TOELICHTING ALGEMEEN. voor de leerkracht

TOELICHTING ALGEMEEN voor de leerkracht

TOELICHTING ALGEMEEN INLEIDING Rekenkikker biedt domeinspecifieke oefenstof op minimumniveau die de zeer zwakke rekenaars kan helpen bij het zelfstandig en zelfsturend verwerken van leerstof rond essentiële leerstappen. Er zijn 12 verschillende Rekenkikkerwerkboeken. De onderwerpen zijn gekozen op basis van verzoeken van scholen, zodat elk werkboek goed aansluit bij de behoefte van zeer zwakke rekenaars en de wens van leerkrachten. In zes gestructureerde leerstappen wordt in elke Rekenkikker oefenstof aangeboden. Rekenkikker is methode-onafhankelijk en is niet gekoppeld aan een specifieke jaargroep. Dat maakt de werkboeken geschikt voor gebruik naast de reken-wiskundemethode en daarnaast ook geschikt voor leerlingen uit verschillende jaargroepen. In deze toelichting vindt u uitgebreide informatie over de doelgroep, de toegevoegde waarde en de opbouw van de Rekenkikkerwerkboeken. Ook wordt elk werkboek kort beschreven aan de hand van de oefendoelen en komen organisatorische punten aan bod. VOOR WIE IS REKENKIKKER BEDOELD? Rekenkikker maakt deel uit van de Zwijsen Fundamentenreeks die bestaat uit Rekentijger, Rekenpanda, Rekenvlinder en Rekenkikker. In het overzicht hieronder ziet u de inhoud van de boekjes en het CITO-niveau waarop ze aansluiten: Titel Inhoud CITO Rekentijger verrijkingsstof op niveau 1S+ I Rekenpanda verrijkingsstof op niveau 1S II Rekenvlinder oefenstof op niveau 1F III Rekenkikker minimumstof op niveau 1F IV Rekenkikker is bedoeld voor leerlingen die op specifieke onderdelen van het CITOleerlingvolgsysteem op niveau IV presteren, voor leerlingen die veel langzamer leren dan het tempo waarin de klassikale methode de leerstof aanbiedt én voor leerlingen die leerstijlen hebben die afwijken van de aanpak in de methode. 2

Hieronder volgen enkele kenmerken van Rekenkikkerleerlingen: Een echte Rekenkikker... vindt het fijn om van tevoren te weten wat hij precies gaat oefenen. oefent graag in kleine stapjes. vindt het prettig om bepaalde onderwerpen wat langer en vaker te oefenen. controleert eerst zijn eigen oplossingen en kijkt dan pas in het antwoordenboek. Onderstaand overzicht geeft een globale indicatie van de periode / de jaargroepen waarin u een bepaald werkboek kunt aanbieden. Voor kinderen in groep 3-4-5 Voor kinderen in groep 6-7-8 Lengte, inhoud en gewicht Klokkijken Geldrekenen Betekenis geven aan procenten Betekenis geven aan breuken Betekenis geven aan decimale getallen Rekenen met procenten Rekenen met breuken Rekenen met decimale getallen Rekenen met verhoudingen Toepassingen met procenten Metriek stelsel In de vormgeving en keuze van de foto s en illustraties is er rekening mee gehouden dat opdrachten zowel jongere als oudere leerlingen zullen aanspreken, zodat u eventueel van bovenstaand overzicht kunt afwijken. 3

