Beleidsnotitie Voorschoolse Educatie 2013 Gemeente Veendam
Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Huidige situatie en ontwikkelingen. 3. Harmonisatie; het waarborgen van voorschoolse educatie 4. Doelgroepen 5. Voorstel 6. Financiën 7. Kansrijk opgroeien in de Gemeente Veendam 8. Toekomstvisie voorschoolse educatie
1. Inleiding Bij de start van de lopende raadsperiode was al duidelijk dat de gemeente Veendam een forse taakstelling heeft om de begroting in balans te brengen. Het college is in 2010 gestart met het Meerjarig Ombuigingstraject (MOT) om de ombuigingen in kaart te brengen. In het eerste overzicht was onder meer een taakstelling opgenomen ter grootte van 187.000,00 op het beleidsterrein peuterspeelzalen. In de daaropvolgende jaren is aan de hoogte van het bedrag vastgehouden, maar is een versoepeling aangebracht in de duur waarbinnen de ombuiging moet worden gerealiseerd. In de raadsvergadering van 4 juni 2012 is een raadsbrede motie aangenomen waarin de raad het college vraagt om voor 1 oktober 2012 met een beleidsnotitie te komen waarin o.a. wordt uiteengezet: - hoe de voorschoolse educatie in Veendam is gewaarborgd; - het maximale bereik van kinderen die tot de gewichten- en risicogroep behoren en kinderen van ouders met een laag inkomen; - hoe de positie/samenwerking van het peuterspeelzaalwerk en de commerciële kinderopvang kan worden verbeterd; Deze notitie bevat een uiteenzetting van de huidige situatie, bespreekt de harmonisatie van de kinderopvang en het doelgroepenbeleid en geeft een uitwerking van de wijze waarop het peuterspeelzaalwerk in de gemeente Veendam in de visie van het college gestalte zal krijgen. Tevens wordt een financiële paragraaf toegevoegd. Tot slot wordt een toekomstvisie gepresenteerd. 2. Huidige situatie en ontwikkelingen In de gemeente Veendam is de situatie op dit moment dat er een afspraak is met Compaen om in tenminste vier zalen peuterwerk aan te bieden. Daarvoor wordt een bedrag van 187.000,00 per jaar beschikbaar gesteld. Compaen realiseert hiervoor peuterspeelzaalwerk bij de Westerschool in Wildervank ( t Gruthuus), bij De Braskorf en de Noorderbreedte in Veendam (respectievelijk speelzaal Buitenwoel en t Hummelstee) en bij de Ommewending in Ommelanderwijk. Daarnaast verzorgt Compaen in 2012 (de personele inzet van) peuterspeelzaalwerk bij De Sleutel in Wildervank, dit ter compensatie van de sluiting van de peuterspeelzaal in Eexterveenschekanaal (gemeente Aa en Hunze) per 1 januari 2012 waar kinderen uit de gemeente Veendam gebruik van maakten. Hiervoor is in 2012 afgerond 15.000,00 beschikbaar gesteld. Per 1 augustus 2011 heeft Compaen de peuterspeelzaal in wijkcentrum Dukdalf gesloten. De peuters zijn naar de overige zalen gegaan. Compaen ontvangt voor de opvang van doelgroeppeuters een bedrag van 180.000,00 per jaar. De gewichtenpeuters ontvangen een VVE-aanbod (VVE staat voor voor- en vroegschoolse educatie). De middelen hiervoor worden beschikbaar gesteld door het Ministerie van Onderwijs. Naast het peuterspeelzaalwerk is in Veendam in ruime mate kinderopvang aanwezig. Dit wordt verzorgd door een aantal partijen waarvan Kinderdagverblijf Bamba, Hoi Pippeloi en Meander de grootste partijen zijn. Hiervoor stelt de gemeente Veendam geen middelen beschikbaar. De aandacht voor de ontwikkelingen op het gebied van peuterspeelzaalwerk hebben geleid tot nieuwe initiatieven op dit beleidsterrein. Een aantal bestaande kinderopvangbedrijven heeft met ingang van september 2012 aanbod gerealiseerd van peuterspeelzaalwerk waarbij ook VVE-programma s worden aangeboden, gedurende twee dagdelen per week. Daarnaast
