Vangnetuitkering Participatiewet 2016 1
Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 1.1 Ontwikkeling inkomensdeel gemeente Hattem 4 1.2 Voorwaarden voor het rechtop een vangnetuitkering over 2016 4 1.3 Wat te doen? 5 2. Achtergrond informatie 6 2.1 De arbeidsmarkt in beeld 6 2.2 Ontwikkeling uitkeringsbestanden 7 3. Beleid en uitvoering 7 3.1 Instroombeperking 8 3.2 Uitstroombeleid 9 3.3 Actiepunten 11 4. Samenvatting 13 2
1. Inleiding Ieder kalenderjaar ontvangt de gemeente een uitkering uit het Fonds werk en inkomen: het inkomensdeel of wel BUIG-budget. Het inkomensdeel is een ongeoormerkt bedrag, waarvan de kosten van algemene bijstand en de kosten van de loonkostensubsidies die op grond van artikel 10d Participatiebudget worden verstrekt, betaald moeten worden. Wanneer een gemeente een tekort heeft op het inkomensdeel op grond van de Wet werk en bijstand/participatiewet moeten deze tekorten in principe door eigen middelen worden opgevangen. Sinds 2004 was er de mogelijkheid om voor gemeenten die geconfronteerd werden met een tekort een beroep te doen op een aanvullende budget, de incidenteel aanvullende uitkering (IAU). Met de komst van de Participatiewet is er een vangnetuitkering in de plaats gekomen van de incidentele aanvullende uitkering (IAU). Deze vangnetuitkering geldt tijdelijk, namelijk voor de jaren 2015 en 2016. In deze (overgangs)jaren wordt volstaan met een eenvoudig vangnet, waardoor gemeenten niet belemmerd worden in een goede (voorbereiding op de) invoering en uitvoering van de Participatiewet. Tevens ontstaat er ruimte om op zorgvuldige wijze te werken aan de meer definitieve vormgeving van het nieuwe vangnet vanaf 2017. In voorgaande jaren was het zo dat een overschrijding van 10% of minder op het BUIGbudget geheel ten laste van de gemeente kwam. Dit is voor het jaar 2016 gewijzigd. De nieuwe vangnetuitkering wordt trapsgewijs opgebouwd, met voor elke trede een afzonderlijk risico: De eerste trede van 5% tekort komt volledig voor rekening van gemeente Hattem. De tweede trede van het tekort 5-10% komt voor de helft voor rekening van gemeente Hattem. De derde trede, het tekort boven de 10% wordt onder voorwaarden volledig vergoed door de vangnetuitkering. Om met succes een beroep op de vangnetuitkering 2016 te doen, gelden naast deze financiële kaders, een aantal voorwaarden. Door deze analyse en voorgestelde maatregelen aan de raad voor te leggen met een begeleidend schrijven in de vorm van een raadsvoorstel wordt aan de voorwaarden voldaan. 3
1.1 Ontwikkeling inkomensdeel gemeente Hattem 2012 2013 2014 2015 Begrotin g 2016 Uitgaven 1.305.68 5 1.412.308 1.529.019 1.461.065 1.595.52 3 Rijksbijdrage 1.190.60 2 1.360.112 1.487.933 1.482.329 1.478.97 9 Overschrijding 115.083 52.196 41.086-21.264 116.544 Af: 10% voor 119.060 136.011 148.793 148.233 147.897 rekening van gemeente Rest is IAU nvt nvt nvt nvt nvt Overschrijding in 9.7% 3.8% 2.8% - 1,4% 7.4% % van Rijksbijdrage IAU in % van Rijksbijdrage nvt nvt nvt nvt De rijksbijdrage voor 2016 in de begroting bedraagt 1.485.938. Dit bedrag is na Prinsjesdag naar beneden aangepast tot 1.478.979. Het is wederom de doelstelling om binnen de overschrijding van 5% te blijven, net als in de afgelopen vier jaar. Wij proberen deze doelstelling te halen, ondanks de verwachting dat het klantenbestand, evenals in 2015, zal stijgen door onder andere de na-effecten van de economische crisis, de nieuwe doelgroepen die onder de Participatiewet vallen (personen die voor 1-1-2015 een Wajong-uitkering zouden krijgen komen nu grotendeels naar de gemeente toe. In 2015 heeft het ProVso