Relevante duurzame energiebronnen op aarde Artikel 2
|
|
- Emmanuel Segers
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Relevante duurzame energiebronnen op aarde Artikel 2 Ad van Bokhoven, specialist duurzame technieken bij KWA Bedrijfsadviseurs, schrijft iedere maand een artikel over duurzame technieken en de energietransitie. Hierin komen de stappen aan bod om gebouwen duurzaam te verwarmen en/of te koelen. In mijn eerste artikel heeft u kunnen lezen dat we vooral gezamenlijk haast moeten maken met de energietransitie. Aangezien systeem aarde steeds intenser reageert op de veranderende klimatologische omstandigheden. In dit tweede artikel ga ik dieper in op de werking van systeem aarde. Met die kennis over de werking, kunt u mijn volgende artikelen beter plaatsen. Daarin ga ik namelijk uitleggen op welke wijze de beschikbare duurzame technieken de aanwezige energie op aarde benutten. Willen we immers overstappen op duurzame energiebronnen, dan moeten we eerst weten welke bronnen er zijn. En pas wanneer we weten wat de eigenschappen van de beschikbare energiebronnen zijn, kunnen we goed beoordelen of een techniek een grote of een kleine duurzame bijdrage oplevert. Natuurlijke energiebronnen op aarde Op hoofdlijnen zijn er op aarde oneindige en eindige energiebronnen aanwezig. Bij het gebruik van de term oneindige energiebronnen, bekijken we het woord oneindig vanuit het menselijk perspectief en niet op een miljoenen jaren durende geologische tijdschaal. In figuur 1 is op hoofdlijnen een overzicht opgenomen van energiebronnen op aarde. De oneindige bronnen van energie worden gevormd door de zon, aardwarmte, magnetisme en zwaartekracht. Figuur 1: overzicht energiebronnen op aarde
2 Oneindige thermische energiebronnen Van de vier oneindig aanwezige energiebronnen op onze aarde, zijn er twee oneindige energiebronnen die direct thermische energie leveren: de zon aardwarmte De zon zorgt ervoor dat het aardoppervlak, het oppervlaktewater, de atmosfeer, de bodem en alles wat aanwezig is op het aardoppervlak, wordt verwarmd door zon-thermische instraling. Daarnaast zorgt de zon ervoor dat er leven mogelijk is op de aarde. De aanwezige vegetatie op aarde kan, middels het proces van fotosynthese, de inkomende zonne-energie vastleggen in plantaardig materiaal en daardoor groeien. Deze vegetatie zorgt er op haar beurt weer voor dat er voedsel is voor de overige levende organismen op aarde en er CO 2 aan de atmosfeer wordt onttrokken en O 2 aan de atmosfeer wordt afgegeven. Doordat de intensiteit van de zon niet overal ter wereld gelijk is, ontstaan er hoge- en lagedrukgebieden, waardoor wind ontstaat. Aardwarmte komt voor een relatief gering deel (30%) voort uit de restwarmte van de tijd van het ontstaan van de aarde (Accretie) en voor een groter deel (70%) uit radioactieve vervalprocessen, die in de aardkorst al vele miljoenen jaren voortdurend warmte hebben opgewekt en dit vandaag de dag nog steeds doen. Ditzelfde proces zorgt overigens ook voor de zon-thermische energie, alleen speelt dit proces zich af op de zon zelf. De temperatuur in de binnen-kern van de aarde bedraagt, naar verscheidene schattingen, circa 4.500⁰C tot 6.500⁰C. Van de schil rondom de kern is circa 99% van onze planeet warmer dan 1.000⁰C; van het resterende deel is vervolgens nog eens 99% heter dan 100⁰C. Dit gegeven heeft als gevolg dat de bodem in Nederland bijna overal op één kilometer diepte een temperatuur van circa 35⁰C tot 40⁰C heeft. Onder bijzondere geologische omstandigheden, zoals in huidige of voormalige vulkaangebieden, ontstaan geothermische anomalieën. Hierdoor kan de bodemtemperatuur, relatief dicht onder het maaiveld, vele honderden graden Celsius bereiken. Een land waar dit veel voorkomt is bijvoorbeeld IJsland (bron: Wikipedia). Thermische energieopslagmedia De oneindige bronnen van energie komen in verschillende vormen voor op onze aarde en zijn aanwezig in media die in staat zijn om de geleverde energie vanuit de oneindige duurzame bron (veelal afkomstig van zonne-energie), zeer tijdelijk tot bijna permanent vast te leggen. Daarnaast kan de aanwezige energie in deze media, met behulp van duurzame technieken, eruit worden onttrokken en in sommige gevallen actief eraan worden toegevoegd. In tabel 1 worden de beschikbare media op aarde en de belangrijkste eigenschappen ervan beschreven. Het betreft de media atmosfeer, oppervlaktewater, vegetatie, ondiepe bodem en diepe bodem. Tabel 1: beschrijving van de verschillende media, waar duurzame technieken (thermische) energie uit onttrekken Medium Eigenschappen van belang voor de onderzochte duurzame technieken Atmosfeer De atmosfeer is, als gevolg van de aanwezigheid van broeikasgassen (zoals CO 2 ), in staat om de ingestraalde zon-thermische energie tijdelijk en beperkt vast te houden. Zodra er geen of minder zon-thermische energie wordt toegevoegd aan de atmosfeer, koelt de atmosfeer direct af. De soortelijke warmte van lucht bedraagt daardoor circa 0,7 à 1,0 kj/kgk, wat een relatief lage opslagcapaciteit is per kilogram atmosfeer. Als gevolg hiervan zijn er relatief grote temperatuurfluctuaties in een korte tijd (bijvoorbeeld dag- en nachttemperaturen) en seizoenvariaties. Hierdoor komen veelal de hoogste temperaturen voor op de zomerdag en de laagste temperaturen in de 2-5
