faculteit ruimtelijke wetenschappen nr. 339 Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel R.A. Bijker, T. Haartsen en D. Strijker December 2011
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 2
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Profiel nieuwe inwoners 6 3. Woonsituatie nieuwe inwoners 12 4. Reden verhuizing en motieven keuze platteland en gebied 12 5. Zoek- en keuzeproces 16 6. Beelden 18 7. Tevredenheid met keuze 19 8. Samenvatting 20
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 4 Waarom gaat iemand in Wymbritseradiel wonen? Om dat te achterhalen heeft de Rijksuniversiteit Groningen in samenwerking met de gemeente een groot onderzoek uitgevoerd onder nieuwe vestigers in de periode 2005-2010. De resultaten zijn vergeleken met vergelijkbare onderzoeken in twee andere gemeenten in Noord-Nederland en met data van het Centraal Bureau voor de Statistiek. De nieuwe vestigers zijn gemiddeld genomen jong, hebben (nog) geen kinderen en verhuizen vaak vanuit een aangrenzende gemeente. Een relatief groot aandeel heeft eerder in de gemeente gewoond. Ze werken vaak in aangrenzende gemeenten. De werkzame respondenten werken vaak in de zorg en minder vaak in de industrie en handel. De nieuwe vestigers worden in belangrijke mate aangetrokken door de beschikbaarheid van een geschikte woning en de landschappelijke kwaliteiten van Wymbritseradiel, met name de aanwezigheid van het vele water is belangrijk.
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 5 1. Inleiding Dit onderzoek onder nieuwe inwoners van gemeente Wymbritseradiel is uitgevoerd door de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen in samenwerking met de (toenmalige) gemeente Wymbritseradiel. In de zomer van 2010 is een vragenlijst per post verspreid onder huishoudens die zich in de periode 2005-2010 vanuit een andere gemeente in gemeente Wymbritseradiel hebben gevestigd. De adresselectie is gemaakt door de afdeling Publiekszaken, die ook het versturen van de vragenlijsten heeft verzorgd. Met ingang van 1 januari 2011 is de gemeente Wymbritseradiel opgegaan in de nieuwe gemeente Súdwest Fryslân. Omdat dit onderzoek is uitgevoerd toen de gemeente Wymbritseradiel nog bestond beperken de resultaten zich tot de geografische begrenzing van de toenmalige gemeente. Dit rapport beschrijft de resultaten van het onderzoek. De verschillende onderwerpen die in de vragenlijst aan de orde komen worden achtereenvolgens besproken: wie zijn de nieuwe inwoners, wat is hun woonsituatie, wat was de reden van de verhuizing en wat waren hun motieven om zich in dit gebied te vestigen, hoe zag hun zoek- en keuzeproces eruit, wat is hun beeld van het gebied en tenslotte, hoe tevreden zijn ze met hun keuze? Waar mogelijk worden de uitkomsten vergeleken met cijfers afkomstig uit andere bronnen om ze van meer context te voorzien. Soms is dat een vergelijking met data van het Centraal Bureau voor de Statistiek en vaak kan ook worden vergeleken met de uitkomsten in twee andere gemeenten in het Noorden waar hetzelfde onderzoek is uitgevoerd (Aa en Hunze en Westerveld). Dit zijn beide gemeenten waar in de toekomst rekening moet worden gehouden met bevolkingskrimp en ook beide net als Wymbritseradiel echte plattelandsgemeenten zonder grote kern. Alleen de opvallende uitkomsten worden in de tekst besproken. Respons en representativiteit In totaal zijn 670 vragenlijsten verstuurd. Daarvan zijn 170 met behulp van de bijgesloten antwoordenvelop teruggestuurd. In 3 gevallen was de respondent niet in staat om de vragen in te vullen of viel deze buiten de doelgroep van het onderzoek. Uiteindelijk zijn 167 vragenlijsten ingevoerd in het databestand, een responspercentage van 25%. Vervolgens is de vraag van belang of de respondenten een representatieve vertegenwoordiging van de totale populatie nieuwe inwoners in de betreffende periode vormen. Deze vraag kan voor een deel beantwoord worden door de leeftijd en herkomst van de verhuizers te vergelijken met cijfers van de totale groep nieuwe inwoners van gemeente Wymbritseradiel (CBS, voor de periode 2005-2009). Tabel 1 laat zien dat in het onderzoeksbestand de leeftijdsgroep 20-40 jaar ondervertegenwoordigd is, terwijl de leeftijdsgroep 50-65 jaar oververtegenwoordigd is. Een mogelijke verklaring is dat de oudere groep meer bereid is mee te werken aan een dergelijk onderzoek en misschien ook meer tijd ter beschikking heeft om dat te doen. Verder blijkt uit tabel 3 dat in het onderzoeksbestand verhuizers uit aangrenzende gemeenten iets zijn ondervertegenwoordigd, terwijl verhuizers van buiten Noord-Nederland oververtegenwoordigd zijn.
