Rapport basisschool De Ontdekkingsreis Gemeente Utrechtse Heuvelrug December 201; concept Postmus Advies Malta 49 8601 GW SNEEK dick@postmus.frl
Inhoud 1. Inleiding... 1 2. Karakteristieken De Ontdekkingsreis... 1 3. Herkomst leerlingen... 2 4. Verdeling leerlingen naar leeftijd... 3 5. Verwachting Stichting Lerend Leven toekomstig aantal leerlingen... 3 6. Kanttekeningen aannames Stichting Lerend Leven... 4 7. Gevolgen verplaatsing op scholen Driebergen.... 5 8. Gevolgen verbeteren huisvesting... 5 9. Conclusies... 6
1. Inleiding In november 2015 heeft Postmus Advies de leerlingenprognoses voor de basisscholen in de gemeente Utrechtse Heuvelrug geactualiseerd. Over de prognose voor De Ontdekkingsreis zijn door het bestuur van de school vragen gesteld. Op 30 november heeft er een gesprek plaatsgevonden met de wethouder Veldhuizen, een vertegenwoordiger en een adviseur namens de Stichting Lerend Leven en de opsteller van de prognoses. Het bezwaar van het bestuur van de school richt zich op het feit dat er geen rekening is gehouden met de verplaatsing van de school naar een locatie in het dorp Driebergen. Door de verplaatsing neemt de bereikbaarheid van de school vanuit het dorp volgens het bestuur toe. De nieuw te bouwen huisvesting zal van een veel betere kwaliteit zijn dan het huidige en geschikter om onderwijs te geven. Het bestuur verwacht dat het aantal leerlingen daardoor aanzienlijk hoger zal worden dan de prognose aangeeft. In de geactualiseerde leerlingenprognoses is geen rekening gehouden met nieuwbouw, grootschalige renovatie of verplaatsing/verhuizing van scholen. Het overleg van 30 november heeft geleid tot een het opstellen van een maatwerkscenario voor de leerlingenontwikkeling van de school, waarin de verplaatsing van de school naar het dorp Driebergen is verwerkt. 2. Karakteristieken De Ontdekkingsreis Volgens de schoolgids is de grondslag van De Ontdekkingsreis Algemeen Bijzonder Onderwijs. Het onderwijs op school is volgens de Schoolgids erop gericht, dat kinderen zichzelf ontwikkelen en leren kennen vanuit authenticiteit, in de ontmoeting met elkaar en met respect voor elkaar en voor anderen. Op De Ontdekkingsreis worden kinderen gestimuleerd om op zoek te gaan naar hun intrinsieke motivatie om te leren. Het kind leert eigenaar te zijn van het eigen leerproces. De school biedt emotioneel cognitief onderwijs, de omgang en besluitvorming verloopt via het sociocratische principe. Het concept van de school trekt leerlingen aan uit een ruime omtrek rond Driebergen/Doorn. Hierop wordt in een van de volgende hoofdstukken nader ingegaan. De school is gehuisvest aan de Driebergsestraatweg 65, 3941 ZT te Doorn. De school ligt tussen de dorpen Driebergen en Doorn en is in het schooljaar 2009-2010 gestart met 49 leerlingen. Op de teldatum 1 oktober 2013 telde de school 88 leerlingen. Daarna is het licht gedaald tot 81 op 1 oktober 2015. Rapport basisschool De Ontdekkingsreis gemeente Utrechtse Heuvelrug Pagina 1
