Onderwerp: Toelichting BenW-adviesnota Afdeling/team: Bestuur Provinciaal coalitieakkoord 2015-2019, in Limburg bereiken we meer! Afdelingshoofd: Auteur: Halffman, R.R.M. Herpen, van E Datum vergadering: 06 juli 2015 1. Aanleiding In mei is het provinciale coalitieakkoord van CDA, SP, VVD, D66, PvdA "in Limburg bereiken we meer!" tot stand gekomen. Op 7 juli licht de provincie in een bestuurlijke bijeenkomst dit akkoord toe. 2. Uitgangssituatie en doelstelling Niet van toepassing 3. Rol gemeente en visie en strategie participatie Niet van toepassing 4. Toelichting Algemeen Het coalitieakkoord start met een overzicht van de vier algemene uitgangspunten (zie In Limburg bereiken we meer). Daarna volgen hoofdstukken over bestuur/ samenwerking, grensoverschrijdend werken, economie, decentralisaties/ sociaal domein, participatie-cultuur-sport, energie/ duurzaamheid, ruimte, verkeer en financiën. Hieronder is een korte samenvatting per hoofdstuk opgenomen. Het akkoord ademt de sfeer van het zoeken naar de nieuwe verhoudingen. Tussen provincie en gemeenten. Tussen samenleving en overheid. Tussen partners, regionaal en euregionaal. Het coalitieakkoord is op dat punt niet dicht getimmerd: de provincie staat duidelijk open voor nieuwe werkwijzen, suggesties, innovaties. Dat bleek ook uit de bespreking tijdens het provinciaal strategenoverleg. De herkenbaarheid van veel genoemde speerpunten of actiepunten is groot. Plannen hebben in meer of mindere mate een plaats in ons eigen collegeprogramma of in de strategische visie van de Regio Venlo (of de uitwerking daarvan). Dit levert uiteraard kansen op voor het gezamenlijk optrekken. In het strategenoverleg van de Regio Venlo is afgesproken dat de thematrekkers een analyse maken van de raakvlakken van hun thema met het provinciale coalitieakkoord. Hieraan is voor drie thema's gehoor gegeven (duurzaamheid, agrofood, vrije tijdseconomie). De analyses van deze thema's zijn ter kennisname bijgevoegd. In Limburg bereiken we meer! Het coalitieakkoord van CDA, SP, VVD, D66, PvdA kent vier uitgangspunten. Economische structuurversterking kan niet zonder krachtige sociale agenda en omgekeerd. Genoemd worden de Campusontwikkelingen, MKB fonds en Kennis-As. En het oppakken in Verseon kenmerk: 1
samenhang van duurzame alternatieven van energiebesparing,- opwekking en -opslag. Voor wat betreft de sociale agenda geeft de Provincie aan toegevoegde waarde te leveren: bundelen expertise, uitdragen goede voorbeelden, stimuleren innovatieve concepten, gemeenten bijstaan in uitvoering nieuwe taken waar nodig. Denken en handelen vanuit grensoverschrijdend perspectief. Intensiveren euregionale en (economische) internationale samenwerking. Ruim baan geven aan initiatieven van inwoners, organisaties, ondernemers, partners, die Limburg welvarender, socialer en duurzamer maken. Staan voor een zakelijke financiële investeringsstrategie. Limburg in actie! Dit hoofdstuk gaat in op de nieuwe verhoudingen tussen overheden en samenleving. Over aansluiten bij de energie in de samenleving. Het creëren van ruimte (door minder regels en financiële kaders) voor innovatieve initiatieven vanuit de gemeenschappen. Met een collegiaal en activistisch bestuur, midden in die samenleving. De provincie geeft aan dat het noodzakelijk kan zijn om (tijdelijk) actief een leidende en waar nodig kaderstellende rol te nemen om ontwikkelingen in gang te zetten, met als voorbeelden duurzaamheid, infrastructuur, sociale agenda of economische stimulering. Dit kan op punten (bijv. sociale agenda) zorgen voor overlap met taken en verantwoordelijkheden van de gemeente. De provincie zoekt bij maatschappelijke opgaven de samenwerking met (bestuurskrachtige) gemeenten. De opgaven en de slagkracht van