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 6 2. Profiel nieuwe inwoners Demografische kenmerken Dit deel beschrijft de samenstelling van de groep respondenten. Tabel 1 toont de leeftijdsverdeling. Het grootste aandeel, bijna een derde, van de nieuwe inwoners in het onderzoek wordt gevormd door de leeftijdsgroep 50-65 jaar. De vergelijking met de huidige inwoners van Wymbritseradiel laat zien dat de respondenten over het geheel genomen jonger zijn. Ook in vergelijking met de respondenten in de twee andere noordelijke gemeenten valt op dat de respondenten in Wymbritseradiel jonger zijn. Iets meer dan de helft van de huishoudens in het onderzoek wordt gevormd door een echtpaar of vaste partners zonder kinderen. Als we de groep huishoudens zonder kinderen nader bekijken en combineren met leeftijd blijkt dat een 43% deze groep in de leeftijdsgroep 20-40 valt. Een groep dus die in de toekomst mogelijk nog een gezin gaat stichten. Dit is een groter aandeel dan in de andere twee gemeenten. In de vergelijking met de huishoudensamenstelling van de huidige inwoners valt op dat de respondenten minder vaak deel uitmaken van een eenpersoonshuishouden of een meerpersoonshuishouden met kinderen en relatief vaker van een meerpersoonshuishouden zonder kinderen. 38% van de respondenten heeft een HBO of universitaire opleiding afgerond. 44% geeft als hoogst voltooide opleiding Havo of MBO aan. De mogelijkheid bestaat dat hogeropgeleiden de vragenlijst verhoudingsgewijs vaker hebben ingevuld dan lageropgeleiden, ook omdat het gaat om een vrij lange, schriftelijke vragenlijst. Of dit het geval is kan niet gecontroleerd worden, omdat bij CBS Statline geen gegevens over het opleidingsniveau van de groep nieuwe inwoners beschikbaar zijn. De vergelijking met de andere gemeenten laat zien dat ondanks deze mogelijke vertekening wel gezegd kan worden dat de verhuizers naar Wymbritseradiel lager opgeleid zijn dan de verhuizers naar de andere twee gemeenten.
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 7 Tabel 1. Demografische kenmerken nieuwe inwoners (in %) Enquête CBS Leeftijd Wymbritseradiel cijfers nieuwe inwoners (2005-2009) CBS cijfers huidige inwoners Wymbritseradiel (2010) 20-30 jaar 26 37*** 12*** 7*** 30-40 jaar 15 24 16 19 40-50 jaar 20 16 23 20 50-65 jaar 31 17 30 31 65 jaar en ouder 9 7 20 23 Huishoudenssamenstelling Eenpersoonshuishouden 16-27*** 18 Meerpersoons zonder kinderen 55-34 50 Meerpersoons met kinderen 29-40 32 Opleiding Basisschool/LBO/ MAVO/VMBO Enquête twee andere noordelijke gemeenten 19 - - 18*** HAVO/MBO/VWO 44 - - 25 HBO/Universiteit 38 - - 57 Significantieniveaus: * = p < 0,05, ** = p < 0,01, *** = p < 0,001 in bivariate analyse (chi-kwadraat) 1 Sociaaleconomische kenmerken De verdeling van het netto maandinkomen per huishouden in tabel 2 laat zien dat iets meer dan een derde van de respondenten aangeeft in de groep 1250 tot 2500 euro per maand te vallen. Eveneens iets meer dan een derde heeft een inkomen tussen de 2500 en 4000 euro. Dit komt overeen met de verdeling in de andere twee gemeenten. In het SCP rapport Het platteland van alle Nederlanders is de inkomensverdeling van verhuizers naar het platteland in Nederland als geheel opgenomen. Hoewel door een andere indeling van de categorieën een directe vergelijking lastig is, kan wel worden geconcludeerd dat de inkomens van onze respondenten over het geheel genomen een vergelijkbare verdeling laten zien. Dan de vraag: hoe wordt dit inkomen verdiend? De helft van de respondenten geeft aan loondienst als belangrijkste bron van inkomsten te hebben. 13% verdient het inkomen met een eigen bedrijf. In de categorie anders vallen met name mensen die meerdere bronnen van inkomsten hebben en mensen die aangeven dat alleen hun partner werkt. In vergelijking met de andere twee gemeenten valt op dat het aandeel respondenten met als belangrijkste bron van inkomsten loondienst in Wymbritseradiel groter is, terwijl het aandeel met AOW of pensioen als belangrijkste bron van inkomsten kleiner is. De vraag naar de belangrijkste bron van inkomsten is gericht op de respondent zelf. Daarom is ook gevraagd of de partner werkt. Door deze twee vragen te combineren kan worden vastgesteld dat 60% van de respondenten in een meerpersoonshuishouden deel uit maakt van een 1 Met de chi-kwadraat wordt getoetst of de verdeling over de verschillende categorieën voor een kenmerk significant verschilt van de verdeling in het enquêtebestand. Significant betekent in dit geval dat het verschil niet op toeval berust.
