Spreekbeurtpakket Alles wat je moet weten over blindengeleidehonden, ADL-honden en combinatiehonden
In deze folder vind je informatie over: Geschiedenis 3 De verschillende hulphonden 4 Een puppy kopen 5 puppycoach 6 Op school 7 Naar de nieuwe eigenaar 8 Weetjes 9 Een dag mee met de trainer 10 Interview met een puppycoach 11 Esther heeft een blindengeleidehond (interview) 12 Lidwien heeft een combinatiehond (interview) 13 Anne heeft een hulphond (interview) 14 Tips 15
GESCHIEDENIS In 1975 werd het dierenhotel in Lelystad gebouwd. Het dierenhotel is een gebouw wat bestaat uit een asiel, een pension (hier logeren honden en katten) en er worden honden getraind. In 1981 werd het gebouw uitgebreid met een geleidehondenschool. In 1998 is Serge Gaus (dat is de zoon van Martin Gaus) de eigenaar geworden van de geleidehondenschool. In 2002 heeft hij de school gekocht. Toen hij klein was hielp hij al vaak mee. Eerst werden er alleen nog maar geleidehonden getraind. Vanaf 2002 werden er ook combinatiehonden getraind en vanaf 2006 ook ADL-honden (ADL staat voor activiteiten in het dagelijks leven). Wij hopen dat we in de toekomst nog veel meer soorten hulphonden kunnen trainen zoals honden voor mensen met epilepsie of diabetes. Sinds 2006 hebben we de naam Geleide- en Hulphondenschool. Elk jaar kunnen we 35 tot 40 mensen blij maken met een hulphond. Eerst trainden we alleen honden in Lelystad. Nu zijn er ook trainers die de honden in huis nemen en daar trainen. Als de hond dan bijna klaar is komt hij nog even naar school om de laatste dingetjes te leren. Ook zijn wij druk bezig om de honden te verhuizen naar de plaats Rutten. Dit is Serge Gaus 3
DE VERSCHILLENDE HULPHONDEN Hulphonden zijn honden die mensen helpen. Bij ons worden blindengeleidehonden, ADL-honden en combinatiehonden opgeleid. ADL staat voor activiteiten in het dagelijks leven. Deze hond helpt dus iemand bij allerlei dingen die elke dag weer moeten gebeuren. Denk bijvoorbeeld aan knoppen indrukken zoals liftknoppen en lichtknoppen, kleding uittrekken, deuren opentrekken of de wasmachine vullen, aanzetten en weer leeghalen. Zijn eigenaar is beperkt en zit meestal in een rolstoel waardoor de eigenaar deze dingen niet meer zelf kan doen. Een blindengeleidehond helpt iemand die blind is of heel slecht kan zien. De hond zorgt ervoor dat zijn eigenaar nergens tegen aan loopt, over valt of verdwaalt. Ook brengt hij zijn eigenaar naar de winkel, zijn werk, het treinstation of naar zijn huis. De hond kan ook dingen zoeken zoals een bank, stoplicht of brievenbus. De eigenaar houdt de hond vast aan een beugel die aan een tuig is vastgemaakt. Kijk maar naar de foto hier beneden. De blindengeleidehond is dus eigenlijk de ogen van zijn eigenaar. Een combinatiehond is een combinatie tussen een ADL-hond en een blindengeleidehond. Het is een blindengeleidehond naast de rolstoel. De eigenaar is slechtziend of blind en zit meestal in een rolstoel. De combinatiehond zorgt er net voor als een blindengeleidehond dat de eigenaar nergens tegen aan botst, maar kan dus ook lichten aandoen of kleding uittrekken. Iemand die blind is of in een rolstoel zit heeft veel hulp nodig. Als iemand een hulphond heeft dan hoeft diegene niet altijd meer hulp aan mensen te vragen. Want mensen hebben niet altijd tijd, maar een hond wel. Het is een vriend voor het leven. Als iemand een hulphond wil dan wordt er eerst een afspraak gemaakt. Dan wordt gekeken of iemand echt een hulphond nodig heeft. Je kunt niet zo maar een hulphond krijgen. Sunny is een blindengeleidehond 4
