Hoe werkt het gehoor? Bert van Zanten Klinisch-Fysicus/Audioloog Hoofd KNO-Audiologisch Centrum

Transcriptie

1 Hoe werkt het gehoor? Bert van Zanten Klinisch-Fysicus/Audioloog Hoofd KNO-Audiologisch Centrum

2 Horen, zo gewoon, wat is het precies? onder andere: Detectie van geluid Discriminatie tussen verschillende geluiden Herkennen van geluiden Ruimtelijke horen Verstaan van spraak Verstaan van spraak in rumoer Het beluisteren van één instrument in een heel orkest

3 Overzicht Geluid zwak, luid Lage/hoge toonhoogte Hoe het oor in elkaar zit De werking van het oor Het oor kan slecht worden Samenvatting

4 Geluid is variatie van de luchtdruk, maar dan heel snel: bijvoorbeeld 250 keer per seconde

5 Geluid is luchtdrukvariaties

6 Geluidsdruk: de drukvariatie rond de atmosferische druk de laagst waarneembare geluidsdrukvariatie, de hoordrempel, heeft de amplitude 20 μpa de hoogste waarneembare geluidsdrukvariatie, de pijndrempel, heeft de amplitude 20 Pa atmosferische druk is Pa (=1013 mbar) Geluids(druk)niveau (Sound Pressure Level): de hoordrempel is 0 dbspl de pijndrempel is 120 dbspl Het eenvoudigste geluid is een zuivere toon

7 Spectrum van geluid: zuivere tonen Zuivere toon: Octaafwissel 250 en 500 Hz Glijdend van Hz Alle geluiden kunnen we bouwen met zuivere tonen

8 Spectrum van geluid: klankkleur Melodie bestaande uit grond- en boventonen Alle even sterk Afnemend in sterkte

9 Hoorbaar geluid De normaalhorende jonge mens kan geluiden horen in het frequentie-bereik van Hz Het oor is niet voor elke frequentie even gevoelig: db SPL bij 1-6 khz db SPL bij 50 Hz Absolute toondrempel

10 Het gehoor, schematisch: Buiten- & Midden -oor Buitenste haarcellen Binnenoor Binnenste haarcellen Gehoorzenuw Hersenstam Auditieve Cortex

11 Hoe zit het oor er van binnen uit? Bron: Eaton-Peabody Laboratory of Auditory Physiology, Massachusetts Eye and Ear Infirmary.

12 Beweging bij lage en hoge tonen op verschillende plaatsen

13 BM_uitgerold: uitwijking bij lage frequentie

14 Toccata van Bach

15 Het binnenoor rafelt de verschillende tonen uiteen, verspreidt ze ieder naar hun plaats

16 Cochlea: doorsnede & uitvergroting Scala media Scala vestibuli zenuw vezels Scala tympani Orgaan van Corti

17 Het orgaan van Corti (OC)

18 De werking van het orgaan van Corti

19 microscopisch bovenaanzicht orgaan van Corti

20 Orgaan van Corti: voor-zij aanzicht

21 Binnenste haarcellen: microfoontjes Buitenste haarcellen: hulpcellen

22 Buitenste haarcel versterkt de beweging van het orgaan van Corti door mee te bewegen met de geluidstrilling Deze beweging is in feite geluid. Een klein deel ervan lekt terug naar buiten, via middenoor en trommelvlies. Als dat geluid in de gehoorgang gemeten kan worden, dan is het oor goed. Bij de gehoorscreening bij pasgeborenen wordt dit geluid opgemeten.

23 Zintuig haarcellen: kapsel Binnenste haarcellen IHCs Buitenste haarcellen OHCs

24 Slechte oren? Probleem in de gehoorgang of middenoor: meestal medisch behandelbaar, met verbetering van het gehoor als doel of als positief neveneffect Binnenoorproblemen: Matige en ernstige afwijkingen: niet medisch behandelbaar Aanpassing van omgeving aan het oor: hoorapparaat o.a. bij zeer ernstige tweezijdige afwijkingen of algehele uitval, dan is cochleaire implantatie mogelijk

25 Binnenoorslechthorendheid: lawaai

26 Binnenoorslechthorendheid: lawaai Te grote bewegingen maken de haren kapot Daarna gaat de haarcel dood (definitief) Er komen geen nieuwe haarcellen terug

27 Binnenoordoofheid, in dit geval door schade door medicijnen

28 Samenvatting Horen doe je met je hersenen, maar je hebt er wel goede oren voor nodig Het oor analyseert het geluid: voor elke toonhoogte wordt bepaald hoe sterk de toon is en dat wordt via de gehoorzenuw doorgegeven aan de hersenen. De zintuigcellen in het oor zijn de haarcellen. Als deze kapot gaan, dan komen er geen nieuwe terug dan wordt het oor slechter en slechter als er meer kapot zijn Als ze allemaal kapot zijn, dan ben je doof