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 8 tweeverdienershuishouden. Deze groep werkt zelf in loondienst of heeft een eigen bedrijf en geeft aan dat hun partner ook werkt. In 15% van de gevallen werkt één van beide partners. In eveneens 15% van de gevallen heeft geen van beide partners betaald werk. Aan de mensen in loondienst of met een eigen bedrijf is gevraagd in welke plaats ze werken. 39% is werkzaam in aangrenzende gemeenten, een groter aandeel dan in de andere twee noordelijke gemeenten. Verder valt op dat 15% elders in de provincie werkt, ook dit is een groter aandeel dan in de andere twee gemeenten. In Wymbritseradiel is juist een kleiner aandeel werkzaam in de stad Leeuwarden en elders in Noord-Nederland. Het aandeel respondenten dat elders in Nederland werkzaam is (13%) is vergelijkbaar met dat in de andere gemeenten. In vergelijking met de huidige inwoners van de gemeente werken de nieuwe inwoners vaker elders in de provincie en minder vaak in de gemeente zelf of in omliggende gemeenten. Naast de plaats waar mensen werkzaam zijn is ook de vraag van belang in hoeverre mensen thuis werken. 68% van de respondenten in loondienst of met een eigen bedrijf geeft aan nooit thuis te werken. 11% doet dit minder dan één dag per week. Daar tegenover staat een groep van 21% die zegt minimaal één dag per week tot meestal thuis te werken. Dit is een kleiner aandeel dan in de andere twee gemeenten, daar omvat deze groep 29%. Aan de mensen die in loondienst werken of een eigen bedrijf hebben is verder gevraagd aan te geven in welke sector ze werkzaam zijn. De sector die eruit springt is de zorg, maar liefst 26% van de werkzame respondenten werkt in deze sector. De vergelijking met de verdeling in sectoren van het werkzame deel van de huidige inwoners van de gemeente wordt enigszins bemoeilijkt doordat in deze indeling sommige sectoren niet zijn meegenomen en andere zijn samengenomen. Duidelijk wordt in ieder geval dat de respondenten minder vaak werkzaam zijn in de industrie en handel en vaker in de zorg.
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 9 Tabel 2. Sociaaleconomische kenmerken nieuwe inwoners (in %) Enquête CBS cijfers Enquête twee Wymbritseradiel huidige inwoners andere noordelijke Wymbritseradiel gemeenten (2005) Netto maandinkomen huishouden (in euro s) < 1250 11-7 1250-2500 36-35 2500 4000 35-37 > 4000 18-21 Bron van inkomsten Loondienst 51-43** Eigen bedrijf 13-10 Uitkering 7-5 AOW/Pensioen 14-29 Anders 15-13 Locatie werk In de gemeente zelf 14 27*** 17*** In aangrenzende 39 47 22 gemeenten In de stad Leeuwarden 2 11 9 22 Elders in de provincie 15 4 4 Elders in Noord- 1 2 9 Nederland Elders in Nederland 13 12 15 Op diverse plaatsen 3-3 Anders 5-8 Significantieniveaus: * = p < 0,05, ** = p < 0,01, *** = p < 0,001 in bivariate analyse (chi-kwadraat) 2 Voor Aa en Hunze zijn dit Assen en Groningen, voor Westerveld zijn dit Assen of Zwolle
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 10 Tabel 2. (vervolg) Enquête CBS cijfers Enquête twee Wymbritseradiel huidige inwoners andere noordelijke Wymbritseradiel gemeenten (2008) Werkzaam in sector Landbouw en visserij 5 6 3 Delfstoffenwinning - - 1 Industrie 8 21 8 Nutsbedrijven 1-1 Bouw 6-4 Handel en reparatie 8 16 8 Overige commerciële dienstverlening (naast handel) 30 25 26 Horeca - - 1 Vervoer en 4-5 communicatie Financiële instellingen 3-3 Zakelijke 12-10 dienstverlening Overige dienstverlening 11-7 Overige niet-commerciële dienstverlening (naast onderwijs en zorg) 5 9 8 Openbaar bestuur 5-8 Onderwijs 4 6 9 Zorg 26 15 23 Anders 10 3 11
