Rond alle energiemarkten waart een negatief sentiment 17 december 2015 - Energeia's stemming behandelt achtereenvolgens de prijsontwikkeling op de markt voor olie, steenkool, CO2-emissierechten, elektriciteit en aardgas, en geeft vervolgens een beeld van de spreads. Olie Olieprijzen bewogen afgelopen week richting een prijsdiepte die al zeven jaar niet meer verkend was. Reden is de aanhoudende overvoering van de markt. De strategie van de Opec-landen is om martkaandeel te behouden of te bemachtigen en daarom de productieniveaus te handhaven, anders dan de prijs opwaarts te beïnvloeden door verlaging van het productieplafond. Algemeen wordt aangenomen dat Opec onder aanvoering van Saoedi-Arabië op deze manier probeert de (schalie)producenten in de Verenigde Staten uit de markt te drukken. Vooralsnog blijft echter ook het Amerikaanse olieproductieniveau stabiel, bleek woensdag uit de wekelijkse statistieken van het Amerikaanse Energieministerie. Uit diezelfde cijfers bleek dat de reserves groeien naar nieuwe recordhoogten, wat de prijs nog verder onder druk zet. Ondertussen wordt in de VS overwogen om het wettelijke verbod op de uitvoer van olie te schorsen. Hoewel het democratische proces rond de veertig jaar oude wet nog verre van afgerond is, zorgt dit wel al voor een verkleining van het gat tussen Brent- en WTI-olie. Als export van olie uit de VS mogelijk wordt en Amerikaanse olie dus breder verhandelbaar, zal Brent volgens de logische marktprincipes in prijs naar het lager geprijsde WTI moeten toegroeien. Uit de prijsvorming blijkt dat proces inmiddels gestart. Woensdag sloot Brent voor levering in februari op USD 37,39 per vat, wat week op week een min van 7,3% betekende. WTI kwam op USD 35,52 per vat voor levering in januari, wat sinds vorige week woensdag een afwaardering met 4,4% betekende. De stap van de Amerikaanse Federal Reserve om de rente te verhogen werd zonder meer verwacht en had daarom nauwelijks prijsimpact.
Steenkool Steenkoolprijzen lijken naar richting te zoeken, nadat het Cal16-contract maandag het laagste punt ooit bereikte. Doordat er nauwelijks fysieke handel plaatsheeft op de overvoerde steenkoolmarkt, wordt prijsrichting vooral afgeleid van andere markten, waarbij de oliemarkt als belangrijkst geldt. De slotstanden voor de Ara-contracten op woendag bij EEX: Cal 16 daalde 0,9% week op week en sloot op USD 44,72 per ton; Q1 steeg 1,4% week op week en kwam daarmee op USD 46,26 per ton; en het januari-contract eindigde op USD 47,19 per ton 2,1% boven de vorige woensdagstand.
CO2 De CO2-prijs stond en staat onder druk van de dalende prijzen op de andere energiemarkten. Maandag expireerde het Dec 15-contract, wat nog vooraf werd gegaan door een flinke prijsdaling. De kleine opleving die deze week te zien was, werd vooral gevoed door winstnemingen. Dec 16 -nu het benchmark contract- daalde week op week 3,3% naar een slotstand van EUR 8,20 per ton, Dec 17 kwam 3,2% lager uit op EUR 8,31.
Aardgas Voor de aardgasprijzen geven vrijwel alle seinen een neerwaartse richting aan. De milde temperaturen zijn in eerste instantie een kortetermijnprijsdrijver, maar de waarschijnlijk mildste december ooit laat ook zijn sporen na op de termijnmarkt. De dalende olieprijs doet ook een duit in het zakje. De laatste belangrijke impuls komt van de aanvoerkant, waar nauwelijks tot geen beperkingen waarneembaar zijn wat resulteert in ruim voldoende gas om aan de vraag te voldoen. Bij Ice-Endex leverde dat het volgende beeld op voor TTF-gas. Cal 16 sloot woensdag op EUR 15,79 per MWh, wat week op week een min van 4,9% betekende. Q1 kwam 5,3% lager uit op EUR 15,80 per MWh. Levering in januari eindigde woensdag op EUR 15,73 per MWh, wat week op week een afwaardering van 5,2% betekende. Deze donderdag en vrijdag komen de regeringsleiders in Brussel bij elkaar, en één van de agendapunten is Nord Stream 2. De verdubbeling van de bestaande capaciteit om Russisch gas naar Duitsland te vervoeren, kent behalve een flink prijskaartje (EUR 11 mrd) ook flinke oppositie. Met name Oost-Europese landen wijzen erop dat de uitbreiding de afhankelijkheid van Rusland vergroot, en indruist tegen het sanctieregime dat Rusland is opgelegd na de acties in Oekraïne en de Krim. Duitsland, als voorstander van het plan, beargumenteert dat het de leveringszekerheid in Europa bevordert, aangezien een Russisch dispuut met Oekraïne de gastoevoer naar Europa minder hard kan raken.