3 winternacht. De gemiddelde range van atmosferische temperaturen aan het aardoppervlak (buitenlucht) tijdens een gemiddelde winter in Nederland (op basis van het referentiejaar NEN5060-A2), varieert tussen de circa -10⁰C en 10⁰C. De gemiddelde wintertemperatuur (21 dec. tot 20 mrt.) bedraagt circa 4,6⁰C. In een zomersituatie varieert de buitenlucht tussen de circa 13⁰C en 35⁰C, waarbij de gemiddelde buitenluchttemperatuur circa 16,0⁰C bedraagt. Oppervlaktewater Het aardoppervlak bestaat voor circa 2/3 uit water. Het oppervlaktewater is eveneens in staat om de ingestraalde zon-thermische energie tijdelijk en beperkt, vast te houden. Het grootste effect is merkbaar aan het oppervlak van het water; hoe dieper onder water hoe beperkter de invloed nog is van de zon-thermische instraling. Met andere woorden, de gemiddelde watertemperaturen van een oppervlaktewater zijn afhankelijk van de diepte van het oppervlaktewater en de oppervlakte dat warmte kan uitwisselen met de atmosfeer. Zo warmt een ondiep water (1 à 1,5 meter diep) met een relatief groot temperatuuruitwisselbaar oppervlak, ten opzichte van zijn totale volume, sneller op dan een diep oppervlaktewater met een relatief klein temperatuuruitwisselbaar oppervlak ten opzichte van zijn totale volume. Hierbij volgt de oppervlaktewatertemperatuur met enige vertraging de temperatuur van de atmosfeer, waarbij de atmosferische temperatuur is uitgemiddeld. Door deze vertraging vinden er minder grote temperatuurfluctuaties in korte tijd plaats, maar zijn er zeker seizoenvariaties in de eerste 10 à 20 meter waterkolom waarneembaar. De soortelijke warmte van water bedraagt circa 4,2 kj/kgk, wat een relatief grote waarde is voor de opslagcapaciteit per kilogram. Tijdens een gemiddelde winter in Nederland (op basis van het referentiejaar NEN5060-A2), varieert de temperatuur van het oppervlaktewater tussen de circa 0⁰C en 10⁰C. Aangezien de daadwerkelijke temperatuur van het oppervlaktewaterlichaam zo afhankelijk is van de diepte in relatie tot het uitwisselbaar oppervlak, is het onmogelijk om een gemiddelde temperatuur van het oppervlaktewater te geven. In algemene zin wordt aangenomen dat de watertemperaturen in de eerste meter waterkolom, variëren tussen de circa 0⁰C en 25⁰C. Vegetatie De aanwezige vegetatie op aarde kan middels het proces van fotosynthese de inkomende zonne-energie vastleggen in plantaardig materiaal en daardoor groeien. Hierbij wordt CO 2 aan de atmosfeer onttrokken en O 2 aan de atmosfeer afgegeven. De aanwezige vegetatie zorgt er op haar beurt voor dat er voedsel (lees energie) is voor de overige levende organismen op aarde. Zodra het levende organisme of de vegetatie afsterft, treden er rottingsprocessen op, waardoor de vastgelegde energie en CO 2 weer wordt afgegeven aan de atmosfeer of een ander levend wezen. Vegetatie is dus in staat om zonne-energie voor een relatief lange periode vast te leggen. Enkel wanneer het deels (bijvoorbeeld door bladverlies) of volledig afsterft, wordt de opgeslagen energie afgegeven aan de atmosfeer of een ander levend organisme. In het kader van klimaatverandering geldt dat, wanneer de hoeveelheid vastgelegde energie en CO 2 in vegetatie in balans is met de aanwezige CO 2 in de atmosfeer, er een stabiel evenwicht zal ontstaan tussen de hoeveelheid vegetatie en de CO 2 -concentratie in de atmosfeer. Met andere woorden, door het afsterven van vegetatie en/of andere organismen, wordt geen extra CO 2 aan de atmosfeer toegevoegd, wanneer er dezelfde hoeveelheid aan nieuwe vegetatie voor terugkomt. Wanneer er door menselijk handelen (bijvoorbeeld door het kappen van bossen) vegetatie verdwijnt, wordt er wel extra CO 2 toegevoegd aan de atmosfeer, wat de 3-5
