KNELPUNTEN VAN ANDERSTALIGE WERKZOEKENDEN IN HUN ZOEKTOCHT NAAR WERK 1. DE EISEN DIE WERKGEVERS EN VDAB STELLEN VOOR NEDERLANDS ZIJN ZEER HOOG De kennis van het Nederlands is heel belangrijk voor anderstalige werkzoekenden. Voor bepaalde jobs zelfs een noodzaak (vb: leerkracht, administratief medewerker, ). Maar we merken ook dat werkgevers deze eis doortrekken voor jobs waar de taal een minder grote rol speelt (vb: kamermeisje, arbeider, poetshulp, ). Mensen hebben vaak al jaren les gevolgd, ze begrijpen en/of spreken al Nederlands, maar daarom nog niet altijd vlot. Mensen missen vaak de nodige oefenkansen. Een Nederlandstalige werkomgeving zou hen deze kansen kunnen bieden. Voor sommige mensen is het belangrijk om zo snel mogelijk een inkomen uit arbeid te krijgen, om een menswaardig leven te kunnen uitbouwen. Mensen vinden het ook belangrijk om in hun eigen levensonderhoud te kunnen voorzien. M. is al lang op zoek naar een job. Hij gaat overal rondvragen. Hij spreekt Nederlands, genoeg om een conversatie met ons te voeren. Hij vindt geen job. Zowel bij de interimkantoren als bij het OCMW krijgt hij te horen dat hij eerst maar nog wat meer Nederlands moet leren. Maar hij wil werken, zijn eigen loon verdienen. Hij wil alles doen: poetsen, afwassen, zwaar werk, nachtwerk,...hij vindt geen job. T. werkt bij een industriële bakker, vaak in de nacht-shift. Hij spreekt nog niet goed Nederlands, maar begrijpt wel veel. Een keer per jaar krijgt hij een opleiding Nederlands op de werkvloer. Zijn ploegbaas zegt dat hij vorderingen maakt. Mnr. Y. is heel gemotiveerd om aan de slag te gaan. Hij solliciteerde oa bij de vuilkar. Maar kreeg te horen dat zijn Nederlands onvoldoende is om de instructies van de chauffeur op te volgen. Y. (uit Ghana) komt hierin het kader van een gezinshereniging met haar papa. Het is de bedoeling dat ze hier zal studeren aan de universiteit en om dit aan te kunnen, laat papa haar 5 niveau s doen aan het Talencentrum van de universiteit Gent. Uiteindelijk beslist Yvonne om toch maar een beroepsopleiding te volgen bij de
VDAB, de opleiding verzorgende. Automatische komt ze in het voortraject Nederlands van 6 maanden, ze houden geen rekening met wat ze al gevolgd heeft. Vragen Hoe kan Nederlands leren en werken zoeken beter op elkaar afgestemd worden? Zodat anderstaligen vlugger werk vinden en hun Nederlands verder oefenen. Hoe kunnen werkgevers gestimuleerd worden om anderstaligen een kans te geven op de werkvloer? 2. OM WERK TE ZOEKEN IS COMPUTERVAARDIGHEID VEREIST. OOK AL IS DIE VAARDIGHEID NIET NOD IG VOOR DE JOB. Om te kunnen solliciteren moet je vlot met een computer kunnen werken. Vacatures opzoeken, een CV maken, een sollicitatie via e-mail versturen (vaak is dat de enige manier om te solliciteren),...allemaal handelingen waar je al heel wat computervaardigheden voor nodig hebt. Veel mensen met een migratieachtergrond hebben echter geen of weinig computerkennis. Ze hebben het nooit geleerd of hebben de mogelijkheid niet gehad om te oefenen. Ook al hebben ze geen computerkennis nodig voor hun job, ze hebben het wel nodig om een job te vinden. Bovendien hebben mensen vaak geen computer thuis. Ze moeten naar een openbare ruimte om met een computer te kunnen werken. Veel mensen hebben ook geen e-mail adres of lezen dit niet op regelmatige basis. Voor een bepaalde groep blijft werken met de computer, zelfs na computercursus gevolgd te hebben, een grote struikelblok. Op maandagmiddag komen heel wat dames op zoek naar een job als kamermeisje of poetsvrouw. Een job waarbij ze geen computervaardigheid nodig hebben. Ze hebben vaak al heel wat ervaring in hun jobdomein. Een job vinden via de computer is een onmogelijke opdracht voor hen, toch niet zonder goede hulp. Mnr. H. woont al een hele tijd in België. Hij spreekt goed Nederlands. Hij heeft al wat werkervaring, vooral in speciale statuten. Maar nu vindt hij geen vast werk. Hij is analfabeet, maar volgt een cursus bij Open School. Bij alle vacatures die hij vindt, vragen ze om een test af te leggen op de computer, ook vb. voor poetshulp.
