Vergadering: 16 november 2016 Agendapunt: 3 Onderwerp: Tariefvoorstellen 2017 Van: J.M. Witte Datum: 4 november 2016 Contactpersoon: J.M. Witte Telefoonnummer: 088-5445207 1. Gevraagd besluit De Bestuurscommissie van de Vervoersautoriteit wordt gevraagd: 1) In te stemmen met de landelijke en regionale tariefvoorstellen 2017, met o.a. het verhogen van het kilometertarief met de Landelijke Tarieven Index (0,38%), gelet op het advies van het Metrocov, waarbij het kilometertarief voor 2017 op 15,5 ct. voor de regio (oud) Haaglanden en voor de regio (oud) stadsregio Rotterdam 13,7 ct. wordt. 2) In te stemmen met de bijgevoegde tarief- en reisproductvoorstellen van RET; 3) In te stemmen met de bijgevoegde tarief- en reisproductvoorstellen van HTM, uitgezonderd het voorstel van het vervangen van Regio-abonnementen met de sterwaarde 5 en 6 door een Zuidvleugelabonnement ; 4) a) In te stemmen met de bijgevoegde tarief- en reisproductvoorstellen van Connexxion, uitgezonderd het voorstel van de kilometertariefverhoging naar 13,9 ct; b) In te stemmen met het op 19 oktober 2016 gewijzigde voorstel van Connexxion voor het flat fare tarief op de Parkshuttle Rivium van 55 ct; 5) In te stemmen met de bijgevoegde tarief- en reisproductvoorstellen van Veolia, uitgezonderd het voorstel van de kilometertariefverhoging naar 15,7 ct; 6) In te stemmen met het verlenen van een volmacht aan de voorzitter van de Bestuurscommissie Va om een afsprakenkader 2017 voor de opbrengstverdeling van de Regio Abonnementen te ondertekenen; 7) In te stemmen met het verlenen van een mandaat aan de voorzitter van Bestuurscommissie Va om de tariefbesluiten te ondertekenen. 2. Toelichting Tariefvoorstellen 2017 De Bestuurscommissie Va is bevoegd om de OV-tarieven van de door de Metropoolregio Rotterdam Den Haag geconcessioneerde vervoerders vast te stellen. Uitgangspunt daarbij is de Landelijke Tarievenindex (LTI), die het Tarievenbureau OV (een instantie van de 14 OV autoriteiten) begin juli berekent op basis van CPB-cijfers. Wijziging van de tarieven vergt volgens de Wet Personenvervoer 2000 een advies van de consumentenorganisaties, verenigd in het Metrocov. In het Metrocov is op 18 oktober 2016 positief geadviseerd over de Tarieven OV 2017 op één punt na; het flat fare tarief bij de Parkshuttle Rivium. Zie bijlage 1. Bij 2.5d Voorstellen Connexxion wordt dit nader toegelicht en tegelijk een nieuw voorstel van Connexxion van 19 oktober 2016 ingebracht. In bijlage 1 adviseert Metrocov positief over dit nieuwe voorstel. 1
In deze notitie wordt ingegaan op de diverse ontwikkelingen op het gebied van tarieven en kaartsoorten. 2.1 Indexering OV-tarieven 2017 De decentrale overheden hebben samen met de vervoerders de zogenaamde LTI ontwikkeld. Met deze index, opgenomen in het Landelijke Tarievenkader (LTK), wordt de kostenontwikkeling in de regionale OV-sector afgedekt. De LTI voor 2017 is door het Tarievenbureau OV vastgesteld op 0,38%. Op basis van dit percentage is aan het Samenwerkingsverband gezamenlijke ROCOV s een adviesaanvraag verstuurd. Zie bijlage 2. Vanuit het ROVB van 29 september 2016 is vernomen dat het Samenwerkingsverband gezamenlijke ROCOV s positief heeft geadviseerd over de landelijke tariefvoorstellen. Met de vervoerders is afgesproken dat deze LTI ook richtinggevend is voor de regionale tarieven. Het is mogelijk dat vervoerders verzoeken om bij sommige tariefvoorstellen van de LTI af te wijken. 