Fietsen over de Romeinse weg Heerlijke ontmoetingen in het Land van Cuijk projectplan Gemeente Boxmeer 23 juni 2015
Fietsen over de Romeinse weg ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1. Aanleiding: een internationale fietsroute langs de Maas 1.1 Situatieschets en probleemstelling: de route loopt langs de andere oever van de Maas In 2012 is het initiatief gestart voor een internationale fietsroute langs de Maas, van bron tot monding. De Maas ontspringt in het plaatsje Pouilly-en-Bassigny op het plateau van Langres, ten westen van de Elzas. Ze mondt 950 kilometer verder via de Nederlandse rivierdelta in de Noordzee uit. De route langs de Maas biedt een gevarieerd landschap, prachtige historische steden en mooie dorpen. Doel is om het toerisme en daarmee de economie te stimuleren. Het aantal fietsvakanties en dagtochtjes dat geboekt wordt, neemt substantieel toe. Bij de routes langs de Rijn en de Donau is gebleken dat een aansprekende route leidt tot een toename van het aantal fietstoeristen. Mensen vinden het leuk om een fiets- of wandeltocht te maken met een begin en een duidelijk einde. Het is de bedoeling dat de route langs de Maas voor een groot deel zal bestaan uit bestaande fietsroutes. In Frankrijk en België moeten nog stukjes fietspad worden aangelegd. Verder is het een kwestie van het aan elkaar knopen van routes en die gezamenlijk op de kaart zetten. In Nederland kan aansluiting worden gezocht bij de routes van het Landelijk Fietsplatform, de LF3 en LF12. De LF3 Maasroute loopt van Maastricht naar Nijmegen en gaat bijna helemaal over Limburgs grondgebied, behalve een klein uitstapje tussen Vierlingsbeek en Vortum-Mullem. De LF12 Maas- en vestingroute start in Nijmegen, steekt bij Cuijk via het pontje de Maas over en loopt voornamelijk over Brabants grondgebied langs Den Bosch tot de monding bij Maassluis. Een groot deel van Boxmeer en Cuijk vallen derhalve buiten deze bestaande routes. 1.2 Doelstelling: Cuijk en Boxmeer zijn deel van de Maasroute Het behoeft geen betoog dat aansluiting op de nieuwe fietsroute van groot belang is voor de economische vitaliteit van het Land van Cuijk. Juist het betrekkelijk kleinschalige fietstoerisme past goed bij de uitstraling en de voorzieningen van de regio. Het gezamenlijk erfgoed van Cuijk en Boxmeer biedt een unieke kans om een fietsroute over het eigen grondgebied aantrekkelijk te maken. De Romeinse weg die ooit Tongeren en Maastricht met Nijmegen verbond liep namelijk over het grondgebied van de gemeenten Cuijk en Boxmeer. Dit was een belangrijke route waarlangs o.a. het castellum van Cuijk is gebouwd en waarover Romeinse tropen zich verplaatsten. Het tracé van de Romeinse weg is op sommige plekken nog steeds zichtbaar als pad of weg. Doel van dit project is de Romeinse weg weer zichtbaar en beleefbaar te maken zodat Cuijk en Boxmeer een unieke propositie hebben om de internationale Maasfietsroute langs beide gemeenten te laten lopen. De Romeinse weg loopt deels door het voor West Europa unieke Maasheggengebied loopt en langs inmiddels gerealiseerde projecten. Dit alles maakt het Land van Cuijk aantrekkelijker voor een short stay waar ook omliggende gemeenten van kunnen profiteren. De te realiseren Maasroute loopt daarna verder naar de vestingstad Grave, via de Beerse Overlaat. 1.3 Projectresultaten: de Romeinse weg is zichtbaar en beleefbaar Het project wil de Romeinse weg weer zichtbaar en beleefbaar maken op het grondgebied van de gemeenten Cuijk en Boxmeer. Gedeelten van het tracé bestaan nog als weg of pad en kunnen gebruikt worden voor de fietsroute. Waar het tracé niet gevolgd kan worden, b.v. omdat het over particulier en/of bebouwd terrein loopt, volgt de route een alternatief tracé. De zo samengestelde route start bij de zuidgrens van de gemeente Boxmeer en loopt door tot de kade van Cuijk waar de Romeinse weg ooit via een brug de Maas overstak naar Nijmegen. Het gehele tracé wordt in het veld herkenbaar aangeduid als Romeinse weg. Ook komen er plekken langs de route waar een voorbijganger meer kan beleven en zien. De route voert langs locaties en