ligt er een aanvraag voor nieuw kinderopvangbedrijf in Ommelanderwijk. Het is gestart met een tussenschoolse opvang (TSO) en na goedkeuring, op basis van de rapportage door de GGD, wordt de BSO en peuterwerk toegevoegd. In de begroting voor 2012 is een bezuiniging op peuterspeelzaalwerk ingeboekt van 45.000,00. Een verdere bezuiniging per 2013 is opgenomen in de MOT. Naar aanleiding van de in de MOT opgenomen bezuiniging heeft Compaen in het voorjaar van 2012 aangegeven de peuterspeelzaal in Buitenwoel per 1 augustus 2012 te sluiten. De daaropvolgende discussie heeft geleid tot een voorstel van het college om de toegang voor kinderen, niet zijnde gewichtenpeuters, van ouders met een laag inkomen (tot 110% van het minimum) tot de peuterspeelzaal te garanderen. Daartoe is bij de verdeling van het saldo van 2011 (op 4 juni 2012) een bedrag van 20.000,00 per jaar ter beschikking gesteld voor de jaren 2012, 2013 en 2014.
3. Harmonisatie; het waarborgen voorschoolse educatie De Rijksoverheid zet in op harmonisatie van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Zij wil dat alle voorschoolse voorzieningen dezelfde uitgangspunten voor veiligheid, gezondheid en kwaliteit hanteren. Het college onderschrijft deze opvatting. Het streven naar harmonisatie is opgenomen in de Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (Wet OKE). Deze wet regelt harmonisatie van de kwaliteitseisen (waardoor er betere mogelijkheden zijn voor samenwerking en integratie) maar niet de harmonisatie van voorzieningen (de peuterspeelzalen en de kinderopvangbedrijven). Deze harmonisatie moet vooral door de partijen zelf worden gerealiseerd. De gemeente speelt hierin een verbindende rol. Zoals hiervoor onder 2. Huidige situatie en ontwikkelingen is aangegeven werken de peuterspeelzalen van Compaen reeds met VVE-programma s en bieden de kinderopvangbedrijven per september 2012 deze mogelijkheid ook. De voorschoolse educatie voor ouders die van VVE-programma s gebruik willen maken, is daarmee gewaarborgd. Kwaliteitskader Onderdeel van de wet OKE is een landelijk kwaliteitskader voor VVE gekwalificeerd peuterwerk. De kwaliteitseisen voor het uitvoeren van VVE op de peuterspeelzaal of in het kinderdagverblijf zijn: voorschoolse educatie wordt gegeven op een peuterspeelzaal of een kinderdagverblijf; ten minste vier dagdelen van ten minste 2,5 uur of ten minste 10 uur per week; de maximale groepsgrootte is 16 en een bezetting van ten minste één beroepskracht per acht kinderen is verplicht; het personeel dat voorschoolse educatie geeft heeft minimaal een PW-3 opleiding; het personeel heeft specifieke scholing over voorschoolse educatie gehad; er worden integrale programma s voor voorschoolse educatie gebruikt. Aanbesteding VVE middelen 2012-2013 Op basis van de bovengenoemde criteria is in juli 2012 een aanbesteding gestart voor de inzet van de VVE middelen ten behoeve van doelgroepkinderen. Alle (mogelijke) aanbieders van het peuterwerk in Veendam (kinderopvang en aanbieders peuterspeelzaalwerk) zijn gevraagd een offerte uit te brengen. Compaen bleek de enige inschrijver. Alle overige partijen hebben afgezien van inschrijving. Omdat ook Compaen niet volledig aan de offerte eisen voldeed, is de aanbesteding technisch en juridisch afgesloten. Hiermee hebben wij de ruimte om met een partij naar keuze te onderhandelen over de inzet van de VVE gelden in 2013. Omdat Compaen geheel is gecertificeerd voor VVE en de uitvoering in het verleden altijd naar tevredenheid heeft plaatsgevonden, zijn de onderhandelingen met Compaen in september gestart. Op basis van de tekst van de door uw raad aangenomen motie - het maximale bereik van kinderen die tot de gewichten- en risicogroep behoren en kinderen van ouders met een laag inkomen zijn wij in overleg met Compaen tot het hierna in hoofdstuk 4 beschreven resultaat gekomen. Dat betekent dat het reguliere peuterspeelzaalwerk voor kinderen die niet tot de hierna beschreven doelgroep behoren, met ingang van 1 januari 2013 niet meer wordt gesubsidieerd.