veel jongeren nog een jaar scholing geboden, omdat nog niet bekend was hoe gemeenten deze nieuwe doelgroep gingen bedienen. De verwachting is dat deze groep in 2016 wel naar de gemeente komt), de verhoogde taakstelling voor de huisvesting van statushouders en de aanpassingen in de Wet Werk en Zekerheid. Een extrapolatie van het tot en met september verstrekte bedrag aan uitkeringen geeft als uitkomst dat mag worden verwacht dat het uitkeringsbudget voor 2016 voldoende zal zijn. We vinden het verstandig om toch, ondanks onze verwachting, het traject om mogelijk een beroep te doen op de vangnetuitkering te doorlopen. Mocht onverhoopt blijken dat er wel een overschrijding is van meer dan 5% over 2016, dan is voldaan aan de reeds vastgestelde procedure. 1.2 Voorwaarden voor het recht op een vangnetuitkering over 2016 Om met succes een beroep op de vangnetuitkering 2016 te doen, gelden een aantal voorwaarden. 1. Het verzoek moet uiterlijk 15 augustus 2017 zijn ontvangen door de Toetsingscommissie aanvullende uitkering Participatiewet 2. Bij het verzoek moet het college onder andere de volgende documenten toevoegen: 4
Een globale analyse van de mogelijke oorzaak en de omvang van het tekort, eerdere financiële resultaten van de uitvoering en van de verwachte ontwikkelingen van dat tekort in de komende jaren; Een brief, of vergelijkbaar document waarbij het college de raad heeft geïnformeerd over zijn analyse en de maatregelen die worden genomen dan wel worden overwogen om tot kostenreductie te komen; Een document waaruit de opvattingen van de gemeenteraad hieromtrent blijken; Een overzicht wat de gemeente in 2016 feitelijk heeft gedaan om het tekort het hoofd te bieden en hoe zij het effect daarvan kwalificeert. 3. Het tekort op het Inkomensdeel bedraagt meer dan 5% op basis van netto lasten. Dat wil zeggen: het verschil tussen de besteding en baten op titel van de in artikel 69 PW genoemde wetten en de baten op titel van de reeds ingetrokken WWIK Door deze analyse en voorgestelde maatregelen aan de raad voor te leggen met een begeleidend schrijven in de vorm van een raadsvoorstel, is aan de voorwaarden 1,2 en 4 van punt 2 voldaan. De raad kan op basis van deze analyse haar opvattingen kenbaar maken, waardoor ook aan voorwaarde 3 van punt 2 voldaan wordt. Hierdoor wordt aan alle voorwaarden die noodzakelijk zijn om tijdig een verzoek in te kunnen dienen wanneer blijkt dat ons tekort meer bedraagt dan 5% op basis van netto lasten. 1.3 Wat te doen? Het toegekende budget voor 2016 bedraagt 1.478.979,-.In 2016 dienen zowel uitkeringen als loonkostensubsidie bekostigd te worden uit het inkomensdeel. Op dit moment is niet te voorzien hoeveel besteed zal worden aan loonkostensubsidies. In 2015 hebben we gemiddeld genomen 114,2 uitkeringen verstrekt. Als we dit delen door de uitgaven ( 1.461.065,-) komen we uit op een gemiddelde uitkering van 12.794,-. Indien een gemeente verwacht niet uit te komen met het beschikbare budget, wordt verwacht dat zij maatregelen treffen om het voorziene tekort te beperken of te voorkomen en dat de colleges van deze gemeenten hun raden informeren. Voor het in behandeling nemen van een verzoek met betrekking tot 2016 is voldoende dat de gemeente aantoont dat in 2016 een proces is ingezet dat gericht is op tekortreductie. De beoordeling van behaalde resultaten wordt overgelaten aan de gemeenteraad en zal voor de toekenning van de vangnetuitkering geen rol spelen. Voor gemeenten is derhalve belangrijk te onderkennen dat zij in 2016 expliciet een proces van tekortreductie in gang gezet moeten hebben, om in 2017 succesvol een beroep te doen op een vangnet uitkering over 2016. Een eventuele onjuiste inschatting van de tekortontwikkeling en de gemeentelijke sturing daarop, hoort tot het risico van de gemeente. Hattem heeft reeds in 2013 en 2014, ter voorbereiding op de inwerkingtreding van de Participatiewet, het re-integratiebeleid en de bijhorende werkprocessen herzien. De focus is meer komen te liggen op snelle uitstroom, aandacht voor laaggeletterdheid en samenwerking in de regio op het gebied van de werkgeversbenadering. Daarnaast is er in de 5