3. Herkomst leerlingen De herkomst van de leerlingen over de afgelopen 4 jaar is weergegeven in onderstaande tabel. Hieruit blijkt overduidelijk dat de school een regiofunctie inneemt. Op de laatste teldatum 1 oktober 2015 komen er 10 leerlingen uit Doorn en 20 uit Driebergen. Van de resterende 51 leerlingen komen er 16 uit de overige dorpen in de gemeente Utrechtse Heuvelrug en 35 van buiten de gemeente. Herkomst leerlingen De Ontdekkingsreis Gemeente 1-10-2012 1-10-2013 1-10-2014 1-10-2015 Doorn 19 19 15 10 Maarn 6 6 8 7 Maasbergen 2 2 1 Leersum 3 7 8 6 Amerongen 1 1 Overberg 2 Driebergen-Rijsenburg 24 29 22 20 Utrechtse Heuvelrug 55 63 54 46 Overig 20 25 31 35 Totaal 75 88 85 81 Het aantal leerlingen uit omliggende gemeenten is de afgelopen 4 teldata flink toegenomen, namelijk van 20 naar 35. De verhouding van leerlingen uit de gemeente Utrechtse Heuvelrug en overige gemeenten geeft het volgende beeld. Utrechtse Heuvelrug Overig 1-1-2015 1-1-2014 1-1-2013 1-1-2012 0% 20% 40% 60% 80% 100% Rapport basisschool De Ontdekkingsreis gemeente Utrechtse Heuvelrug Pagina 2
Door de verplaatsing verwacht het bestuur dat het aantal leerlingen van de school gaat groeien. Uit onderzoek van het SCP, gedaan in 2000 en waarnaar het bestuur tijdens het gesprek verwees, blijkt dat het lopend bereikbaar zijn van het gebouw een zeer belangrijke overweging van ouders bij de schoolkeuze is. Ook in het NWO-onderzoek van februari 2012 wordt herhaald dat ouders de schoolkeuze meer maken op praktische overwegingen, zoals de afstand tussen huis en school dan op objectieve kwaliteitsinformatie over de school. De huidige plek van de school is vanwege de afstand, lopend slecht bereikbaar. Leerlingen zullen met de auto worden gebracht en een deel van de leerlingen, bijvoorbeeld uit Driebergen en Doorn, zou rond de leeftijd van 10 zelfstandig op de fiets naar school kunnen gaan. Voor de leerlingen die van elders komen is de fiets geen optie. Voor de meerderheid van de ouders die nu hun kind op de school hebben geplaatst is de afstand geen belemmering en zal, zoals eerder opgemerkt geen invloed hebben op verplaatsing van de school naar Driebergen. 4. Verdeling leerlingen naar leeftijd Uit de verdeling van de leerlingen over onderbouw (4 tot en met 7 jaar) en bovenbouw (8 jaar en ouder) blijkt dat de school een zeer onevenwichtige opbouw kent. De bovenbouw telt veel meer leerlingen dan de onderbouw. Volgens het bestuur liggen daar 2 oorzaken aan ten grondslag: 1. Bereikbaarheid. Kinderen moeten gebracht worden. Een beperkt aantal kan op oudere leeftijd zelfstandig van en naar school gaan. 2. Het concept van de school. De directeur van de school zegt hierover: De school krijgt veel kinderen van andere basisscholen, waar het niet gemakkelijk was voor ze was. Uit onderstaande gegevens blijkt overduidelijk de onevenwichtige leeftijdsopbouw. Aantal leerlingen 1-10-2012 1-10-2013 1-10-2014 1-10-2015 - waarvan 4 t/m 7 jarigen 28 31 33 26 - waarvan 8 t/m 12 jarigen 47 57 52 55 Totaal 75 88 85 81 5. Verwachting Stichting Lerend Leven toekomstig aantal leerlingen Het bestuur verwacht dat het aantal leerlingen van de school gaat toenemen, wanneer de school verplaatst wordt naar het dorp Driebergen. Driebergen telt 7 basisscholen, verspreid over 8 locaties. Volgens het bestuur kan op basis van het huidige aantal 4-jarigen uit Driebergen op de scholen in Driebergen gerekend worden op een instroom van 17 kinderen per jaar. Bij een verblijfsduur van 8,3 leerjaren geeft dat 141 kinderen. Daarnaast zijn er nog ongeveer 60 kinderen die buiten Driebergen wonen. In totaal zijn dat 200 leerlingen. Rapport basisschool De Ontdekkingsreis gemeente Utrechtse Heuvelrug Pagina 3