gebieden waar beide gemeenten het verhaal van het gebied al zichtbaar en beleefbar hebben gemaakt. Het versterkt daarmee de resultaten van eerder projecten. 1.4 Activiteiten: markeringen, aanlichting en verbeelding De gehele route wordt herkenbaar aangegeven: - Het tracé wordt gemarkeerd met tekens in Romeinse stijl, b.v. mijlpalen 9zie voorbeeld hieronder). - De plekken waar de route het grondgebied van beide gemeenten binnenkomt en verlaat (zuidgrens gemeente Boxmeer, kade Cuijk) krijgen een bijzondere markering zodat duidelijk is waar de Romeinse weg begint en eindigt. - Op enkele andere plekken komt ook een meer uitgesproken markering waar fietsers kunnen uitrusten en waar een bijzonder verhaal aan vast zit. - Delen van de route worden vergelicht (energiebron:zonnepanelen) zodat de route ook in het donker een bijzondere ervaring geeft. - Tenslotte kan een bezoeker een deel van de route beleven in de tijd zelf door een streetview of the past, een historische reconstructie van de Romeinse weg die met een tablet te zien is als 360 graden panorama. - Voor promotiedoeleinden komen folders, ook digitaal, en vermeldingen op alle relevante plekken en sites, in samenwerking met toeristische organisaties als RBT Land van Cuijk. Voorbeeld markering Romeinse weg
1.5 Het project sluit naadloos aan bij bestaande en al gerealiseerde initiatieven Cuijk en Boxmeer onderschrijven de gezamenlijke visie op de Noordelijke Maasvallei (zie Bijlage 1). In dat kader hebben zij inmiddels mede met bijdragen vanuit de provincie Brabant een reeks projecten gerealiseerd: - Buitenmuseum Cuijk: een panelenroute met historische app door het centrum van Cuijk - Cultuurhistorische gids Langs de Bataafse rivier - Markeringen in het plaveisel van de ligging van het Romeinse castellum Cuijk - Inrichting openbare ruimte Sterckwijck die verwijst naar de archeologische vondsten aldaar - Digitale tafel erfgoed Boxmeer in de hal van het Maasziekenhuis - App Steenstraat Boxmeer - Website HistoryBox Boxmeer met social mediacampagne - Herinrichting museum Boxmeer in het kasteel - Toeristische kaart Heerlijke Ontmoetingen in het Land van Cuijk met de Romeinen als een van de hoofdthema s. - Door middel van beelden is de Boxmeerse vaart route aangeduid. - Aparte tegels in de Steenstraat geven aan waar vroeger de zilversmeden woonden en werkten. - Lessenaars in het centrum van Boxmeer vertellen de geschiedenis van het dorp. - Aan het eind van het jaar wordt het laatste deel (de Middeleeuwen) van Sterckwijck gevisualiseerd, door middel van een middeleeuwse brug die Sterckwijck ontsluit naar de woonwijk. De burgers kunnen via een middeleeuwse brug over een Romeinse weg langs grafheuvels de 4500 oude geschiedenis beleven van Sterckwijck. Hier wordt dus al een deel van de Romeinse weg gerealiseerd waar het project op kan aansluiten. Van de opgravingen in Sterckwijck is een publieksuitgave met foto s gemaakt. Enkele projecten zijn nog in de afrondende fase: - Inrichting park Van der Valk Cuijk in Romeinse sfeer - Vernieuwing Canon van Cuijk met hierboven genoemde resultaten - Beeldbord met kenmerkende middeleeuwse uitstraling wordt nog geplaatst in Boxmeer. Het zichtbaar en beleefbaar maken van de Romeinse weg sluit naadloos aan op deze projecten. Het versterkt de beleving van het verleden, verbindt de verschillende onderdelen op een logische manier en zorgt voor meer publiciteit en een extra toestroom aan bezoekers. De samenhang en aantrekkingskracht van het gezamenlijke product Cuijk en Boxmeer wordt er verder door versterkt. De Romeinse weg en alles wat in het gebied is gerealiseerd en beleefd (onder andere de fietsroute doortrekken naar de vestingstad Grave, via de Beerse Overlaat ) kan worden maken het Land van Cuijk aantrekkelijker voor een short stay waar ook omliggende gemeenten van kunnen profiteren. Digitale reconstructie in de App TimeTravel Cuijk