uitvoering een scheiding aangebracht tussen werk en uitkering. Eerst komen inwoners op gesprek over werk, het gesprek over een uitkering volgt daarna, want dit is van secundair belang. Werk staat voorop. Deze herzieningen hebben als effect gehad dat de overschrijding van het inkomensdeel de afgelopen vier jaar zeer beperkt is geweest, ondanks de economisch crisis en de toename van het klantenbestand. Omdat de instroom in Hattem grillig verloopt en er wel een aantal ontwikkelingen zijn waardoor het klantenbestand toch verder op kan lopen wordt deze exercitie wel ingezet. Mocht dan toch blijken dat het nodig is om over 2016 een beroep te doen vangnet regeling dan is in ieder geval aan de voorwaarden voldaan. Het streven blijft uiteraard om binnen de overschrijding van 5% te blijven en om ruimte die ontstaat in te zetten voor re-integratie. 2. Achtergrond informatie 2.1 De arbeidsmarkt in beeld Hattem maakt onderdeel uit van de arbeidsmarktregio Zwolle. Er wordt voor 2016 een economische groei van 2,2 procent verwacht voor de gemeente Hattem. Dit ligt 0,2% boven de gemiddelde economische groei van de gehele arbeidsmarktregio en dit ligt ook 0,2% boven het landelijk gemiddelde. Sectoren met veel werkgelegenheid Zorg & welzijn, zakelijke diensten, industrie en detailhandel zijn in de arbeidsmarktregio Zwolle grote sectoren in de werkgelegenheid. Van de circa 233.000 banen in 2015 zijn er ongeveer 135.400 in deze sectoren vertegenwoordigd (58%). Hier ontstaan ook de meeste vacatures. Voor laagopgeleiden (zonder startkwalificatie vmbo) en werkzoekenden op middelbaar beroepsniveau (mbo, havo en vwo) zijn de meeste vacatures in de detailhandel, gevolgd door horeca en zakelijke dienstverlening. Het aantal vacatures voor werkzoekenden met een laag beroepsniveau is ten opzichte van voorgaande jaren vooral in de zakelijke diensten, zorg & welzijn en bouw toegenomen. Voor hoogopgeleiden (hbo & wo) liggen kansen in de zakelijke diensten, onderwijs en zorg en welzijn. Sectoren met weinig werkgelegenheid In onderwijs, financiële dienstverlening en openbaar bestuur en ICT zijn maar weinig vacatures voor laagopgeleiden. In de landbouw was er een afname van het aantal vacatures voor alle werkzoekenden, voor zowel laag- middelbaar als hoogopgeleiden. Verdeling van vacatures naar beroepsniveau In de regio Zwolle is 37% van alle vacatures op laag beroepsniveau, 36% op middelbaar beroepsniveau en 27% op hoog beroepsniveau. Het percentage vacatures voor laagopgeleiden is in de afgelopen jaren afgenomen, terwijl het percentage vacatures voor hoogopgeleiden is toegenomen. De stijging van het aandeel vacatures op hoger beroepsniveau ten koste van de vraag op middelbaar en lager beroepsniveau in deze regio 6
kan worden verklaard door de upgrading van werkzaamheden. Technologische ontwikkelingen, het gebruik van computers en informatietechnologie leiden tot meer vraag naar goed gekwalificeerd en hoogopgeleid personeel. 7