De eerste drie pagina s van elke Rekenkikker zijn vrij te downloaden, zodat u een goede inschatting kunt maken of en welke Rekenkikker geschikt is voor uw leerling. Dit zijn de pagina s: In dit boek oefen je... Dit is pagina 1 van Rekenkikker. Daarop vindt u de oefendoelen van elke leerstap met daarbij een van de opgaven uit die leerstap als illustratie. Deze pagina geeft daarmee een helder beeld van het niveau van elke leerstap. Opfrissertje Dit zijn pagina 2 en 3 van Rekenkikker. Hierop staan een zestal opdrachten die per leerstap de voorkennis van de leerling toetsen. Zo kunt u bekijken of de leerling de basis voor de betreffende leerstap beheerst. Weet u niet zeker of u voor Rekenkikker of Rekenvlinder moet kiezen? Hieronder staan een aantal kenmerken van zowel Rekenvlinder als Rekenkikker naast elkaar. Rekenvlinder Rekenkikker 6 leerstappen op basisniveau 6 leerstappen op minimumniveau Deze leerstappen zijn gebaseerd op de eerste vier leerstappen van het bijbehorende Rekenvlinderboekje. Rekenkikker doet dus in 6 leerstappen wat Rekenvlinder in 4 leerstappen aanbiedt, waardoor er ruimte is voor extra ondersteunende opdrachten. 10 opdrachten per leerstap Waarvan 6 opdrachten op minimumniveau en 4 op basisniveau. 7 opdrachten per leerstap Waarvan 6 opdrachten op minimumniveau en 1 op basisniveau. Dit zorgt voor meer rust en overzicht op de pagina. 2 pagina s reflectie-opdrachten 4 pagina s herhalings- en reflectieopdrachten WAT IS DE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN REKENKIKKER? Zoals het geval is op de meeste basisscholen werkt u waarschijnlijk met een reken-wiskundemethode waarin per dag wordt aangegeven welke activiteiten uw groep leerlingen kan uitvoeren om de kerndoelen te bereiken. In de klassikale reken-wiskundemethodes zijn de activiteiten in principe afgestemd op gemiddelde leerlingen én op leerlingen die daar iets boven of iets onder presteren. In elke groep zitten echter leerlingen die aanmerkelijk langzamer leren dan het tempo waarin de klassikale methode de leerstof aanbiedt, leerlingen die moeite hebben met specifieke onderwerpen en leerlingen die leerstijlen of behoeftes hebben die afwijken van de aanpak in de methode. Voor u als leerkracht kan het soms lastig zijn om organisatorisch (Waar haal ik de tijd vandaan?) en/of vakdidactisch (Welke hulp moet ik bieden?) op alle verschillen tussen leerlingen in te springen. 4

Een gevolg is dat de zeer zwakke rekenaars met de groepslessen mee blijven doen en zo alles aangeboden krijgen wat de methode biedt. De vraag is echter: verwerken deze leerlingen de aangeboden leerstof wel? Voor deze leerlingen is Rekenkikker ontwikkeld. De gestructureerde aanpak en de opdeling in verschillende leerstappen maken de leerstof voor deze leerlingen weer helder en overzichtelijk. In Rekenkikker ligt de nadruk op het zelfsturend verwerken en oefenen van domeinspecifieke leerstof zoals die in de gangbare reken-wiskundemethodes voorkomt. Dit is zichtbaar in: werkvormen die waarborgen dat de leerling veel en efficiënt oefent; ondersteuning door herkenbare foto s, illustraties en modellen; de afwezigheid van ingewikkelde contextsituaties; opdrachten die de voorkennis activeren; duidelijk gemarkeerde leerstappen; duidelijk gemarkeerde doelomschrijvingen; duidelijk gemarkeerde toetsen; herhalingsopdrachten; opdrachten die de leerlingen laten reflecteren op eigen kennis, vaardigheden en vorderingen. UIT WELKE MATERIALEN BESTAAT REKENKIKKER? Rekenkikker bestaat uit 12 werkboeken. Bij elk werkboek hoort een antwoordenboek. Elk werkboek heeft een bijbehorend antwoordenboek. REKENEN MET BREUKEN REKENEN MET BREUKEN En dan nu: de antwoorden! Ben jij er ook één?! naam De 12 werkboeken bestrijken de domeinen Getallen en bewerkingen, Verbanden en Meten. 5

Een overzicht van de werkboeken per domein: Getallen en bewerkingen Verbanden Meten Betekenis geven aan procenten Betekenis geven aan breuken Betekenis geven aan decimale getallen Rekenen met procenten Rekenen met breuken Rekenen met decimale getallen Rekenen met verhoudingen Toepassingen met procenten Lengte, inhoud en gewicht Metriek stelsel Klokkijken Geldrekenen Er zijn een aantal Rekenkikkerwerkboekjes die sterk met elkaar samenhangen, maar verschillen in moeilijkheidsgraad. Zo is in het domein getallen en bewerkingen het werkboek Betekenis geven aan breuken eenvoudiger dan het werkboek Rekenen met breuken. Dit geldt ook zo voor de werkboeken over procenten en decimale getallen. Voor zeer zwakke leerlingen is het verstandig om eerst Betekenis geven aan... te maken en daarna pas Rekenen met... In het domein Meten volgt Metriek stelsel op Lengte, inhoud en gewicht. Leerlingen in de bovenbouw voor wie het boekje Metriek stelsel te moeilijk is, kunt u daarom eerst Lengte, inhoud en gewicht geven, ook al is dat gericht op de onderbouw. In onderstaand overzicht vindt u de doelen per boekje: Titel Betekenis geven aan decimale getallen Rekenen met decimale getallen In dit boek oefen je: het lezen en schrijven van geldbedragen het lezen en schrijven van getallen met 2 cijfers achter de komma het lezen en schrijven van getallen met 3 cijfers achter de komma het plaatsen van decimale getallen op de getallenlijn het vergelijken en ordenen van eenvoudige decimale getallen het vergelijken en ordenen van decimale getallen het rekenen met geldbedragen (tot 100 euro) het rekenen met gewichten en inhouden het rekenen met afstanden het rekenen met decimale getallen het rekenen met decimale getallen en verhoudingen het rekenen met breuken en decimale getallen 6