2.2 Landelijke OV-tarieven 2017 De in het Convenant Landelijk Tarievenkader opgenomen tarieven moeten worden aangepast met de vastgestelde index. In dit convenant zijn afspraken over de tarieven gemaakt die erop zijn gericht het tariefstelsel voor de reiziger gemakkelijk te maken en de concessiegrensoverschrijdende reiziger te faciliteren. Het belangrijkste gezamenlijk vast te stellen tarief is het Basistarief. Dit is het bedrag dat de klant die reist op saldo betaalt aan het begin van zijn reis met bus, tram, metro en regionaal spoor. Als de klant binnen 35 minuten na uitcheck overstapt op een andere bus, tram, metro of regionaal spoor en daar ook op saldo reist, betaalt hij dit Basistarief niet opnieuw. Basistarief 2016 0,89 Rekentarief 0,891 Basistarief 2017 0,89 Rekentarief 0,894 In het LTK is vastgelegd, dat houders van een persoonlijke OV-chipkaart in de leeftijd van 4 tot en met 11 jaar en van 65 jaar en ouder automatisch leeftijdskorting krijgen op de ritprijs. Deze korting geldt zowel voor het Basistarief, als voor het regionale kilometertarief. De leeftijdskorting blijft in 2017 ongewijzigd 34%. NB: Voor de overige landelijke tarieven, maar ook voor de regionale, en vervoerder specifieke tarieven en producten wordt verwezen naar bijlage 3, welke ook als bijlage bij de tariefbeschikking aan de vervoerders zal dienen. 2.3 Voorstel km-tarieven 2017 Bij de overstap van de strippenkaart naar het reizen op saldo met de OV-chipkaart zijn voor iedere regio de km-tarieven bepaald. In de voormalige stadsregio s Rotterdam en Haaglanden gelden sindsdien twee verschillende km-tarieven. In de regio Rotterdam is het km-tarief alleen gestegen met de jaarlijkse index. In de regio Haaglanden is in het verleden ervoor gekozen om de bezuinigingen op de BDU deels op te vangen door het km-tarief meer te laten stijgen dan de LTI. Hiermee is voorkomen dat er nog meer bezuinigd moest worden op de lijnvoering van het OV in Haaglanden. Hierdoor is de ontwikkeling van de km-tarieven niet gelijk met elkaar opgelopen. 2
Voor 2017 wordt voorgesteld het km-tarief voor beide regio s te laten stijgen met alleen de LTI. Dat betekent een stijging van 0,38%. Voor 2017 gelden dan de volgende km-tarieven: Voorstel Tarief 2016 Voorstel Tarief 2017 Regio Rotterdam 0,137 (rekentarief 0,13669) 0,137 (rekentarief 0,13721) Haaglanden 0,154 (rekentarief 0,15425) 0,155 (rekentarief 0,15484) 2.4 Regio Abonnement Het Regio Abonnement is geldig bij alle vervoerders in de Metropoolregio. Per 1 januari 2017 is het Regio Abonnement ook geldig bij Arriva in de concessie Hoekse Waard Goeree Overflakkee (HWGO) van de provincie Zuid-Holland. De reizigers waarderen deze abonnementen positief. Bij de overgang van de sterabonnementen naar de Regio Abonnementen zijn de tarieven gehandhaafd en jaarlijks aangepast met de LTI. Het effect hiervan is dat de tarieven niet in de pas lopen met die van het saldo reizen. Regio Abonnementhouders zijn in verhouding minder gaan betalen, terwijl het gebruik van het OV is toegenomen. Dit geldt specifiek voor de groep van de abonnementhouders met een 1- en 2-sterren abonnement. Veel gebruik, mag worden beloond, maar voor gemak mag ook worden betaald. Voor 2017 wordt vooralsnog voorgesteld de prijzen van de verschillende Regio Abonnementen met de LTI van 0,38% te laten stijgen. Uitgegaan bij de berekening is van Tarief 2015 Vol op hele Euro s en op basis van de bijbehorende geïndexeerde rekentarieven. Het handhaven van het Regio Abonnement houdt in dat het Afsprakenkader waarin de opbrengstenverdeling tussen vervoerders geregeld en gefinancierd wordt, in 2016 moet