2.2 Ontwikkelingen uitkeringsbestanden Het aantal WW-uitkeringen in onze regio is na een aantal jaren van stijging door de crisis, in juni 2015 met 7% afgenomen ten opzichte van een jaar eerder. In de gemeente Hattem is deze daling nog niet te zien, hier is zelfs nog een lichte stijging te zien van het aantal WWuitkeringen, maar zij hadden in het afgelopen jaar een lager percentage WW-uitkering dan het gemiddelde in de arbeidsmarktregio. In 2015 zijn er in totaal 51 uitkeringen toegekend, maar er zijn ook 53 uitkeringen beëindigd. Het aantal uitkeringen dat verstrekt werd is als volgt: 1-1-2015 116 1-2-2015 114 1-3-2015 120 1-4-2015 117 1-5-2015 112 1-6-2015 110 1-7-2015 111 1-8-2015 114 1-9-2015 114 1-10-2015 115 1-11-2015 113 1-12-2015 114 Het gemiddeld aantal uitkeringen komt daarmee uit op 114,2. Over de eerste helft van 2016 zijn er in totaal 31 uitkeringen toegekend en er zijn 26 uitkeringen beëindigd. Het aantal uitkeringen dat werd verstrekt is als volgt: 1-1-2016 115 1-4-2016 124 1-7-2016 123 3. Beleid en uitvoering In het beleid Werk & Inkomen 2015-2016 maar ook al in het re-integratiebeleid 2014 is de focus gelegd op werk. Samenvattend is onze visie op werk: Werk leidt tot economische zelfstandigheid Werkloosheid beïnvloedt de gezondheid, het welzijn, de financiële situatie en de woonomgeving van betrokkene en gezin Werk leidt tot integratie, zowel in de eigen directe leefomgeving als in maatschappelijk verband Werk structureert het leven Werk bevordert de persoonlijke ontwikkeling Werk, tenzij. Dat is de kern bij het verstrekken van bijstand. Mensen die geen betaald werk hebben en geen eigen mogelijkheden hebben om in hun eigen levensonderhoud te voorzien worden door de gemeente bijgestaan met (aanvullend) inkomen tot het moment dat zij aan het werk zijn. Bij elke aanspraak op bijstand staat 8
de kortste weg naar werk voorop. Ontheffing van de arbeidsplicht gebeurt op puur individuele gronden en niet omdat de werkzoekende tot een bepaalde groep behoort. Ontheffing is altijd tijdelijk. Het aanvaarden van werk is voor iedere werkzoekende, die nog niet de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt, een verplichting. Er is geen sprake van vrijblijvendheid. Natuurlijk kunnen er omstandigheden zijn waardoor iemand de arbeidsmarkt (nog) niet kan betreden. De gemeente kan gerichte ondersteuning bieden om de afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen. Waarbij we uitgaan van eigen verantwoordelijkheid (zelfregie), eigen netwerk en eigen mogelijkheden. 3.1 Instroombeperking Om instroom te beperken is het volgende georganiseerd: WorkFast Bij iedere uitkeringsaanvraag wordt in eerste instantie beoordeeld of er belemmeringen zijn om te kunnen werken. Zijn deze belemmeringen er niet dan wordt de betreffende persoon als eerste gesproken door WorkFast om te bezien of er direct mogelijkheden zijn om werk te vinden, waardoor men niet in de uitkering terecht komt. Dit gesprek vindt dus plaats voordat de uitkeringsaanvraag verder in behandeling genomen wordt. In de eerste helft van het jaar heeft er een aanbesteding plaatsgevonden om te komen tot de meest geschikte partij om deze groep klanten zo snel mogelijk naar werk toe te leiden. Hieruit is wederom Workfast als economisch meest voordelige partij naar voren gekomen. Workfast zal het komende jaar deze taak dus blijven uitvoeren. Jongeren tot 27 jaar gaan terug naar school Jongeren die nog onderwijs kunnen volgen, hebben in principe geen recht op bijstand maar studiefinanciering. Dat geldt vooral voor jongeren die geen startkwalificatie hebben. (Startkwalificatie is minimaal mbo-niveau 2 opleiding of en havodiploma). Van jongeren die al wel een startkwalificatie hebben behaald wordt verwacht