Toelichting Verantwoordelijkheid Nemen Het leven bestaat voor 10% uit gebeurtenissen en wordt voor de overige 90% bepaald door jouw reactie. Verantwoordelijkheid nemen is in de onderlinge communicatie op het werk een erg verwarrend begrip. Er zijn (excellente) studenten met een hoog verantwoordelijkheidsgevoel en er zullen ook studenten zijn die de kantjes er vanaf lopen. Verantwoordelijkheid nemen wat is dat? Sommigen vinden dat je alles moet doet wat in je macht ligt om invulling te geven aan je rol om RESULTAAT - doelen te halen. Met gevaar dat jij het duikgedrag van anderen gaat compenseren. Anderen zeggen dat verantwoordelijkheid nemen betekent, dat je alleen datgene doet wat afgesproken is, maar halen we dan samen nog wel de resultaten? Het antwoord zal ergens in het midden liggen. Wat bedoel jij met verantwoordelijkheid nemen? je andere (excellente) studenten en je zult verbaast zijn over de verschillende antwoorden. In de Nederlandse taal betekent het woord verantwoordelijkheid dat je jezelf moet kunnen verantwoorden naar anderen. Dat anderen je kunnen aanspreken op het goed verrichten van jouw opdracht. Maar wat betekent dan verantwoordelijkheid nemen? Dat je jezelf aanspreekt op het goed uitvoeren van je werk en voorkomt dat anderen jouw aanspreken? Of dat je juist anderen meer aanspreekt? Doe je eigen werk goed In scholen, of organisaties waar het belangrijk is om efficiënt te werken is de aanname dat het geheel goed werkt als iedereen zich aan de afgesproken taken houdt. Verantwoordelijkheid nemen is dan: doe je eigen werk goed, binnen het deel van het proces en werk ook volgens de werkafspraken met anderen. Dan moet je natuurlijk wel goed weten wat jouw eigen werk is en daarbij vaardig zijn in het bespreken, afspreken en aanspreken als het gaat om werkafspraken.
Doe meer dan je eigen werk Wanneer je in omgevingen werkt, of studeert waar er veel verandert, waar werkdruk is, of waar je te maken hebt met onduidelijkheid of verstoringen in de standaard manier van werken, krijgt verantwoordelijkheid nemen ook een andere betekenis: zorgen dat we het SAMEN oplossen (verantwoordelijkheid nemen voor het geheel) en zorgen dat IK flexibel werk (verantwoordelijk voelen voor jouw bijdrage). NB. Vermijd bij verantwoordelijkheid nemen te allen tijde slachteroffergedrag! Verantwoordelijkheid grenst ook aan autonomie. Verantwoordelijkheid houdt in, dat je een belangrijke taak op je neemt en ervoor zorgt dat de taak goed wordt uitgevoerd. Als het niet gelukt is, dan kunnen anderen jou daarop aanspreken. Als het wel gelukt is, dan kan je natuurlijk heel trots zijn op jezelf. Zelfstandigheid betekent dat dat je op jezelf bent, dat je op eigen kracht dingen doet en beslist. 1. Om je verantwoordelijk op te stellen ga je eerst kijken naar wat je graag wilt bereiken. Ze noemen dit ook wel doelen bepalen. 2. Daarna ga je afspraken maken met jezelf om de doelen ook echt te bereiken. Als je niks doet, dan zal er ook niks gebeuren! Een voorbeeld. Je vertelt je ouders dat je met het excellentie programma een een extra inspaning wilt plegen van 320 uur. Dit is je doel en je stelt je verantwoordelijk op. Hoe ga je dit aanpakken? Welke afspraken ga je met jezelf maken? Je moet een plan hebben om je doel te bereiken. Je besluit dat je elke les binnen het excellentieprogramma, na de reguliere lestijd, gaat bijwonen en alle opdrachten uitvoert. Je houdt een planning bij en noteert wat gelukt is en wat niet gelukt is. Als je een afgesproken doel niet hebt bereikt, dan mogen je ouders (en de docent) jou daarop aanspreken. Misschien heb je je planning niet altijd even goed uitgevoerd, of heb je ontdekt dat je ook op andere dingen moet letten...of ben je een week ziek geweest. Verantwoordelijkheid en zelfstandigheid hebben feitelijk veel met elkaar te maken. Om verantwoordelijk te kunnen zijn moet je ook zelfstandig kunnen zijn, en om zelfstandig te zijn moet je ook weer verantwoordelijk zijn.
