PROGRAMMABROCHURE 2009-2010 s o c i a a l - c u l t u r e e l w e r k - p e r s o n e e l s w e r k - o r t h o p e d a g o g i e - m a a t s c h a p p e l i j k w e r k sociale school heverlee v z w c e n t r u m v o o r v o l w a s s e n e n o n d e r w i j s
Inhoud Even voorstellen Beste lezer Misschien ben je actief in de sociale sector als beroepskracht of vrijwilliger en wil je je deskundigheid verhogen. Of je bent beroepsactief buiten de sociale sector en je wilt een nieuwe weg inslaan. Of misschien ben je werkzoekend en wil je een hoger onderwijsdiploma behalen om in de sociale sector aan de slag te kunnen. Dan is het beslist de moeite waard om deze brochure door te nemen. Je vindt er tekst en uitleg bij vier graduaatopleidingen uit het sociale werkveld die door ons Centrum voor Volwassenenonderwijs aangeboden worden: maatschappelijk werk, sociaal-cultureel werk, personeelswerk en orthopedagogie. De opleidingen zijn modulair opgebouwd. Zo kan je zelf het ritme van je studies bepalen. De combinatie privé-leven, studeren en werken (als beroepskracht of vrijwillig/st/er), wordt hierdoor iets makkelijker. s o c i a a l - c u l t u r e e l w e r k - p e r s o n e e l s w e r k - o r t h o p e d a g o g i e - m a a t s c h a p p e l i j k w e r k even voorstellen modulair opleidingsprogramma gegradueerde sociaal-cultureel werk gegradueerde personeelswerk gegradueerde maatschappelijk werk gegradueerde orthopedagogie docenten praktische regelingen
MODULAIR OPLEIDINGSPROGRAMMA Hoe werkt ons modulair systeem? >> Elke opleiding omvat een aantal modules van 40, 60 of 80 lestijden. Een module wordt in opeenvolgende weken, meestal op dezelfde dag (bv. 6 opeenvolgende dinsdagen), geprogrammeerd. De laatste dag van een module is er examen. Als je slaagt, krijg je voor die module een wettelijk erkend attest. Alle attesten samen geven recht op het diploma. In deze brochure vind je per opleiding een korte beschrijving van de modules die in 2009-2010 georganiseerd worden. >> Per schooljaar wordt voor elke opleiding een programmatie opgemaakt. De meeste modules worden elk jaar één keer geprogrammeerd, sommige meerdere keren, enkele slechts om de 2 jaar. Je schrijft je in voor een aantal modules, afhankelijk van de tijd die je aan de opleiding wilt of kunt besteden. Je kunt dus voor een deel je eigen studieprogramma samenstellen. Maar dit gebeurt best niet lukraak. Afhankelijk van de inhoud van de modules en je vroegere studies en werkervaring, kan je sommige modules beter in het begin en andere beter op het einde van de opleiding volgen. De coördinator van de opleiding zal je graag helpen bij het uitstippelen van het voor jou meest optimale studietraject. De suggesties die je krijgt bij het instapgesprek zetten je al goed op weg. >> Ook als je niet het plan hebt om de hele opleiding te volgen, maar geïnteresseerd bent in één of enkele modules als bijscholing, biedt het modulaire systeem mogelijkheden. Wil je dan later toch de hele opleiding volgen, dan blijven de reeds verworven attesten gelden. Verbinding tussen theorie en praktijk Tijdens de opleiding verwerf je de nodige deskundigheid om als goede beroepskracht aan de slag te kunnen. De docenten die meestal ook nog met hun twee voeten in het werkveld staan, stimuleren je om theoretische en methodische kaders te hanteren en de nodige vaardigheden en een goede beroepshouding te ontwikkelen. In elke module is er een verbinding tussen theorie en praktijk. Daarom moet je vanaf het begin van de opleiding ervaring opdoen in het werkveld. Dit kan als beroepskracht of als vrijwilliger. Voor de modules geïntegreerde competentieverwerving, methodische begeleiding of gesuperviseerde praktijk, maak je deel uit van een leergroep die werkt aan de ontwikkeling van een efficiënte, persoonlijke leerstijl en aan de integratie van theorie en praktijk via reflectie en uitwisseling. Je eigen ervaring in het werkveld staat hierbij centraal. 4
Jouw inbreng onontbeerlijk Om kwaliteitsonderwijs te kunnen bieden op maat van volwassenen, is jouw actieve betrokkenheid als cursist heel belangrijk. Doorheen de hele opleiding zullen de docenten je aanspreken om actief mee te werken aan je eigen leerproces en dit van de andere cursisten. De interactie tussen de cursisten en de docent en tussen de cursisten onderling is een sleutelgegeven in de opleiding. Daarom is het aantal cursisten per module beperkt en is jouw aanwezigheid op de cursusdagen onontbeerlijk. Verschillen zijn een rijkdom Studeren aan het CVO Sociale School Heverlee is studeren in een leeromgeving van diversiteit op vlak van leeftijd, levenservaring, cultuur en praktijksituaties. Dit maakt het studeren extra boeiend en verrijkend. Het is een prima oefenplaats om in het beroepsen maatschappelijk leven de realiteit van diversiteit een plaats te geven. Graduaatdiploma en verkorte bachelorroute Wil je na je graduaat verder studeren, dan kan dat via een verkorte, aanvullende leerroute in de bacheloropleiding. Een bachelor vergroot je verdere studie- en loopbaanmogelijkheden. In het departement Sociale School Heverlee van de Katholieke Hogeschool Leuven kan je via de aanvullende route de bachelor sociaal werk (en de titel maatschappelijk assistent) behalen. Het departement bevindt zich in dezelfde gebouwen als het CVO Sociale School Heverlee. De verkorte bachelorroute omvat er 45 studiepunten. In de toekomst zal dit, als gevolg van een nieuwe regelgeving in het hoger onderwijs, hoogstwaarschijnlijk naar 60 studiepunten evolueren. Als