Nummer Onderwerp : B-3.01.2008 : Schoon en gezond water in Noord Nederland. Adviesnota 2007 Kaderrichtlijn Water/Water Beheer 21 e eeuw. Korte inhoud : Voorgesteld wordt: 1. In te stemmen met de verwoorde doelen en ambities en de KRW-eis dat de waterkwaliteit niet verder achteruit mag gaan (het stand-still -principe). 2. In te stemmen om samen met het waterschap in 2008 de stedelijke kwantitatieve wateropgave in beeld te brengen. Uithuizen, 29 november 2007. AAN DE RAAD. Inleiding De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) vraagt dat iedere Europese lidstaat streeft naar een goede ecologische toestand van het oppervlaktewater en grondwater. De benodigde maatregelen om te komen tot de gewenste toestand zijn door het rijk, provincies, gemeenten en waterschappen, in overleg met de partijen in de regio, tot stand gekomen. In verschillende gebiedsbijeenkomsten is samen met de landbouw, de natuur en milieuorganisaties besproken welke ambities, doelen en maatregelen vanuit het gebied gezien haalbaar en betaalbaar zijn. In deze Adviesnota zijn de resultaten van de gebiedsbijeenkomsten in deze regio samengevat en deze nota vormt de basis voor de afweging die iedere bestuurslaag in deze regio afzonderlijk gaat maken. Belangrijk is dat er bij alle regionale bestuurders consensus wordt bereikt over de doelstellingen, maatregelen en kosten (-verdeling) voor de KRW. Rekening houdend met de bestuurlijke besluitvormingsprocedures is het tijdspad strak. Daarom wordt de Adviesnota eerst naar alle bestuurslagen gestuurd met het verzoek om een reactie. Aan de hand van de reacties wordt de Adviesnota vervolgens aangepast tot een Beslisnota. De Beslisnota vormt vervolgens een regionaal bestuursakkoord waarin iedere bestuurslaag afzonderlijk de intentie gaat uiten om de afspraken uit de beslisnota over te nemen in de eigen plannen en besluiten. In het voorjaar van 2008 worden de besturen van provincies, waterschappen en gemeenten gevraagd deze vast te stellen. Daarna worden ze opgenomen in het stroomgebiedbeheersplan (SGBP) dat aan Brussel wordt voorgelegd. Gemeente Eemsmond De gevolgen van de KRW doelstellingen zijn voor de gemeente Eemsmond beperkt. De in 2010 beoogde te realiseren beperking van de vuilemissie uit rioolstelsels met 50% ten opzichte van 1985 is reeds in 2007 behaald en binnen de gemeentegrenzen liggen geen waterwingebieden voor drinkwater. De sanering van de ongezuiverde lozingen in het buitengebied is afgerond. Aanvullende maatregelen bestaan uit het afkoppelen van regenwater bij vervanging van rioleringen en zijn in het GRP en het Waterplan gepland.
2 Gebruik van chemische onkruidbestrijdingsmiddelen is geminimaliseerd. De gemeente Eemsmond beheert geen oevers van kanalen, meren of beken en er zijn geen gebieden die onderdeel uitmaken van de Ecologische Hoofdstructuur. Argumenten 1a. Provincie, waterbeheerders en gemeenten verbeteren samen de ecologische toestand van het oppervlaktewater in het stroomgebied. Door samen met het waterschap, rijk en provincies doelen en maatregelen op te stellen wordt tegen zo laag mogelijke lasten voor de burgers van Noord- Nederland de gewenste waterkwaliteit gerealiseerd. De in de Adviesnota geformuleerde ambities en doelen zijn tot stand gekomen ná een door het waterschap uitgevoerde analyse van het watersysteem en besproken met de belangrijkste actoren uit het gebied (landbouw, natuur- en milieuorganisaties, terreinbeheerders, drinkwaterbedrijf, waterschap, gemeenten en provincie). Op veel plaatsen is de ecologische toestand van het oppervlaktewater nu nog ontoereikend. Met de uitvoering van de voorgestelde maatregelen wordt verwacht dat alle wateren voldoende tot goed scoren. De gemeenteraad besluit of hij instemt met het voorgestelde ambitieniveau of juist een hoger ambitieniveau wil nastreven. Dit zou kunnen worden bereikt door maatregelen die nu zijn afgevallen in verband met de significante schade, te compenseren (voorbeeld: uitkoop agrariërs in om flexibel peilbeheer in de polder te kunnen uitvoeren) en/of besluiten om maatregelen uit te voeren die weliswaar een geringe bijdrage leveren aan de kwaliteit van het waterlichaam maar op lokaal niveau wel een groot effect hebben (aanpak overstorten stedelijk gebied). Gemeenten spelen een belangrijke rol bij de totstandkoming van de KRWmaatregelen. Als primaire beheerder van de ruimte zorgen zij voor de ruimtelijke inpassing van KRW-maatregelen die andere partijen gaan nemen, zoals bij voorbeeld de aanleg van natuurvriendelijke oevers in de gemeente. Een belangrijk instrument daarbij is het bestemmingsplan. Zij verlenen de benodigde vergunningen en brengen in de rol van eerste overheidslaag naar de burger in hun communicatie de KRW voor het voetlicht. Zij nemen ook het belang van de oppervlaktewaterbescherming mee in de watertoets. Dit zijn allemaal activiteiten die passen in het huidige gemeentelijke beleid. 