Verantwoordelijkheid? Hoe zit dat met dit excellentieprogramma? Waar ben je als student dan verantwoordelijk voor? Hieronder zijn 8 voorbeelden uitgeschreven. Bedenk bij elke voorbeeld wie verantwoordelijk is; 'jij', 'de docent', je mede-student(en), of 'je ouders'. Voorbeeld 1 Een onverwachtse toets Je was afgelopen week ziek. Je hebt daardoor een aantal lessen op school gemist. Je had nog bij een vriend nagevraagd of er huiswerk was opgegeven, maar hij zei dat je alleen iets moest leren voor Gezondheidskunde. Het was geen toets, zei hij. De volgende dag bij Gezondheidskunde kreeg jij de beurt. Je had de paragrafen doorgelezen, dus je maakte je niet zoveel zorgen. De docent vroeg dingen die je helemaal niet had gelezen! Dit was helemaal niet de leerstof. De stof was helemaal nog niet behandeld, dacht je. De docent vond je antwoorden niet goed genoeg en gaf je een onvoldoende. Wie is verantwoordelijk voor de onvoldoende? Je vriend, de docent of jijzelf? Waar is die ander, of jij precies verantwoordelijk voor? Leg uit. Voorbeeld 2 Huiswerk nakijken Elke week krijg je veel huiswerk op voor Rekenen. Om goed voorbereid te zijn op toetsen moet je je huiswerk goed bijhouden en nakijken, anders leer je het straks nog verkeerd. De docent geeft altijd aan het eind van de les een antwoordblad zodat je de opdrachten kunt nakijken. Afgelopen donderdag was de docent veel te laat met het uitdelen van de antwoordbladen. Hij heeft pas aan het eind van de les, het antwoordblad uitgedeeld. Je had slechts 10 minuten om alles na te kijken. Daarna moest je het antwoordblad weer inleveren. Je kon niet alles nakijken, dus je weet niet of al je antwoorden goed zijn. Wie is verantwoordelijk voor het nakijken van het huiswerk? De docent of jijzelf? Leg uit.
Voorbeeld 3 Het inleveren van een werkstuk Je had een werkstuk al helemaal afgemaakt, maar het was zo groot dat je het niet mee kon nemen op de fiets. Je mede-studente zou het met de auto naar school brengen, en je had afgesproken met haar dat ze tijdens de pauze bij school zou zijn. Helaas: je maatje had geen benzine getankt en haar moeder had eerder gezegd dat zij zou tanken. Mooi niet dus. Jouw maatje moest daarom onverwacht eerst langs het pompstation en kwam te laat op school aan. Ze heeft aan de conciërge nog wel gevraagd of ze naar je toe mocht in het lokaal waar je was, maar dat mocht niet. Je had daarom het werkstuk niet op tijd ingeleverd, en de docent heeft je twee punten aftrek op je cijfer gegeven. Wie is verantwoordelijk voor het inleveren van je werkstuk? Je maatje, haar moeder, of jijzelf? Waar was je maatje of eventueel haar moeder verantwoordelijk voor? Voorbeeld 4 Schoolspullen Jouw docent dhr. R.R. is heel streng. Je moet bij hem -je hebt donderdags altijd les van hem- je boeken bij je hebben, anders wijst hij je de deur. Je coach vraagt je elke woensdag of je even aan de dag van mogen denkt. Heel handig, want dan vergeet je het zeker weten niet. Gisteren was je coach niet op school. Je bent daardoor het gedoe helemaal vergeten. Je ging die donderdag met een ingepakte tas naar school, maar niet met de boeken die je nodig hebt bij dhr. R.R. En ja hoor.je mocht de les niet in en dat terwijl je net 5 kwartier gereisd hebt. Wie is verantwoordelijk voor de schoolspullen? Je coach, of jijzelf? Waar was je coach eventueel voor verantwoordelijk? Voorbeeld 5 Drukte in de klas Bij Inleiding Recht is het altijd druk in de les. Er zijn altijd andere studenten die kletsen tijdens de uitleg van de docent en dan kun jij het niet goed volgen. Omdat iedereen toch al kletst, en de les niet te volgen is, ga jijzelf tijdens de les ook maar met je buurman praten in plaats van aan het vak werken. De opleidingsmanager heeft de klas al eens toegesproken over het kletsgedrag tijdens de les, maar dit heeft niet echt geholpen. Helaas is Recht niet je beste vak, en je staat onvoldoende.