je reeds tewerkgesteld bent in de sector, kan je een volledige of gedeeltelijke vrijstelling krijgen voor het praktijkgedeelte van de verkorte leerroute op basis van Elders Verworven Competenties. Voor de verkorte bachelor orthopedagogie kan je na je graduaatopleiding terecht in de Ehsal/HUB (Brussel/Dilbeek) of de Katholieke Hogeschool Limburg (Hasselt). Studiecoaching en extra ondersteuning Nederlands Het is niet altijd evident om vaak na jaren van werk, gezin of andere activiteiten, (terug) de draad van het studeren op te pakken. Wil je je studievaardigheden terug opbouwen of aanscherpen, dan is er de mogelijkheid tot studiecoaching. Deze coaching staat open voor elke cursist (dus niet enkel voor nieuwe cursisten) en omvat sessies over studieplanning, zelfsturing en omgaan met stress, gestructureerd studeren, gestructureerd schrijven, info verzamelen en verwerken, omgaan met faalangst en uitstelgedrag. Daarnaast is er ook individuele coaching met feedback of tips voor de eigen studieaanpak. Je kan participeren aan één of meerdere sessies. Ofwel teken je in voor het geheel en doorloop je een langer proces van studiebegeleiding. Je bespreekt dit eerst met de coördinator van de opleiding. Als je voor het totale pakket gaat, dan schrijf je je in voor de keuzemodule actuele methoden en werkvormen die gekoppeld is aan de opleiding maatschappelijk werk. In 2009-2010 starten we in de opleiding sociaal-cultureel werk, in het kader van de module geïntegreerde competentieverwerving, met een project rond extra ondersteuning Nederlands. Het project verloopt in samenwerking met het Huis van het Nederlands Vlaams-Brabant en het Leuvense centrum voor volwassenenonderwijs Ace Groep T dat o.a. gespecialiseerd is in taalonderricht. Via een portfolio wordt er aan taalvaardigheden gewerkt. Daarnaast is er ondersteuning vanuit een taalcoach. 5
MODULAIR OPLEIDINGSPROGRAMMA SOCIAAL-CULTUREEL WERK Als sociaal-cultureel werker sta je midden in de samenleving. Je bent begeleider, vormer, dienstverlener, educatief of cultureel medewerker, opbouwwerker. Je werkt met zeer diverse groepen: kinderen, jeugdigen, volwassenen, senioren, rond zeer diverse thema s (artistieke, maatschappelijke, individuele), in zeer diverse settings: verenigingsleven, kinderopvang, hobbyclubs, gemeenschapscentra, culturele centra, gevangenissen Je stelt behoeften vast, je signaleert problemen, zet activiteiten op in diverse sectoren. Mogelijks functioneer je als tussenpersoon voor de mensen met wie je werkt en de organisatie waarin je verantwoordelijkheid draagt. Als sociaal-cultureel werker ben je multifunctioneel en flexibel. Je kunt werken met een zeer divers publiek op verschillende niveaus. Je arbeidskansen zijn ruim en veelzijdig, bv. als jongerentrajectbegeleider, als sociaal-artistiek medewerker, schoolopbouwwerker, jeugdconsulent, stafmedewerker in een vormingsorganisatie, De graduaatopleiding sociaal-cultureel werk biedt jou hiertoe een stevige onderbouw. Coördinator: Kathelijne De Vriendt - kathelijne.de.vriendt@khleuven.be Secretariaat: Agnes De Puydt - agnes.de.puydt@khleuven.be s o c i a a l - c u l t u r e e l w e r k [ 6
>> Opleidingsprogramma >> code - modules en lestijden A. Sociaal Werk Menselijk gedrag en sociale omgeving Aa1 Sociologische vraagstukken 40 Aa2 Psychologische vraagstukken 40 Aa3 Sociaal-economische vraagstukken 40 Aa4 Filosofische en ethische vraagstukken 40 Organisatiebeleid Ab1 Organisatieleer 60 Methodische Vorming Ac1 Communicatieve vaardigheden 40 Ac2 Samenwerkingsvaardigheden 40 Leer- en praktijkbegeleiding Ad1 Geïntegreerde competentieverwerving 1 40 Ad2 Geïntegreerde competentieverwerving 2 40 Ad3 Geïntegreerde competentieverwerving 3 40 B. Sociaal-cultureel werker Oriëntatie op beroep en werkveld van het sociaal-cultureel werk Ba1 Overzicht en historiek van het sociaal-cultureel werk 40 Ba2 Identiteit van het sociaal-cultureel werk 40 Ba3 Situering sociaal-cultureel werk in een diverse context 40 Ba4 Cultuurbeleid 40 Recht en beleid in het sociaal-cultureel werk Bb1 Organisatierecht 40 Bb2 Oriëntatie op democratie en rechtstaat 40 Bb3 Financieel beheer 40 Methodische professionalisering in het sociaal-cultureel werk Bc1 Schriftelijke communicatie 40 Bc2 Groepswerk 40 Bc3 Educatief werk 40 Bc4 Cultureel werk 40 Bc5 Gemeenschapsopbouw 40 Bc6 Aspecten van leidinggeven 40 Bc7 Educatieve activiteiten opzetten of 40 Bc8 Participatie stimuleren of 40 Bc9 Creatieve processen opzetten 40 C. Keuzemodules (2 te kiezen uit onderstaande) Keuzemodules specifieke thema s Ca1 Politieke en sociale geschiedenis 40 Ca2 Levensbeschouwingen 40 Ca3 Opvoeding en opvoedingsbijstand 40 Ca4 Actueel thema uit het sociaal werk 40 Keuzemodules recht en beleid Cb1 Personeelsvoorziening 40 Cb2 Marketing 40 Cb3 Netwerken in de sociale sector 40 Cb4 Actueel thema m.b.t. recht of beleid 40 Keuzemodules specifieke methoden en vaardigheden Cc1 Emancipatorisch hulpverlenen 40 Cc2 Maatschappelijke dienstverlening 40 Cc3 Mediatraining 40 Cc4 ICT 40 Cc5 ICT-specifieke toepassingen 40 Cc6 Actuele methoden en werkvormen 40 s o c i a a l - c u l t u r e e l w e r k [ 7