4 opwarming van de aarde versnelt. Desalniettemin is het met behulp van de groei van vegetatie ieder jaar mogelijk om zonne-energie op te slaan. Ondiepe bodem De ondiepe bodem, tot circa 500 m-mv, onder het grootste gedeelte van Nederland bestaat uit een aantal losse zand-, klei- en veenlagen die elkaar verticaal afwisselen. In de poriën van deze sedimentlagen is grondwater aanwezig. Grofweg kan worden gesteld dat 33% van de ondiepe bodem bestaat uit grondwater en 67% uit vaste (sediment)deeltjes. De ondiepe ondergrond is goed in staat om (ingestraalde zon-)thermische energie tijdelijk en relatief langdurig vast te houden, doordat de bodem een uitstekende isolator is. De soortelijke warmte van een verzadigde bodem bedraagt circa 2,5 kj/kgk, wat een relatief hoge waarde is in vergelijking met de atmosfeer. Deze waarde is echter lager dan in de situatie dat alleen (grond)water wordt benut, aangezien deze een soortelijke warmte heeft van 4,2 kj/kgk. In de eerste 10 meter minus maaiveld is er een seizoensgebonden temperatuurfluctuatie waarneembaar. Op diepten groter dan 10 meter minus maaiveld, heerst er een niet aan fluctuatie onderhevige achtergrondtemperatuur van circa 10⁰C op tien meter diepte, oplopend tot circa 13 à 15⁰C op een diepte van circa 250 m-mv, waaraan desgewenst (zon-)thermische energie van hogere temperatuur kan worden toegevoegd en tijdelijk kan worden opgeslagen. Diepe bodem De diepe bodem, met diepten groter dan 500 m-mv, bevat, naast steeds hogere temperaturen in de diepte als gevolg van de aanwezige aardwarmte, ook allerlei grondstoffen, waaronder de door de mensheid gebruikte, fossiele steenkool, aardgas en aardolie. Zoals al is beschreven neemt de bodemtemperatuur toe met de diepte. In Nederland is de grondwatertemperatuur op circa meter minus maaiveld rond de 35 à 45⁰C. Uit recent onderzoek naar de mogelijkheden om de aanwezige aardwarmte te winnen met behulp van geothermie, blijkt dat op sommige plaatsen in Nederland op diepten van meer dan meter minus maaiveld, bodemtemperaturen heersen van boven de 120⁰C, die mogelijk gewonnen kunnen worden met behulp van geothermie. Naast een toename van de temperatuur in de diepte is het, net als bij de ondiepe bodem, mogelijk om thermische energie, bijvoorbeeld restwarmte, tijdelijk op te slaan in de bodem. Bij de opslag van hoge temperaturen met behulp van grondwater, wordt specifiek gekeken naar bodemlagen tussen de 300 en 800 meter minus maaiveld. Tot slot biedt de bodem mogelijkheden voor het opslaan van gas. In het kader van de energietransitie kan deze mogelijkheid worden benut voor de opslag van CO 2 -gas, waterstofgas, stikstofgas, als ook aardgas. Eindige energiebronnen De term eindige bronnen van energie gebruik ik voor allerlei (grond)stoffen die door middel van chemische reacties worden verbrand of omgezet naar andere, vaak niet meer bruikbare materie ten behoeve van energieopwekking. Wanneer er onbeperkt gebruik wordt gemaakt van de inzet van deze eindige energiebronnen, raken de benodigde (grond)stoffen uitgeput. Een goed voorbeeld hiervan is het verbranden van de gewonnen steenkool, aardolie en aardgas uit de bodem. Deze bronnen dreigen op te raken. Feitelijk zijn steenkool, aardgas en aardolie vormen van opgeslagen zon-thermisch energie van miljoenen jaren geleden. Deze zon-thermische energie is destijds aan de atmosfeer onttrokken en in eerste instantie opgeslagen in vegetatie. In tweede 4-5
5 instantie en als gevolg van allerlei natuurlijke processen, is deze energie vervolgens opgeslagen in de bodem. Hierdoor is in de loop der tijd CO 2 -onttrokken aan de atmosfeer. Een uitzondering hierop zijn sommige vormen van zogenaamde Phase changing materials (fase veranderende materialen) en enkele chemische reacties die kunnen worden bewerkstelligd met behulp van zonne-energie. Wanneer stoffen van fase veranderen, komt er een hoop energie vrij. Zo komt er bij het smelten van ijs naar water ook energie vrij. Wanneer dergelijke stoffen op één of andere manier (zonne-)energie kunnen opslaan en weer kunnen afgeven op het moment dat we het nodig hebben, is eveneens sprake van een duurzame bron. Een voorbeeld is de al genoemde fotosynthese, maar ook het maken van waterstof door middel van elektrolyse is een voorbeeld, al gaat bij deze laatste nogal wat energie verloren. Het mechanisme van klimaatverandering Tot slot, het mechanisme van klimaatverandering. Het is uiteraard belangrijk om te snappen hoe klimaatverandering op hoofdlijnen werkt. Zo kunt u beoordelen welke bijdrage een bepaalde duurzame techniek kan leveren, om daadwerkelijk klimaatverandering tegen te kunnen gaan. De verbranding van fossiele brandstoffen leidt ertoe dat de reeds miljoenen jaren geleden aan de atmosfeer onttrokken CO 2, weer vrijkomt in de atmosfeer. Doordat de mensheid het verbranden van de fossiele brandstoffen op grote schaal en in een zeer korte periode (op een geologische tijdschaal) uitvoert, is er op