EEN PUPPY KOPEN Wij hebben contacten met verschillende fokkers. Fokkers zijn mensen die mannetjes en vrouwtjeshonden samen pups (jonge hondjes) laat krijgen. Als er pups komen of al geboren zijn laten de fokkers dat weten aan ons. Een trainer gaat dan naar de fokker toe om de pups te testen. Niet elke pup kan een hulphond worden. De trainer test de pups als ze ongeveer zeven weken oud zijn. Hij kijkt of ze nieuwsgierig zijn, iets in hun bek willen pakken, ze aangeraakt willen worden en hoe dapper ze zijn. Als de trainer denkt dat er een pup bij zit die hulphond kan worden, dan wordt de pup naar een puppycoach gebracht. In het volgende hoofdstuk wordt uitgelegd wat een puppycoach is. Soms wordt er een hond uit het asiel gekocht. Dan wordt er ook getest of deze hond een hulphond zou kunnen worden. Als de trainer dat denkt dan geven wij hem een kans. Sommige soort honden (rassen) zijn betere hulphonden dan andere honden. Wij gebruiken veel labrador retrievers, golden retrievers, poedels en kruisingen hiervan. De goldendoodle is een kruising tussen een poedel en een golden retriever. Een labradoodle is een kruising tussen een labrador en een poedel. Deze pup is nog maar zeven weken oud 5
PUPPYCOACH De pup woont het eerste jaar bij een puppycoach in huis. Dit is iemand die een jaar voor het hondje zorgt. Dat is erg fijn omdat de pup dan nog te jong is om naar school te gaan. Ze leren de pup de basiscommando s zoals zit en af, maken hem zindelijk en leren hem netjes aan de lijn mee te lopen. Ook leert de puppycoach de pup aan van alles wennen zoals andere dieren, kinderen en herrie. Ze nemen hem overal mee naar toe. Een hulphond moet veel dingen gewoon vinden. Zo gaat hij straks mee naar de supermarkt, naar het restaurant en de markt. Als hij als pup hier al aan gewend is zal hij straks niet zo snel meer schrikken. Dit noemen wij socialiseren. De pup mag ook nog lekker veel spelen en knuffelen. De puppycoach gaat iedere week naar een hondenschool samen met de pup. De pup draagt bij de puppycoach een tuigje als hij aan het trainen is. Hierop staat niet afleiden. Zo leert de pup al dat als hij het tuig aan heeft dat hij aan het werken is. Ook kunnen andere mensen zo zien dat ze deze honden niet mogen afleiden. Mensen van winkels kunnen zien dat het een hulphond is waardoor de hond gewoon naar binnen mag. Na ongeveer een jaar moet de puppycoach de pup naar school brengen. Dit is vaak erg moeilijk, omdat ze heel erg van de pup zijn gaan houden. Het helpt heel erg dat de puppycoach weet dat de hond straks iemand kan gaan helpen. Als ze willen kunnen ze weer een andere pup op gaan voeden. Op de hondenschool 6
OP SCHOOL Als de pup 1 jaar is gaat hij naar school. Op school wordt gekeken of hij beter een blindengeleidehond, ADL-hond of combinatiehond kan worden. Op school zijn nog veel meer honden (ongeveer 30 in totaal). Ook wordt dan gekeken of de hond helemaal gezond is. De hond wordt iedere werkdag (maandag tot en met vrijdag) getraind door een trainer. De trainer neemt de honden vaak mee naar een woonwijk of het winkelcentrum, maar de honden worden ook getraind op school zelf. Zo leert een blindengeleidehond netjes naar zijn eigenaar te luisteren of hij links, rechts of rechtdoor moet. Als hij een obstakel tegen komt dan loopt hij hier netjes om heen. Ook leert hij om dingen te zoeken zoals een zebrapad of brievenbus. Daarnaast leert hij om een andere weg te zoeken als hij ergens niet door kan of moet hij weigeren om door te lopen als dat te gevaarlijk is. Een ADL-hond leert bijvoorbeeld hoe hij de was in de wasmachine moet doen, naast een rolstoel moet lopen en iets moet oprapen van de grond. Een combinatiehond leert alles wat een blindengeleidehond en een ADL-hond moet kunnen. De opleiding van een blindengeleidehond duurt ongeveer zes maanden. Die van een ADL-hond ongeveer vier maanden. Heel soms kan een hond toch geen hulphond worden. Bijvoorbeeld omdat de hond niet helemaal gezond is, maar ook als de hond snel schrikt. De honden worden op een positieve manier getraind. Dat betekent dat ze niet worden gestraft als ze iets fout doen. Zo leert de hond dat het leuk is om te werken. Boris leert de ingang van de trein zoeken 7