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 11 Woongeschiedenis De respondenten is ook gevraagd een overzicht te geven van hun woongeschiedenis. Op basis daarvan kan geconcludeerd worden dat 23% van de respondenten eerder in (de huidige) gemeente Wymbritseradiel gewoond heeft, voor 77% is dat dus niet het geval. In de twee andere gemeenten heeft een kleiner aandeel (13%) van de nieuwe inwoners eerder in de betreffende gemeente gewoond. Daarnaast is ook gekeken naar de woonplaats voor de verhuizing naar Wymbritseradiel. De respondenten hebben zelf aangegeven of het daarbij om een stad of een dorp ging. Na analyse blijkt dat 59% vanuit de stad naar Wymbritseradiel verhuisd is, 41% woonde al op het platteland voordat ze naar Wymbritseradiel verhuisden. Deze verdeling verschilt van die in de andere twee gemeenten, daar is de meerderheid van de verhuizers afkomstig van het platteland. Vervolgens zijn de woonplaatsen voor de verhuizing gecategoriseerd. In tabel 3 is te zien dat bijna de helft van de respondenten vanuit een aangrenzende gemeente komt. 35% komt vanuit een woonplaats buiten Noord-Nederland. In vergelijking met de twee andere gemeenten valt op dat in Wymbritseradiel een veel groter aandeel afkomstig is uit aangrenzende gemeenten, terwijl een kleiner aandeel afkomstig is uit de rest van Noord-Nederland en elders uit Nederland. Tabel 3. Herkomst nieuwe inwoners (in %) Enquête Woonplaats voor verhuizing In een aangrenzende gemeente Wymbritseradiel CBS cijfers nieuwe inwoners (2005-2009) Enquête twee andere 49 55* 21*** De stad Leeuwarden 3 1 4 5 Elders in de provincie 9 10 4 Elders in Noord- Nederland 5 6 21 Elders in Nederland 35 25 46 Anders (bijv. buitenland) 1-4 noordelijke gemeenten Significantieniveaus: * = p < 0,05, ** = p < 0,01, *** = p < 0,001 in bivariate analyse (chi-kwadraat) Nu een globaal beeld is verkregen van wie de respondenten zijn en waar ze vandaan komen is de vraag ook van belang: kenden ze het gebied (gedefinieerd als de gemeente met omliggende gemeenten) voor de verhuizing al uit eigen ervaring? Voor 84% van de respondenten is dit het geval, dit is een groter aandeel dan in de andere twee gemeenten (73%). Aan de respondenten die het gebied al uit eigen ervaring kenden is gevraagd op welke manier dit was, hierbij konden zij meerdere antwoorden aangeven. Uit de antwoorden blijkt dat ongeveer 45% van deze groep eerder in het gebied heeft gewoond, een groter aandeel dan in de andere twee gemeenten. Ongeveer een derde kent het gebied door bezoek aan familie of vrienden, ook ongeveer een derde kent het gebied door vakantie en recreatie. Slechts 15% kent het gebied door het werk. 3 Voor Aa en Hunze en Westerveld is dit de stad Assen
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 12 3. Woonsituatie nieuwe inwoners Uit de analyse van de woonsituatie van de respondenten blijkt dat 71% in een koopwoning woont, 29% woont in een huurwoning. De grootste groep (42%) woont in een vrijstaande woning. Een kwart woont in een tussen- of hoekwoning, 22% woont in een twee-onder-een-kapwoning en 5% in een appartement. De respondenten is ook gevraagd naar de ligging van de woning. De grootste groep (34%) woont aan de rand van het dorp, een bijna even grote groep (33%) woont in de dorpskern. Bijna een kwart woont in het dorp in een woonwijk(je) en 10% woont buiten de bebouwde kom. Van een groot deel van de respondenten weten we ook hoe oud de woning is waar ze wonen. De grootste groep (34%) wordt gevormd door woningen gebouwd in de periode 1970-2000. 27% woont in nieuwe nieuwbouw gebouwd na het jaar 2000. 17% woont in een woning gebouwd voor 1900. Eveneens 17% woont in een woning gebouwd tussen 1900-1945 en 5% in een woning gebouwd in de periode 1945-1970. 4. Reden verhuizing en motieven keuze platteland en gebied De redenen voor de verhuizing staan weergegeven in tabel 4. Respondenten konden meerdere antwoorden geven. Er is een grote diversiteit aan redenen. De reden die er het meest uitspringt is weg uit de stad, deze wordt door 29% van de respondenten genoemd. Andere redenen die duidelijk naar voren komen zijn huwelijk of samenwonen, verandering t.a.v. werk, vorige woning en vorige buurt, alle vier worden door ongeveer 20% van de respondenten genoemd. In vergelijking met de andere twee gemeenten valt op dat als reden voor de verhuizing in Wymbritseradiel huwelijk of samenwonen, de vorige buurt, en zelfstandig gaan wonen vaker worden genoemd, terwijl pensioen juist minder vaak wordt genoemd.