partners zijn leidend en niet de structuren of administratieve gemeentelijke of regionale indelingen. Hiermee geldt nog steeds dat het gaat om het laten zien van je bestuurskracht. Herindeling wordt niet van bovenaf opgelegd, maar kan van onderop ontstaan. De provincie vernieuwt de communicatieve interactie met de samenleving. Verder zet de provincie in op branding en marketing van Limburg, nationaal en internationaal (via Connect Limburg). Als dit voordelig is voor Provincie en gemeenten, komt er een Shared Service Centre Limburg waarin met een groter schaalniveau (meer deelnemende gemeenten) meer efficiencywinst is te boeken. Ingegaan wordt op de lobby (dmv het bundelen van krachten in wisselende allianties) naar de Haagse overheid en Brusselse instanties en het aanspraak maken op financieringsmogelijkheden uit de vele euprogramma's en fondsen. De lobby moet krachtiger, effectiever en strategischer. Dit door focus in de lobby: campussen, Kennis-As, (grensoverschrijdende) infrastructuur, asbestsanering, culturele basisinfrastructuur, behoud open provinciale huishouding, eerlijke verdeling provinciefonds, behoud rijksdiensten voor Limburg. En door tijdig signaleren van financiële kansen voor Limburg, voordat verdeelcriteria van regelingen op tafel komen. Verder wordt er een Public Affairs Platform opgericht (delen informatie door strategische partners en afspraken over gezamenlijke lobby). Tot slot wil de provincie allianties aangaan met buurlanden (zowel overheid als bedrijfsleven, kennisinstellingen etc.). De provincie heeft een inspanningsverplichting opgenomen van 100 miljoen uit Europese fondsen in de periode 2015-2019. Limburg onbegrensd Limburg ligt centraal in een euregionale agglomeratie. Dat levert kansen op (groter draagvlak voorzieningen, bredere arbeidsmarkt, stedelijke verbindingen, samenhang natuur en landschap). Kansen benutten kan door: Grensoverschrijdend handelen te verankeren in dagelijks werk. Grensoverschrijdende arbeidsmarkt, grensoverschrijdend openbaar vervoer, buurtalen onderwijs, grensoverschrijdende inzet op cultuur, natuur en toerisme, euregionale samenwerking veiligheid, grensoverschrijdende patiëntenmobiliteit en hulpverlening. Wegwerken van administratieve grensbarrières. Grens-infopunten, grensinstituut ITEM, Verseon kenmerk: 2
wegwerken van administratieve grens barrières, erkennen diploma's. Vanuit eigen kracht Europese fondsen en co-financiering met buurregio's benutten. Gezamenlijke lobby. Cultuuromslag bij bestuurders, studenten, bedrijven en instellingen (met als start het spreken van elkaars taal). Limburg werkt en groeit Economische structuurversterking kan niet zonder sociale structuurversterking. Versterken Limburgse concurrentiekracht en vergroten arbeidsparticipatie van belang. De ontwikkelingen van de afgelopen jaren worden doorgezet en meer in samenhang gezien: de vier Limburgse campussen (Chemelot, Maastricht Health, Greenport Venlo en Smart Services) en de Kennis-As Limburg/ Brightlands. Specifiek is vermeld dat extra aandacht en inzet van middelen nodig zijn om de ontwikkeling van de Greenportregio een verdere impuls te geven. Vier opgaven worden genoemd. Verbinden van innovatieve MKB met de campussen, de Kennis-As en speerpuntensector. Werk voor iedereen. Kijken naar arbeidsmarkt vanuit regionaal perspectief. Het rapport van de verkenners in het kader van de decentralisaties (Bouwen aan Limburgse vitaliteit) is hier genoemd. De provincie gaat voor een majeur programma voor het creëren van 20.000 stage-, trainee-, leer- en werkplekken. Het rapport van de verkenners is dit voorjaar in de Innofabriek besproken. De gedachtegang uit dit rapport is door een groep vertegenwoordigers van gemeenten en organisaties omarmd: de