K o r t e o m s c h r i j v i n g p e r m o d u l e ( g e p r o g r a m m e e r d i n 2 0 0 9-2 0 1 0 ) A Sociaal werk Sociologische vraagstukken Aa1 Vanuit enkele actuele sociale vraagstukken (gezondheidszorg, criminaliteit, racisme en integratie) leer je de maatschappelijke context en de deelsectoren van onze samenleving beter begrijpen. Je leert aandacht hebben voor de maatschappelijke bepaaldheid van problemen waarmee je in je professioneel werk geconfronteerd wordt. Psychologische vraagstukken Aa2 Je maakt kennis met een aantal benaderingen eigen aan de psychologie. Je verwerft een kader, een bril om de mechanismen te zien die spelen bij jezelf, andere individuen en groepen. Je leert hoe je hiermee kunt omgaan in een professionele en niet-professionele context. Sociaal-economische vraagstukken Aa3 Je leert de politieke discussies over een aantal actuele sociaal-economische vraagstukken (b.v. het generatiepact, de overheidsbegroting, globalisering, ) begrijpen en er een eigen mening over vormen. Vanuit de geboden inzichten en kaders kan je ook sociaaleconomische thema s begrijpen die niet in de cursus besproken werden en deze kritisch beoordelen. Filosofische en ethische vraagstukken Aa4 Je staat stil bij de menselijke cultuur in haar oorsprong en ontwikkeling. Je leert een sociaal- en cultuurfilosofisch denkkader hanteren als achtergrond en klankbord voor je praktijk. Je leert mondig en kritisch participeren aan discussies over actuele thema s zoals cultuur en democratie, individualisering en burgerschap,. Organisatieleer Ab1 Je leert gericht kijken naar een (jouw) organisatie. Je verwerft inzichten en vaardigheden om de organisatie te analyseren en een organisatiediagnose op te stellen. Je maakt kennis met theoretische kaders over organisatieverandering en met een aantal technieken om aan organisatieverandering te werken. Communicatieve vaardigheden Vanuit inzicht in het eigen communicatieprofiel leer je een communicatieve houding ontwikkelen en effectiever communiceren in de werksetting. Je oefent in het spreken, luisteren en opkomen voor jezelf. Je staat stil bij specifieke communicatieproblemen zoals het spreken vanuit verschillen (cultuur, man-vrouw, sociale achtergrond, ). Samenwerkingsvaardigheden Vanuit de ervaring in de eigen groep leer je kijken naar wat in een groep leeft en welke processen er zich ontwikkelen. Je krijgt zicht op verschillende soorten groepen. Je staat stil bij de manier waarop je zelf in een groep functioneert. Je oefent in overleggen en samenwerken. Ac1 Ac2 s o c i a a l - c u l t u r e e l w e r k [ 8
Geïntegreerde competentieverwerving 1 Ad1 Je bekijkt je handelen vanuit de praktijkcontext van de sociaal-cultureel werker. Je positioneert je zelf in het gehele sociaal-cultureel werkveld. Je maakt de verbinding tussen wat je leert in de cursussen en wat je in je praktijk als beroepskracht of vrijwilliger meemaakt. Je brengt thema s (vragen, problemen, ideeën) uit je praktijk ter sprake en je leert uit het gesprek hierover met je medecursisten. Geïntegreerde competentieverwerving 2 Ad2 Gedurende het schooljaar werk je aan een persoonlijk ontwikkelingsplan waarover je met je medecursisten in gesprek gaat. Hierdoor krijg je meer zicht op je eigen kennen, kunnen en houding als (toekomstig) sociaal-cultureel werker en leer je diepgaander reflecteren op je functioneren. Geïntegreerde competentieverwerving 3 Ad3 Je maakt een geïntegreerde proef: een werkstuk (een tekst, voorstelling, vormingsactiviteit, ) waarin je individueel of in groep een praktijktheorie ontwikkelt en die op een heldere en gestructureerde manier aan een publiek overbrengt. B Sociaal-cultureel werker Overzicht en historiek van het sociaal-cultureel werk Ba1 Je krijgt inzicht in het ontstaan en de ontwikkeling van het sociaal-cultureel werk in Vlaanderen en in de verwevenheid van het sociaal-cultureel werk met maatschappelijke ontwikkelingen. Je leert de geschiedenis van je eigen organisatie ontdekken en je eigen organisatie plaatsen in het Vlaamse culturele/educatieve landschap. Identiteit van het sociaal-cultureel werk Ba2 Je verdiept je in de eigen identiteit en methodiek van het sociaal-cultureel werk in onze snel evoluerende samenleving en je leert de identiteitsvragen in je eigen praktijk herkennen. Je leert de begrippen cultuur, sociaal-cultureel werk, vorming, correct hanteren. Je kunt de kernfuncties en randfuncties van het sociaal-cultureel werk kaderen en de functie van je eigen organisatie en van je eigen opdracht situeren. Situering sociaal-cultureel werk in een diverse context Ba2 Je krijgt inzicht in het professionaliseringsproces van de sociaal-cultureel werker. Je leert jezelf positioneren t.a.v. andere beroepskrachten, vrijwilligers en de doelgroep. Je staat stil bij je rol en positie als sociaal-cultureel werker om in een diverse context dialoog en ontmoeting te stimuleren. Cultuurbeleid Ba4 Je leert je eigen praktijkervaringen op vlak van (cultureel) beleid plaatsen in het globaal kader van het cultuurbeleid in Vlaanderen. Je krijgt zicht op belangrijke beleidsmaatregelen die geleid hebben tot de huidige vormen van sociaal-cultureel werk. Je ontwikkelt een kritische visie op actuele beleidsmaatregelen in het jeugdbeleid en het sociaal-cultureel werk met volwassenen. Organisatierecht Bb1 Je maakt kennis met de wettelijke bepalingen die een sociaal-culturele organisatie moet toepassen zoals aspecten van socialezekerheidsrecht, arbeids- en fiscaal recht. Je krijgt een stevig inzicht in de vzw-wetgeving. Oriëntatie op democratie en rechtstaat Bb2 Je krijgt inzicht in de werking van een democratische rechtstaat van het totstandkomen van de grondwet tot de actuele politieke besluitvorming in een internationale context. Je maakt kennis met de politieke instellingen in België en de structuur van ons rechtsapparaat. Je staat stil bij de maatschappelijke en politieke invloed van de media en je leert politieke berichtgeving begrijpen en kritisch becommentariëren. s o c i a a l - c u l t u r e e l w e r k [ 9