dit moment een enorm snelle toename van CO 2 -concentraties in de atmosfeer. Deze snelle toename aan CO 2 -contraties in de atmosfeer wordt door veel wetenschappers gezien als de belangrijkste oorzaak van de huidige, snelle opwarming van het klimaat. CO 2 -gas zorgt er namelijk voor dat de soortelijke warmte van de atmosfeer toeneemt, waardoor het beter zonthermische energie kan vasthouden. Om de opwarming stop te zetten of te beperken, zijn wereldwijd afspraken gemaakt om de CO 2 - uitstoot te beperken tot het minimum (bijvoorbeeld het Klimaatakkoord van Parijs). Het toepassen van duurzame technieken zal in de nabije toekomst tot een aanzienlijke vermindering van de uitstoot van CO 2 moeten leiden, zodat daarmee de snelle opwarming van de aarde een halt kan worden toegeroepen en het natuurlijke evenwicht zich weer kan herstellen. Slotwoord Zo, nu ik in hoofdlijnen de belangrijkste duurzame energiebronnen en mechanismen van klimaatverandering heb beschreven, ga ik in mijn volgende artikelen in op de wijze waarop de verschillende duurzame technieken deze beschikbare duurzame energie op aarde benutten. Ik hoop dan ook dat u mijn volgende artikelen net zo aandachtig zult doorlezen als deze. Mis geen artikel in de reeks Vanuit mijn beroep specialist duurzame technieken bij KWA Bedrijfsadviseurs, heb ik het idee opgevat om 1x per maand een artikel te publiceren over de energietransitie. Hierin geef ik uitleg over de te nemen stappen om bestaande gebouwen en woningen op een duurzame manier te verwarmen en/of te koelen. In de afzonderlijke artikelen neem ik onder andere de technieken warmte- en koudeopslag in de bodem, warmtepompen, zonnecollectoren, biomassaketels en pellet kachels onder de loep. Wilt u deze artikelen automatisch ontvangen zodra ze zijn gepubliceerd? Meld u dan aan via onderstaande link. Zo mist u geen enkel artikel. Inschrijven op artikelen Ad van Bokhoven 5-5
Warmte Koude Opslag. Wat is WKO? Diep onder Drenthe
Warmte Koude Opslag Wat is WKO? Diep onder Drenthe Klimaatbestendig Drenthe Klimaatveranderingen van vele eeuwen zijn nog steeds zichtbaar in het Drentse landschap. Voorbeelden hiervan zijn de Hondsrug
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect
Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?
Nadere informatieAardwarmte / Luchtwarmte
2015 Aardwarmte / Luchtwarmte Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel kun je meer leren over het onderwerp Aardwarmte/Luchtwarmte. Pagina 1 Inhoud 1.Aardwarmte / luchtwarmte...3 1.1 Doel van de
Nadere informatieGeothermie als Energiebron
Geothermie als Energiebron Even voorstellen: Paul Mast -- Geoloog Johan de Bie --Technical Sales manager ESPs Ynze Salverda -- BD Analist Er zijn verschillende vormen van duurzame energie. Daarvan is geothermie
Nadere informatieKoolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen.
Koolstofcyclus Samenvatting Koolstof wordt teruggevonden in alle levende materie en in sedimenten, gesteenten, de oceanen en de lucht die we inademen. Er is een uitwisseling van koolstof tussen oceanen,
Nadere informatie3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor alle leerjaren van
Nadere informatieet broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces
H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 7
Samenvatting Biologie Thema 7 Samenvatting door een scholier 1416 woorden 5 juni 2012 6,8 19 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Par. 1 De mens is afhankelijk van het milieu. De mens
Nadere informatieAardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat.
Informatie avond: Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Door: Buurteam Bunders-West Programma Opening Wat is onze opgave bij aardgasloos wonen? De toepassing en werking van de technische
Nadere informatie2016-04-15 H2ECOb/Blm HOE KAN DE ENERGIETRANSITIE WORDEN GEREALISEERD? Probleemstelling
HOE KAN DE ENERGIETRANSITIE WORDEN GEREALISEERD? Probleemstelling Op de internationale milieuconferentie in december 2015 in Parijs is door de deelnemende landen afgesproken, dat de uitstoot van broeikasgassen
Nadere informatieBedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
Nadere informatieWordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel
Wordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel Deze lezing wordt u aangeboden door Introductie Strukton STRUKTON GROEP Strukton Rail Strukton
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Broeikaseffect
Praktische opdracht Economie Broeikaseffect Praktische-opdracht door S. 1631 woorden 7 april 2015 4 4 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie De economische kijk op het broeikaseffect.