NAAR DE NIEUWE EIGENAAR Als de hond alles heeft geleerd dan gaat hij naar de eigenaar die hij gaat helpen. De hond wordt bij zijn nieuwe eigenaar thuis gebracht. Het eerste weekend gaat de hond nog niet aan het werk. Dan moet de hond en de eigenaar aan elkaar wennen door veel leuke dingen met elkaar te doen. Na het eerste weekend komt er een trainer. Die zorgt ervoor dat de hond alles wat hij heeft geleerd ook voor de nieuwe eigenaar zal doen. De trainer helpt ongeveer drie weken. Daarna komt de trainer nog maar 1 keer in de twee maanden en daarna ieder jaar een keertje. Als de eigenaar vragen heeft mag hij altijd bellen of mailen. De hond werkt ongeveer acht jaar. Als hij zo lang heeft gewerkt is de hond erg oud en mag hij de rest van zijn leven rustig aan doen. De hond blijft soms bij zijn eigenaar. Als de hond daar niet kan blijven kan hij naar de puppycoach, de trainer of de fokker gaan. De eigenaar kan dan weer een nieuwe hulphond krijgen. De hond hoeft niet altijd te werken. Als zijn tuigje af gaat dan mag hij rennen en met andere honden spelen. In huis mag hij ook af en toe lekker slapen en spelen. Knuffelen met zijn eigenaar vindt hij ook heel fijn. Het is dus echt niet zielig dat hij moet werken. Hij vindt het juist heel erg leuk om zijn eigenaar te helpen, anders zou hij zich heel erg gaan vervelen. De hond hoeft niet altijd te werken 8
WEETJES De hond weet niet wanneer hij veilig over kan steken. Hij begrijpt de stoplichten niet en weet ook niet hoe hard auto s rijden. De eigenaar luistert goed of er geen verkeer aankomt of luistert naar tikker van het stoplicht. De eigenaar steekt de wit-rode stok recht vooruit als hij denkt dat hij over kan steken. Zo kan iedereen zien dat hij over wilt steken en jij moet dan even wachten. Je kunt zelf heel makkelijk ontdekken hoe het is om blind te zijn; doe maar eens een blinddoek voor je ogen. Probeer nu maar eens een rondje door de kamer te lopen. Je zult merken dat het heel lastig is om te weten waar je bent en dat het best spannend kan zijn om rond te lopen. Toch wel handig als een hond je dan kan helpen om nergens tegen aan te lopen. Hulphonden mogen een winkel, kapper, trein en een restaurant in zodat zij altijd en overal hun eigenaar kunnen helpen. Honden kunnen erg schrikken van vuurwerk. Als het vlakbij een hulphond knalt dan kan hij zo erg schrikken dat hij bang wordt. Als hij bang wordt dan kan hij niet meer goed werken. Zie je een hond als je vuurwerk aan het afsteken bent? Wacht dan even totdat je hem niet meer ziet. 9
EEN DAG MEE MET DE TRAINER 8:00 De honden worden in dit busje gezet. Hier kunnen ongeveer vijf honden in. Er zit een goede airco in de auto waardoor ze het niet warm krijgen. 9:30 Thijs wordt teruggezet in de auto en we nemen Borus mee. Borus wordt opgeleid tot blindengeleidehond. Vandaag nemen we Borus mee naar het station. We oefenen dat Borus de ingang van de trein aangeeft. 13:30 Na de puppyles en de pauze wordt er verder getraind. Hier leert Sunny de stoel zoeken. 8:30 Elke dag is anders. Vandaag gaan we eerst in de stad trainen. We nemen Lenny als eerste mee en gaan trainen in de winkel. Lenny is een combinatiehond. 9:00 We zetten Lenny terug in de auto en nemen Thijs mee. Thijs is een ADLhond. Vandaag oefenen we met hem dat hij een flesje opraapt van de grond en aan de eigenaar geeft. 11:00 Elke dinsdag en donderdag is er puppyles. Alle puppy s die in de buurt bij een puppycoach wonen, komen dan naar Lelystad om van alles te leren. 14:00 In het dierenhotel is er een zaaltje waar we de honden kunnen trainen. Hier leert Trippel een paraplu op te pakken. 14:30 We gaan met Chevy naar de stad. Daar leert hij door de stad te lopen zonder afgeleid te worden en de trainer nergens tegen aan te laten lopen. Als we terug zijn wordt er nog even opgeschreven wat er is gedaan en om 17:00 gaan we naar huis. 10