Wie is verantwoordelijk voor de drukte in de klas? Jouw mede-studenten, de docent zelf, de opleidingsmanger, of jijzelf? Waar ben jij verantwoordelijk voor + waar zijn die anderen eventueel WEL verantwoordelijk voor? Voorbeeld 6 Een toets Klasgenoot T. T. heeft een toets uit de tas van de docent Nederlands gepikt en deze gekopieerd en daarna uitgedeeld aan iedereen in de klas. Ook jij hebt een kopie gekregen. Je denkt dat het een buitenkans is, waarmee je nu eindelijk je cijfer omhoog kan krijgen. Niemand uit de klas heeft 'geklikt', en de docent geeft inderdaad de toets waarvan iedereen de vragen al had. Helaas, klasgenoot P.P. heeft haar kopie per ongeluk uit haar tas steken tijdens de toets, en de docent ziet het. De docent neemt een drastische maatregel: iedereen krijgt een 1! Om dat weer op te halen ben je waarschijnlijk nog wel maanden bezig! Wie is verantwoordelijk voor het cijfer 1? Jouw mede-studenten, P.P. ; de docent Nederlands of jijzelf? Leg uit.
Voorbeeld 7 Iemand wordt gepest. Je vindt tijdens de pauze in het Atrium een frommelige notitie met heel gemene opmerkingen over je nieuwe mede-student N.N. De opmerkingen worden geschreven door ene L.L. en is gericht aan U.U. Je kent een andere student van N.N., namelijk Y. en van hem heb je al eens gehoord dat N.N. gepest wordt; dat is in zijn klas algemeen bekend. Je bent eigenlijk niet zo'n held, en wilt niet worden betrokken bij de situatie, maar vertelt Y. wel over het briefje en laat hem het lezen. Hij schrikt er best van, en zegt dat je naar de coach moet. Met haar heb je niet zo'n goede band, dus dat doe je liever niet. Ben jij verantwoordelijk voor het melden van de situatie? Of is Y. ook verantwoordelijk? In het algemeen wie is verantwoordelijk voor iemand aanspreken op gedrag? Voorbeeld 8 Uitstellen Het leren voor toetsen stel je dat het liefst zo lang mogelijkheid uit en je komt daardoor vaak in tijdnood. Je ouders ergeren zich aan het uitstellen en zitten je achter de broek. Jij denkt dat de opmerkingen van je ouders geen enkele zin hebben; het is nu eenmaal een karaktertrek is van je waar je weinig aan kunt doen. Sterker nog: hun geklaag werkt averechts. Bovendien, jouw vader stelt ook altijd alles uit; je hebt het vast en zeker in de genen meegekregen! Toch denk je dat je wel zou kunnen verbeteren op het gebied van zelfdiscipline, als je ouders of iemand anders je op een positieve manier zou ondersteunen. Wie is/zijn verantwoordelijk voor jouw uitstelgedrag? Wat zou een verbetering kunnen zijn? Je zult hebben gemerkt dat het niet altijd even gemakkelijk is om te bepalen wie waar verantwoordelijk voor is; het is nl. ook niet altijd duidelijk wie waar precies verantwoordelijk voor is. Van belang is wel om na te denken en dat jij jezelf de vraag stelt: waar wil ik (wel) verantwoordelijk voor zijn? wat is belangrijk voor mij? wanneer spreek ik anderen aan op gedrag? waar voel ik me verantwoordelijk (voor)? waar neem ik de verantwoordelijkheid, zonder de hele wereld op de schouders te willen tillen? 0....0.0