Financieel beheer Bb3 Je verwerft inzicht in het financieel beheer en beleid van een organisatie. Je leert een balans en resultatenrekening lezen en besluiten trekken. Je krijgt zicht op de financiële planning en budgettering en je leert hoe je inkomsten voor de organisatie kunt verwerven via subsidiering, fondsenwerving, sponsoring,. Schriftelijke communicatie Je krijgt inzicht in het proces van schriftelijke communicatie en je leert hoe je een schriftelijke boodschap systematisch kunt voorbereiden en uitvoeren. Je leert een communicatiestrategie ontwikkelen en een schrijfschema opstellen. Je maakt veel schrijfoefeningen rond werken met alinea s, verslag- en briefschrijven volgens de BIN-normen,. Groepswerk Je leert zien hoe in groepen macht en beïnvloeding werken. Je oefent je vaardigheden om groepen te begeleiden en om adequaat om te gaan met moeilijkheden in groepen. Je staat stil bij de manier waarop je je als begeleider verhoudt tot de deelnemers. Je leert een eigen visie en methodiek ontwikkelen. Educatief werk Je zoekt mee antwoord op de vraag: wat is leren. Je diept leertheorieën uit en leert de relatie zien tussen je eigen leergeschiedenis en de betekenis van leren in het sociaal-cultureel werk. Je leert planmatig een vormingsproces opzetten. Cultureel werk Je gaat met je medecursisten in gesprek over cultuuropvattingen en de rol van cultuur in de actuele samenleving. Je maakt kennis met een breed cultuuraanbod. Je krijgt inzicht in hoe mensen met cultuur omgaan in een diverse context en je leert je eigen handelen evalueren. Je leert origineel denken over cultuur en over de functies van scheppen, genieten, deelnemen en bewaren van cultuur. Je leert hoe je basiselementen van creativiteitskunde in je sociaal-cultureel werk kunt inschakelen. Gemeenschapsopbouw Met medecursisten stel je vragen over het hoe en waarom van veranderingsgericht werken. Je krijgt inzicht in de functie en de praktijk van oude en nieuwe sociale bewegingen. Je maakt kennis met projectmatig werken o.m. in de samenlevingsopbouw. Je maakt ook kennis met wat inspraak en participatie is en met de methodiek van de sociale actie. Aspecten van leidinggeven Je verwerft inzicht in de diverse factoren die een rol spelen bij het leidinggeven. Je krijgt zicht op de eigen leidershouding en je leert je positioneren ten aanzien van de eigen leidinggevende. Participatie stimuleren Je krijgt inzicht in inspraak- en participatietechnieken en je leert ze hanteren. Je diept enkele actuele methoden uit om de inspraak te bevorderen. Er wordt vertrokken van een casus rond wonen, het thema is representatief voor het geheel van de leerinhoud en kan overgebracht worden op andere situaties i.v.m. participatieve processen. Bc1 Bc2 Bc3 Bc4 Bc5 Bc6 Bc8 s o c i a a l - c u l t u r e e l w e r k [ 1 0
Creatieve processen opzetten Vanuit je eigen creatieve vermogens en ervaringen in de cursusgroep sta je stil bij een aantal concepten uit de creativiteitskunde en leer je die zelf hanteren. Via vele concrete oefeningen leer je de fasen in een creatief proces herkennen en het creatief proces van groepen begeleiden. Je leert de samenhang zien tussen creatieve processen opzetten, educatie, gemeenschapsopbouw en cultuur. C Keuzemodules Actuele methoden en werkvormen Je werkt samen met cursisten uit een zestal Europese landen. Je deelt en evalueert bestaande interculturele trainingsactiviteiten. Je zoekt in gemeenschappelijke workshops naar de beste praktijken voor interculturele training. Reflectie op culturele differenties kan leiden tot nieuwe werkvormen. Je bent bereid om één keer transnationaal te reizen en te leren. Je bent ook bereid om 2 jaar in de groep te functioneren. In 2009-2010 staat deze module daarom open voor cursisten die in 2008-2009 reeds participeerden aan het internationale project. Emancipatorisch hulpverlenen Je krijgt inzicht in de plaats van de hulpverleningsmethodiek in het sociaal-agogisch werk. Je leert jezelf positioneren t.a.v. de hulpverleningsvraag en vaardig worden in het bieden van professionele opvang aan infovragers, steunzoekers mensen in psycho-sociale nood. ICT In deze introductiecursus verwerf je via vele oefeningen vaardigheid in het werken met Word 2007. Je leert de opmaak van tekens, alinea s uitvoeren, je leert werken met secties, opmaakprofielen en sjablonen en je leert samenvoegen en tabellen opmaken. Hierdoor wordt het werken met Word veel efficiënter en aangenamer. Je wordt vaardig in het maken van presentaties (met PowerPoint 2007) om een voordracht, lezing, vorming, visueel te ondersteunen. Opvoeding en opvoedingsbijstand (jeugdhulpverlening ortho H2) Je denkt na over de samenhang tussen de opvoedingsvraag van kinderen/jongeren en het opvoedingsaanbod van ouders en opvoeders. Je leert onderscheid maken tussen opvoedingsproblemen en gedragsproblemen en je krijgt inzicht in de ontwikkeling van probleemgedrag. Je oefent in het doelgericht observeren en methodisch analyseren van gedrags-, emotionele en opvoedingsproblemen en je leert hoe je in die situaties professioneel kunt handelen. Levensbeschouwingen Je leert vanuit basisinzichten in de verschillende westerse en niet-westerse denktradities rond zingeving, een mondiaal denken ontwikkelen op basis van respect. Je maakt praktijkgericht kennis met modellen van elkaar aanvullende wereldbeschouwingen. Je maakt kennis met methoden, technieken en oefeningen die kunnen leiden tot innerlijke rust en aanzetten tot verdere dialoog. Leren, studeren, organiseren (actuele methoden en werkvormen) Bc9 Cc6 Cc1 Cc4 Ca3 Ca2 MCc5 Je verwerft inzicht en kunde in het proces van zelfsturing en omgaan met stress, gestructureerd studeren, gestructureerd schrijven, info verzamelen en verwerken, omgaan met faalangst en uitstelgedrag. Naast de groepssessies is er ook individuele coaching. s o c i a a l - c u l t u r e e l w e r k [ 1 1