INTERVIEW MET EEN PUPPYCOACH Ans is puppycoach. Samen met haar vrouw voeden zij pups op. Ze hebben nu hun negende pup in huis: Morris, een zwarte labradoodle. Ans verteld hoe het is om puppycoach te zijn. Waarom bent u puppycoach geworden? Ik vind het erg mooi om ervoor te zorgen dat de eigenaar straks samen met zijn hond naar buiten kan. Nu moet iemand vaak hulp vragen aan mensen, maar die kunnen niet altijd helpen. We hebben er eerst nog heel goed over nagedacht want je moet de pup wel overal mee naartoe nemen. Ook moet je na een jaar weer afscheid nemen. Hoe is het om puppycoach te zijn? Ik vind het zelf erg leuk. Je moet het vooral leuk vinden om pups op te voeden. Dat is soms niet makkelijk en als ze eindelijk goed luisteren moeten ze naar school toe. Het lastige is dat je ze overal mee naar toe moet nemen, maar ze kunnen af en toe ook wel thuis blijven hoor. Het is ook erg lastig om afscheid te nemen als ze naar school toe moeten, maar ik weet dat ze hun nieuwe eigenaar heel goed zullen helpen. Hoeveel pups heeft u al opgevoed? We hebben nu Morris in huis, dat is onze negende pup. Onze allereerste hond was een golden retriever. Nadat we de pup naar school brengen gaan we altijd op vakantie. Als we dan terug zijn van vakantie krijgen we weer een pup. Zijn er veel mensen die de pup willen aaien? Ja helaas wel. Veel mensen gaan zo maar de hond aaien. Er zijn ook mensen die zeggen dat ze weten dat ze de hond niet mogen aaien, maar het toch doen! Er zijn ook wel mensen die boos worden op mij. Ze denken dat de hond nooit geaaid mag worden. Hij mag wel geaaid worden als ik niet met hem aan het trainen ben, maar vraag je het eerst even aan mij? Dat zou ik wel zo fijn vinden. Wat moet u allemaal doen als puppycoach? Het belangrijkste is dat de pups overal aan wennen. Zo moeten ze leren omgaan met mensen en dieren. Ze worden ook overal mee naartoe genomen. Denk aan de kermis, het verzorgingstehuis en de winkel. Daarnaast is het heel belangrijk dat ze de basiscommando s leren zoals zit, af en hier. 1 tot 2 keer in de week gaan we naar de hondenschool om dit allemaal te leren. Zie je de pups die je hebt opgevoed nog wel eens terug? Vroeger was er een dag dat nieuwe eigenaars en de puppycoaches elkaar konden ontmoeten. Dan zag ik meteen hoe belangrijk het is dat er puppycoaches zijn. Zo is 1 pup terecht gekomen bij een jongen van zestien en een andere pup bij een doof-blinde man. Helaas zijn deze dagen er niet meer. Nu hoor ik wel eens via facebook hoe het met de honden gaat of van de trainers. We zijn altijd op zoek naar puppycoaches. Denk je dat je papa en/of mama dat ook willen? Stuur ze dan naar: www.gauspuppycoach.nl 11
ESTHER HEEFT EEN BLINDENGELEIDEHOND (INTERVIEW) Esther is blind en heeft nu blindengeleidehond Easy. Easy is al oud en mag stoppen met werken. Daarom heeft Esther een nieuwe hond nodig. Esther is zelf puppycoach geweest van haar nieuwe hond. Wat is de reden dat u een geleidehond heeft? Ik ben op mijn 22 e blind geworden. Mijn ogen kunnen alleen nog zien of het licht of donker is. Met een blindengeleidehond kun je dan veel sneller lopen. Met de witrode stok duurt dat veel langer en bots ik vaak nog tegen dingen op. Ook heb ik altijd mijn vriendje bij me en spreken mensen mij vaker aan. U bent zelf puppycoach geweest van uw nieuwe hond Chevy. Was dat niet moeilijk aangezien u blind bent? Het was minder moeilijk dan ik dacht. Ik heb vooraf veel gelezen over het ras (de boxer). Vroeger heb ik ook al pups opgevoed dus ik wist al een beetje wat ik allemaal