Nadere informatie3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de leraar ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste leerkracht, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor basisschool groepen
Nadere informatieOpen en gesloten WKO systemen. Open systemen
Open en gesloten WKO systemen Open systemen Een kenmerk van open systemen is dat er grondwater onttrokken en geïnfiltreerd wordt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen doubletsystemen, monobronsystemen
Nadere informatieDe Energiezuinige Wijk - De opdracht
De Energiezuinige Wijk De Energiezuinige Wijk De opdracht In deze opdracht ga je van alles leren over energie en energiegebruik in de wijk. Je gaat nadenken over hoe jouw wijk of een wijk er uit kan zien
Nadere informatieGent legt BEO-veld aan onder Wintercircus
Gent legt BEO-veld aan onder Wintercircus Het Wintercircus - de voormalige garage Mahy - krijgt een duurzame verwarming: een BEO-veld. BEO staat voor: Boorgaten Energie Opslag. De boorwerken starten op
Nadere informatie3. Verwerking door discussie. (15 min.) De feiten en juiste antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Morgenland is geschikt voor alle leerwegen en
Nadere informatieOpwarming van de aarde
Leerlingen Opwarming van de aarde 8 Naam: Klas: In dit onderdeel kom je onder andere te weten dat er niet alleen een broeikaseffect is, maar dat er ook een versterkt broeikaseffect is. Bovendien leer je
Nadere informatieDE WERKING VAN DE WARMTEPOMP
De duurzame energiebron is onuitputtelijk, maar heeft een te laag temperatuurniveau om de CV rechtstreeks op aan te kunnen sluiten. De temperatuur zal dus eerst verhoogd moeten worden, waardoor wij onze
Nadere informatieMogelijke rol van Warmterotonde in Zuid-Holland
AAN: Themagroep Energie van PvdA Duurzaam VAN: Oscar Menger, Henk Heijkers en Maarten de Groot DATUM: maart 2018 Mogelijke rol van Warmterotonde in Zuid-Holland 1 Inleiding Veel Z-Hollandse gemeenten kunnen
Nadere informatievoetafdruk etcetera. 3. Verwerking door discussie. (30 min.) De feiten en antwoorden zijn voor de docent ter beschikking in dit document.
versie 10-12-18 Beste docent, De film Morgenland gaat vergezeld van een bijbehorende verwerkingsles. De tijdsduur van film en les is een tot anderhalf uur. Het lesdoel is het creëren van bewustzijn. Aan
Nadere informatieieuwsbrief Project KWIII/FvB kazerne Nieuwsbrief 15 mei 2019 Beste lezers,
Project KWIII/FvB kazerne Nieuwsbrief 15 mei 2019 ieuwsbrief Beste lezers, Het project renovatie/nieuwbouw Koning Willem III / Frank van Bijnenkazerne heeft tot doel een nieuwe kazerne te realiseren op
Nadere informatieBegrippen. Broeikasgas Gas in de atmosfeer dat de warmte van de aarde vasthoudt en zo bijdraagt aan het broeikaseffect.
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Informatieblad Begrippen Biobrandstof Brandstof die gemaakt wordt van biomassa. Als planten groeien, nemen ze CO 2 uit de lucht op. Bij verbranding van de biobrandstof komt
Nadere informatieEen comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning
Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? AM ontwikkelt in Park Centraal comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen. Deze
Nadere informatieDe meest revolutionaire momenten belicht, de momenten waarin iets gebeurde waardoor nieuwe dingen ontstonden.
De acht drempels van David Christian. De meest revolutionaire momenten belicht, de momenten waarin iets gebeurde waardoor nieuwe dingen ontstonden. De Big Bang. De sterren lichten op. Nieuwe chemische
Nadere informatieToelichting infopaneel energie
Inleiding Waarom zouden we voor hernieuwbaar energie gaan? De 3 begrippen die bij transitie aan bod zijn gekomen sluiten volledig aan bij het gebruik van hernieuwbare energie. 1 Om ons milieu te sparen
Nadere informatieAlternatieve energiebronnen
Alternatieve energiebronnen energie01 (1 min, 5 sec) energiebronnen01 (2 min, 12 sec) Windenergie Windmolens werden vroeger gebruikt om water te pompen of koren te malen. In het jaar 650 gebruikte de mensen
Nadere informatieParagraaf 1: Fossiele brandstoffen
Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,
Nadere informatieEen comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning
Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? Heijmans ontwikkelt op Forteneiland comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen.
Nadere informatieDuurzaam, mvo, energiezuinig & klimaatneutraal
Duurzaam, mvo, energiezuinig & klimaatneutraal Huidge situatie aarde Het klimaat verandert, de aarde warmt op Huidge situatie energie Energievoorraad stagneert Huidge situatie bevolking De arbeidsmarkt
Nadere informatieBos/Houtproducten : een koolstofput
Bos/Houtproducten : een koolstofput CEI-BOIS, ROADMAP 2010, GEBASEERD OP EEN ARTIKEL VAN DR. IR. E. DEFAYS, BELGIAN WOODFORUM Broeikasgassen terugdringen kan enerzijds door de emissie van de broeikasgassen,
Nadere informatieEnergie in overvloed. Over zon, eend, energie, warmteopslag, massa, innovatie en de realiteit. Ing. Walter van Kampen
Energie in overvloed Over zon, eend, energie, warmteopslag, massa, innovatie en de realiteit Ing. Walter van Kampen 1 Afmetingen in ons zonnestelsel Aarde 2 Beschikbare energiebronnen https://www.quora.com
Nadere informatieGroep 8 Basisles: Elektriciteit opwekken
Leerkrachtinformatie Lesduur: 35 tot 40 minuten Deze basisles kunt u op verschillende manieren organiseren: A. Klassikaal (35 minuten) U verzorgt en begeleidt de les. U gebruikt hierbij deze leerkrachtinformatie
Nadere informatieBANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad
Opdracht 1 In het filmpje ging het over klimaatverandering. Bedenk samen drie voordelen en drie nadelen van klimaatverandering. Schrijf op: Voordelen 1. bijvoorbeeld warmere zomers in Nederland 2. bijvoorbeeld
Nadere informatieDuurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt
Duurzame Industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere
Nadere informatie6,1. Werkstuk door een scholier 1953 woorden 1 april keer beoordeeld. Hoofdvraag: Wat zijn de gevolgen van het versterkte broeikaseffect?