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 13 Tabel 4. Reden voor de verhuizing (in %) Enquête Wymbritseradiel Weg uit de stad 29 32 Huwelijk of samenwonen 21 13* Verandering t.a.v. werk 19 22 Vorige woning 19 19 Vorige buurt 19 12* Pensioen 11 20* Zelfstandig gaan wonen 7 3** Scheiding/verbreken relatie/overlijden partner 7 4 Kinderen uit huis gegaan 5 3 Dichterbij familie willen wonen 2 3 Te hoge woonlasten 2 4 Gezinsuitbreiding 2 1 Gezondheid 1 2 Enquête twee andere noordelijke gemeenten Significantieniveaus: * = p < 0,05, ** = p < 0,01, *** = p < 0,001 in bivariate analyse (chi-kwadraat) De respondenten is ook de (open) vraag gesteld: waarom bent u juist in dit gebied gaan wonen? De antwoorden op deze vraag zijn gecategoriseerd, de categorieën komen voort uit de gegeven antwoorden en zijn ook gebaseerd op categorieën die in vergelijkbare onderzoeken worden gebruikt. Respondenten konden meerdere redenen aangeven, daarom tellen de percentages niet op tot 100% (zie tabel 5). De meest genoemde reden (24%) om zich juist in dit gebied te vestigen zijn kenmerken van de woning. Vaak gaat het om het aanbod van een specifieke woning, zoals blijkt uit: omdat het huis ons aansprak en i.v.m. gevonden huis. De fysieke kwaliteiten van de leefomgeving worden door 22% van de respondenten genoemd als reden voor vestiging in dit gebied. Met name de aanwezigheid van water wordt genoemd, zoals waterrijk gebied, wonen aan het water, maar ook mooie omgeving en weidse landschap. Deze reden wordt door de respondenten in Wymbritseradiel minder vaak genoemd dan door de respondenten in de twee andere gemeenten. 19% noemt de ligging van het gebied. Dit komt naar voren in antwoorden als dichtbij Sneek en centrale ligging. Deze reden wordt in Wymbritseradiel juist vaker genoemd dan in de twee andere gemeenten. 16% noemt werk of de bereikbaarheid of nabijheid van het werk als reden om voor dit gebied te kiezen. In 12% van de gevallen was bekendheid met het gebied de reden om in dit gebied te gaan wonen, bijvoorbeeld in dit gebied zijn we opgegroeid en we komen hier al jaren 3x per jaar op vakantie. Eveneens belangrijk is de nabijheid van familie en vrienden (10%). Rust wordt door 11% van de respondenten genoemd als reden om zich in dit gebied te vestigen. De aanwezigheid van voorzieningen in de directe woonomgeving wordt in Wymbritseradiel minder vaak genoemd dan in de twee andere gemeenten. De respondenten is ook de meer algemene open vraag voorgelegd: waarom wilde u op het platteland (blijven) wonen? De antwoorden op deze vraag zijn op dezelfde wijze gecategoriseerd. Respondenten konden meerdere redenen aangeven, daarom tellen de percentages ook in dit geval niet op tot 100% (zie tabel 5).
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 14 De volgorde van de motieven voor wonen op het platteland ziet er anders uit dan de motieven voor de keuze van het gebied. De belangrijkste reden om op het platteland te willen (blijven) wonen zijn de fysieke kwaliteiten van de leefomgeving. Deze reden wordt door 46% van de respondenten genoemd, dit is wel minder vaak dan in de twee andere gemeenten. Voorbeelden van antwoorden in deze categorie zijn ruimte, natuur, water en vrij uitzicht. 40% van de respondenten noemt rust als reden om op het platteland te willen wonen. Eveneens belangrijk zijn de sociale kwaliteiten van de leefomgeving, genoemd door 18% van de respondenten. Hierbij worden zaken genoemd als veiligheid, kleinschaligheid, gemoedelijkheid en de mentaliteit van de mensen. 16% noemt zaken die te maken hebben met de manier van leven. Hierbij horen antwoorden als daar voelen wij ons thuis en tempo (van leven), maar vooral ook antwoorden die verwijzen naar mogelijkheden voor hobby s en recreatie, zoals zeilen en voldoende recreatiemogelijkheden. 12% noemt woningkenmerken, daarbij kan gedacht worden aan meer ruimte in en om het huis, ruimte voor paarden aan huis, maar ook kwam gewoon het goede huis tegen. Voor 11% was bekendheid met het platteland van belang, zoals bijvoorbeeld gewend vanaf jeugd. In vergelijking met de andere twee gemeenten valt verder nog op dat de nabijheid van familie en vrienden en de ligging in Wymbritseradiel vaker als reden worden genoemd om op het platteland te (blijven) wonen.