4. Doelgroepen Voorgesteld wordt de VVE middelen aan te wenden voor doelgroepkinderen. Doelgroepkinderen zijn in de onderstaande categorieën ingedeeld: Gewichtenpeuters: het (lage) opleidingsniveau van ouders is bepalend, waarbij het gaat om een wettelijke definitie / doelgroep. Bij de inzet van VVE middelen moet in elk geval deze categorie worden bediend. Risicokinderen: het gaat hierbij om kinderen waarbij een gezonde ontwikkeling van het kind in gevaar komt (zoals verslaafde ouders, multi probleemgezin of ouders met een verstandelijke handicap), kinderen uit gezinnen waar verstoring is tussen draaglast en draagkracht en kinderen die bij screening door de zorgstructuur (van consultatiebureau tot en met de basisschool) op gebied van taal en spraak worden opgemerkt. Risicokinderen mogen ook met VVE middelen worden bediend, mits de gewichtenpeuters volledig worden gefinancierd. Zoals we in hoofdstuk 2 reeds hebben gemeld, hebben we nog een categorie peuters van ouders met een laag inkomen, tot 110% van het minimumloon. Deze categorie rekenen we weliswaar tot de doelgroep, maar worden gefinancierd met gemeentelijke middelen i.p.v. VVE middelen. De aantallen die in Veendam op deze doelgroepen van toepassing zijn: Doelgroep Aantal kinderen Gewichtenpeuters 48 Risicokinderen 30 Inkomens gerelateerd (110%) 34 5. Voorstel Gewichtenpeuters en risicokinderen De rijksoverheid stelt een subsidiebedrag beschikbaar voor de uitvoering van VVE (vroeg- en voorschoolse educatie). Dit bedrag moet worden aangewend voor de doelgroep. Doel is om kinderen gedurende 4 dagdelen per week een programma te bieden dat wordt uitgevoerd door VVE-geschoolde beroepskrachten waarbij een goede aansluiting op het basisonderwijs wordt voorbereid. Voor het bedienen van het totaal aantal kinderen voor deze doelgroep (78) wordt voorgesteld: Locatie Hummelstee 2 groepen van 4 dagdelen voor 2 x 16 kinderen totaal 32 Locatie Gruthuus 2 groepen van 4 dagdelen voor 2 x 14 kinderen totaal 28 Het maximaal aantal kinderen per groep bedraagt 16 maar wordt mede bepaald door eisen op het gebied van m2 door de GGD. Met de inrichting van deze locaties zijn voor de betreffende doelgroep 60 plaatsen beschikbaar, een dekkingsgraad van 78%. Indien mogelijk kan, bij voldoende aanmelding nog een extra groep van 14 worden gecreëerd.