Werkstuk door een scholier 1953 woorden 1 april 2004 6,1 365 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdvraag: Wat zijn de gevolgen van het versterkte broeikaseffect? Deelvragen: 1. Hoe werkt het broeikaseffect?
Nadere informatieInformatieblad. Warmtepompen INLEIDING
INLEIDING Vanwege de oprakende fossiele brandstoffen worden we met zijn alle gedwongen op zoek te gaan naar verbeterde of alternatieve energieopwekkers. Van hout naar kolen naar olie naar gas en nu naar
Nadere informatie100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem
100% duurzame energie van eigen bodem Warmte, warm tapwater en koude Comfortabel én milieuvriendelijk wonen U gaat voor nul! Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Warmte, warm tapwater en koude van Eteck
Nadere informatieNNV-bestuursstandpunt over de samenhang tussen klimaatverandering en energiegebruik
NNV-bestuursstandpunt over de samenhang tussen klimaatverandering en energiegebruik Het klimaat is een complex systeem waarin fysische, chemische en biologische processen op elkaar inwerken. Die complexiteit
Nadere informatie1. Ecologische voetafdruk
2 VW0 THEMA 7 MENS EN MILIEU EXTRA OPDRACHTEN 1. Ecologische voetafdruk In de basisstoffen heb je geleerd dat we voedsel, zuurstof, water, energie en grondstoffen uit ons milieu halen. Ook gebruiken we
Nadere informatie4 keer beoordeeld 4 maart Natuurkunde H6 Samenvatting
5,2 Samenvatting door Syb 763 woorden 4 keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Natuurkunde Methode Pulsar Natuurkunde H6 Samenvatting PARAGRAAF 1 Er zijn veel verschillende soorten energie: Bewegingsenergie
Nadere informatieHOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE
HOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE JORIS KOORNNEEF DERDE NATIONAAL CONGRES BODEMENERGIE UTRECHT 29 JUNI 2018 GEOTHERMIE FAMILIE Ondiepe geothermische systemen
Nadere informatieWat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)?
Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de
Nadere informatieLes Koolstofkringloop en broeikaseffect
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm
Nadere informatieSamenvatting. Figuur 1: Onderzoeksgebied in paars
Samenvatting Geothermie duurzame energiebron De lat voor verduurzaming in de woningbouw, tuinbouw en industrie ligt hoog. Het blijkt uit onderzoek en praktijk dat geothermie een zeer kosteneffectieve manier
Nadere informatieDetermineren van gesteente
Aarde Paragraaf 1 en atlasvaardigheden Determineren van gesteente Als je een gesteente bestudeert en daarna vaststelt wat de naam van het gesteente is, dan ben je aan het determineren. Je kunt gesteenten
Nadere informatieBodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer
Bodem & Klimaat Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer Jaartemperaturen en warmterecords in De Bilt sinds het begin van de metingen in 1706 Klimaatverandering KNMI scenarios Zomerse dagen Co de Naam
Nadere informatieWat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie:
ENERGIE Wat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie: energie kan noch ontstaan, noch verdwijnen (kan enkel omgevormd worden!) Energie en arbeid:
Nadere informatieLes bij klimaatverandering:
Les bij klimaatverandering: Lesdoelen: De leerlingen zijn aan het einde van de les meer te weet gekomen over het gevolg van de opwarming van de aarde. De leerlingen kunnen zich verplaatsen in kinderen
Nadere informatieDuurzame elektriciteit in het EcoNexis huis
Werkblad 1, mbo Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis Inleiding De wereldbevolking groeit al jaren vrij stevig. En de wereldwijde behoefte aan energie groeit mee: we kúnnen simpelweg niet meer zonder
Nadere informatieDuurzame stroom in het EcoNexis huis
Groepsopdracht 1 Duurzame stroom in het EcoNexis huis Inleiding De wereldbevolking groeit, en de welvaart stijgt ook steeds meer. Daarom neemt de vraag naar energie (elektriciteit, gas, warmte) wereldwijd
Nadere informatieDuurzaam verwarmen en koelen met bodemenergie
Postbus 47 7710 AA Nieuwleusen Rollecate 61 7711 GG Nieuwleusen Tel. 0529 484315 fax 0529 484537 E-mail: info@luinstra.nl Internet: www.luinstra.nl K.v.K. nr. 05080406 BTW nr. NL8155.26.490.B01 IBAN: NL78RABO0127841741
Nadere informatieDuurzame Industrie. De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie
Duurzame Industrie De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere
Nadere informatie100% Warmte, warm tapwater en koude. Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. duurzame energie van eigen bodem
100% duurzame energie van eigen bodem Warmte, warm tapwater en koude Comfortabel én milieuvriendelijk wonen U gaat voor nul! Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Warmte, warm tapwater en koude van Eteck
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4
Samenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4 Samenvatting door Jel 1075 woorden 17 maart 2018 8 3 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova 1 Warmtebronnen en brandstoffen. Warmtebronnen thuis en op school.