worden uitgebreid met de regio s Zuid-Holland-Noord en DAV. De kosten voor het afsprakenkader en de werkgroep verdeling regio abonnementen liggen naar verwachting op een bedrag van ca. 56.000,- (prijspeil 2016). De kosten worden verdeeld tussen de Provincie Zuid-Holland en de MRDH. De voorzitter van de Bestuurscommissie Va is met volmacht bevoegd dit te ondertekenen. In de vergadering van de Werkgroep Verdeling Regio Abonnement d.d. 24 augustus 2016 is door alle Partijen aangegeven het afsprakenkader voor 2017 te verlengen, conform de regels die hiervoor gelden. 2.5 Voorstellen vervoerders De tariefvoorstellen van de vervoerders zijn te vinden in bijlage 4 t/m 7. Hieronder de bijzonderheden van de voorstellen van de afzonderlijke vervoerders. a) Voorstellen RET RET stelt voor de RET-2 en 3 dagen OV-chipkaarten af te schaffen. RET stelt voor om de verkoop van RET 1 dag-kaart op de bus en tram af te schaffen. Dit in het kader van maatregelen na berovingen. Contant geld op bus en tram wordt hiermee verminderd, waardoor de veiligheidssituatie hopelijk verbeterd wordt. Speciaal voor de STENA LINE reizigers hebben NS en RET gezamenlijk een één nieuw OV-reisproduct ontwikkeld van/naar ieder NS-station in Nederland met alle 3
bus-, tram- en metrolijnen van de RET naar Hoek van Holland Haven voor 18,-. Het RET-deel betreft 4,06 prijspeil 2016 gebaseerd op de kosten van het op saldo reizen tussen Schiedam en Hoek van Holland Haven enkele reis. Er is geen sprake van een reductie-tarief voor kinderen en ouderen. De RET heeft de afstandstabel voor het traject metro Hoekse Lijn opgesteld, op basis waarvan de OV-tarieven op dit traject bepaald worden. RET stelt voor om met ingang van 1 april 2017 alle OV-reisproducten en tarieven die gelden voor in ieder geval de metro ook goed te keuren voor het nieuwe traject van Metrolijn B tussen station Schiedam Centrum tot en met station Hoek van Holland Strand en tijdens de ombouwfase ook voor het vervangend busvervoer. RET heeft voorgesteld om de dagkaart niet meer te verkopen op de bus, om het totale bedrag aan contant geld te verminderen en hiermee de kans op een overval te verkleinen. Wel blijft het voor de reiziger mogelijk om contant te betalen op de bus en een uurkaartje te kopen. b) Voorstellen HTM: HTM heeft met ingang van 1 januari 2016 het Kinderkaartje geïntroduceerd tegen een actietarief van 1 euro tot 1 juli 2016. Met ingang van de zomer geldt het tarief van 2,50. Ook wil HTM de leeftijdsgrens voor dit kaartje verhogen van 11 naar 12 jaar. Het Regio-abonnement is een interoperabel OV-reisproduct dat geldig is bij alle vervoerders. HTM stelt voor om de 5- en 6 ster zone abonnementen te vervangen. Hier is echter geen overleg over gevoerd met de andere vervoerders, MRDH en PZH. Zonder inzicht in de consequenties voor de reiziger en de vervoerders kan hier geen besluit over genomen worden. Voorgesteld wordt niet in te stemmen met het verzoek van de HTM en HTM te adviseren dit te bespreken in de werkgroep verdeling Regio-abonnement (WVR). Het voorstel is om dit in de WVR in 2017 te onderzoeken. HTM stelt voor trajectabonnement Zoetermeer- Den Haag af te schaffen. Eind 2014 is door het Dagelijks Bestuur van Stadsgewest Haaglanden besloten het trajectabonnement Zoetermeer Den Haag gefaseerd in 3 jaar af te schaffen. Conform afspraak wordt het tarief van het trajectabonnement in 2017 gelijk aan het Regio-abonnement en kan de reiziger dus, zonder financiële consequenties, geadviseerd worden om over te gaan op een