moest doen. Al waren dat gewone honden en Chevy wordt hopelijk dus mijn nieuwe blindengeleidehond. Ook was het handig dat ik al blindengeleidehonden heb gehad waardoor ik wist wat Chevy moest leren. Elke week ben ik met Chevy naar de hondenschool geweest. Nu is Chevy op school om de laatste dingen te leren. Hoe weet u op straat waar u bent? In mijn hoofd heb ik een soort plattegrond zitten. Geluiden helpen mij nog eens extra. Als ik bijvoorbeeld naar een drukke weg loop dan hoor ik het geluid van voorbijrijdende auto s steeds harder worden. Ook merk ik of er ergens wel of geen gebouw staat. Als er geen gebouw staat dan voel ik meer wind. Mijn hond laat mij natuurlijk ook veel weten. Zo kan hij deuropeningen of zebrapaden vinden. Waarom hebt u ook nog een wit-rode stok bij u? Ik gebruik twee verschillende wit-rode stokken. De korte neem ik mee om te laten zien dat ik blind ben. Als ik de witrode stok bij het oversteken recht vooruit steek dan ben je verplicht om te stoppen. Als je dat niet doet dan kunnen we tegen elkaar op botsen, want ik kan je natuurlijk niet zien. De lange stok geeft ook aan dat ik blind ben, maar gebruik ik ook als de hond even niet hoeft te werken. De hond kan dan even spelen en ik kan voelen of er geen obstakels zijn door de stok heen en weer te schuiven over de grond. Wat voor grappige dingen heeft u meegemaakt met uw hond? Als ik in een restaurant klaar ben met eten dan reageren mensen verbaasd als de hond onder de tafel vandaan komt. Hij is dan zo rustig geweest dat ze het niet door hebben gehad. Ook is het grappig als je met andere mensen bent die een blindengeleidehond hebben. Je moet dan goed opletten dat je je eigen hond wel mee naar huis neemt. Dit is Chevy Wat betekent de hond voor u? Een hond is mijn beste maatje, een grote vriend waar ik graag samen mee wil zijn. Vroeger wilde ik zelf graag blindengeleidehonden gaan trainen. Ik had niet verwacht dat ik zelf een blindengeleidehond nodig zou hebben. Dus voor mij is het heel fijn dat er blindengeleidehonden bestaan. 12
LIDWIEN HEEFT EEN COMBINATIEHOND (INTERVIEW) Lidwien heeft een combinatiehond. Zij heeft er zelfs voor gezorgd dat er nu combinatiehonden worden getraind. Wat is een combinatiehond? Een combinatiehond heeft dubbele taken. Ik heb een hond die blindengeleidenhond en een ADL-hond is. Gaat de hond overal mee naartoe? Ja, hij gaat echt overal mee naartoe. Soms moet ik wel eens in het ziekenhuis blijven slapen. Dan blijft hij ook gewoon slapen. Hij gaat ook mee naar mijn werk. Waar hebt u gelezen dat er combinatiehonden bestaan? Ik heb er eigenlijk zelf voor gezorgd dat er combinatiehonden worden getraind. Ik had vroeger blindengeleidehond Piet. Ik zat toen nog niet in een rolstoel. Toen ik in een rolstoel terecht kwam bleek dat hij als blindengeleidehond ook naast de rolstoel kon lopen. Ik heb toen naar jullie gebeld en daar waren ze heel erg verbaasd dat dit kon. Ze waren zo enthousiast dat er vanaf toen ook combinatiehonden worden opgeleid. Hebt u nog contact met de puppycoach die uw hond heeft opgevoed? Ja, ik vind dat erg leuk en heb ook aan jullie gevraagd of ze ons met elkaar in contact konden brengen. Ik wilde de puppycoach heel graag bedanken. Een pup opvoeden kost veel tijd en energie. Zonder hun had ik nu geen combinatiehond gehad. Wat kan er gebeuren als mensen uw hond afleiden? Dit kan echt heel gevaarlijk zijn! De hond let dan op jou waardoor we aangereden kunnen worden. Of hij let op jou waardoor hij vergeet aan te geven dat er een trap naar beneden is. Dan kunnen we zo naar beneden vallen. Luistert uw hond echt altijd? Het zijn gelukkig geen robots dus af en toe is hij wel een beetje ondeugend. Zo heeft hij stiekem wel eens een la open gemaakt om een koekje te stelen. Ik heb ook wel eens gehad dat ik kleding aan het passen was en de hond een rondje door de winkel ging lopen. 13