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 15 Tabel 5. Motieven voor vestiging in dit gebied en voor vestiging op het platteland (in %) Motieven voor vestiging in dit gebied Motieven voor vestiging op het platteland Enquête Wymbritseradiel Enquête twee andere noordelijke gemeenten Enquête Wymbritseradiel Enquête twee andere noordelijke gemeenten Kenmerken van de 24 22 12 12 woning Fysieke kwaliteiten 22 37*** 46 57* leefomgeving Geografische ligging 19 9*** 5 1*** Werk 16 18 6 4 Bekendheid met gebied 12 12 1 2 Nabijheid familie en 10 16 8 4* vrienden Rust 10 11 40 48 Manier van leven 9 6 16 14 Vestiging bij partner 7 4 3 2 Sociale kwaliteiten 6 8 18 21 leefomgeving Bereikbaarheid 4 6 2 2 Huizenprijzen 4 5 6 5 Andere gebiedsspecifieke 3 2 - - kwaliteiten Pushfactoren stad 2 1 9 9 Nabijheid voorzieningen 2 7* 1 1 Vanwege de kinderen - - 4 7 Bekendheid platteland - - 11 7 Significantieniveaus: * = p < 0,05, ** = p < 0,01, *** = p < 0,001 in bivariate analyse (chi-kwadraat)
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 16 5. Zoek- en keuzeproces Bijna 90% van de respondenten heeft actief voor de huidige woning gekozen. 8% is bij hun partner ingetrokken die al een huis in de gemeente had en een kleine groep heeft om andere redenen geen bewuste keuze voor een woning kunnen maken. De analyses van het zoek- en keuze proces zijn alleen gemaakt voor de groep die deze keuze actief heeft gemaakt. De zoektijd naar de nieuwe woning loopt uiteen van 0 tot 132 maanden, met een gemiddelde van 13 maanden. Dit is vergelijkbaar met de andere twee gemeenten. Daarbij geldt dat de meerderheid van de respondenten een duidelijke voorkeur lijkt te hebben voor wonen op het platteland, voor 57% was het tijdens het zoeken naar een andere woning geen optie in de stad te blijven of te gaan wonen. Voor 43% was dit wel een optie, dit is een groter aandeel dan in de andere twee gemeenten (19%). 26% geeft aan vooral graag in dit gebied (deze gemeente of omliggende gemeenten) te willen wonen, voor 35% was zowel het gebied als het huis en de ligging belangrijk en 39% geeft aan vooral op te zoek te zijn geweest naar een bepaald soort huis en ligging. Dit is vergelijkbaar met de andere twee gemeenten. Om specifiekere informatie te verkrijgen over wat belangrijk was in de keuze voor de woning is gevraagd hoe belangrijk een aantal woningkenmerken hierin waren. Een duidelijke meerderheid ziet het type woning (vrijstaand, tussenwoning, etc.), de grootte van de tuin of buitenruimte, grootte van de woning, prijs van de woning, ligging van de woning en de staat van onderhoud van de woning als belangrijk. De bouwstijl van de woning noemt ongeveer de helft van de respondenten als belangrijk en voor ongeveer een derde van de respondenten is de bouwperiode van de woning belangrijk. Deze percentages komen grotendeels overeen met die in de andere twee gemeenten. In Wymbritseradiel noemt een iets kleiner aandeel het type woning en de grootte van de tuin als belangrijk. De respondenten is ook de vraag voorgelegd hoe belangrijk verschillende kenmerken van de woonomgeving waren in de keuze voor de woning in de gemeente. Tabel 6 geeft de uitkomsten weer door middel van het percentage respondenten dat een kenmerk als belangrijk of erg belangrijk heeft aangemerkt. Een grote meerderheid van de nieuwe inwoners van Wymbritseradiel noemt de nabijheid van een grotere plaats, het soort landschap, de nabijheid van water, veiligheid, rust, ruimte en privacy als belangrijk in de keuze. Er zijn ook een aantal verschillen met de uitkomsten in de twee andere noordelijke gemeenten. Voor nieuwe inwoners van Wymbritseradiel zijn de aanwezigheid van een winkel voor dagelijkse boodschappen in het dorp, het soort landschap, de nabijheid van een natuurgebied en de nabijheid van bos minder belangrijk dan voor de nieuwe inwoners in de twee andere gemeenten. Bereikbaarheid van werk, de nabijheid van een grotere plaats, de nabijheid van water, veiligheid, de nabijheid van familie en vrienden en het gegeven dat er een actief verenigingsleven leek te zijn waren voor nieuwe inwoners van Wymbritseradiel juist belangrijker dan voor nieuwe inwoners van de twee andere gemeenten.
