachting (OECD).
Gezondheidsbeleving Sociaal-economische gradiënt in gezondheid in Vlaanderen Slechte algemene gezondheid: 10% van de hoogste inkomenscat. 27,1% van de laagste inkomenscat. EU27 België (Statistics on Income and Living Conditions - SILC 2008) Goed tot zeer goed: 67,9% 76,7% Zeer slecht tot middelmatig: 32,1% 23,3%
Individu in de relatie zorggezondheid (1) Kinderen tussen 0 en 3 jaar het vaakst opgevangen in het formele circuit tussen 3 en 12 jaar het vaakst in het informele circuit (voornamelijk bij de grootouders) België is de Europese middenmoot op vlak van informele opvang: +/- 20% Ouderen Leeftijd van de mantelzorger en de gebruiker stijgt 62% van de Vlaamse mantelzorgers zijn intensieve mantelzorgers (+2uur per dag)
Individu in de relatie zorggezondheid (2) 2 clusters van landen met verschillend patroon formeel-informeel zorggebruik bij ouderen Zuid-Europa, Oostenrijk, Duitsland: intensief informeel, relatief weinig formeel Scandinavische landen, Nederland, België, Frankrijk: minder intensief informeel + aandeel gebruikers formele zorg hoog
Toegankelijkheid Aanbod van de zorg Artsendichtheid: B = 13de in de EU15 B = 293 praktijkvoerende artsen per 100.000 inwoners Enkel Luxemburg en het Verenigd Koninkrijk hebben een kleinere artsendichtheid Euro Health Consumer Index België voerde de ranglijst aan in 2008 en 2009. Toegankelijkheid gemeten op 5 domeinen: toegang tot de huisarts toegang tot de specialist toegang tot kankertherapie toegang tot belangrijke niet-acute ingrepen (binnen de 90 dagen) toegang tot CT-scans (binnen de 7 dagen).
Betaalbaarheid Gemiddelde kosten voor gezondheidszorg per huishouden als % van de totale uitgaven EU27: 3,4% B: 4,7% (gez. enq. 2008 = 7%) NL: 1,3%, PRT: 6,1% Hoe ouder, hoe hoger het aandeel kan worden % Belgen dat aangeeft dat de uitgaven voor gezondheidszorg (zeer) moeilijk passen in het beschikbare huishoudbudget 2004: 29% 2008: 35% % Belgen dat medische zorgen uitstelt om financiële redenen 1997: 4,2% 2001: 5,7% 2004: 4,9% 2008: 10,9%
Kwaliteit Patiënttevredenheid Tevredenheid dienstverlening ziekenhuis: VL: 91% Tevredenheid dienstverlening Specialisten: VL: 94% Tevredenheid over huisartsen: VL: 96% Vaccinatiegraad in Vlaanderen 90% van de jonge kinderen zijn gevaccineerd
Slaapproblemen % dat slaapproblemen (= 1 slechte nacht in 4 weken) ervaart. VL: 19% B: 21% Europees perspectief: Belg slaapt minder goed dan inwoners van andere Europese landen zoals Denemarken, Frankrijk, Duitsland, Nederland en Verenigd Koninkrijk Opmerkelijk: 45-59 jarigen slapen slechtst: 13% minder slechtslapers in Denemarken 6-8% minder slechtslapers in de andere landen 60plusser slaapt beter dan 50plusser
Gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen (=BZD) (1) VL: 13% neemt BZD (gez. enq) Europees perspectief: Is er een rechtstreeks verband tussen slaapproblemen en gebruik van slaapmiddelen? NL: 1/3 van de bevolking heeft slaapstoornissen 2,6% chronisch BZD gebruik VK: 37% heeft slaapstoornissen 2,3% BZD gebruik Sinds 1980 is België bij de grootste gebruikers van BZD ter wereld. Laatste 20 jaar stijgt het gebruik nog! Nu wereldkoploper qua gebruik Periode 2006-2008: 15% meer gebruik dan 2de in de rij Frankrijk 3x meer dan Verenigd Koninkrijk, Nederland en Duitsland 5x meer dan Noorwegen
Gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen (=BZD) (2) Risicogroepen Vrouwen Laaggeschoolden Oorzaken: Artsen Gebrek aan kennis van alternatieve strategieën Positie van de arts in de gezondheidszorg Patiënt: moet zich bewust worden van het feit dat BZD niet onschuldig zijn
Multimorbiditeit (1) Chronische aandoeningen VL: 26,7% EU27: 30,8% FR: 36,8% DTSL: 36,1% PRT: 33,2% Sterk leeftijdsafhankelijk Aandeel Vlaming met multimorbiditeit Totaal: 9,3% < 45 jaar: 1,6% 45-64 jaar: 8,4% 65-84 jaar: 21,3% 85 jaar: 31,2%
Multimorbiditeit (2) Nood aan de ontwikkeling van kwaliteitsindicatoren voor patiënten met multimorbiditeit Strategieën in de klinische zorg en gezondheidszorgorganisatie aanpassen aan de noden in het veld Grenzen van individuele aandoeningen overschrijden Van probleemoriënteerde naar doelgeoriënteerde zorg
Uitdagingen en opties Systematisch aanpakken van sociale determinanten van ziekte en gezondheid Heroriëntatie van het gezondheidsbeleid vertrekkend vanuit de nulde en eerstelijnsgezondheidszorg
Systematisch aanpakken van sociale determinanten van ziekte en gezondheid Belangrijk om niet enkel te focussen op de meest kwetsbare groepen Kan stigmatiserend zijn Sociale gradiënt Enkel aan te pakken door middel van perfomante universele strategieën qua schaal en intensiteit aangepast aan de mate waarin bepaalde subgroepen worden blootgesteld aan ongunstige situaties (proportionate universalism) Kan niet enkel vanuit gezondheidszorg. Het betrekken van andere sectoren zoals onderwijs, tewerkstelling, infrastructuur en welzijn zijn essentieel.
Heroriëntatie van het gezondheidsbeleid Noodzakelijke reflectie over een performante verdeling van de bevoegdheden met betrekking tot het gezondheids(zorg)beleid dringt zich op. Het beleid wordt momenteel gekenmerkt door hospitalocentrisme en verkokering Eerstelijnsgezondheidszorg was jarenlang een niet vervulde belofte Bevoegdheidsverdeling tussen de federale overheid en de gemeenschappen Ontbreken van een federaal beleidskader dat de ELGZ ondersteunt
Het denken over de ontwikkeling van de ELGZ kwam in een stroomversnelling via de Vlaamse Conferentie Eerstelijnsgezondheidszorg gehouden op 11/12/2010 verbinden is het kernwoord voor de verdere ontwikkeling tussen welzijn en gezondheid tussen zorg en preventie tussen gezondheidszorg en onderwijs, milieu, arbeid, wonen, cultuur