De acht drempels van David Christian. De meest revolutionaire momenten belicht, de momenten waarin iets gebeurde waardoor nieuwe dingen ontstonden. De Big Bang. De sterren lichten op. Nieuwe chemische verbindingen. De vorming van de aarde en ons zonnestelsel. Het ontstaan van de aarde en ons zonnestelsel. Het ontstaan van leven. De komt van de menselijke soort ( en collectief leren ). De uitvindingen van landbouw. De moderne revolutie. 1
Drempel 1 De Big Bang. We kunnen slechts speculeren. We kunnen slechts speculeren. Het Universum Tijd en ruimte De vier fundamentele krachten Splitsing van energie en materie Creatie van de bouwstenen van toekomstige complexiteit 2
Drempel 2 Sterren en elementen. Waterstof en Helium Zwaartekracht Sterke Kernkracht Fusie Kleine variatie in de dichtheid van materie in het hele universum. Daardoor kon de zwaartekracht materie samentrekken in een steeds dichter wordende wolken, waarin de temperatuur steeg terwijl ze gevormd werden. Temperaturen van meer dan 10 miljoen graden celsius. Heet genoeg voor de sterke kernkracht om protons te fuseren en enorm veel energie vrij te maken Hot spots Er ontstonden plaatsen in het universum waar genoeg energie en materie was om geheel nieuwe goldilocksvoorwaarden te creëren. Nieuwe structuren Sterren Melkwegstelsels Clusters Superclusters 3
Drempel 3 Atomen en moleculen.. Stervende sterren ( vooral grote ) Zwaartekracht Fusie Sterren die alle waterstof verbrand hebben. Dit leidt tot sterren die door fusie elementen zo zwaar als ijzer produceren. Grote sterren storten in elkaar. Dit leidt tot supernova s waarin de condities aanwezig zijn om de meeste elementen van het periodiek systeem te produceren, waarbij ze de ruimte in geslingerd worden. 92 elementen zijn door de ruimte verspreid. Elk heeft zijn eigen structuur en eigenschappen. Elementen vormen met andere elementen chemische verbingen die meer complexe structuren en interacties hebben. Chemie is geboren. 4
Drempel 4 De aarde en ons zonnestelsel. Sterren Chemie in de ruimte Accretie (aangroeien ) Wolken van chemisch rijke materie draaien in verschillende banen rond sterren. Ze worden samengetrokken door zwaartekracht, accretie en toevallige botsingen. Astronomische lichamen, rijker dan sterren. Planeten Planetenstelsel Kometen/asteroïden Complexere structuren. Ons zonnestelsel 5
Drempel 5 Leven. Complexe chemische verbindingen DNA Een steenachtige planeet. Bevat grote voorraden van verschillende chemische elementen. Precies de juiste hoeveelheid energie Maakt diverse en stabiele chemische reacties mogelijk Vloeibaar water Maakt het mogelijk voor atomen om te verbinden en opnieuw te verbinden. Nieuwe organismen met het vermogen om Nieuwe organismen met het vermogen om zichzelf te onderhouden en van brandstof te voorzien (metabolisme ) Zich aan te passen aan veranderingen in de omgeving (homeostase ) Zichzelf voor te planten ( reproductie ) Nieuwe kenmerken te verwerven in de loop van de tijd ( adaptatie ) 6
Drempel 6 Collectief leren. Krachtige hersenen Groter taalvermogen Het vermogen om in symbolen te denken Maakt het ontwikkelen van krachtiger taalvormen mogelijk. Interactie tussen individuen en gemeenschappen maakt de overdracht van informatie mogelijk. Homo Sapiens, een nieuw soort die collectief kan leren. Verbonden met elkaar op nieuwe manieren. Kan zich aanpassen aan zijn omgeving zonder genetisch te veranderen. Kan symbolische taal gebruiken om ideeën te delen en verzamelen en informatie te verfijnen 7
Drempel 7 Landbouw Bevolkingsgroei Grotere bevolkingsdichtheid Toenemende strijd om bronnen Dwingt de jager-verzamelaar om manieren te vinden om opbrengst van omgeving vergroten. Warmer klimaat na de laatste ijstijd Maakt de toename van planten en dieren in veel gebieden mogelijk Domesticatie en kunstmatige selectie van planten en dieren Zorgt voor een grote stijging van de voedselproductie. Dorpen, steden en agrarische beschavingen. Vormen grotere, meer diverse gemeenschappen met grotere dichtheid en nieuwe complexere sociale structuren en organisaties. Maken grote versnelling van collectief leren en van diens kracht tot innovatie mogelijk. Leiden tot een grotere noodzaak om nieuwe technologieën te ontwikkelen om beschikbare energievoorraden te vergroten. 8
Drempel 8 De moderne revolutie Globalisering Expansie in omvang efficiency en diversiteit van netwerken voor uitwisseling Nieuwe energiebronnen Verbindingen van vier wereldzones Door steeds grotere en complexere wereldwijde netwerken voor uitwisseling en concurrerende wereldmarkten Toenemend gebruik van energie Mogelijk gemaakt door de overvloed aan nieuwe vormen van goedkope energie. Een mondiale samenleving Snelle bevolkingsgroei Menselijke controle over energie en energiebronnen Een revolutie gedreven door innovatieve technologieën die fossiele brandstoffen gebruiken Toenemende kwetsbaarheid Dreiging van kernoorlog snel uitsterven van soorten klimaatverandering en verzuring van de oceanen 9