1b. Gemeenten bepalen pas medio 2008 welke afkoppelopgave men in het stroomgebiedbeheersplan wil opnemen. De voorgestelde KRW-maatregelen voor gemeenten ter verbetering van de kwaliteit van het oppervlaktewater gaan hoofdzakelijk over het afkoppelen van verhard oppervlak van de riolering en het saneren van riooloverstorten. Dit zijn echter maatregelen die veel geld kosten en waarvan uit de analyse van de waterschappen blijkt dat ze op het schaalniveau van de waterlichamen, de KRWrapportage-eenheid naar Brussel, weinig bijdragen aan de KRW-doelen. Afkoppelen is echter wél een belangrijke maatregel om de als gevolg van het klimaatverandering toenemende kans op wateroverlast door overlopende riolen te voorkomen (waterbeheer 21 e eeuw; kortweg WB21). Daarvan is in het Nationaal Bestuursakkoord Water uit 2003 afgesproken dat de gemeenten die samen met de waterschappen vóór 2009 inzichtelijk gaan maken. In de Adviesnota wordt voorgesteld dat de maatregel afkoppelen in bestaand bebouwd gebied wel wordt meegenomen als KRW-maatregel maar pas nadat
3 de afkoppelinspanning ten behoeve van de klimaatverandering inzichtelijk is gemaakt. Dit heeft als voordeel dat:? een gemeenteraad een weloverwogen besluit kan nemen over zowel de KRW- als WB21-maatregelen;? er sprake is van een evenwichtige spreiding van de KRW-inspanning over alle betrokken partijen en daarmee dus tot meer draagvlak leidt en gemeenten betrokken blijven bij het KRW-proces;? door werkzaamheden ten behoeve van de KRW- en WB21- doelstellingen slim te combineren kan met minder inspanning meer worden bereikt. U hoeft nu dus nog geen beslissing te nemen welke afkoppelinspanning u wilt meenemen in het stroomgebiedbeheersplan. U heeft tot de zomer van 2008 de gelegenheid te onderzoeken welke afkoppelinspanning nodig is om de toenemende wateroverlast door overlopende riolen het hoofd te bieden. Pas dan wordt u gevraagd om aan te geven welk deel van die afkoppelinspanning u wilt meenemen in het concept-stroomgebiedbeheersplan. 1c. Provincie, waterschap en gemeenten verbeteren samen de chemische en kwantitatieve toestand van het grondwater in het stroomgebied. Grondwater is een belangrijke bron voor drinkwater voor de mens en voor als voeding voor de natuur. De KRW-doelstelling voor grondwater gaat uit van het bereiken van een goede chemische en kwantitatieve toestand. De Op dit moment is de kwantitatieve toestand van het grondwater in orde. Op een aantal plaatsen is de chemische toestand ontoereikend. Met het uitvoeren van de voorgestelde maatregelen wordt een goede chemische toestand bereikt en behouden. Een korte samenvatting van het voorstel de maatregelen voor de gemeenten met een drinkwaterwinning binnen de gemeentegrens voor de realisatie van de KRW grondwaterdoelen: Rondom drinkwaterwinningen is continuering en aanscherping van bestaand grondwaterbeschermingsbeleid noodzakelijk om ook in de toekomst schoon drinkwater te kunnen garanderen. Dit is voor Eemsmond niet van toepassing. De gemeenten waar waterwinning plaats vindt dragen daarin bij door:? een goede implementatie van de grondwaterbescherming in het bestemmingsplan;? het goed vervullen van de gemeentelijke rol als vergunningverlener en handhaver (gemeente is bevoegd gezag voor de milieuvergunningen van bepaalde inrichtingen rondom winningen);? het meenemen van het belang van de grondwaterbescherming in de watertoets;? bij ruimtelijke ontwikkelingen de functies af te stemmen op het drinkwaterbelang;? Daarnaast wordt kritisch bekeken of bestrijdingsmiddelengebruik op verharding rond kwetsbare winningen kunnen worden teruggedrongen door het gebruik van alternatieve middelen. Dit is in lijn met landelijke ontwikkelingen ten opzichte van het gebruik van bestrijdingsmiddelen. De gemeenten die bevoegd gezag zijn op het gebied van bodemsanering wordt gevraagd om het bodemsaneringsprogramma te herprioriteren. Daarbij gaat het om het uiteindelijk saneren dan wel beheersen van bestaande bodemsaneringlocaties zodanig dat de grondwaterwinning voldoende is beschermd.