zogenoemde Laevemaekers. Bram Jacobs is hierbij aangesloten. Toerisme & recreatie als buitenkans voor Limburg; het geven van een nieuwe impuls aan deze voor Limburg belangrijke sector, grensoverschrijdend en in combinatie met cultuur, erfgoed, natuur, landschap, landbouw. Maas als verbindend element. Grensoverschrijdend in daden. Acquisitie op vestiging/ uitbreiding (buitenlandse) bedrijven. Wegwerken grensbarrières. Limburg voor elkaar Dit hoofdstuk gaat over een gezonde en vitale samenleving en de ontwikkelingen op het gebied van de 3D's. Een behoorlijke opgave in Limburg gezien de demografische ontwikkelingen, hoge werkloosheid, mensen met achterstand tot arbeidsmarkt, tekort aan arbeidskrachten etc. Provincie zet in op interactie met gemeenten bij het uitvoeren van de (nieuwe) zorgtaken. Bundelen expertise, tijdelijk faciliteren innovatieve concepten, verbinden bij proeftuinen samenwerking sociaal domein, financieel toezicht, bijspringen bij gemeenten met problemen bij overdracht jeugdzorg. Provincie stimuleert vernieuwingen in de zorg. Maatschappelijke initiatieven voor nieuwe buurtzorgconcepten tijdelijk ondersteunen, innovatie-regeling voor transformatie in de zorg, stimuleren sociaal ondernemerschap, bezien rol en functie van Huis van de zorg. Onderwijs richten op de behoeften van de arbeidsmarkt. Afspraken met overheden, werkgevers, werknemers en onderwijs (Limburgs Werk Akkoord). Inzet op jeugdwerkloosheid en werkloosheid ouderen, opleidingsaanbod, stageplekken, vakmanschap, Techniekpacten, Euregioschool. Leven in Limburg Dit hoofdstuk gaat over de participatiemaatschappij. Over de nieuwe rol van de overheid en de samenleving. Pilots en experimenteerruimte. De provincie zet in op de volgende punten. Burgerparticipatie en vermaatschappelijking. Als het gaat om burgerinitiatieven die passen binnen de provinciale thema's dan faciliteert de provincie, schept ruimte of draagt actief uit. Samenwerking met Oranjefonds en andere fondsen voor burgerinitiatieven. Denktanks 'van buiten naar binnen'. Cultuur verbindt iedereen. Geen bezuinigingen op cultuur, tegen de landelijke tendens in. Inzet op minimaal 1 Rijksmuseum. Inzet op muziekonderwijs, cultuureducatie, Stimuleren alternatieve bestemmingen voor leegstaande monumenten of industrieel- of natuurerfgoed. Inzet op IBA Verseon kenmerk: 3
Parkstad. Sport en gezondheid beleven. Inzet op speerpunt- en kernsporten. En op brede toegankelijkheid sport. Doorontwikkeling Sportzone Limburg (primaire verantwoordelijkheid gemeenten). Financiële impuls Jeugdsportfonds. Inzet op gehandicaptensport. En op bovenregionale (sport) evenementen. Digitale samenleving. Mogelijke rol provincie bij aanleg snel internet niet stedelijke gebieden. Werken met nieuwe digitale opties. Oog voor mensen met moeite met digitale ontwikkelingen. Vernieuwende (digitale) aanpak bibliotheekwerk. Nieuw verdienvermogen. Samen met partijen cultuur en sport experimenteren met nieuwe verdienmodellen. Bundeling sport- en subsidieregelingen. Aanpak van intolerantie en radicalisering. Energie van Limburg Transitie naar duurzame energie. Onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen of energie uit instabiele landen. Inspanningsverplichting om toe te groeien naar energieneutrale provincie. De provincie legt de volgende accenten. Energie besparen. Kansen in bebouwde omgeving, bedrijven, instellingen, wegen en fietspaden. Asbestsaneringsplan; asbestdaken vervangen voor daken met zonnecollectoren. Energie opwekken. Zonnepanelen, aardwarmte, windenergie, waterkracht. Uitwisselen van restenergie- en warmte van industrie, tuinbouw, afvalverbranding of andere bedrijven. Energieopslag. Warmte en koude. Innovatief en stabiel energienetwerk. Inzet op goed functionerend