MAATSCHAPPELIJK WERK MODULAIR OPLEIDINGSPROGRAMMA Het maatschappelijk werk is volop in beweging. De arbeidsmarkt roept om afgestudeerde welzijnswerkers die zich willen inzetten in de bijzondere jeugdzorg, buurt- en wijkwerking, scholen en centra voor leerlingenbegeleiding, justitiehuizen en gevangenissen, gezondheidszorg, algemeen welzijnswerk, OCMW s,. Wil je als beroepskracht mensen helpen bij het inzichtelijk maken van hun (probleem)situatie mensen stimuleren en begeleiden om zelf oplossingen te zoeken voor hun moeilijkheden helpen zoeken naar milieus waar mensen zich opnieuw thuis kunnen voelen individuele hulpvragen plaatsen in een maatschappelijke context? Wil je bovendien samenwerken met andere hulpverleners (artsen, psychologen, juristen, gezins- en bejaardenhelp/st/ers, opvoeders, verpleegkundigen, )? Dan is de graduaatstudie maatschappelijk werk beslist het overwegen waard. Coördinator: Ief Nijsmans - ief.nijsmans@khleuven.be Secretariaat: Jessie Van Heffen - jessy.van.heffen@khleuven.be m a a t s c h a p p e l i j k w e r k [ 1 2
>> Opleidingsprogramma >> code - modules en lestijden A. Sociaal Werk Menselijk gedrag en sociale omgeving Aa1 Sociologische vraagstukken 40 Aa2 Psychologische vraagstukken 40 Aa3 Sociaal-economische vraagstukken 40 Aa4 Filosofische en ethische vraagstukken 40 Organisatiebeleid Ab1 Organisatieleer 60 Methodische Vorming Ac1 Communicatieve vaardigheden 40 Ac2 Samenwerkingsvaardigheden 40 Leer- en praktijkbegeleiding 1 Ad1 Geïntegreerde competentieverwerving 1 40 Ad2 Geïntegreerde competentieverwerving 2 40 Ad3 Geïntegreerde competentieverwerving 3 40 B. Maatschappelijk werker Oriëntatie op beroep en werkveld van het maatschappelijk werk Ba1 Maatschappelijk werker als beroep 40 Ba2 Sociale instituties en de verzorgingsstaat 40 Ba3 Sociaal-wetenschappelijk onderzoek in het maatsch. werk 40 Ba4 Biologische basis van het menselijk gedrag 40 Recht en beleid in het maatschappelijk werk Bb1 Sociaal recht 40 Bb2 Oriëntatie op democratie en rechtstaat 40 Bb3 Sociaaljuridische hulpverlening 40 Methodische professionalisering in het maatschappelijk werk Bc1 Psychosociale hulpverlening 80 Bc2 Persoonsgecentreerd werken 60 Bc3 Structuurgericht werken 60 Bc4 Systeemgericht werken 60 Bc5 Sociaalagogische vaardigheden 40 Leer- en praktijkbegeleiding 2 Bd1 Methodisch werken 1 40 Bd2 Methodisch werken 2 40 Bd3 Supervisie 1 40 Bd4 Supervisie 2 40 C. Keuzemodules (3 te kiezen uit onderstaande) Keuzemodules specifieke thema s Ca1 Politieke en sociale geschiedenis 40 Ca2 Geestelijke gezondheidszorg 40 Ca3 Opvoeding en opvoedingsbijstand 40 Ca4 Actueel thema uit het sociaal werk 40 Keuzemodules recht en beleid Cb1 Straf- en jeugdbeschermingsrecht 40 Cb2 Internationaal en vreemdelingenrecht 40 Cb3 Financieel beheer 40 Cb4 Actueel thema m.b.t. recht of beleid 40 Keuzemodules specifieke methoden en vaardigheden Cc1 Hanteren sociale kaart en wetgeving 40 Cc2 Onderhandelen en bemiddelen 40 Cc3 Omgaan met diversiteit 40 Cc4 ICT 40 Cc5 Actuele methoden en werkvormen 40 m a a t s c h a p p e l i j k w e r k [ 1 3
K o r t e o m s c h r i j v i n g p e r m o d u l e ( g e p r o g r a m m e e r d i n 2 0 0 9-2 0 1 0 ) A Sociaal werk Sociologische vraagstukken Aa1 Je staat stil bij maatschappelijke veranderingsprocessen (demografische verschuivingen, individualisering, liberalisering) en de invloed ervan op onze sociale relaties. Je leert zien hoe armoede, marginaliteit, opwaartse en neerwaartse mobiliteit, macht, zich manifesteren in onze huidige maatschappij. Je krijgt zicht op de invloed van maatschappelijke veranderingen op het discours, de visie en de methoden van het sociaal werk. Psychologische vraagstukken Aa2 Je staat stil bij het eigene van het menselijk gedrag in de verschillende leeftijdsfasen. Je krijgt inzicht in ontwikkelingspsychologische aspecten zoals normale ontwikkeling en ontwikkelingsachterstand, plaats en functie van elke fase in de levensloop van mensen. Sociaal-economische vraagstukken Aa3 Je leert de politieke discussies over een aantal actuele sociaal-economische vraagstukken (b.v. het generatiepact, de overheidsbegroting, globalisering, ) begrijpen en er een eigen mening over vormen. Vanuit de geboden inzichten en kaders kan je ook sociaaleconomische thema s begrijpen die niet in de cursus besproken werden en deze kritisch beoordelen. Filosofische en ethische vraagstukken Aa4 Je krijgt een introductie in de filosofische terminologie en het abstracte denken dat typisch is voor de filosofie. Je denkt na over enkele belangrijke thema s uit het sociaal werk vanuit een filosofische invalshoek. Je leert je weg vinden in teksten en werkmateriaal en hiermee aan de slag gaan. Je krijgt stimulansen om je blik te verruimen en de praktijk van het sociaal werk kritisch te overdenken vanuit een ethisch kader. Organisatieleer Ab1 Je leert de voorwaarden voor een goed functionerende organisatie kennen en beoordelen in je eigen organisatie. Je leert klimaat, cultuur, taakverdeling en structuur van een organisatie beschrijven