Theoretisch gaat het rijk op termijn uit van een bereik van 100%, maar in de praktijk is 75% reëel. Ouders met inkomen 110% van minimum Voor deze doelgroep is een compensatieregeling van toepassing. Hiervoor is al een voorstel aan de raad gedaan om deze doelgroep te compenseren, hiervoor wordt een bedrag van 20.000 per jaar gereserveerd voor de jaren 2012, 2013 en 2014. Voor deze doelgroep is het aantal dagdelen van 2 per week van toepassing, in tegenstelling tot de doelgroep zoals hiervoor beschreven. Consequenties Organisatorisch/inhoudelijk De dienstverlening van gewichtenpeuters en risicokinderen, wordt in het voorstel vormgegeven door Compaen. De huidige kennis en expertise is per direct beschikbaar. De contacten met organisaties die verantwoordelijk zijn voor de doorleiding van de betreffende doelgroepen worden verstevigd waarbij tevens de rol van de gemeente zelf wordt geïntensiveerd. Doel is immers om zoveel mogelijk kinderen (in ieder geval 78%) van deze doelgroep te bedienen. De dienstverlening voor peuters van ouders met een laag inkomen (110%), kan door alle mogelijke partijen op gebied van kinderopvang worden gerealiseerd. Het betreft de mogelijkheid om 2 dagdelen gedurende 5 uur per week gebruik te maken van enige vorm van peuterspeelzaalwerk. 6. Financiën De kosten voor de dienstverlening van gewichtenpeuters en risicokinderen bedragen op jaarbasis: Organisatie per groep 66.000 264.000 (all-in, incl. coördinatie, ouderbijdrage, Aantal groepen 4 Huisvestingskosten 2 locaties 28.000 + ---------- Totaal 292.000 Dekking: Beschikbare VVE middelen 2013 200.000 - ----------- Nog te financieren met reguliere subsidie 92.000 Zoals hiervoor reeds is opgemerkt, is voor de financiering van peuters van ouders met een laag inkomen (110%) al eerder een bedrag beschikbaar gesteld van 20.000 per jaar voor de jaren 2012, 2013 en 2014.
Conclusie Bij een gemeentelijke subsidie van 92.000 per jaar, wordt ten opzichte van de oorspronkelijke subsidie van 187.000 per jaar een besparing gerealiseerd van 95.000. Een deel hiervan ( 45.000) is in 2012 reeds gerealiseerd en ingeboekt. Met dit voorstel wordt een extra structurele bezuiniging gerealiseerd van 50.000. Een verdergaande bezuiniging op het peuterspeelzaalwerk in de toekomst, is in onze ogen alleen te realiseren bij een verdergaande harmonisatie tussen kinderdagopvang en peuterspeelzaalwerk. In de navolgende hoofdstukken 7 en 8 geven wij aan hoe wij verder vorm willen geven aan kansrijk opgroeien en voorschoolse educatie.
7. Kansrijk opgroeien in de Gemeente Veendam. Het college geeft in haar collegeprogramma aan dat Kansrijk opgroeien één van de uitgangspunten voor de toekomst is. Een belangrijke rol hierbij speelt het Centrum voor Jeugd en Gezin en de GGD. Centrum voor Jeugd en Gezin Het Centrum voor Jeugd en Gezin is bedoeld voor alle kinderen in Veendam van 0 23 jaar. Door middel van dit centrum willen wij voorkomen dat er belemmeringen zijn in de groei en ontwikkeling van het kind. En mochten zich wel problemen in de ontwikkeling voordoen dan weet het Centrum voor Jeugd en Gezin de juiste weg naar de hulpverleners, of kan de gevraagde hulp door middel van Licht Pedagogische Hulp aanbieden. De zorg om de ontwikkeling is er vanaf de geboorte. In het kader van de voorschoolse educatie heeft het Centrum voor Jeugd en Gezin een belangrijke rol. Ouders van de peuters en de leidsters van de peuterspeelzalen en van de kinderopvang kunnen met hun vragen betreffende de opvoeding bij het centrum terecht. Bij elk contact met een kind wordt nagegaan of er sprake is van één of meer risicofactoren. Ook signalen van ketenpartners m.b.t. risicofactoren bij peuters worden hierin meegenomen. De risicoregistratie valt onder de reguliere werkzaamheden van de JGZ ( = GGD). De signalering van problemen gebeurt door het consultatiebureau, waar ieder kind in principe terecht komt. De GGD heeft hiermee een signaleringsfunctie, maar is ook toezichthouder van de regels van de kinderopvang. Ouders