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 17 Tabel 6. Belang kenmerken woonomgeving in keuze woning (% belangrijk) Enquête Wymbritseradiel Enquête twee andere noordelijke gemeenten Bereikbaarheid van werk 60 48* Nabijheid van grotere plaats 82 55*** Beschikbaarheid OV 33 33 Aanwezigheid winkel dagelijkse 53 61* boodschappen in dorp Aanwezigheid basisschool in dorp 35 35 Aanwezigheid voorzieningen in dorp (bijv. 59 57 sport, huisarts, dorpshuis) Soort landschap 76 89*** Nabijheid natuurgebied 53 82*** Nabijheid water (bijv. een meer, de 73 19*** Waddenzee) Nabijheid bos 22 79*** Het imago van het dorp of gebied 54 56 Veiligheid 85 75* Rust 90 94 Ruimte 93 95 Privacy 85 84 De status die het wonen in het dorp of 19 23 gebied heeft De mate waarin religie een rol speelt in 11 15 het dorp Nabijheid van familie en vrienden 50 35** Bewoners leken een open houding t.o.v. 60 49 nieuwkomers te hebben Er woonden veel nieuwkomers 19 17 Er woonden mensen met dezelfde manier 25 24 van leven als ikzelf Bewoners leken onderling veel contact te 31 25 hebben Bewoners leken onderling vooral hun 21 14 eigen gang te gaan Er leek een actief verenigingsleven te zijn 35 29* Significantieniveaus: * = p < 0,05, ** = p < 0,01, *** = p < 0,001 in bivariate analyse (chi-kwadraat)
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 18 6. Beelden Om het beeld dat de nieuwe inwoners van hun woongebied hebben te onderzoeken is hen de vraag voorgelegd: welke vier woorden komen het eerst bij u op als u aan het gebied waarin u woont denkt? Per woord konden ze aangeven of het een positieve, neutrale of negatieve betekenis voor hen heeft. De vijf meest genoemde positieve en negatieve associaties zijn weergegeven in tabel 7. Tabel 7. De vijf meest genoemde positieve en negatieve associaties met het woongebied (in % van de in totaal 595 genoemde associaties) Positieve associaties % Negatieve associaties % Rust 13 (Weinig) winkels 1 Ruimte 10 Verkeer 1 Water 6 Voorzieningen 1 Natuur 3 Reizen 1 Gezellig 3 Gesloten 1 De respondenten is vervolgens ook gevraagd of ze nu een ander beeld van het gebied hebben dan voordat ze naar Wymbritseradiel verhuisden. Voor ongeveer een kwart van de respondenten is dit het geval. In iets meer dan de helft van de gevallen is het beeld sinds de verhuizing positiever geworden, een vijfde geeft een negatieve verandering van hun beeld aan. In de overige gevallen is het beeld veranderd maar is het niet positiever of negatiever geworden. De positieve verandering van het beeld heeft vaak betrekking op sociale aspecten. Mensen geven antwoorden als het is gezelliger dan we van tevoren durfden te hopen en de bewoners van Heeg zijn veel vriendelijker en actiever dan ik dacht. Een aantal antwoorden zijn van meer algemene aard, zoals het is nóg leuker dan we dachten en het bevalt nog beter dan verwacht. De negatieve verandering van het beeld heeft in de meeste gevallen ook betrekking op sociale aspecten, zoals had verwacht dat het opener zou zijn, en wat minder een kliek en het valt mij tegen hoeveel Fries er gesproken wordt.
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 19 7. Tevredenheid met keuze Tenslotte is de vraag ook van belang hoe tevreden de nieuwe inwoners nu zijn met hun keuze voor vestiging in Wymbritseradiel. Op de vraag geef aan hoe tevreden u bent met het wonen in deze gemeente geven de respondenten gemiddeld een 7,9, de cijfers lopen uiteen van 1,0 tot 10,0. Dit cijfer is iets lager dan de 8,1 die de nieuwe inwoners in de twee andere gemeenten geven. 71% van de respondenten geeft aan vrijwel zeker niet te gaan verhuizen binnen twee jaar. Dit komt overeen met het percentage in de twee andere gemeenten. 29% van de recente vestigers denkt toch alweer aan verhuizen, en zegt misschien of zeker te gaan verhuizen. Van deze groep denkt bijna de helft binnen de gemeente of zelfs binnen de huidige woonplaats te gaan verhuizen. 27% geeft aan dat de bestemming binnen Noord-Nederland zal liggen. 20% weet nog niet waar ze naartoe zouden gaan verhuizen en 4% verwacht naar een plaats elders in Nederland te verhuizen.