en beoordelen vanuit het oogpunt van kwaliteit van de dienstverlening. Je krijgt inzicht in de wetmatigheden die een rol spelen bij problemen en conflicten en je maakt kennis met strategieën om organisaties te beïnvloeden. Communicatieve vaardigheden Vanuit inzicht in het eigen communicatieprofiel leer je een communicatieve houding ontwikkelen en effectiever communiceren in de werksetting. Je oefent in het spreken, luisteren en opkomen voor jezelf. Je staat stil bij specifieke communicatieproblemen zoals het spreken vanuit verschillen (cultuur, man-vrouw, sociale achtergrond, ). Samenwerkingsvaardigheden Vanuit je eigen leef- en werkgroep en het team waarin je werkt, leer je groepsdynamische processen onderkennen en hanteren. Je staat stil bij thema s als leiderschap, groepsdoelen, groepscohesie, groepsnormen, groepsdruk, groepsontwikkeling, communicatieproblemen in groepen. Je reflecteert over je eigen positie in en je omgaan met groepen. Je geeft en krijgt hierover feedback van je medecursisten en van de docent. Je oefent in vergaderen, overleggen en samenwerken. Ac1 Ac2 m a a t s c h a p p e l i j k w e r k [ 1 4
Geïntegreerde competentieverwerving 1 Ad1 In een kleine leergroep sta je stil bij je eigen leren en dit van je medecursisten. Je maakt de verbinding tussen wat je leert tijdens de cursussen en wat je in je praktijk als beroepskracht of vrijwilliger meemaakt. Je brengt thema s (vragen, problemen, ideeën) uit je praktijk ter sprake. Via het gesprek hierover met je medecursisten krijg je meer zich op je eigen kennen, kunnen en attitudes als (toekomstig) maatschappelijk werker en leer je diepgaander reflecteren op je functioneren. Geïntegreerde competentieverwerving 2 Ad2 Je traint intensief in het methodisch werken met mensen, waarbij je voortdurend de reeds verworven inzichten en vaardigheden toepast en integreert in je concreet handelen. Met de inbreng van een acteur krijgen de oefensituaties een hoog realiteitsgehalte. Vanuit de oefensituaties ga je de integratie ook in je praktijk toepassen. B Maatschappelijk werker Maatschappelijk werker als beroep Ba1 Via groepsdiscussies en schematische kaders zoek je naar een heldere profilering van de maatschappelijk werk/st/er. Je staat stil bij het gegeven dat het professioneel handelen tegelijk onvoorspelbaar en adequaat is en procesmatig, methodisch en reflecterend verloopt. Je leert de eigen beroepsregels kennen en het maatschappelijk werk plaatsen in de bredere maatschappelijke context van globalisering, dualisering en diversiteit. Sociale instituties en de verzorgingsstaat Ba2 Je krijgt inzicht in de organisatie van de samenleving en de plaats hierin van het maatschappelijk werk. Je leert kritisch nadenken over de inrichting van onze verzorgingsstaat, het discours over de actieve welvaartsstaat en de relatie met het welzijnswerk. Biologische basis van het menselijk gedrag Ba4 Je leert gedrag en gedragsstoornissen benaderen vanuit hun biologische component: hoe werken biologische systemen, wat dragen ze bij tot de normale werking van het organisme en het gedrag, hoe leidt een verstoring tot problemen. Je krijgt een aantal basisinzichten in neurofysiologie en erfelijkheidsleer. Je leert medische rapporten lezen en begrijpen en je leert hoe je hierover kunt communiceren met je cliënten. Sociaal recht Bb1 Je krijgt een overzicht van de bestaande socialezekerheidsprestaties maar de klemtoon ligt niet op het volledig doorgronden van het socialezekerheidsrecht. Je leert je weg vinden in de doolhof van instellingen en organisaties die in de sociale zekerheid een rol spelen. Bij een concreet sociaal-juridisch probleem met een cliënt kan je de juiste informatie vinden en, indien nodig, correct doorverwijzen. Oriëntatie op democratie en rechtstaat Bb2 Je maakt kennis met het juridisch denken en leert de basiswoordenschat van de juridische taal begrijpen. Je krijgt inzicht in de wisselwerking tussen het nationale, Europese en internationale recht. Je verdiept je kennis over de federale staatsstructuur en de rolverdeling tussen verschillende instellingen. Sociaaljuridische hulpverlening Bb3 Je maakt kennis met individuele juridische problemen en leert de wetgeving professioneel toepassen in de hulpverlening. Basisthema s zijn: overeenkomsten in het algemeen en specifiek recht (huur, koop, lening), familierecht (huwelijk, scheiding, afstamming), beslag en strafrechterlijke aansprakelijkheid en gevolgen voor dader en slachtoffer. Daarnaast zijn er een aantal keuzethema s: rechtspersoonlijkheid, jeugdbescherming, erfrecht, m a a t s c h a p p e l i j k w e r k [ 1 5
Psychosociale hulpverlening Je maakt kennis met één van de kerntaken van het maatschappelijk werk. Je leert zien dat de psychosociale hulpverlening zowel inspeelt op de psychische beleving als op de sociale situatie en het netwerk van de cliënt. Je verkent een basismodel voor methodisch handelen vanuit een cliëntgericht standpunt en empowerment en je oefent om dit model in de praktijk te hanteren. Je wordt vaardig in het cliëntgericht rapporteren, rekening houdend met maatschappelijke, organisatorische en deontologische kaders. Persoonsgecentreerd werken Je staat stil bij wat zich bij mensen in probleemsituaties afspeelt en bij de innerlijke mechanismen die het handelen bepalen. Je verdiept je in de bepaaldheid van het individu door zijn/haar persoonlijke geschiedenis en de rol van deze geschiedenis in gedrag en beleving. Vanuit het client-centered model en enkele belangrijke leertheoretische