dat ze via een opleiding de kans op werk vergroten. Zoekperiode jongeren Jongeren moeten binnen de Participatiewet (en voorheen binnen de WWB) actief op zoek naar werk of naar een opleiding. In de eerste vier weken na de melding, de zogenaamde zoekperiode, mag nog geen uitkering worden aangevraagd. Ook dan wordt WorkFast ingezet om hier in te ondersteunen. Bij kwetsbare jongeren waarvan cvooraf bekend is dat de zoekperiode niets zal uithalen wordt deze zoekperiode los gelaten. Schakel-Makelpool voor jongeren vanuit ProVso Voor mensen die door hun arbeidsbeperking enkel in een beschutte omgeving kunnen werken, was er in 2014 nog de Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw). Vanaf 2015 is de Wsw afgesloten voor nieuwe instroom. Vanaf 1 januari 2015 zijn daarnaast ook de regels omtrent de Wajong aangescherpt. Het nieuwe beleid geldt niet voor mensen die al voor 2015 een Wajong-uitkering ontvingen, maar nieuwe 9
jonggehandicapte aanvragers krijgen alleen nog de indicatie Wajong van het UWV als vaststaat dat ze echt nooit meer kunnen werken. Alle andere jonggehandicapten moeten in het kader van de Participatiewet naar de gemeente voor een uitkering en begeleiding naar werk. Het merendeel van de jongeren die een opleiding volgt op het speciaal onderwijs, de zogenaamde ProVso-scholen, zullen dus na afronding van de opleiding, onder de verantwoordelijkheid van de gemeente komen te vallen. In 2015 waren er nog geen jongeren vanuit de ProVso-scholen bij de gemeente binnen gekomen, omdat de scholen ervoor gekozen hadden om deze jongeren nog een jaar langer vast te houden op school, zodat er regionaal een plan opgesteld kon worden hoe wij deze jongeren de juiste ondersteuning kunnen bieden. Inmiddels is er een Schakel- & Makelpool Pro VSO Entree ingericht. Het doel van deze pool is om alle jongeren uit de regio tijdig in beeld te hebben, warm over te dragen en de vinger aan de pols te houden bij hun overstap naar vervolgonderwijs, arbeidsmarkt of dagbesteding en daar waar nodig, tijdig extra hulp in- door- en uit te schakelen. Door de jongeren tijdig in beeld te hebben, kunnen gemeenten in een vroegtijdig stadium contact met de jongeren opnemen en een passend traject bieden om waar mogelijk direct door te stromen richting de arbeidsmarkt, waardoor instroom in de uitkering voorkomen kan worden. Op KO RS Voor mensen met financiële problemen is OP KO RS opgericht. OP KO RS heeft tot doel mensen met financiële problemen te ondersteunen op zowel administratief gebied als op het gebied van zelfredzaamheid. Door deze laagdrempelige voorziening trachten wij schulden in een zo vroeg mogelijk stadium onder controle te krijgen, omdat uit meerdere onderzoeken gebleken is dat schulden kunnen leiden tot stress, wat ziekte en werkloosheid tot gevolg kan hebben. Door vroegtijdige, laagdrempelige hulp bij schulden proberen we instroom in de uitkering te voorkomen. 3.2 Uitstroombeleid Zoals reeds beschreven ligt de focus op werk, voor iedereen die in staat is om (gedeeltelijk) te werken. Om dit zoveel mogelijk te bewerkstelligen en te stimuleren zijn er diverse instrumenten. Deze worden in beperkte mate beschreven, aangezien hier in de Notitie Werk en Inkomen 2015-2016 uitvoerig bij stil is gestaan. Inzet WorkFast Naast de rol die WorkFast heeft in het intakeproces, worden zij ingezet om klanten met het perspectief op werk die geen belemmeringen hebben om op korte termijn aan het werk te kunnen, te ondersteunen om dit te realiseren. Daarbij passen zij hun ondersteuning aan op de situatie van de betreffende persoon. Inzet eigen consulenten Medio 2014 is een splitsing gemaakt in de werkzaamheden op het gebied van rechtmatigheid en doelmatigheid. Eén consulent houdt zich expliciet bezig met doelmatigheid en twee consulenten houden zich expliciet bezig met rechtmatigheid. Dit zorgt ervoor dat de focus van de consulent die zich bezighouden met 1