Nadere informatieUw eigen woning bouwen in Gemeente Heerenveen. Comfortabel verwarmen en koken zonder aardgas
Uw eigen woning bouwen in Gemeente Heerenveen Comfortabel verwarmen en koken zonder aardgas Welkom! Uw nieuwe woning, een duurzame woning Gefeliciteerd met de aankoop van uw bouwkavel. Een plek waar u
Nadere informatieSmelten ij op de Noordpool laat ook permafro t verdwijnen
Smelten ij op de Noordpool laat ook permafro t verdwijnen nos.nl Het snelle smelten van ijs op de Noordpool heeft veel meer invloed op de landen rond de Noordelijke IJszee, dan eerder werd gedacht. Dat
Nadere informatieVooraleer de leerlingen de teksten lezen, worden de belangrijkste tekststructuren overlopen (LB 265).
5.2.1 Lezen In het leerboek krijgen de leerlingen uiteenlopende teksten te lezen. Op die manier worden de verschillende tekstsoorten en tekststructuren nogmaals besproken. Het gaat om een herhaling van
Nadere informatieDe 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen
De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen 1. Waarom gaan we van het aardgas af? 2 2. Wanneer moet mijn woning aardgasvrij zijn? 2 3. Wat is de rol van de gemeente? 3 4. Hoe kan ik mijn woning
Nadere informatieKlimaatmodellen. Projecties van een toekomstig klimaat. Wiskundige vergelijkingen
Klimaatmodellen Projecties van een toekomstig klimaat Aan de hand van klimaatmodellen kunnen we klimaatveranderingen in het verleden verklaren en een projectie maken van klimaatveranderingen in de toekomst,
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENHANDLEIDING VMBO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING Mensen maken op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen: aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen ontstaan uit resten
Nadere informatie1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd
1E SCHOOL duurzaam gerenoveerd DUURZAAM RENOVEREN investeren in MEERVOUDIGE OPBRENGST INHOUD PRESENTATIE 1 Niet duurzame school 2 Duurzaam bouwen & leven 3 Duurzame energie, kleinschalig opgewekt 4 Passief
Nadere informatieKernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)
Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere
Nadere informatieaan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde
Het klimaat GROEP 3-4 27 45 minuten 1, 42 en 43 De leerling: aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde landklimaat en zeeklimaat blauwe kleurpotloden Zorg voor de activiteit De
Nadere informatieDuurzaamheid. Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018
Duurzaamheid Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018 Duurzaamheid Duurzaamheid Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige
Nadere informatieGeothemie. Nieuwe kansen voor het warmtenet
Geothemie Nieuwe kansen voor het warmtenet 06 54268181 1 Accelerate energy innovation Drs. Ronald den Boogert Ronald@inimpact.nl By the implementation of innovative technologies and a close cooperation
Nadere informatieKlimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering
Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238
Nadere informatieAfhankelijk van de natuur. banner. Green Science CITAVERDE. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.
banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Green Science CITAVERDE 12 juli 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/81673 Dit lesmateriaal is gemaakt met
Nadere informatieDat kan beter vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/82623 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieHet milieu is rechtstreeks verantwoordelijk voor onze gezondheid (zuivere lucht, zuiver water zijn nodig om te overleven.)
Samenvatting door een scholier 988 woorden 20 mei 2015 0 keer beoordeeld Vak Biologie Welke soorten verontreiniging van het milieu kennen we? Lucht verontreiniging Water verontreiniging Bodem verontreiniging
Nadere informatieVoordelen van houtpellets. ontstaat er een CO2 overschot en dat zorgt weer voor Premium Line
Voordelen van houtpellets Stoken op houtpellets is tot wel 40% goedkoper dan op gas. Het stoken van houtpellets is nagenoeg CO2 neutraal. Geen verspilling van resthout omdat iedere vezel van de boom gebruikt
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo 2008-II
Actieve aarde Opgave 7 Opheffing van gesteenten en ertsen in het Scandinavisch Hoogland Gebruik de bronnen 10 en 11 van het bronnenboekje. In de derde afbeelding (afbeelding C) van bron 10 zijn de cijfers
Nadere informatieWarmte Koude Opslag. Welke regels gelden voor WKO? Diep onder Drenthe
Warmte Koude Opslag Welke regels gelden voor WKO? Diep onder Drenthe Klimaatbestendig Drenthe Klimaatveranderingen van vele eeuwen zijn nog steeds zichtbaar in het Drentse landschap. Voorbeelden hiervan
Nadere informatieOpwarming van de aarde hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52494
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 03 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52494 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieWerkstuk Maatschappijleer Broeikaseffect
Werkstuk Maatschappijleer Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1897 woorden 18 januari 2003 6,4 35 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Wat is het broeikaseffect? Wat is het broeikaseffect nu precies?