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 20 8. Samenvatting Uit dit onderzoek onder huishoudens die zich in de periode 2005-2010 in gemeente Wymbritseradiel gevestigd hebben blijkt dat de nieuwe inwoners gemiddeld genomen jonger zijn dan de huidige bevolking van de gemeente. Ze zijn ook jonger dan de respondenten in twee ander noordelijke gemeenten (Aa en Hunze en Westerveld). 38% van de respondenten heeft een HBO of universitaire opleiding afgerond, een kleiner aandeel dan in de andere twee gemeenten. Iets meer dan een derde heeft een netto maandinkomen per huishouden tussen de 2500 en 4000 euro. Het lijkt erop dat de inkomens van de respondenten vergelijkbaar zijn met die van alle verhuizers naar het platteland in Nederland. In vergelijking met de andere twee gemeenten valt op dat het aandeel respondenten in loondienst (51%) in Wymbritseradiel groter is, terwijl het aandeel met AOW of pensioen als belangrijkste bron van inkomsten kleiner is (14%). 39% van de nieuwe inwoners werkt in aangrenzende gemeenten, 15% werkt elders in de provincie, terwijl 13% elders in Nederland werkt. Voor de nieuwe inwoners is Wymbritseradiel dus een echte pendelgemeente, zowel over kortere als over langere afstand. 21% werkt minimaal één dag per week of meestal thuis, een kleiner aandeel dan in de andere twee gemeenten. 23% van de respondenten heeft eerder in (de huidige) gemeente Wymbritsradiel gewoond, dit is een groter aandeel retourmigranten dan in de andere twee gemeenten. Verder valt op dat Wymbritseradiel relatief veel verhuizers vanuit de stad trekt (59%). Ook trekt Wymbritseradiel veel verhuizers vanuit aangrenzende gemeenten. Meer dan 80% van de respondenten kende het gebied al uit eigen ervaring, door bijvoorbeeld wonen en bezoek aan familie of vrienden. Dit is meer dan in de andere twee gemeenten. Bijna de helft van deze groep heeft eerder in het gebied gewoond, een groter aandeel dan in de andere twee gemeenten. Een derde kende het gebied door vakantie en recreatie. De belangrijkste redenen voor de verhuizing zijn weg willen uit de stad, huwelijk of samenwonen, verandering t.a.v. werk, vorige woning en vorige buurt, waarbij huwelijk en samenwonen en de vorige buurt in Wymbritseradiel vaker genoemd worden dan in de twee andere gemeenten. De meest genoemde reden (24%) om zich juist in dit gebied te vestigen was het aanbod van een specifieke woning. Voor 22% zijn de fysieke kwaliteiten van de leefomgeving de reden voor vestiging in dit gebied (bijv. waterrijk gebied, wonen aan het water, weids landschap). Eveneens belangrijk, meer dan in de andere gemeenten, is de ligging van het gebied (19%). 16% noemt de (bereikbaarheid van) werk als reden om voor dit gebied te kiezen, terwijl ook bekendheid met het gebied een rol speelt (12%). De kenmerken van de woonomgeving die belangrijk waren in de keuze voor de woning in de gemeente zijn de nabijheid van een grotere plaats, het soort landschap, de nabijheid van water, veiligheid, rust, ruimte en privacy. In vergelijking met de andere gemeenten blijkt dat voor nieuwe inwoners van Wymbritseradiel de aanwezigheid van een winkel voor dagelijkse boodschappen in het dorp, het soort landschap en de nabijheid van een natuurgebied minder belangrijk is. Bereikbaarheid van werk, de nabijheid van een grotere plaats, de nabijheid van water, veiligheid, de nabijheid van familie en vrienden en het gegeven dat er een actief verenigingsleven leek te zijn, zijn voor nieuwe inwoners van Wymbritseradiel juist belangrijker.
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 21 Resultaten van dit onderzoek die mogelijke aanknopingspunten voor beleid vormen: de beschikbaarheid van een geschikte woning is een belangrijke reden om zich juist in Wymbritseradiel te vestigen een andere belangrijke reden om zich juist in Wymbritseradiel te vestigen zijn de fysieke kwaliteiten van de leefomgeving, het lijkt dus zaak die kwaliteiten te koesteren en uit te bouwen met name de aanwezigheid van het vele water in de gemeente lijkt een belangrijk kenmerk van de omgeving te zijn voor de nieuwe inwoners is Wymbritseradiel een pendelgemeente, zowel over kortere als langere afstand, het lijkt dus belangrijk om de voor pendel belangrijke kwaliteiten te behouden en te versterken, zoals bijvoorbeeld goede bereikbaarheid een belangrijke sector waarin de respondenten werkzaam zijn is de zorg, de respondenten werken minder vaak dan de huidige bevolking in de industrie en handel een belangrijke groep kende Wymbritseradiel door vakantie- en recreatie ervaringen, vakantie en recreatie zijn dus belangrijke informatieverschaffers als het over vestiging en wonen in Wymbritseradiel gaat
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 22 Colofon Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel (2011) Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen, in samenwerking met gemeente Wymbritseradiel Copyrights RUG-FRW Tekst Rixt Bijker, Tialda Haartsen en Dirk Strijker
Onderzoek nieuwe inwoners Wymbritseradiel > 23