doelmatigheid volledig zijn gericht op het vinden van betaald werk of het zetten van stappen om dichterbij betaald te werk te komen. Waar mogelijk worden er VAKopleidingen gevolgd om de expertise van de consulenten te vergroten. Er wordt lokaal en regionaal uitgezocht wat een passende opleiding is. Wegwijsmethode en taalmeter Om meer zicht te krijgen op de situatie van de klant, wat zijn sterke punten en wat zijn aandachtspunt, maar ook: Wat is een grove inschatting van de loonwaarde? kan de Wegwijsmethode van Dariuz ingezet worden. De consulenten zijn getraind om deze methode af te mogen nemen en kunnen de informatie die voortkomt uit deze test inzetten bij de begeleiding van de betreffende klant. Daarnaast is het mogelijk om door middel van de taalmeter inzicht te krijgen in het taalniveau van de klant. Sinds de komst van de Wet Taaleis dienen inwoners die een uitkering aanvragen, aan te tonen dat zij de Nederlandse taal voldoende beheersen en wanneer dit niet het geval is, dienen zij voldoende moeite te doen om de Nederlandse taal beter te gaan beheersen. In regioverband is een werkwijze ontwikkeld die toegepast wordt wanneer de consulenten vermoeden dat het taalniveau van een klant niet voldoende is. Ook kan gebruik gemaakt worden van het taalpunt en de taalpuntdocent. Vluchtelingencontact Vluchtelingencontact biedt intensieve maatschappelijke begeleiding en zorgt dat het inburgeringstraject voor vluchtelingen wordt ingezet. Ook volgen zij de voortgang van het traject. De gemeente heeft periodieke afstemming met vluchtelingencontact hierover zodat we, zodra het kan, mensen richting (vrijwilligers)werk kunnen toeleiden. Werkmakelaar Vanaf september 2014 is in Hattem de Werkmakelaar van start gegaan. Met de focus op de vraag van de ondernemer wordt ingezet op het realiseren van matches tussen vacatures van werkgevers en klanten van de gemeente. Naast het vervullen van vacatures wordt ook ingezet op het werven van werkervaringsplaatsen. In 2016 zijn er gesprekken gestart hoe de werkmakelaar ook de nieuwe doelgroepen kan bedienen die naar de gemeente toe komen. Werkgeversdienstverlening Ten behoeve van een optimale werkgeversdienstverlening en uitstroom naar werk van uitkeringsgerechtigden is het van belang dat er goed wordt samengewerkt met andere partijen binnen de arbeidsmarktregio. Dit kan alleen wanneer je samenwerkt in het delen van vacatures en bemiddelbare kandidaten. Om dit te bereiken wordt er gestreefd naar 100% registratie en transparantie van werkzoekenden en vacatures via de systemen van UWV (UWV Portaal 1, voorheen Stekker4). Hoofddoel is het kunnen maken van een juiste match. Dit wordt mede bewerkstelligd door ook, meer dan voorheen, persoonlijke kenmerken in de systemen in te voeren. Onze consulenten Werk en Inkomen en de Werkmakelaar zijn in 2016 geschoold in het goed gebruik maken van Sonar en WBS en zijn gestart met het invoeren van onze klanten in deze systemen 1 Dit zijn Sonar (het werkzoekendensysteem) en WBS (het vacaturesysteem) 1