Op de spotmarkt is het vooral de temperatuur die de prijsrichting bepaalt. Nu deze donderdag vermoedelijk de warmste decemberdag wordt sinds metingen zijn gestart, kan dat maar een richting zijn: neerwaarts. Ook de komende dagen zal daar weinig verandering in komen, stellen weersvoorspellers. Het vooruitzicht voor de komende tien dagen voor continentaal Europa zijn temperaturen 4 C tot 9 C boven de seizoensnorm. Dit drukte woensdag de prijs met 4,4% naar beneden, waardoor bij Icap een dagvooruitprijs tot stand kwam van EUR 15,25 per MWh. Het is nog onduidelijk hoe zinnig het is om schaliegas te gaan winnen in het Verenigd Koninkrijk. Dat schreef De Telegraaf deze week op basis van een rapport van de onafhankelijke Britse Task Force on Shale Gas. Om de potentie van schaliewinning in te kunnen schatten zouden er nog boringen op een groot aantal plekken nodig zijn, schrijven de onderzoekers.
Elektriciteit De milde temperaturen hebben ook zijn weerslag op de stroommarkt, met name de Duitse maar daarmee indirect ook de Nederlandse. In Duitsland wordt elektriciteit ook gebruikt voor verwarming. Net als op de gasmarkt is dit in eerste instantie een kortetermijnimpuls, maar via het decembercontract werkt het prijsdalende sentiment vanzelf door naar de termijnmarkt. De dalende olie-, gas- en steenkoolprijzen zorgen ook voor een prijsdalende stemming. Bij Ice-Endex leidde dit tot een slotstand voor Cal 16 van EUR 32,73 per MWh, week op week is dat een min van 1,9%. Q1 belandde op EUR 33,36 per MWh, wat 3,4% lager is dan vorige week. Het januaricontract zakte 5,3% naar een slotstand van EUR 33,42 per MWh.
Met kerst in aantocht kent de spotmarkt nog een belangrijke prijsimpuls. Als er rond de kerstdagen een stevige bries de kop op steekt, kunnen prijzen in elk geval in Duitsland wel eens het negatieve territorium gaan verkennen. De meest recente prijsdaling in bovenstaande figuur is ook door wind veroorzaakt. De prijzen op de APX en Phelix naderden elkaar zeer dicht. Voor levering vandaag kwamen prijzen tot stand van EUR 32,76 per MWh (APX) tot EUR 32,47 per MWh (Phelix). Woensdagochtend zag Tennet voor de 39ste keer dit jaar noodzaak tot het inzetten van noodvermogen. Dit gebeurde tussen 8.54 uur en 9.21 uur.
Spreads De door Energeia berekende clean spark spread heeft voor het eerst sinds jaren het positieve domein betreden. Woensdag kwam een waarde van 1 cent per MWh uit de berekeningen naar voren. De clean spreads maken sinds begin 2012 vast onderdeel uit van Energeia's stemmingsbeeld, op 10 mei 2012 werd een clean spark spread (CSS) genoemd van EUR -4,68 per MWh. De berekende spreads vormen een maatstaf voor de rentabiliteit van kolen- en gascentrales in Nederland, en hebben geen absolute maar wel een relatieve waarde. De trend voor gascentrales is dus gunstig, is de enige conclusie die aan de ositieve CSS kan worden gehangen. Vooral van belang is de sterk gedaalde gasprijs. De kolenprijs is weliswaar ook laag, maar voor de clean dark spread (CDS) is niet eenzelfde trend zichtbaar als voor zijn evenknie voor gascentrales. De CCS en CDS zijn een maatstaf voor de rentabiliteit van respectievelijk gas- en kolencentrales. De hier weergegeven cijfers hebben betrekking op Nederland in 2016. Voor gascentrales is een gemiddeld rendement van 53% genomen (bovenwaarde) en een emissiefactor van 0,187. Voor kolencentrales is gerekend met een rendement van 39% (bovenwaarde) en een emissiefactor van 0,34. Als verbrandingswaarde is gerekend met 25,12 MJ/kg steenkool. De kolenbelasting bedraagt EUR 0 per MWh en de wisselkoers was deze donderdag USD 1 = EUR 0,9212. De weergegeven spreads zijn afgeleid uit de Cal 16-prijzen voor stroom (Ice-Endex), gas (Ice-Endex) en steenkool (Ara; EEX) en het Dec 16-contract voor CO2-emissierechten op Ice-ECX. Onderhoudskosten zijn niet meegenomen. 2015 Energeia. Alle rechten voorbehouden.