Titel Betekenis geven aan breuken Rekenen met breuken Rekenen met verhoudingen Betekenis geven aan procenten Rekenen met procenten Toepassingen met procenten In dit boek oefen je: het herkennen, schrijven en uitspreken van breuken het herkennen van tellers en noemers het vergelijken van breuken het plaatsen en ordenen van breuken met breuken als delen van hoeveelheden met breuken als delen van geldbedragen het optellen van gelijknamige breuken het aftrekken van gelijknamige breuken het optellen van ongelijknamige breuken het aftrekken van ongelijknamige breuken het vermenigvuldigen van breuken het vermenigvuldigen van breuken met gehele getallen het rekenen met verhoudingen tussen gewichten en inhouden het rekenen met verhoudingen tussen hoeveelheden het rekenen met verhoudingen tussen afstand en tijd het rekenen met schaallijnen het vergelijken van verhoudingen het rekenen met verhoudingen in allerlei situaties het geheel: 100 % procenten bij verdelingen in 4 stukken procenten bij verdelingen in 10 stukken verhoudingen in procenten het vergelijken van procenten, breuken en verhoudingen kortingen in procenten het rekenen met mooie procenten het uitrekenen van de korting in euro's het uitrekenen van de nieuwe prijs het uitrekenen van de korting in procenten het rekenen met procenten, breuken en decimale getallen het rekenen met andere procenten het rekenen met procenten in staafgrafieken het rekenen met procenten in cirkeldiagrammen het uitrekenen van rente het rekenen met percentages die groter zijn dan 100 % het uitrekenen van de nieuwe prijs met de rekenmachine het rekenen met procenten met de rekenmachine 7

Lengte, inhoud en gewicht Titel Metriek stelsel Klokkijken Geldrekenen het schrijven en vergelijken van de lengtematen mm, cm, dm en m het schrijven en vergelijken van hoogtes in m en km het schrijven en vergelijken van de gewichtsmaten kg en g het schrijven en vergelijken van inhoudsmaten het ordenen van maten voor gewicht, inhoud, lengte en afstand het schatten en afronden van gewicht, inhoud, lengte en afstand In dit boek oefen je: het ordenen en omrekenen van gewichtsmaten het ordenen en omrekenen van inhoudsmaten het ordenen en omrekenen van lengtematen het berekenen van de omtrek het berekenen van de oppervlakte het berekenen van de inhoud het klokkijken met de kleine wijzer het aflezen van hele uren en halve uren het klokkijken met de grote wijzer rond het hele uur het klokkijken met de grote wijzer rond het halve uur het aflezen van alle tijden in stappen van 5 minuten het aflezen van alle tijden de waarde van de cijfers in geldbedragen tot 100 euro het gepast betalen van geldbedragen tot 100 euro het optellen van geldbedragen tot 100 euro zonder inwisselen het optellen van geldbedragen tot 100 euro met inwisselen het teruggeven van alleen centen of euro s bij geldbedragen tot 100 euro het teruggeven van centen en euro s bij geldbedragen tot 100 euro 8

HOE IS EEN REKENKIKKERWERKBOEK OPGEBOUWD? Elk werkboek van Rekenkikker kent een vaste vormgeving en indeling: IN DIT BOEK OEFEN JE... p. 1 Een doelenoverzicht OPFRISSERTJE p. 2 en 3 Opdrachten om de voorkennis te toetsen JE OEFENT... p. 4 t/m 27 Zes leerstappen met elk 7 opdrachten WAT WEET JE NU? p. 7, 11, 15, 19, 23 en 27 Een toets per leerstap WEET JE NOG? p. 28 en 29 Herhaling van alle leerstappen DIT KAN IK NU! p. 30 en 31 Reflectie op alle leerstappen IN DIT BOEK OEFEN JE... Elk werkboek start met een doelenoverzicht voor de leerling. Er wordt duidelijk beschreven wat er in elke leerstap zal worden geoefend. Om dit verder te illustreren staat bij elk doel een kleine afbeelding van een opdracht uit die leerstap. OPFRISSERTJE Om de voorkennis van de leerling te activeren en te toetsen staan er op pagina 2 en 3 een zestal opdrachten, elk gekoppeld aan een van de leerstappen. De leerling maakt deze opdrachten voorafgaand aan elke leerstap. Als blijkt dat de leerling voldoende voorkennis heeft, kan er worden gestart met leerstap 1. 9