4 2a De kosten voor maatregelen door de gemeenten voor KRW worden medio 2008 inzichtelijk na bepaling van de afkoppelopgave. De voorgestelde KRW-maatregelen voor gemeenten ter verbetering van de kwaliteit van het oppervlaktewater gaan hoofdzakelijk over het afkoppelen van verhard oppervlak van de riolering. Hierbij is het belangrijk onderscheidt maken in kosten die in het huidige beleid reeds zijn opgenomen en welke als extra aan te merken zijn. De kosten voor gemeentelijke maatregelen zijn voor het Friese deel van Rijn Noord wel opgenomen in de tabel in hoofdstuk 8; voor het Groninger/ Drentse deel zijn deze achterwege gelaten. 2b De KRW-planning. De KRW vraagt van de lidstaten dat zij in een stroomgebiedbeheersplan doelen en maatregelen vastleggen. Dit plan gaat eind 2009 in, en heeft een looptijd van zes jaar. Het plan bestaat uit een strategisch deel waarin de doelen en ambities zijn vastgelegd en een maatregelenprogramma. De wetgever heeft besloten om geen nieuwe planvorm in Nederland te introduceren, maar gebruik te maken van de waterplannen die we al hebben. Concreet betekent dit dat: - Het rijk een nationaal waterplan en een Rijkswaterbeheersplan opstelt. - De provincies een waterhuishoudingsplan opstellen, eventueel als onderdeel van een POP. - De provincies de doelen voor de ecologische waterkwaliteit en de drempelwaarden voor grondwater vastleggen in de provinciale milieuverordening. - De waterschappen een waterbeheerplan maken, met daarin de maatregelen die de zij in de periode 2009 tot 2015 gaan nemen. - De gemeenten een raadsbesluit nemen waarin zij hun inspanningen vastleggen. De Adviesnota wordt aan de hand van de reacties van de besturen aangepast tot de Beslisnota. De Beslisnota vormt vervolgens een regionaal bestuursakkoord waarin iedere bestuurslaag afzonderlijk de intentie gaat uiten om de afspraken uit de beslisnota over te nemen in de eigen plannen en besluiten. In het voorjaar van 2008 worden de besturen van provincies, waterschappen en gemeenten gevraagd deze vast te stellen. 3. In de adviesnota worden de kaders voor de KRW-maatregelen voor de gemeenten geschetst. In de adviesnota worden de kaders beschreven hoe een verbetering van de waterkwaliteit wordt gerealiseerd in samenwerking met andere partijen. Het gaat over ambities en doelen. Het is van belang dat de raad hier nu kennis van neemt om zijn kaderstellende en controlerende taak goed te kunnen uitoefenen. Door in te stemmen met de ambities doelen en aanpak zal de gemeente de stedelijk rioleringsopgave moeten gaan uitwerken en in 2008 een besluit moeten nemen welke afkoppelinspanning in het stroomgebiedbeheersplan opgenomen zullen worden. Bij de actualisering van het Waterplan en het GRP komen wij hierop nader terug. Door het vastleggen van de afkoppelinspanning in het maatregelenprogramma van de KRW is er sprake van een resultaatsverplichting. Ingeval de gemeente haar ambitie verwoord in eigen beleid blijft het een inspanningsverplichting, en wordt dus geen KRW-verplichting. Financiële consequenties De kosten voor maatregelen door de gemeenten voor KRW zijn nog niet in beeld en worden pas later ter besluitvorming aangeboden aan de gemeenten.
5 In het Gemeentelijk rioleringsplan 2005-2009 is echter al vooruitgelopen op een verdergaande afkoppelingsinspanning. Voorstel Wij stellen u voor om: 1. In te stemmen met de verwoorde doelen en ambities en de KRW-eis dat de waterkwaliteit niet verder achteruit mag gaan (het stand-still -principe). 2. In te stemmen om samen met het waterschap in 2008 de stedelijke kwantitatieve wateropgave in beeld te brengen. Burgemeester en wethouders van de gemeente Eemsmond, M. van Beek, burgemeester drs. H.J.J. Groothuis, secretaris