Nadere informatieHelmonds Energieconvenant
Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende
Nadere informatie7. Klimaatkwis. Wie heeft de meeste vragen goed? De prijs: Plan van Aanpak van Kies Groen Licht
7. Klimaatkwis Wie heeft de meeste vragen goed? De prijs: Plan van Aanpak van Kies Groen Licht Werkwijze: allen staan, groene en rode kaartjes, fout = zitten 1. Wie maakte de film An inconvenient truth,
Nadere informatieToelichting Instrument 5. Onderdeel Toolbox voor energie in duurzame gebiedsontwikkeling
Toelichting Instrument 5 Onderdeel Toolbox voor energie in duurzame gebiedsontwikkeling Instrument 5, Concepten voor energieneutrale wijken De gehanteerde definitie voor energieneutraal is als volgt: Een
Nadere informatieOpwarming aarde niet de schuld van het vee
focus juni 219 Opwarming aarde niet de schuld van het vee Europese landbouwhuisdieren hebben vrijwel geen aandeel in de opwarming van de aarde. Dat blijkt uit data van het Amerikaanse Carbon Dioxide Information
Nadere informatieGEOTHERMISCHE SCREENINGSTOOL
check online de mogelijkheden van ondiepe geothermie GEOTHERMISCHE SCREENINGSTOOL http://www.smartgeotherm.be/geothermische-screeningstool/ Inleiding Ondiepe geothermie kan een gebouw op een duurzame wijze
Nadere informatieInzichten uit een regio:
Er is een brede duurzaamheidsscope nodig voor afwegingen rond de bodem; de energietransitie staat daarin centraal. Inzichten uit een regio: Sneller afbouwen van fossiele energie De bodem is onmisbaar bij
Nadere informatieGREENPORTKAS IN VOGELVLUCHT
12 GREENPORTKAS IN VOGELVLUCHT Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen staan bij Greenportkas ondernemer Joep Raemakers hoog aangeschreven. De ondernemer wil tomaten telen, de uitputting
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton)
Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton) Samenvatting door een scholier 1404 woorden 25 augustus 2003 5,4 75 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Verwarmen en isoleren Warmte en energie 2.1 Energievraag
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENWERKBOEK DE EINDOPDRACHT Team: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING De mens maakt op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen. Dit zijn bijvoorbeeld aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele
Nadere informatieH-vision Blauwe waterstof voor een groene toekomst Alice Krekt, programmadirecteur Deltalinqs Cimate Program
H-vision Blauwe waterstof voor een groene toekomst Alice Krekt, programmadirecteur Deltalinqs Cimate Program 13-12-2018 Steven Lak voorzitter Om 2030 ambitie van broeikasgas emissiereductie te behalen
Nadere informatieDit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen.
INTRODUCTIE Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen; koken, onszelf warm houden, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENHANDLEIDING HAVO/VWO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING De mens maakt op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen. Dit zijn bijvoorbeeld aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen
Nadere informatieAfhankelijk van de natuur vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62385
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 06 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62385 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieDe samenwerkende bedrijven van Green Well Westland gaan naar verwachting per jaar 7.000.000 m3 aardgas en 13.000.000 kilo aan CO2 besparen.
Fig. 73 6. Wat is het verschil tussen beide verdeelstukken? 7. Teken een verdeelstuk na. 8. Zet pijlen in de buizen in de richting van de warme waterstroom. 9. Wat is de functie van mengklep? 10. Wanneer
Nadere informatiePVV Nissewaard. Stem PVV
PVV Nissewaard Op woensdag 20 maart 2019 kunt u tegen het klimaatakkoord stemmen Stem PVV Auteur Frank van Boven Datum 13 maart 2019 Document 190313_Gevolgen_Klimaatakkoord_en_wet.pdf Verkiezingen 2019
Nadere informatieDe duurzaamheid van warmtenetten
De duurzaamheid van warmtenetten De duurzaamheid van verschillende warmtebronnen voor een warmtenet overzichtelijk in een CO 2 -ladder Een regionaal warmtenet in de regio Amsterdam Warmte. We kunnen niet
Nadere informatieStartnotitie Energietransitie. November 2018
Startnotitie Energietransitie November 2018 Startnotitie Energietransitie Een klimaatneutrale stad. Dat is wat Rotterdam wil zijn. Een groene en gezonde stad met schone lucht voor iedereen. Met een economie
Nadere informatieElektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto
Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in
Nadere informatieKNVWS Delft. Overzicht
Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar KNVWS Delft 17 oktober 2017 Peter Siegmund KNMI Overzicht Het klimaat van de afgelopen 100 jaar: temperatuur, neerslag, diversen Het broeikaseffect Klimaatmodellen
Nadere informatieAfhankelijk van de natuur vmbo-kgt12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 14 July 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/62464 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieDUURZAAM BOUWEN IN PLAN DRENKELING
DUURZAAM BOUWEN IN PLAN DRENKELING Bij de ontwikkeling van Landgoed Drenkeling heeft duurzaamheid een hoge prioriteit. Duurzaamheid betekent in dit geval dat de gebouwde omgeving voldoet aan hoge duurzaamheidseisen
Nadere informatie