6. Kanttekeningen aannames Stichting Lerend Leven Tegen de verwachting van de Stichting zijn een aantal kanttekeningen te plaatsen. Een rekenkundige verdeling gaat voorbij aan de werkelijke verdeling over de scholen. Ouders kiezen om een aantal redenen een school. Te noemen zijn in aflopende volgorde: goede sfeer lopend bereikbaar goede naam van de school aanpak past bij het kind aansluiting bij geloof of levensovertuiging veel aandacht voor sociale vaardigheden Dat het lopend bereikbaar zijn van de school belangrijk is mag duidelijk zijn, maar ook de andere factoren zijn van invloed op de schoolkeuze van ouders voor hun kind. Dat blijkt onder meer uit de belangstelling voor de overige scholen in Driebergen over het tijdvak 2005 tot 2016. Omdat de basisgeneratie met 25% teruggelopen is, is het niet zinvol naar absolute aantallen te kijken maar naar het belangstellingspercentage. Naam school 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 OBS DE DOLFIJN 14,9% 15,3% 14,3% 15,1% 15,2% 15,3% 15,4% 14,8% 14,6% 13,8% 13,2% 12,9% CBS DE KRING (Spa.) 10,1% 10,4% 10,7% 10,8% 11,1% 10,7% 11,0% 10,7% 10,2% 10,4% 10,0% 9,9% CBS DE KRING (Akk.) 4,5% 4,2% 4,2% 4,2% 3,8% 3,9% 4,1% 4,2% 4,3% 4,4% 4,6% 4,3% DE ZONHEUVEL 13,5% 13,3% 13,6% 13,5% 13,7% 13,8% 13,2% 13,2% 14,0% 14,2% 14,7% 14,5% DE UILENBURG 19,6% 19,2% 19,3% 19,1% 19,1% 19,0% 18,3% 18,2% 17,6% 17,8% 17,6% 17,2% INSTITUUT COOLSMA 13,0% 12,9% 13,3% 13,3% 13,6% 13,5% 13,7% 13,7% 14,4% 14,9% 15,0% 14,9% RKBS VALKENHEUVEL 12,0% 12,8% 13,0% 13,0% 13,3% 13,6% 13,8% 14,6% 14,1% 13,6% 12,6% 11,8% VRIJE SCHOOL 12,4% 11,7% 11,5% 11,0% 10,3% 10,1% 10,4% 10,3% 10,7% 10,9% 12,3% 14,4% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Uit deze tabel blijkt dat een aantal scholen, ondanks de krimp maar door een toename van de belangstelling, het leerlingenaantal nauwelijks heeft zien afnemen. Het is niet aannemelijk dat die scholen door de vestiging van De Ontdekkingsreis vervolgens met een terugloop van leerlingen worden geconfronteerd. Aan de schoolkeuze ligt een wel overwogen beslissing ten grondslag. De Ontdekkingsreis heeft geen wachtlijst. Ouders die bewust kiezen voor dit onderwijsconcept, voelen zich niet belemmerd door de afstand. De vraag is of een betere bereikbaarheid een belangrijke wijziging in belangstelling rechtvaardigt. Een deelname van maximaal 50% ligt daarom meer voor de hand. Hierop dient vanwege de krimp van de instroom met ongeveer 20% nog een correctie op worden gepleegd. Het aantal leerlingen op de scholen in Driebergen uit de gemeente zag er op 1 oktober 2015 als volgt uit; Dorp 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Totaal Doorn 7 8 1 7 10 5 11 7 56 Maarn 1 1 2 1 1 1 7 Maasbergen 1 1 Leersum 2 2 1 3 2 10 Amerongen 1 1 2 Overberg 1 1 2 Driebergen 166 177 191 172 202 197 212 201 27 1.545 Totaal 174 186 195 180 217 204 228 212 27 1.623 Rapport basisschool De Ontdekkingsreis gemeente Utrechtse Heuvelrug Pagina 4