worden tijdens de reguliere consulten op het consultatiebureau gewezen op de meerwaarde van de peuterspeelzaal. Soms moet een extra inspanning geleverd worden om kinderen naar de peuterspeelzaal of een andere voorziening, zoals een medisch kinderdagverblijf te leiden. Op dit moment zijn we met de GGD in gesprek over een aanvullend aanbod om hier verder vorm en inhoud aan te geven. Doorlopende ontwikkellijn. Een doorgaande ontwikkellijn moet voorkomen dat datgene wat geleerd moet worden, vooral op taal- en rekengebied versnipperd wordt aangeboden en dat school, opvang en ouders ieder hun eigen methoden op nahouden bij de opvoeding van kinderen en hun ontwikkeling. Een doorlopende zorglijn gaat in op de interne zorgstructuur primair onderwijs en de aansluiting op het Centrum voor Jeugd en Gezin. In de praktijk ziet deze doorlopende ontwikkellijn er op verschillende manieren uit: één op elkaar afgestemde VVE methode voor doelgroepkinderen van 3 tot 6 jaar; soepele en eenduidige overdracht bij overgangsmomenten zoals tussen voorschoolse educatie en basisonderwijs en tussen basisonderwijs en voortgezet onderwijs; afstemmen van methoden en niveau basisschool bij die van het voortgezet onderwijs; toepassing en uitbreiding van het geleerde onder schooltijd in naschoolse activiteiten; het aanbieden van culturele en sportactiviteiten door instellingen onder schooltijd; het hanteren van dezelfde pedagogische richtlijnen door alle instellingen die tijdens of na de school werken met kinderen; uitwisseling van deze richtlijnen naar de ouders/verzorgenden toe; uitwisseling van informatie op basis van eenzelfde leerlingvolgsysteem en verwijsindex.
8.Toekomstvisie voorschoolse educatie In deze notitie zoeken we naar de meest ideale oplossing voor de opvang en ontwikkeling van het jongste kind. Fase 1: Harmonisatie Om de toekomstvisie met op termijn integrale kindcentra te realiseren zullen we stap voor stap te werk moeten gaan. De eerste stap die genomen moet worden is de harmonisering van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk. Dit willen we bereiken door in overleg te treden met bovengenoemde organisaties. Hierdoor willen we bereiken dat er voor alle jonge kinderen de mogelijkheid is van peuterwerk. Het gaat hierbij om een goede verspreiding van de voorzieningen. Is de harmonisering een feit, dan hebben we een goede basis voor de beschreven fase 2 namelijk een dekkend geheel van brede scholen voor heel Veendam. Uiteindelijk moet dit gaan leiden naar Integrale Kind Centra [IKC] voor alle kinderen van 0-12 jaar in onze gemeente. Een prachtig doel om naar te streven. Fase 2: Brede scholen Waar bij een IKC vanuit één organisatie wordt gewerkt, werken in een brede school de partijen nauw met elkaar samen, maar wel vanuit hun eigen achtergrond en doelstellingen. In hoeverre die samenwerking gestalte krijgt heeft veel te maken met de deelnemende partners en de wil en het vermogen om samen te werken. In Veendam wordt door de Noorderbreedte al gewerkt volgens de principes van de Brede School. Kinderopvang, de peuterspeelzaal en de basisschool zitten bij elkaar in. Bij enkele scholen in Veendam worden al initiatieven ondernomen om tot een brede school te komen, o.a. bij Braskörf en De Sleutel. De rol van de gemeente hierin is organiserend en faciliterend. De komende tijd zal verder uitgewerkt worden hoe een en ander gestalte gaat krijgen. Integraal Kindcentrum ( IKC) Een Integraal Kindcentrum wordt gezien als de meest ideale vorm om de doorgaande ontwikkellijn te waarborgen. Het gaat hier om één organisatie met één aansturing, waarin de schotten tussen school, peuterspeelzaal en kinderopvang zijn weggevallen en er wordt gewerkt met één pedagogische visie met als doel om de doorgaande ontwikkellijn te bewerkstellingen. Hierin is het mogelijk om op termijn: 100 % VVE aanbod realiseren. peuterwerk (als voorziening, niet als organisatie) te behouden één helder aanbod in de gemeente/wijk. geen segregatie in de voorschoolse voorzieningen.