ANNE HEEFT EEN HULPHOND (INTERVIEW) Anne zit meestal in een rolstoel. Ze heeft een beetje hulp nodig en daarom heeft zij een hulphond. Hoeveel hulphonden heeft u al gehad? Nelson is mijn eerste hulphond. Ik heb hem sinds eind april 2016 gekregen. Nelson is een goldendoodle. Wat voor verschil merkte u toen u Nelson kreeg? Toen ik Nelson nog niet had was ik erg moe en had ik veel pijn. Sinds Nelson mij helpt heb ik meer energie over en tijd voor leuke dingen. Ook heb ik minder pijn. Hoe vond u het kennismaken met Nelson? Bij het eerste gesprek maakte ik kennis met een hulphond. Dit was Nelson, maar ik wist toen nog niet dat ik hem kreeg. Toen Nelson bij mij thuis werd gebracht heeft hij eerst het huis verkend. Ook heeft hij kennis gemaakt met de andere hond. Na tien minuten kwam hij mij begroeten en ging hij lekker liggen. Ik vond de kennismaking erg leuk. Wat doet Nelson allemaal voor u? Nelson doet heel veel voor mij. Zo kan hij deuren open en dichtdoen, dingen oprapen en op tafel leggen, de koelkast open doen, de liftknop indrukken, de wasmachine in en uitruimen, boodschappen in een winkelmandje leggen en mijn kleding helpen uittrekken. Dit hoef ik nu niet allemaal zelf meer te doen. Daarom hou ik dus veel meer energie over. Wat vindt u het knapst dat Nelson kan? Ik vind het heel knap dat hij niet reageert op andere honden, lekkere geurtjes of lekkere dingen dat op straat ligt. Hebt u wel eens een rare vraag gehad? Mensen vragen wel eens of ik echt een hulphond nodig heb. Dan maak ik een grapje door te zeggen dat het de hond van mijn moeder is, maar als die niet mee is dat ik dan heel erg gek wordt. Tsja ik heb niets voor niets een hulphond. Ik hem Nelson echt heel hard nodig. Anne met Nelson 14
TIPS Als je een spreekbeurt gaat houden is het belangrijk dat je je goed voorbereid. Dit lukt je niet in 1 dag. Zorg dus dat je veel tijd vrij maakt om je spreekbeurt voor te bereiden. Informatie verzamelen Eerst heb je heel veel informatie nodig. In deze folder vind je al heel veel informatie. Ook kun je nog kijken naar de filmpjes. Als je genoeg informatie hebt ga je bedenken welke informatie je echt wilt gaan gebruiken. Van deze informatie maak je een leuk verhaaltje. Maak je spreekbeurt leuk Als je zenuwachtig bent kan het helpen om te beginnen met een grapje. Ook is het erg leuk om foto s te laten zien en spullen mee te nemen. Als je spullen meeneemt dan kun je deze het beste aan het eind laten zien anders kunnen je klasgenootjes afgeleid raken. Oefenen Als je je spreekbeurt hebt gemaakt is het handig om te oefenen. Je kunt het hardop voorlezen, voor de spiegel oefenen of voor je familie. Als je oefent dan onthoud je de tekst beter en is het vaak minder spannend. Ook kun je meteen kijken of je spreekbeurt niet te lang of te kort is. Tijdens je spreekbeurt 1. Lees je spreekbeurt niet voor. Het beste kun je een spiekbriefje maken waarop belangrijke woorden staan. Als je het dan even niet meer weet, kun je op dat briefje kijken. 2. gebruik geen woorden die je zelf niet begrijpt. 3. Probeer verschillende klasgenootjes aan te kijken. Als je dat echt heel spannend vind kun je het beste over de hoofden kijken. 4. Het beste kun je zeggen dat je klasgenootjes hun vragen aan het eind kunnen stellen. 5. Als je zenuwachtig bent adem dan rustig in en uit. Foto s kun je vinden op: https://www.facebook.com/gaus-geleide-hulphondenschool- 165499803509737/photos_stream?tab=photos_albums Filmpjes kun je vinden op: https://www.youtube.com/playlist?list=pl82kct8ejv30kzzhg9mxvpursdactsivx Meer informatie kun je vinden op: http://www.gausgeleidehond.nl Gaus Geleide- en Hulphondenschool Ruttenseweg 1 8313 RG Rutten 0527-240231 info@gaus.nl HEEL VEEL SUCCES! 15