2. Projectorganisatie 2.1 Interne opdrachtgever De gemeente Boxmeer treedt op als opdrachtgever, mede namens de gemeente Cuijk. Op dezelfde manier voert Boxmeer nu het project Ontmoet middeleeuws erfgoed in de Noordelijke Maasvallei uit. 2.2 Interne projectleider Rob Setz, medewerker landschap en toerisme bij gemeente Boxmeer, treedt op als interne projectleider. Hij is eveneens projectleider van het project Ontmoet middeleeuws erfgoed in de Noordelijke Maasvallei zodat een goede afstemming met reeds gerealiseerde projecten is geborgd. De projectleider stuurt de externe opdrachtnemers aan die delen van het project uitvoeren. De projectleider onderhoudt het contact met de organisatie van de Internationale Maasfietsroute om het tracé onder de aandacht te brengen en afspraken te maken over opname in de fietsroute. Hij zit namens het Land van Cuijk in de strategische werkgroep Visit Brabant. 2.3 Projectgroepleden Het project zal bestaan uit een werkgroep die de uitvoering bewaakt en coördineert en een klankbordgroep bestaande uit vertegenwoordigers van lokale verenigingen en het bedrijfsleven. Deze klankbordgroep functioneert nu al onder de naam Team Romeinen. Werkgroepgroepleden zijn: - Rob Setz, coördinator - Nanda van Woensel, medewerker toerisme Cuijk - Fra Jurgens, medewerker erfgoed Cuijk - Erik Jansen, RBT Land van Cuijk - Olav Reijers of Joost de Jong, The Missing Link Het Team Romeinen bestaat uit: - Boudewijn Goudswaard, The Missing Link, voorzitter - Harrie Vens, Museum Ceuclum - Ton van der Zanden, Romeinse Tuin Cuijk - Dick Reijnen, Nepomuk Boxmeer - Ron Fierst, museum Boxmeer - Peter Seinen, duikclub Mergor in Mosam - Claar Moers, TIP Cuijk - Bert Noorbergen, Centrummanagement Cuijk - Olav Reijers, secretaris Voorbeeld verlichten route
2.4 Projectfasering Stap 1. Inventarisatie Verzamelen van informatie over het tracé van de Romeinse weg. Op de kaart aangeven welk deel zichtbaar is. Dit zal voornamelijk door het Team Romeinen gebeuren vanwege de aanwezige lokale kennis. Duur: 1 maand Stap 2. Route vaststellen Op basis van de inventarisatie stelt de werkgroep vast welke route het fietspad gaat volgen door de gemeenten Cuijk en Boxmeer. Dit zal zoveel mogelijk over de nog zichtbare gedeelten van de Romeinse weg lopen. Waar het tracé niet gevolgd kan worden, b.v. omdat het over particulier en/of bebouwd terrein loopt, kiest de werkgroep een alternatief tracé. Duur: 1 maand Stap 3. Vaststellen markeringen Als de route vaststaat gaat de werkgroep, geadviseerd door het Team Romeinen, bepalen welke delen van de route met markeringen en verlichting beter zichtbaar en beleefbaar gemaakt gaan worden. Ook wordt vastgesteld welk deel als streetview of the past getoond gaat worden waarbij een bezoeker zich virtueel in de Romeinse tijd waant en de weg ziet zoals die bijna tweeduizend jaar geleden liep. De werkgroep stelt een uitvoeringsplan vast. Duur: 1 maand Stap 4. Uitvoering De projectleider geeft opdracht aan interne afdelingen en externe bureaus om het projectplan uit te voeren. Hij bewaakt de voortgang en stuurt de uitvoering aan. In deze fase worden de markeringen, aanlichting en digitale verbeelding gemaakt. Duur 6 maanden 2.5 Projectactiviteiten De belangrijkste projectactiviteiten zijn: Activiteit Inzet Team Romeinen Fysieke markeringen in de openbare ruimte Verlichting route Streetview of the past Materiaal promotie en voorlichting Projectleiding Resultaat Lokale betrokkenheid en draagvlak, input van kennis Romeinse weg herkenbaar in het veld door duidelijke markeringen die verwijzen naar de Romeinse tijd, b.v. in de vorm van Romeinse mijlpalen Op een aantal plekken is de route verlicht (dmv zonnepanelen) zodat zowel overdag als in het donker een bijzonder effect wordt verkregen. Historische reconstructie van een deel van de route die een bezoeker via tablet kan beleven als een 360 graden panorama Leaflet / folder (digitaal), vermelding op website Land van Cuijk, HistoryBox Boxmeer (social media) en op kaart Heerlijke Ontmoetingen Aansturen en bewaken project; regie voeren over opname in de Internationale Maasfietsroute Voorbeeld markering Romeinse weg