en grensoverschrijdend energienetwerk. Verbinden van kennis (samenwerking met kennisinstellingen in Euregio). Limburg leefbaar en groen Een excellent leef- en vestigingsklimaat betekent dat vel aspecten op orde moeten zijn. Opgaven liggen er op terrein van land- en tuinbouw, ruimtelijke kwaliteit, landschaps- en natuurwaarden, woningvoorraad. Inzet wordt gepleegd op de volgende punten. Ruimtelijk beleid en omgevingsbeleid. Ambities staan opgenomen in het Provinciaal Omgevingsplan (POL), met primaat bij gemeenten en de afspraken die daar gemaakt worden. Kijken over landsgrenzen heen. Toezicht op risicovolle bedrijven via RUD's. Duurzame landbouw als ruimtelijke drager en glastuinbouw (realiseren transitieagenda tuinbouw). Mogelijk maken streekeigen bedrijven met land- en tuinbouw, waarbij aanvullende activiteiten en diensten mogelijk zijn. Stimuleren dierenwelzijn en verduurzaming door innovatie bij agrarische bedrijven. Innovatie in glastuinbouw. Koppelen van natuur en landschap aan maatschappelijk initiatief, ondernemerschap en economische dragers. Samen met gemeenten worden beleidsmatige belemmeringen voor ontwikkelen verdienvermogen in en bij natuurgebieden zoveel mogelijk weggenomen. Slim financieren van natuur en landschap. Gebiedsgericht uitkeren subsidies, Adoptie van natuurgebieden door bedrijven, instellingen, burgers. Werken met gebiedsfondsen. Een efficiënte waterketen en droge voeten voor Limburg. Inzet op samenwerking in waterketen om te komen tot optimalisatie en efficiëntiewinst. Inzet op waterveiligheid (goede regionale waterkeringen). Transformatie Limburgse Woningmarkt. Continueren Transitiefonds Limburgse Woningmarkt, fonds voor duurzaamheidsleningen, startersleningen. Herbestemming leegstand. Inzet op omzetten koop naar huur, levensloopbestendige woningen, woningen met zorg. Instellen verbeterde demografische monitor (uitbreiding aantal bronnen). Limburg verbonden en bereikbaar Opgave is het verbeteren van de euregionale verbindingen spoor, weg en water. Grensoverschrijdende verbindingen via spoor, weg, water en lucht. Inzet op euregionale OV- Verseon kenmerk: 4
verbindingen. Verbreding en opwaardering A2, A76 en A76 is noodzakelijk (lobby richting Rijk). Idem voor Maas. Zoeken naar nieuwe exploitant Maastricht Aachen Airport. Inzetten op multimodaliteit en verbinden van logistieke centra (Venlo-Venray, Born-Stein, Wanssum). Slim verkeersmanagement en brede toegankelijkheid vanuit OV-concessie. Uitvoeren nieuwe OV-concessie, kwaliteitsimpuls aansluitingen belangrijkste OV overstappunten, doorstroming verkeer bevorderen, lobby nachttreinen naar Limburg, verlenging MBO reiskostenregeling onder de 18 jaar. Limburg is dé (meest geliefde) fietsprovincie. Fietstoerisme promoten en bevorderen, snelfietsroutes invoeren, regionaal en euregionaal fietsnetwerk. Limburg betaalbaar Overzicht van de financiële ruimte 2015-2019. Voor beleidsintensiveringen is in totaal 258,8 miljoen beschikbaar. Daarnaast de inspanningsverplichting voor 100 miljoen aan Europese middelen te genereren. Er wordt vol ingezet op de Limburgse kenniseconomie en de campussen. Specifiek staat ook in dit hoofdstuk de inzet op de ontwikkeling van de Greenportregio genoemd. 5. Toekomstvisie Samenwerkende gemeente Regionale, provinciale, euregionale samenwerking past binnen onze Toekomstvisie. 6. Integrale afstemming Niet van toepassing a. Communicatief (denk aan: Gemeente Info, pers, website, klantenbalie en Apropos) b. Financieel c. Juridisch Verseon kenmerk: 5
d. Collegeprogramma e. Risico s 7. Voorstel / advies Kennis nemen van het coalitieakkoord 2015-2019 van de provincie Limburg; Kennis nemen van de analyse van de raakvlakken met een aantal thema's van de Regiovisie. Verseon kenmerk: 6