Toezicht in het publieke domein Prof. Dr. C. (Cor) J. van Montfort VITP 31 oktober 2012 1
Voorstellen Onderzoek naar governance bij woningcorporaties bij Universiteit van Tilburg Toekomst van wonen, pensioenen en zorg bij WRR Toezichtonderzoek bij Algemene Rekenkamer Voorzitter governancecodecommissie kinderopvang Voorzitter evaluatiecommissie governancecode HBO Lid van monitoringscommissie governancecode woningcorporaties Inspiratiebronnen voor deze presentatie VITP 31 oktober 2012 2
Opbouw Observaties in andere sectoren Welke lessen kunnen pensioenfondsen daaruit trekken? VITP 31 oktober 2012 3
Observatie 1: Een moeizame verhouding Relatie extern toezicht intern toezicht onduidelijk Ministerie praat liever met bestuurders dan met commisarissen Neiging om RvC te negeren of juist als verlengde arm te zien VITP 31 oktober 2012 4
Wij zijn anders Observatie 2: Wij zijn anders We kunnen het zelf wel Het is maar een incident Het zijn maar incidenten Dat is niet ons probleem Wij doen het goed de ander doet het slecht We lossen het zelf wel op, daar hebben we de overheid niet bij nodig. Mogen we a.u.b. meer toezicht en strakkere kaders? VITP 31 oktober 2012 5
Observatie 3: De roep om zelfbinding VITP 31 oktober 2012 6
Observatie 4: Onopgeloste kwesties....die voor veel problemen zorgen Waar/wie is de aandeelhouder? Nabijheid of afstand? Het gevaar van teveel betrokkenheid Van wie en voor wie is de RvT? Wie toetst de raad van toezicht? Hoe ziet een goede verantwoording van de interne toezichthouder er uit? VITP 31 oktober 2012 7
Wat helpt? Vreemde ogen Vreemde ogen Kan toezicht zijn, maar hoeft niet Organiseer kritische blik Visitatie: nuttig, maar is iets anders dan intern toezicht VITP 31 oktober 2012 8
Wat helpt? Een governancecode Governancecode Biedt handvatten bij het inrichten van de organisatie en is gespreksleidraad: Rollen en verantwoordelijkheden Verantwoording en dialoog met belanghebbenden Toezicht Belangrijk om Principes voor goed pensioenfondsbestuur ook serieus te nemen. VITP 31 oktober 2012 9
Wat helpt? Zelfcorrectie Organiseren van zelfreinigend vermogen Binnen organisaties In de branche Een derde partij is nodig (DNB? AFM? Overheid? Ondermingskamer?) VITP 31 oktober 2012 10
Wat helpt? Houding en gedrag 1 Teveel afstand is gevaarlijk Teveel nabijheid is gevaarlijk Onvolmaakte structuur is met goed gedrag te compenseren, andersom niet! Groepsprocessen en besluitvormingsprocessen Point of no return Group think VITP 31 oktober 2012 11
Wat helpt? Houding en gedrag 2 Herwaardering van klassieke deugden: Wijsheid (voorzichtigheid), Rechtvaardigheid (rechtschapenheid) Gematigdheid (zelfbeheersing) Moed (vasthoudendheid) De christelijke deugden van geloof, hoop en liefde helpen hier niet. VITP 31 oktober 2012 12
Goed bestuur samengevat in 4 P s Prestaties: betrouwbaarheid, continuïteit Principes: integriteit, transparantie richting belanghebbenden en overheid (in code) Processen: verantwoording over prestaties en geld, feed back organiseren Personen: betrokken, zakelijk, integer en rolvast gedrag van de bestuurders en toezichthouders VITP 31 oktober 2012 13
Lessen en vragen 1 Wees niet te defensief/afhoudend Visitatie is geen goed alternatief voor intern toezicht Vertrouwen in instituties is al minimaal: werk (pro)actief aan vertrouwen Incidenten bestaan niet: elke incident gaat de hele sector aan Zijn cultuur, houding en gedrag voldoende ontwikkeld voor een one tier board? Teveel nabijheid? Voldoende afstand? VITP 31 oktober 2012 14
Lessen en vragen 2 Wet versterking bestuur pensioenfondsen: Verantwoordelijkheden tot benoeming, schorsing, ontslag van bestuurders en toezichthouders zijn nog niet goed geregeld Gevaar van vermenging van functies: Visitatie en toezicht worden op een hoop gegooid Onafhankelijk model: in het belanghebbendenorgaan worden advies en verantwoording vermengd Spanning tussen goedkeuringsbevoegdheden van belanghebbendenorgaan en RvT (m.b.t. strategische beslissingen) VITP 31 oktober 2012 15