Vragen Kan er gezocht worden naar een manier om werk zoeken terug mogelijk te maken voor mensen met geen of beperkte computervaardigheden? Kan de begeleiding voor deze groep van mensen intensiever gemaakt worden? 3. DE WEBSITE VAN DE VDAB EN HET PROGRAMMA MIJN LOOPBAAN ZIJN MOEILIJK OM MEE TE WERKEN. De website en mijn loopbaan zijn een interessant hulpmiddel en bieden veel mogelijkheden voor het vinden van een gepaste job. Voor hen die er vlot mee kunnen werken, die goede computervaardigheden hebben en die een uitgebreide woordenschat Nederlands hebben. Voor anderstalige werkzoekenden zijn ze praktisch onbruikbaar. Ze missen de specifieke woordenschat om op zoek te gaan naar een job. De mogelijkheden van mijn loopbaan kennen ze niet. Bijna niemand van de mensen die langskwam op maandagmiddag wist dat ze een online dossier hebben waarop ze vacatures op maat vinden, hun cv makkelijk kunnen maken,...als ze langsgaan bij de VDAB krijgen ze soms hun CV mee op papier, maar ze weten niet dat ze dit online kunnen vinden om verder aan te passen waar nodig. Ook wij sociaal werkers, kenden niet alle mogelijkheden van mijn loopbaan. Die leerden we pas nadat een medewerker van VDAB langskwam om het te demonstreren. We stellen vast dat de informatie die in de vacatures staat ook niet altijd correct is, vb. op vlak van taaleisen, gevraagde werkervaring, bezit van rijbewijs, Persoon X. komt voor het eerst bij ons langs. Hij wil een CV maken, maar kan niet goed met de computer werken. Hij is doorverwezen door de VDAB naar ons. Ik vraag of hij al eens op mijn loopbaan geweest is. Hij kent dat niet. We proberen in te loggen. Hij kent geen paswoord. Dus vraag ik een nieuw aan voor hem. Als we zijn ingelogd zie ik dat er al wat informatie is ingevuld. De opleidingen zijn deels aangevuld en de werkervaring. De persoon wist dit niet, wist niet dat hij hier snel een CV kan opvragen. We vullen het dossier samen verder aan. De gewenste job, de vaardigheden,.. en krijgen snel enkele goed passende vacatures.
Vragen Kan de website en mijn loopbaan aangepast worden aan laagopgeleiden, anderstaligen of computer-analfabeten? Kan er duidelijker gecommuniceerd worden over de werking van de website en het gebruik van mijn loopbaan? Kan er ingezet worden op andere mogelijkheden om werk te zoeken dan via de website? 4. DE NADRUK LIGT OP HET HEBBEN VAN EEN BEPAALD DIPLOMA. MET ERVARING/DIPLOMA UIT HET THUI SLAND VAN DE WERKZOEKENDE WORDT WEINIG REKENING GEHOUDEN. Veel van onze bezoekers hebben geen (hoger) diploma maar hebben wel jaren ervaring. Deze ervaring kunnen ze echter niet aantonen aan de hand van een contract of een referentiepersoon vermits de ervaring meestal is opgedaan in het land van herkomst. We merken dat deze ervaring niet in rekening wordt gebracht voor een tewerkstelling in België. Indien mensen wel een hoger diploma hebben wordt deze heel vaak niet erkend in België. Mensen krijgen de kans niet om hun vaardigheden te bewijzen. Vaak moeten mensen ook 1 of meerdere testen afleggen. Naast de taalproblemen die de slaagkansen verkleinen, zijn deze tests ook vaak cultureel bepaald. Onze mensen scoren hier vaak heel slecht op. Zo krijgen ze geen kansen om hun vaardigheden te bewijzen. In mijn loopbaan is het niet altijd mogelijk om het juiste diploma van de mensen in te geven. Doordat ze soms met een totaal ander onderwijssysteem zitten, komt de onderverdeling bij diploma s niet overeen met hun behaalde diploma. Mevr. L. heeft een document waarop haar werkervaring in haar thuisland staat. Dit is echter in het Russisch, België aanvaardt dit niet als officieel document. Mevr. V. was verpleegkundige in Oekraïne, ze heeft haar opleiding gedaan in de periode dat Oekraïne nog deel uitmaakte van de Sovjetunie. Ze heeft er 15 jaar gewerkt in het operatiekwartier van een ziekenhuis in de hoofdstad.