Afgaande op de berekening van het bestuur gecorrigeerd met 50% en een afname van de basisgeneratie met 20% kan rekening worden gehouden met 166 (4 jarigen) x 50% x 80% x 8,3 (leerjaren) : 9 (locaties) = 61 leerlingen uit Driebergen. Vermeerderd met 60 leerlingen, afkomstig buiten het dorp Driebergen is er sprake van 121 leerlingen. 7. Gevolgen verplaatsing op scholen Driebergen. Op de laatste teldatum bezochten 20 leerlingen uit Driebergen de school. In hoofdstuk 6 is aangegeven dat in de toekomst zo n 61 leerlingen mogen worden verwacht. Gemiddeld over de overige 8 locaties is dat een afname met 5 leerlingen. Met een ruimtebeslag van 5,03m² nemen de huisvestingsaanspraken per school gemiddeld met 25m² af. Op welke scholen de terugloop zich specifiek zal openbaren is niet aan te geven en bovendien wordt dat beeld ook nog eens vertroebeld door de krimp. 8. Gevolgen verbeteren huisvesting Het betrekken van een nieuw gebouw heeft maar een beperkte aanzuigende werking op het leerlingenaantal. Dit effect is slechts kort zichtbaar en leidt absoluut niet tot een significantie stijging van het aantal leerlingen op die scholen. Ter ondersteuning van die stelling kan het volgende worden aangevoerd. In de gemeente zijn de gebouwen van De Uitkijk en De Regenboog in Amerongen in respectievelijk 2014 en 2010 vervangen en die van De Kring, locatie Akkerweg en De Valkenheuvel in 2007 en 2008. Kort is een toename van het aantal leerlingen bij De Regenboog en De Valkenheuvel zichtbaar. Die van De Kring is langere tijd stabiel en dat van De Uitkijk is verder gedaald. Amerongen 50,0% 0,0% DE UITKIJK DE REGENBOOG Driebergen 20,0% 10,0% 0,0% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 CBS DE KRING (Akk.) RKBS VALKENHEUVEL Ook de renovaties van de gebouwen van het Instituut Coolsma en de Merseberch hebben niet geleid tot een toename van het aantal leerlingen op die scholen. Om extra leerlingen aan De Ontdekkingsreis toe te rekenen vanwege de verbetering van de huisvesting sec bestaat geen aanleiding. Rapport basisschool De Ontdekkingsreis gemeente Utrechtse Heuvelrug Pagina 5
9. Conclusies 1. In de geactualiseerde leerlingenprognoses is geen rekening gehouden met nieuwbouw, grootschalige renovatie of verplaatsing/verhuizing van scholen. 2. De leerlingen van De Ontdekkingsreis komen vooral van buiten de dorpen Doorn en Driebergen. Op 1 oktober 2015 zijn dat 51 van de 81 leerlingen. Dat aantal is de laatste jaren aanzienlijk toegenomen (1-10-2012; 32 leerlingen), onder gelijktijdige afname van het aantal leerlingen uit Doorn en Driebergen (1-10- 2012; 43 leerlingen). 3. Er zitten veel meer leerlingen in de bovenbouw dan in de onderbouw. Het bestuur van de school noemt als oorzaken de slechte bereikbaarheid en de instroom van kinderen van andere basisscholen in de bovenbouw. 4. Het verplaatsen van de school naar de kern van het dorp Driebergen zal de bereikbaarheid van de school voor de kinderen vanaf 4 jaar doen toenemen. 5. Het aantal leerlingen dat uit Driebergen wordt verwacht, kan worden berekend op: 166 (4 jarigen) x 50% x 80% x 8,3 (leerjaren) : 9 (locaties) = 61 leerlingen uit Driebergen. 6. Gelet op de regiofunctie van de school is weglek niet aannemelijk. Het aantal leerlingen buiten Doorn en Driebergen wordt gehandhaafd op 60. 7. Nieuwbouw of renovatie van een school is voor de ouders geen overwegend argument om hun kind op die school te plaatsen. Bij eerdere nieuwbouwprojecten in de gemeente waren de effecten op het leerlingenaantal verwaarloosbaar. 8. De verplaatsing van de school naar Driebergen zal beperkte gevolgen hebben op de overige scholen in het dorp. Door de krimp wordt dat beeld extra vertroebeld. 9. Op basis van de in dit rapport vermelde uitgangspunten, kan de Ontdekkingsreis doorgroeien naar ongeveer 120 leerlingen. Rapport basisschool De Ontdekkingsreis gemeente Utrechtse Heuvelrug Pagina 6