JE OEFENT... Dit zijn de zes afzonderlijke leerstappen op pagina 4 t/m 27. Elke leerstap van vier pagina s begint met een heldere doelomschrijving en bevat in totaal 7 opdrachten. De eerste 6 opdrachten zijn op minimumniveau. Doel van de leerstap. Elke leerstap wordt afgesloten met een kleine toets (Zie: Wat weet je nu?). Zowel de leerstappen als de opdrachten binnen de leerstappen kennen een opbouw in moeilijkheidsgraad. Om die reden is het belangrijk dat de leerling de leerstappen en opdrachten in de aangeboden volgorde doorloopt. De leerling wordt dan veilig door de oefenstof geloodst en krijgt daadwerkelijk de gelegenheid om tot niveauverhoging te komen. Opdrachten 1 t/m 6 in de leerstappen bieden steeds de oefenstof op het minimumniveau aan. Opdracht 7 daagt de leerling wat meer uit tot het verwerken van de oefenstof op basisniveau. WAT WEET JE NU? Het is van belang dat de leerling de leerstap afsluit met deze toets, voordat hij aan de volgende leerstap begint. De toets bestaat uit 6 opdrachten die betrekking hebben op de opdrachten 1 t/m 6 van de betreffende leerstap. De toets geeft de leerling daarmee zicht op de mate waarin hij de minimumstof binnen de leerstap heeft verwerkt. Als de leerling de toets voldoende maakt (minimaal 5 opdrachten goed), kan hij door naar de volgende leerstap. 10

WEET JE NOG? Op pagina 28 en 29 krijgt de leerling herhalingsopdrachten aangeboden. Alle voorgaande leerstappen worden in zes opdrachten herhaald. Zo kan de leerling nog een keer extra oefenen. DIT KAN IK NU! Op pagina 30 en 31 worden de 6 leerstappen die in het werkboek aan de orde zijn gekomen, nog eens herhaald. De leerling maakt deze pagina s zodra alle leerstappen en de herhalingsopgaven zijn doorlopen. De opdrachten dagen de leerling uit om te reflecteren op de wijze waarop en de mate waarin hij de 6 leerstappen heeft verwerkt. Is de leerling een echte Rekenkikker? Bij het zoeken naar de antwoorden kan de leerling terugbladeren naar de betreffende leerstap. Door het inkleuren van het gezichtje van een blije of verdrietige kikker kan de leerling bij elke opdracht aangeven of deze makkelijk of moeilijk is. U kunt deze pagina s beschouwen als een extra middel om vast te stellen wat de leerling (nog) moeilijk vindt en wat hij heeft geleerd. 11

HOELANG EN WANNEER WERKEN DE LEERLINGEN IN REKENKIKKER? De verdeling van de leerstof en de omvang van de opdrachten waarborgen dat de leerlingen niet te lang oefenen, maar wel regelmatig. De tijdsbesteding is maximaal anderhalf uur per leerstap (4 pagina s). De leerlingen kunnen de activiteiten zonder probleem over meerdere werkmomenten verdelen. Ter indicatie: als een leerling elke week één leerstap oefent, verwerkt hij in een periode van 6 à 7 weken één Rekenkikker werkboek. Dit vraagt van deze leerling een tijdsbesteding van gemiddeld een kwartier per dag. In Rekenkikker werken de leerlingen op vrije momenten tijdens de rekenles of op andere werkmomenten. De leerlingen kijken de gemaakte opdrachten zelf na met behulp van het antwoordenboek. Daar waar de opdrachten om een toelichting van de leerlingen vragen, staat in het antwoordenboek een zo helder mogelijke uitleg. Opdrachten die geen eenduidige oplossing kennen, zijn voor de leerlingen te herkennen aan het stempel geef je eigen antwoord. U kunt deze antwoorden samen met de leerling bekijken. EVALUATIE EN REGISTRATIE Hoewel de leerlingen de Rekenkikkers in principe zelfstandig kunnen verwerken, raden we u aan om op een aantal momenten met de leerling te praten over het gemaakte werk. Na afloop van een leerstap. Nadat de leerling de toets (Wat weet je nu?) heeft gemaakt en heeft nagekeken. Nadat de leerling de reflectieopdrachten (Dit kan ik nu!) op pagina 30 en 31 heeft gemaakt. Op basis van de zelfevaluaties van de leerling (Dit kan ik nu!) en de gesprekken die u met hem voert, kunt u registreren of u tevreden bent met de resultaten. Het is aan te bevelen op het rapport een evaluatie op te nemen van het werken met Rekenkikker. We wensen u en de Rekenkikkers in uw groep veel plezier met Rekenkikker! 12