Nadat ze een tijdje in België was, wilde ze haar diploma laten equivaleren - er ontbrak één document. Omdat de school niet meer bestond, kon ze geen duplicaat aanvragen. Uiteindelijk kreeg ze een niveaubepaling van 'logistieke hulp'. Vragen Is er een mogelijkheid om ervaringen te bewijzen via stages? Kunnen mensen een soort ervaringscertificaat krijgen? Zijn er andere manieren om de kwaliteit van sollicitanten te testen dan via testen? 5. NIEUWKOMERS WETEN HEEL WEINIG OVER HET PROCES WERK ZOEKEN IN BELGIË. De zoektocht naar werk verloopt in België anders dan in vele andere landen. We hebben het hier voornamelijk over landen buiten de EU. De sollicitatieprocedure in België (een vacature zoeken, een sollicitatiebrief schrijven, een CV opmaken, het sollicitatiegesprek, eventueel een test of examen, ) kennen de mensen niet of onvoldoende. Ook het opleidingsaanbod, de mogelijke jobs (interim, halftijds, voltijds,..), de speciale maatregelen,. zijn vaak ongekend/ Ze hebben geen netwerk waarop ze kunnen terugvallen om informatie te vragen, om hen aan te bevelen,... Meneer G. heeft net de opleiding hulpkok afgerond. Hij heeft een positieve beoordeling gekregen. Nu moet hij werk zoeken. Hij wacht thuis tot hij een brief krijgt van de VDAB met een vacature. Hij weet niet hoe hij zelf vacatures moet zoeken, hoe hij een sollicitatiebrief schrijft. Hij heeft een kort CV op papier, dat iemand voor hem gemaakt heeft, maar heeft het niet digitaal. Hij kan het zelf niet bijwerken. Hij weet niet dat hij zich kan gaan inschrijven in interim-kantoren. Hij weet niet wie zijn begeleider is in de VDAB. Mnr M. wordt opgebeld door een interimbureau om bij Wim Bosman in te springen voor laden en lossen van de vrachtwagens. Het betreft een avondshift gevolgd door een ochtendshift. M. vindt het niet de moeite om naar huis te fietsen en legt zich in een vrachtwagen om enkele uren te slapen. In Mauretanië toen hij werkte als visser sliep hij ook in de boot. Hij wordt 's morgens gevonden (ze zullen gedacht hebben dat hij naar Engeland wou) en hij wordt op de zwarte lijst gezet van Addeco. Hij mag er nooit meer werken. Er wordt niet geluisterd naar zijn verhaal.
Vragen Kan een module werk zoeken opgenomen in lespakketten van vb. Inburgering of NT2 of beroepsopleidingen? Kunnen deze mensen extra begeleiding krijgen van de VDAB eventueel in groepssessies? 6. DE VOORWAARDEN VOOR BEGELEIDING DOOR DE VDAB ZIJN ONDUIDELIJK Met de nodige begeleiding kunnen veel van de vorige knelpunten opgevangen worden. Maar de begeleiding bij de VDAB is niet voor iedereen weggelegd. Wie heeft recht op begeleiding? Hoe intensief kan deze begeleiding zijn? Kunnen mensen zelf om begeleiding vragen of moet je doorverwezen worden naar een bemiddelaar?,. Ook als sociaal werker hebben wij daar niet altijd duidelijk zicht op. Met welke vragen kunnen wij mensen doorsturen naar hun begeleider? Naar wie kunnen we mensen doorsturen met een specifieke vraag, - Mevr. Z. komt bij ons langs. Ze is al meerdere keren langs geweest bij VDAB. Ze praat telkens met een andere persoon. Voor informatie over een opleiding is ze al doorgestuurd naar een begeleider. Maar voor andere vragen moet ze dan weer bij iemand anders zijn. Ze weet eigenlijk niet wie haar vaste contactpersoon bij VDAB is. Vragen - Kan VDAB ervoor zorgen dat mensen goed geïnformeerd worden over de werking van de VDAB en de mogelijkheden wat betreft begeleiding?