2.6 Beheer De gemeente Boxmeer coördineert voor beide gemeenten het onderhoud en beheer van de gerealiseerde markeringen en geplaatste objecten. 2.7 Communicatie Het project Fietsen over de Romeinse weg sluit aan bij de reeds gerealiseerde uitingen in beide gemeenten en wordt in de communicatie van beide gemeenten en het Land van Cuijk opgenomen, o.a. door: - vermelding op de kaart Heerlijke Ontmoetingen in het Land van Cuijk; Romeinen is een van de vijf hoofdthema s - vermelding website HistoryBox, incl. social media campagne - een leaflet / folder bij alle Toeristische informatiepunten - opname in de Internationale Maasroute (eigen communicatie, o.a. via website) 3. Projectbegroting Activiteit Kosten in Team Romeinen, inzet en begeleiding 7.000 Inventarisatie 3.000 Markeringen 35.000 Aanlichting incl. armatuur 40.000 App streetview of the past 20.000 Projectleiding 10.000 Totaal kosten 115.000 Dekking Gemeente Cuijk 15.000 Gemeente Boxmeer 15.000 The Missing Link 5.000 Provincie Noord-Brabant 80.000 Totaal inkomsten 115.000 alle bedragen zijn ex btw
4. Samenvatting projectgegevens Samenvatting van de projectgegevens conform de vereisten van de Subsidieregeling cultureel erfgoed Noord-Brabant 1 Erfgoed in context B1 Looptijd van het project, waarvoor subsidie wordt aangevraagd Het project loopt van 1 augustus 2015 tot 1 augustus 2017 B2 Wat is de hoogte van het totaal gevraagde subsidiebedrag? De hoogte van het gevraagde subsidiebedrag bedraagt 80.000 B3 Naam Project Fietsen over de Romeinse weg B4 Op welke subsidiabele activiteit is het project gericht? Op het tot leven brengen van erfgoed B5 Korte beschrijving van de activiteiten binnen het project, waarvoor subsidie wordt aangevraagd: Het project maakt de Romeinse weg langs de Maas in de gemeenten Cuijk en Boxmeer weer zichtbaar en beleefbaar, als onderdeel van de internationale Maasfietsroute van bron tot monding. B6 Is de volgende situatie van toepassing? Het project is nog niet gestart. B7 Valt het project binnen een Cultuurhistorisch landschap of Archeologisch landschap zoals weergegeven op de Cultuurhistorische Waardenkaart 2010? Het project valt binnen het cultuurhistorisch landschap noordelijke Maasvallei B8 Participeren in het project tenminste twee gemeenten? De gemeenten Cuijk en Boxmeer participeren in het project B9 Heeft het project betrekking op een regionaal verhaal of maakt het deel uit van een al eerder gepubliceerd regionaal van een van de participerende gemeenten? Het project heeft betrekking op het regionale verhaal van de Romeinse bewoning in Cuijk en Boxmeer dat weer onderdeel is van het al eerder gepubliceerde verhaal van de noordelijke Maasvallei ( Ruimte voor herinnering in de noordelijke Maasvallei, Nijmegen / Amsterdam, 2005). B10 Draagt het project aantoonbaar bij aan het tot leven brengen van erfgoed? Het project maakt de Romeinse weg die Tongeren en Maastricht met Nijmegen verbond weer zichtbaar op het grondgebied van de gemeenten Cuijk en Boxmeer. Dit gebeurt door middel van markeringen, aanlichting en een streetview of the past van een deel van de route. Bewoners en bezoekers kunnen de route te voet of met de fiets afleggen. het project sluit bovendien naadloos aan op reeds gerealiseerde verbeeldingen van het Romeinse en middeleeuwse erfgoed in Cuijk en Boxmeer zodat een samenhangend verhaal ontstaat. B11 Bereikt het project een publiek van jong tot oud? De route is voor iedereen voor ieder, jong en oud, toegankelijk; naar verwachting zal het onderwijs en musea in de regio hier op inspelen.. B12 Betrekt het project het bedrijfsleven? Het bedrijfsleven wordt via het Team Romeinen betrokken bij het project (Centrummanagement Cuijk). Bovendien loopt de route dwars door de kernen van Cuijk en Boxmeer zodat het bedrijfsleven kan inspringen op de mogelijkheid die geboden wordt, b.v. met arrangementen. B13 Betrekt het project de omgeving? Lokale historische verenigingen, musea Ceuclum en Boxmeer, Foto-archiefdienst, Hart van Cuijk, Nepomuk zijn betrokken bij het project. Zij zijn verenigd in het Team Romeinen. B14 Wordt het erfgoed verankerd in de leefomgeving? Het erfgoed staat middenin de openbare ruimte zodat het voor ieder zichtbaar en beleefbaar is en is in die zin verankerd in de leefomgeving.