principes, ontwikkel je de vaardigheid om met dit innerlijk systeem om te gaan en een disfunctionerend individu te steunen en te helpen om positief te herstructureren. Structuurgericht werken Je wordt je bewust van de maatschappelijke signaalfunctie van de maatschappelijk werker om met de informatie uit zijn/haar hulpverleningswerk niet alleen individueel maar ook structureel problemen aan te pakken. Je denkt na over de mogelijkheden en beperktheden hiervan vanuit een globale maatschappijvisie. Je maakt kennis met methoden om projecten rond preventie en samenlevingsopbouw op te zetten en netwerkhulpverlening te organiseren. Systeemgericht werken Je krijgt een brede initiatie in een denk- en werkmodel voor maatschappelijk werkers vanuit de systeemtheorie. Deze theorie stelt de beïnvloeding tussen mensen centraal in het zien en verstaan van menselijk gedrag. Via kaders, cases en oefeningen ga je de systeemvisie integreren in het kijken naar individuen/gezinnen en in de analyse van je eigen werkcontext. Sociaalagogische vaardigheden Je krijgt zicht op de agogische relatie tussen jou en de cliënt(en) en je leert jezelf zien als facilitator voor agogische veranderingsprocessen. Je leert systematisch, procesmatig, doelgericht en zorgvuldig een begeleidingsproces op maat van het cliëntsysteem opzetten. Je oefent in het aanwenden van belangrijke sociaalagogische vaardigheden vanuit een houding van respect en je reflecteert op je eigen visie, houding, gevoelens en gedrag. Methodisch werken 1 en 2 Bc1 Bc2 Bc3 Bc4 Bc5 Bd1 en Bd2 De inhoud van deze modules is de beroepsactiviteit zelf van de maatschappelijk werker. Je voert opdrachten als maatschappelijk werker uit om de kennis, inzichten, vaardigheden en attitudes die in andere modules aan de orde komen, in de praktijk te integreren. Je doet dienstverlenende, agogische, organisatorische en administratieve taken, werkt in teamverband en bouwt mee aan het beleid van een organisatie. Per cursist wordt bekeken hoe de praktijk concreet ingevuld kan worden, rekening houdend met eventuele andere beroepsbezigheden. m a a t s c h a p p e l i j k w e r k [ 1 6
C Keuzemodules Financieel beheer Cb3 Je verwerft inzicht in het financieel beheer en beleid van een organisatie. Je leert een balans en resultatenrekening lezen en hieruit besluiten trekken. Je krijgt zicht op de financiële planning en budgettering van een organisatie en je leert hoe je specifieke inkomsten voor de organisatie kunt verwerven (subsidies, fondsenwerving, sponsoring, ). Omgaan met diversiteit Je krijgt een reflectiekader waarin de mechanismen van het denken van de mens over andere mensen centraal staat. Je denkt na over de vraag waarom het omgaan met diversiteit zowel nu als vroeger verre van vanzelfsprekend is en was. Via beeldmateriaal, oefeningen en de inbreng van eigen ervaringen in en buiten de praktijksituatie, leer je de thematiek in een breder kader plaatsen en sta je stil bij je eigen omgaan met diversiteit. ICT In deze introductiecursus verwerf je via vele oefeningen vaardigheid in het werken met Word 2007. Je leert de opmaak van tekens, alinea s uitvoeren, je leert werken met secties, opmaakprofielen en sjablonen en je leert samenvoegen en tabellen opmaken. Hierdoor wordt het werken met Word veel efficiënter en aangenamer. Je wordt vaardig in het maken van presentaties (met PowerPoint 2007) om een voordracht, lezing, vorming, visueel te ondersteunen. Geestelijke gezondheidszorg Cc3 Cc4 Ca2 Je maakt kennis met de verschillende vormen van geestelijke gezondheidszorg in Vlaanderen. Je reflecteert over de feiten en de beeldvorming van de geestelijke gezondheidszorg en je leert actuele stromingen kritisch bevragen. Je krijgt basisinzichten in psychiatrische ziektebeelden en behandelingsmethoden en je leert professioneel handelen met psychisch zieke cliënten. Opvoeding en opvoedingsbijstand (jeugdhulpverlening ortho H2) Ca3 Je denkt na over de samenhang tussen de opvoedingsvraag van kinderen/jongeren en het opvoedingsaanbod van ouders en opvoeders. Je leert onderscheid maken tussen opvoedingsproblemen en gedragsproblemen en je krijgt inzicht in de ontwikkeling van probleemgedrag. Je oefent in het doelgericht observeren en methodisch analyseren van gedrags-, emotionele en opvoedingsproblemen en je leert hoe je in die situaties professioneel kunt handelen. Leren, studeren, organiseren (actuele methoden en werkvormen) Je verwerft inzicht en kunde in het proces van zelfsturing en omgaan met stress, gestructureerd studeren, gestructureerd schrijven, info verzamelen en verwerken, omgaan met faalangst en uitstelgedrag. Naast de groepssessies is er ook individuele coaching. Cc5 m a a t s c h a p p e l i j k w e r k [ 1 7
PERSONEELSWERK MODULAIR OPLEIDINGSPROGRAMMA Als personeelswerker werk je met de mens als werknemer in zijn/haar bedrijf of organisatie. Je kan daarbij verschillende taken uitvoeren: aanwerving en selectie van werknemers, activiteiten die te maken hebben met de personeelsontwikkeling (zoals vorming, training, opleiding), het realiseren van goede arbeidsrelaties, de strategische aansturing van het personeelsbeleid binnen de organisatiedoelen,. Er ligt een heel breed werkveld voor jou open: profitorganisaties, social-profitorganisaties en overheidsdiensten, kortom, alle organisaties die mensen in dienst hebben. Je kan je job uitoefenen in kleine organisaties of in multinationals. Je kan de voorkeur geven aan werken binnen een productieomgeving of in een dienstverlenende organisatie (zoals een sociaal secretariaat, een rekruteringsen selectiebureau, een dienst voor arbeidsbemiddeling, een outplacementbureau, een opleidingscentrum, ). Je kan als personeelswerker een grote impact hebben op de kwaliteit van het werk en van het leven van de werknemers en je kan een sleutelrol spelen in het zoeken naar evenwicht tussen de economische doelen van de organisatie waarin je werkt en rechtvaardige arbeidsomstandigheden. De opleiding personeelswerk biedt je hiervoor een stevige professionele basis. Coördinator: Mariëlle Timmermans - marielle.timmermans@khleuven.be Secretariaat: Agnes De Puydt - agnes.de.puydt@khleuven.be p e r s o n e e l s w e r k [ 1 8