Regio-abonnement. c) Voorstellen Veolia Veolia wil in overleg over opbrengstenderving met MRDH als nieuwe manieren betalen geïntroduceerd worden op hun bussen. Hoewel het zeer de vraag is of deze er al in 2017 zullen zijn, moet er ook verwezen naar de samenwerking tussen de vervoerders en overheden op landelijk schaalniveau (NOVB) waar mogelijk hierover afspraken gemaakt gaan worden. Voorgesteld wordt om dit in de tariefbeschikking aan te geven. Veolia stelt voor om het kilometertarief met meer dan het LTI-percentage te laten stijgen. Veolia wil naar 15,7 cent per kilometer i.p.v. 15,5 cent per kilometer waar de verhoging van de LTI 2017 al in zit. Voorgesteld wordt hier niet mee in te stemmen. Veolia wil in overleg over opbrengstenderving door daling van de opbrengsten bij de OV-studentenkaart als gevolg van het feit dat MBO-studenten per 1 januari 2017 een OV-studentenkaart krijgen. Ook hier wordt landelijk in NOVB-/ROVB-verband gesproken. De vervoerders hebben zelf het contract met het Rijk gesloten zonder inbreng van de decentrale overheden. Deze overheden dienen nog met elkaar af te spreken hoe hier mee om te gaan. Voorgesteld wordt om dit in de tariefbeschikking aan te geven. 4
Veolia gaat op de Buurtbussen over op de OV-chipkaart met bijbehorende OVchipkaartproducten. Veolia stelt voor om daarom specifieke papieren Buurtbusproducten af te schaffen me uitzondering van de Ritkaart Buurtbus. Veolia stelt tevens voor om de prijs van deze Ritkaart Buurtbus te laten stijgen van 2,- naar 2,50 om daarmee te voorkomen dat een product kopen op de Buurtbus goedkoper zou zijn dan reizen met een opgeladen OV-chipkaart. Ter stimulering van het gebruik van de OV-chipkaart (met lagere tarieven) is in alle concessies wagenverkoop altijd duurder (gemaakt). Ook hebben recente berovingen er toe geleid dat vervoerders om de veiligheidssituatie in het OV te verbeteren het gebruik van contant geld in het OV terug willen dringen. Een hogere ritprijs bij wagenverkoop dan bij het gebruik van de OV-chipkaart, hoort daar bij. Hoewel Metrocov over het bovenstaande positief geadviseerd heeft en dus het voorstel om hier mee in te stemmen blijft staan, is MRDH door Veolia geïnformeerd dat er nog gesprekken volgen met de buurtbusvereniging en gemeente Pijnacker- Nootdorp om eventueel ook een flat fare tarief op de buurtbus in te voeren. Dit naar aanleiding van enige commotie. Al jarenlang wil de buurtbusvereniging en de gemeente Pijnacker-Nootdorp het OV-chipkaartsysteem op de buurtbussen, maar nu het er binnenkort is, realiseert men pas wat de normale OV-chipkaarttarieven betekenen. 1 November jl. is MRDH door Veolia geïnformeerd dat overleg met de gemeente Pijnacker-Nootdorp er toe heeft geleid dat er een akkoord is op de invoering van een flat fare tarief op de buurtbus van 1,65. Dit tarief is voor één jaar afgesproken. Voor volgend jaar wordt op basis van ritregistratie beken hoe er gereisd wordt en dan wordt bepaald wat het tarief zou moeten worden. Reizigers dienen wel gewoon uit te checken, om zoveel mogelijk de ritgegevens compleet te maken. Regionale en landelijke producten via OV-chipkaart worden geaccepteerd. Aangezien tarieven adviesplichtig zijn, zal aan Metrocov om advies gevraagd moeten worden. Bij een positief advies kan de voorzitter van Bestuurscommissie Va, hiertoe gemandateerd, een apart tariefbesluit aan Veolia ondertekenen, zodat ook dit tarief nog per 1 januari 2017 ingevoerd kan worden. d) Voorstellen Connexxion Connexxion wil in overleg over opbrengstenderving met MRDH als