B15 Draagt het project aantoonbaar bij aan betrokkenheid bij Brabants erfgoed? Het project draagt aantoonbaar bij aan betrokkenheid bij het Brabant erfgoed door: - de zichtbaarheid en beleefbaarheid in de openbare ruimte; iedereen bewoners en bezoekers kan het tracé van de Romeinse weg zien en beleven; de route loopt dwars door de centra van Cuijk en Boxmeer plus enkele dorpen; - leerlingen van het basis- en voortgezet onderwijs zien in hun eigen omgeving daadwerkelijk de Romeinse weg lopen; dit draagt naar verwachting enorm bij aan de betrokkenheid, zeker als het onderwijs in het lesprogramma aandacht besteedt aan de weg.. Romeinse weg langs de Maas Colofon Projectplan: Fietsen over de Romeinse weg Versie: 1.1 Datum: 23 juni 2015 Samenstellers: Rob Setz, gemeente Boxmeer Olav Reijers, The Missing Link
Bijlage 1. Gezamenlijke visie op ontwikkeling Noordelijke Maasvallei De provincie Noord Brabant en gemeente Boxmeer hebben in 2005 een gezamenlijke visie vastgesteld voor het gebied van de Noordelijke Maasvallei die door de andere gemeenten in het gebied, waaronder Cuijk, is onderschreven. De visie houdt in dat alle betrokken partijen zich inzetten om de duizenden jaren oude geschiedenis van het gebied beter zichtbaar en beleefbaar te maken om de ruimtelijke kwaliteit, economische vitaliteit en sociale cohesie in het gebied te bevorderen. De visie heeft als titel Ruimte voor herinnering in de noordelijke Maasvallei (ISBN-13: 97899073083318; o.a. verkrijgbaar in de bibliotheek van de provincie Noord-Brabant) en schetst een aantal hoofdlijnen voor de ontwikkeling van het gebied. Een van de hoofdlijnen is om in ruimtelijke plannen meer rekening te houden met de bijzondere cultuurhistorie, een ander om de veelal verborgen cultuurhistorische kwaliteiten beter te ontsluiten voor de eigen bewoners en bezoekers. Resultaat van deze hoofdlijnen moet een toename zijn van de kwaliteit van de woon- en leefomgeving en het leef- en vestigingsklimaat, en een aantrekkelijker toeristisch product dat meer bezoekers trekt. De gemeenten Boxmeer en Cuijk hebben besloten gezamenlijk deze visie uit te werken om tot een beter woon- en leefklimaat te komen en meer bezoekers te trekken op basis van de eigen geschiedenis. Zij willen hiermee aansluiten bij het subdoel Versterken van het draagvlak voor en betrokkenheid bij de visie, en dit conform de visie vertalen in uitvoerings- en concretiseringsprojecten. Cuijk en Boxmeer hebben de volgende ontwikkelingen bij de overweging meegenomen om tot een gezamenlijk programma met uitvoeringsprojecten te komen: - De visie is geschreven op het schaalniveau van de hele noordelijke Maasvallei, inclusief het Limburgse deel van het gebied. - De visie geeft aan dat binnen dit grotere geheel een aantal sterke cultuurhistorische verhalen / elementen naar voren komen die mits verder uitgewerkt de kracht van het gebied kunnen versterken. Dit zijn de Maasheggen, het verhaal van de Romeinse tijd en het middeleeuwse verleden van het gebied (waar de Maasheggen overigens ook deel van uitmaken). - Voor de Maasheggen is het integrale gebiedsprogramma Maasheggen opgezet dat nu in uitvoering is. - Voor benutting van het verhaal van de periode van de middeleeuwen hebben beide gemeenten een gezamenlijk projectplan opgezet. - Cuijk en Boxmeer willen met het voorliggende projectplan het Romeinse verhaal gebruiken om het woon- en werkklimaat te verbeteren en de economische vitaliteit van het gebied te versterken. - Daartoe hebben beide gemeenten in dit projectplan een aantal concrete uitwerkingsprojecten benoemd om op korte termijn uit te voeren. Samengevat: - De noordelijke Maasvallei als cultuurhistorisch landschap van provinciaal belang is het overkoepelende en omvattende regionale verhaal. - Cuijk en Boxmeer kiezen ervoor om binnen dit regionale verhaal de Romeinse tijd eruit te lichten vanwege de onderscheidende kenmerken en de samenhang met andere plaatsen met een Romeins verleden in de wijdere regio. - Om het verhaal van de Romeinse tijd te verbeelden hebben beide gemeenten een aantal concrete uitvoeringsprojecten gedefinieerd.