Les 21 Zintuig 1 Sensorisch systeem, fantoompijn,oor, lawaaidoofheid, adaptatie van zintuigen, organisatie waarnemen ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 1 Medische interpretatie Input (prikkel) codering zenuwgeleiding decodering zenuwtransmissie interpretatie ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 2 Codering Psychologische interpretatie Input (prikkel) Koppeling aan begrip Koppeling aan ervaring interpretatie ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 3 1
sensations Perceptie Gewaarwording Input van het zintuig Fysieke gewaarwording Waarneming Interpretatie door de hersenen Combineren met ervaring/begrip Representatie of voorstelling ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 4 Beïnvloeding van smaak Bij verkoudheid is het neusslijmvlies bedekt met een laagje vocht => verlaagde reuk Smaak wordt beïnvloed door de reuk vies ruikt => niet lekker Visuele (zien) beïnvloedt smaak; ziet er niet lekker uit!! ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 5 Indeling zintuigcellen Aard van de prikkel chemo-receptoren thermo-receptoren mechano-receptoren elektromagnetischereceptoren Soort informatie of de oorsprong van de informatie proprio-receptoren externo-receptoren interno-receptoren tele-receptoren ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 6 2
Sensorische systeem Informatie van buiten af, de zintuigen vangen informatie op en vertalen sensor of zintuig is vertaler van informatie 1 Mechanische sensoren (druk, trekkrachten en vibraties) 2 Thermische sensoren (warmte) 3 Chemische sensoren (concentratie van bepaalde stoffen) ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 7 Sensorische systeem vervolg 4 Elektromagnetische (licht) 5 nocisensoren of pijnsensoren Pijn is echter geen prikkel maar een gewaarwording. Elke prikkel kan immers pijn veroorzaken. Denk aan: knal, lichtflits, of een ruk aan je arm. ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 8 Indeling naar werkterrein exteroceptief via exterosensoren Nemen de buitenwereld waar; oog, oor, reuk, smaak en de huidsensoren proprioceptief via propriosensoren Houding en beweging. In de spieren, pezen en gewrichtskapsels enteroceptief via enterosensoren inwendige, zoals bloedvaten en spijsvertering ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 9 3
Fantoom-pijn Door de tast (zintuiglijke ) leren we waar een bepaald onderdeel van ons lichaam zich bevindt. Door prikkeling of ontregeling van de Poort krijgt de oude zenuw een impuls en dat leidt tot fantoom-pijn. ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 10 Lawaaidoofheid De perceptie is verlaagd De basaalmembraan van het orgaan van Corti is beschadigd. Prikkel van het binnenoor wordt niet doorgegeven aan de hersenen. ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 11 Lawaaidoofheid ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 12 4
Bekende geluiden De bekendheid of de herkenning bepaalt of we een impuls BEWUST waarnemen. Met name veranderingen of onherkenbare impulsen worden we ons bewust Pijn werkt slechts ten dele zo, vanwege de signaal functie (is niet echt anders). ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 13 Adaptatie van de zintuigen Sensorische systeem selecteert informatie op nieuwswaarde. adaptatie = aanpassing Perifere adaptatie bij de sensor Centrale adaptatie bij de impulsoverdracht De informatie is wel beschikbaar maar wordt door de hersenen als onbelangrijk aangemerkt en weggewerkt (tikken van een klok) ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 14 Herkenning van voorwerpen bottom-up processen terugbrengen naar basis figuren herkennen van een letter top-down processen gehelen herkenning ook bij ontbrekende onderdelen uithangbord ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 15 5
Organiseren figuur Voor- achtergrond Meestal duidelijk Maar soms ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 16 Organiseren figuur Voor- achtergrond Meestal duidelijk Maar soms Het is een gezicht.. Of het woord Liar ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 17 Organiseren figuur Voor- achtergrond Meestal duidelijk Maar soms Wat zie je? Een stelletje.. Of een doodshoofd? ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 18 6
Organiseren Groeperen Aanvullen Boom is die er? ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 19 Organiseren Perceptuele constancy Gelijk houden Grootte Vorm Kleur Ondanks de verschillen van onze retina input ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 20 Organiseren Kleur en grootte Welke middelste cirkels is groter? ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 21 7
Organiseren Vorm en grootte Welke middelste cirkels is groter? ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 22 Organiseren Grootte ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 23 Organiseren Diepte ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 24 8
Organiseren Zwart en wit Hoeveel zwarte puntjes tel je? 0 of????? ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 25 Diepte recht Organiseren Evenwijdig lijnen of gebogen? Is de rode dan alleen recht? ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 26 Wat zie je hier? ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 27 9