nieuwe manieren betalen geïntroduceerd worden op hun bussen. Hoewel het zeer de vraag is of deze er al in 2017 zullen zijn, moet er ook verwezen naar de samenwerking tussen de vervoerders en overheden op landelijk schaalniveau (NOVB) waar mogelijk hierover afspraken gemaakt gaan worden. Voorgesteld wordt om dit in de tariefbeschikking aan te geven. Connexxion stelt voor om het kilometertarief met meer dan het LTI-percentage te laten stijgen. Connexxion wil naar 13,9 cent per kilometer i.p.v. 13,7 cent per kilometer waar de verhoging van de LTI al in zit. Voorgesteld wordt hier niet mee in te stemmen. Connexxion wil in overleg over opbrengstenderving door daling van de opbrengsten bij de OV-studentenkaart als gevolg van het feit dat MBO-studenten per 1 januari 2017 een OV-studentenkaart krijgen. Ook hier wordt landelijk in NOVB-/ROVBverband gesproken. De vervoerders hebben zelf het contract met het Rijk gesloten zonder inbreng van de decentrale overheden. Deze overheden dienen nog met elkaar af te spreken hoe hier mee om te gaan. Voorgesteld wordt om dit in de tariefbeschikking aan te geven. 5
Connexxion stelt voor om het zogeheten flat fare tarief op de Parkshuttle te verhogen van 0,50 naar 0,60. Een rit gaat hierdoor 1,49 kosten in 2017 in plaats van 1,39 in 2016. Een voor Connexxion gerechtvaardigde stijging van iets meer dan 5% door het gegeven dat dit tarief al sinds 1 januari 2010 niet meer is geïndexeerd. Na een negatief advies hierover van het Metrocov wordt voorgesteld om dit advies op te volgen en niet in te stemmen met het voorgestelde tarief van 0,60. Na contact met Connexxion over het bovenstaande wordt, omdat het tarief van 0,50 al sinds 1 januari 2010 niet gewijzigd is, voorgesteld om wel in te stemmen met 0,55. In dit nieuwe voorgestelde tarief zijn alle indexeringen, die gedurende deze 7 jaar niet verwerkt zijn, wel opgenomen. Het rekentarief komt uit op 0,55974. Het voorstel is dus 1 cent minder dan het had mogen zijn. Connexxion heeft 19 oktober 2016 aangegeven dit tarief als nieuw voorstel in te willen dienen. Met onderstaande onderbouwing is het Metrocov ingelicht over hoe met het negatieve advies is omgegaan. Over dit nieuwe voorstel van 0,55 heeft Metrocov inmiddels positief geadviseerd. Jaar Indexpercentage Daadwerkelijke Tarief Tarief dat er had kunnen zijn 2010 0,50 2011 0,9% 0,50 0,5045 2012 4,9% 0,50 0,5292205 2013 3,83% 0,50 0,5494896 2014 1,28% 0,50 0,556523 2015 1,14% 0,50 0,5643143 2016 1,2% 0,50 0,5576228 Gevraagd Tarief 2017 0,38% 0,60 0,5597417 19-10-2016 nieuw tariefvoorstel 0,55 2.6 Verdere procedure en communicatie Na het vaststellen van de tarieven voor 2017 worden de vervoerders hiervan op de hoogte gesteld door middel van tariefbeschikkingen. In deze beschikkingen worden tevens enkele tarieven van onderschikt belang formeel vastgesteld. Naast de formele publicatie van het besluit van de Bestuurscommissie brengt de MRDH twee persberichten uit met de belangrijkste tariefwijzigingen. De tariefinformatie aan de reizigers is een taak van de vervoerders. Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7 Advies Metrocov; Adviesaanvraag aan consumentenorganisaties inzake tarieven op te nemen in het Landelijk Tarievenkader 2017; Tarieven-overzicht 2017 (landelijk, regionaal en per vervoerder), wordt tevens bijlage bij de tariefbeschikking van de vervoerders; Tarief- en reisproductvoorstellen RET; Tarief- en reisproductvoorstellen HTM; Tarief- en reisproductvoorstellen Veolia; Tarief- en reisproductvoorstellen Connexxion; 6