>> Opleidingsprogramma personeelswerk >> code - modules en lestijden A. Sociaal Werk Menselijk gedrag en sociale omgeving Aa1 Sociologische vraagstukken 40 Aa2 Psychologische vraagstukken 40 Aa3 Sociaal-economische vraagstukken 40 Aa4 Filosofische en ethische vraagstukken 40 Organisatiebeleid Ab1 Organisatieleer 60 Methodische Vorming Ac1 Communicatieve vaardigheden 40 Ac2 Samenwerkingsvaardigheden 40 Leer- en praktijkbegeleiding Ad1 Geïntegreerde competentieverwerving 1 40 Ad2 Geïntegreerde competentieverwerving 2 40 Ad3 Geïntegreerde competentieverwerving 3 40 B. Personeelswerker Oriëntatie op beroep en werkveld van het personeelswerk Ba1 Identiteit van het personeelswerk 40 Ba2 Arbeid in (inter)nationale context 40 Ba3 Kwaliteitszorg 40 Ba4 Kwaliteit van de arbeid 40 Ba5 Beloon- en verloonbeleid 40 Recht en beleid in het personeelwerk Bb1 Arbeidsrecht 60 Bb2 Socialezekerheidsrecht 60 Bb3 Administratief en organisatorisch beheer 40 Bb4 Financieel beheer 40 Methodische professionalisering in het personeelswerk Bc1 Schriftelijke communicatie 40 Bc2 Marketing 40 Bc3 Thema s uit het HRM 80 C. Keuzemodules (2 te kiezen uit onderstaande) Keuzemodules specifieke thema s Ca1 Politieke en sociale geschiedenis 40 Ca2 Actueel thema uit het sociaal werk 40 Keuzemodules recht en beleid Cb1 Arbeidsrecht - uitdieping 40 Cb2 Socialezekerheidsrecht - uitdieping 40 Cb3 Internationale organisaties en verdragen 40 Cb4 Aspecten van leidinggeven 40 Cb5 VTO-beleid 40 Cb6 Actueel thema m.b.t. recht of beleid 40 Keuzemodules specifieke methoden en vaardigheden Cc1 Onderhandelen en bemiddelen 40 Cc2 Omgaan met diversiteit 40 Cc3 ICT-specifieke toepassingen 40 Cc4 Actuele methoden en werkvormen 40 p e r s o n e e l s w e r k [ 1 9
K o r t e o m s c h r i j v i n g p e r m o d u l e ( g e p ro g ra m m e e rd i n 20 0 9-201 0 ) A Sociaal werk Sociologische vraagstukken Aa1 Je staat stil bij maatschappelijke veranderingsprocessen (demografische verschuivingen, individualisering, liberalisering) en de invloed ervan op onze sociale relaties. Je leert zien hoe armoede, marginaliteit, opwaartse en neerwaartse mobiliteit, macht, zich manifesteren in onze huidige maatschappij. Je krijgt zicht op de invloed van maatschappelijke veranderingen op het discours, de visie en de methoden van het sociaal werk. Sociaal-economische vraagstukken Aa3 Je leert de politieke discussies over een aantal actuele sociaal-economische vraagstukken begrijpen en er een eigen mening over vormen. Vanuit de geboden inzichten en kaders kan je op eigen kracht ook sociaal-economische thema s begrijpen die niet in de cursus besproken werden en deze kritisch beoordelen. Filosofische en ethische vraagstukken (samen met syndicaal werk) Je krijgt een introductie in de filosofische terminologie en het abstracte denken dat typisch is voor de filosofie. Je denkt na over enkele belangrijke thema s uit het sociaal werk vanuit een filosofische invalshoek. Je leert je weg vinden in teksten en werkmateriaal en hiermee aan de slag gaan. Je krijgt stimulansen om je blik te verruimen en de praktijk van het sociaal werk kritisch te overdenken vanuit een ethisch kader. Communicatieve vaardigheden Vanuit inzicht in het eigen communicatieprofiel leer je een communicatieve houding ontwikkelen en effectiever communiceren in de werksetting. Je oefent in het spreken, luisteren en opkomen voor jezelf. Je staat stil bij specifieke communicatieproblemen zoals het spreken vanuit verschillen (cultuur, man-vrouw, sociale achtergrond, ). Samenwerkingsvaardigheden Vanuit je eigen leven en het team waarin je werkt, leer je groepsdynamische processen onderkennen en hanteren. Je staat stil bij thema s als leiderschap, groepsdoelen, groepscohesie, groepsnormen, groepsdruk, groepsontwikkeling, communicatieproblemen in groepen. Je reflecteert over je eigen positie in en je omgaan met groepen. Je geeft en krijgt hierover feedback van je medecursisten en van de docent. Je oefent in vergaderen, overleggen en samenwerken. Geïntegreerde competentieverwerving 1 en 2 Ac1 Ac2 Ad1 In een kleine leergroep sta je stil bij je eigen leren en dit van je medecursisten. Je maakt de verbinding tussen wat je leert tijdens de cursussen en wat je in je praktijk als beroepskracht of vrijwilliger meemaakt. Je brengt thema s (vragen, problemen, ideeën) uit je praktijk ter sprake. Via het gesprek hierover met je medecursisten krijg je meer zicht op je eigen kennen, kunnen en attitudes als (toekomstig) personeelswerker en leer je diepgaander reflecteren op je functioneren. Geïntegreerde competentieverwerving 3 Ad2 Je maakt een geïntegreerde proef: een werkstuk (een tekst, voorstelling, vormingsactiviteit, ) waarin je individueel of in groep een praktijktheorie ontwikkelt die je op een heldere en gestructureerde manier aan een publiek overbrengt. p e r s o n e e l s w e r k [ 2 0