De re-integratie instrumenten Ter voorbereiding op de inwerkingtreding van de Participatiewet is in arbeidsmarktregioverband de re-integratieverordening opgesteld. Dit is in arbeidsmarktregioverband opgesteld om te voorkomen dat er ongelijkheid ontstaat tussen uitkeringsgerechtigden uit de verschillende gemeenten. De instrumenten die in deze verordening zijn opgenomen kunnen worden ingezet om (gedeeltelijke) uitstroom naar (betaald) werk te bewerkstelligen. Loonkostensubsidie Met de komst van de Participatiewet kan loonkostensubsidie ingezet worden voor personen met een beperkte loonwaarde en die niet in staat zijn om zelf het wettelijk minimumloon kunnen verdienen. Dit kan ingezet worden vanuit het inkomensdeel. Inkomstenvrijlating Parttimewerk wordt gezien als eerste stap richting volledig uitstroom uit de uitkering door betaald werk of is soms het hoogst haalbare. Om dit te stimuleren en te belonen wordt gedurende 6 maanden inkomstenvrijlating toegepast. Participatieproject Voor klanten die geen perspectief op betaald werk hebben en die niet zelfstandig in staat zijn om vrijwilligerswerk te vinden en te behouden of een deel te nemen aan andere activiteiten is het Participatieproject van Stichting Welzijn Hattem tot stand gekomen. Dit project loopt door in 2016 en zal eind 2016 geëvalueerd worden. 3.3 Actiepunten Naast de acties die wij nemen om instroom te beperken en uitstroom te bevorderen, zijn er diverse andere gebieden waar op ingezet is of waar nog extra acties op ondernomen dienen te worden. Handhavings- en sanctiebeleid In 2016 is het nieuwe handhavingsbeleid vastgesteld. De focus in het nieuwe handhavingsbeleid ligt nog meer op preventie, in plaats van de opsporing van inkomensfraude. Voor de concrete repressie- en preventieactiviteiten die wij de komende jaren uit gaan voeren, verwijzen wij naar het beleidsplan Hoogwaardig Handhaven Werk en Inkomen 2016-2020. Actie: In 2016 wordt met de repressie- en preventieactiviteiten gestart. Signalering en sturing Met de komst van de Participatiewet is een intervisietraject gestart met de consulenten om hen ondermeer op deze manier te trainen. Tevens biedt dit de mogelijkheid om aandachtspunten te signaleren en daar waar mogelijk verbeter acties door te voeren. In H2O-verband is in 2015 gewerkt aan het bouwen van management informatie. Dit is inmiddels gerealiseerd en wordt momenteel nog verder doorontwikkeld. 1
Actie: In 2016 zal het intervisietraject een vervolg krijgen en zal bekeken worden in hoeverre de gebouwde managementinformatie aan de wensen voldoet. Social Return on Investment Social return staat midden in de belangstelling als instrument om baankansen te creëren voor de doelgroep Participatiewet en arbeidsgehandicapten en wordt als item meer en meer opgenomen in aanbestedingen vanuit gemeenten. In 2016 is in Hattem gestart met een pilot om SROI geborgd te krijgen binnen de gemeente. Tijdens een presentatie voor het MT, is SROI en het thema garantiebanen onder de aandacht gebracht en is een toelichting gegeven op functiecreatie en jobcarving om inzicht te geven in de mogelijkheden die er wellicht binnen het gemeentelijk apparaat zijn om inwoners die onder het doelgroepregister vallen, in dienst te nemen. Inmiddels heeft er een vervolgsessie met een afvaardiging van het MT plaatsgevonden. Actie: Met een afvaardiging van het MT wordt onderzocht hoe invulling gegeven kan worden aan de garantiebanen, bijvoorbeeld door middel van functiecreatie. Garantiebanen In het sociaal akkoord is vastgelegd dat de overheid in 2015-2016 in samenwerking met het bedrijfsleven 125.000 extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking creëert. De zogenaamde garantiebanen. Er dienen 25.000 nieuwe banen bij de overheid (het rijk, provincies en gemeenten) gecreëerd te worden en 100.000 extra banen bij het bedrijfsleven. Mensen die wel arbeidsvermogen hebben, maar niet het wettelijk minimumloon kunnen verdienen krijgen vanuit het UWV een indicatie Banenafspraak en worden opgenomen in het doelgroepregister. In regioverband is er een pilot geweest waardoor er inzicht verkregen is in de doelgroep die onder de garantiebanen valt en de werkwijzen die gehanteerd kunnen worden om de invoer van garantiebanen tot een succes te maken. Een van de belangrijkste bevindingen uit de pilot was dat het komen tot een standaardwerkwijze en deze in te bedden in bestaande werkprocessen, te hoog gegrepen was. Het voorstel van de pilotgemeenten was dan ook dat alle gemeenten afzonderlijk een plan van aanpak maken met daarin een tijdpad voor het in beeld krijgen en in het systeem invoeren van de werkzoekenden die onder het doelgroepregister vallen. Momenteel wordt al gewerkt met het invoeren van alle gegevens in Sonar en WBS. Ook wordt momenteel samen met de vliegende brigade uit de regio, gewerkt aan het opstellen van het plan van aanpak. Actie: het plan van aanpak zal begin 2017 aan het college aangeboden worden. Beschut Werken De gemeente heeft de mogelijkheid om een indicatie Beschut Werken aan te vragen bij het UWV voor mensen die wel verdiencapaciteit hebben, maar hiervoor langdurige en intensieve begeleiding nodig hebben. De eisen om deze indicatie te kunnen verkrijgen zijn zeer streng. Wanneer iemand de indicatie Beschut Werken heeft verkregen, zal de gemeente voor een geschikte werkplek moeten zorgen. Tot op heden zijn er binnen onze gemeente nog geen Beschutte Werkplekken gerealiseerd. Dit was ook nog geen verplichting. De kans bestaat dat dit per 1 januari 2017 wel verplicht gesteld wordt. 1
Actie: Momenteel wordt in regioverband gewerkt aan een beleidsnotitie waarin onze koers met betrekking tot dit instrument wordt weergegeven. Ook lokaal verkennen we de mogelijkheden om invulling te geven aan Beschut Werk. Wij zijn in gesprek met onder andere werkvoorzieningschappen en Zoethout om samen te bekijken hoe we op een zo lokaal mogelijke manier en binnen de beschikbare middelen, invulling kunnen geven aan Beschut Werk. Grenzeloos Voor de doelgroep Statushouders heeft WorkFast de dienst Grenzeloos ontwikkeld. Het doel van Grenzeloos is dat ook deze mensen, eenmaal ingeburgerd, verder moeten kunnen door actief deel te nemen aan onze samenleving en te streven naar zelfredzaamheid. Actie: In de komende periode wordt het plan Grenzeloos ter goedkeuring aan het college voorgelegd. 4. Samenvatting De inzet en wijzigingen die de afgelopen jaren zijn doorgevoerd hebben ervoor gezorgd dat ondanks de economische crisis de overschrijding op het inkomensdeel zeer beperkt is en er de afgelopen vier jaar geen beroep gedaan hoefde te worden op een aanvullende uitkering. De maatregelen die getroffen zijn om dit te bereiken willen we continueren in combinatie met de hiervoor genoemde aandachts- en actiepunten die met name van belang zijn om de nieuwe doelgroep goed te kunnen bedienen. Aan de voorwaarden die gesteld worden om, indien nodig een beroep te kunnen doen op een vangnetuitkering over 2016 kan worden voldaan. Dit document dient als globale analyse en wordt door het college ter vaststelling aan de raad voorgelegd. De Raad kan haar bevindingen over bijgevoegde analyse kenbaar maken. De reeds ingezette maatregelen worden gecontinueerd en nieuwe instrumenten worden, waar nodig, verder ontwikkeld. Tevens wordt de raad gevraagd om deze notitie vast te stellen. Indien blijkt dat het tekort op het inkomensdeel, ondanks de ingezette acties en maatregelen toch meer dan 5% op basis van netto lasten bedraagt, wordt een beroep gedaan op de vangnetuitkering. 1