I N I T I A T I E F V O O R S T E L Op de bres voor betaalbare collectieve zorg 1. Inleiding Op 1 januari 2006 treedt de nieuwe zorgverzekeringswet in werking. Nu al is duidelijk dat het nieuwe zorgstelsel grote effecten zal hebben. Het oude onderscheid tussen ziekenfonds, particulier en publiekrechtelijk verzekerd wordt opgeheven. Iedereen is verplicht een basisverzekering af te sluiten tegen een nominale premie voor het basispakket. Het basispakket is het huidige ziekenfondspakket. De nominale premie zal naar schatting 1100 euro per jaar zijn. De premie kan per verzekeraar, per provincie en per gekozen eigen risico verschillen. Daarnaast zijn er twee varianten mogelijk, namelijk een natura verzekering, waarbij het de verzekeraar is die zorg levert en de restitutieverzekering; hier betaalt de verzekerde zelf voor zijn zorg en declareert de kosten bij de verzekeraar. De naturapolis zal goedkoper zijn, maar daar staat tegen over dat de keus van aanbieders beperkt is. Wil de verzekerde naar een aanbieder gaan waar de verzekeraar geen contract mee heeft, dan moet hij (waarschijnlijk) een bepaald percentage van de kosten zelf betalen. Om de hoge nominale premie voor iedereen betaalbaar te maken, betalen kinderen tot 18 jaar geen premie en worden burgers met een laag inkomen via de belastingen gecompenseerd. Voor dat laatste wordt de zorgtoeslag ingevoerd. Op basis van het inkomen wordt berekend hoe groot het deel dat iemand kwijt is aan zijn verzekering mag zijn. Het verschil tussen deze zogenaamde normpremie en de (landelijke) gemiddelde nominale premie min de gemiddelde no-claim teruggaaf, wordt uitgekeerd als zorgtoeslag. De zorgtoeslag moet worden aangevraagd bij de belastingdienst en wordt maandelijks uitbetaald. 2. Grote gevolgen Die nieuwe zorgverzekeringswet heeft grote gevolgen. Deze gevolgen hebben in de eerste plaats betrekking op de hoogte van de te betalen premies voor de basisverzekering en vrijwillig af te sluiten aanvullende verzekeringen. Daarnaast leidt de nieuwe regeling tot een aanmerkelijke keuzevrijheid. Niet helder is of iedereen afdoende doordrongen is van de keuzevrijheid en daarmee ook de keuzeverplichting die van de vrijheid het gevolg is. Daarbij komt dat de hoge nominale premie zal leiden tot een toename van het aantal onverzekerden. De invoering van een nieuw zorgstelsel is primair een keuze van de rijksoverheid. Met
die constatering is de gemeente echter niet uit beeld. De wet biedt mogelijkheden voor collectieve zorgverzekeringen. Ook het lokaal bestuur kan van deze mogelijkheden gebruik maken. Daarnaast kan de lokale overheid proberen haar burgers terzijde te staan bij de invulling van de bedoelde keuzevrijheden. Die rol sluit uitstekend aan bij de toekomstige rol van de gemeente onder de WMO. De PvdA vindt het van belang dat de gemeente Eemsmond de mogelijkheden van deze nieuwe wet uitbuit. Daarmee springt de gemeente in de bres voor betaalbare goedkopere zorg. Dit initiatiefvoorstel beoogt de eerste stappen te zetten. 3. Zorgwekkende risico s uitgewerkt Het nieuwe stelsel kent een aantal specifieke problemen. Deze zullen in het bijzonder op lokaal niveau zichtbaar zijn. De problemen die worden verwacht zijn achtereenvolgens : a) Toename aantal onverzekerden. Verzekeraars schatten dat het aantal onverzekerden tot 600.000 zal stijgen. Dit is primair het gevolg van de premiestijging. In theorie valt die premiestijging mee door de zorgtoeslag, maar in de praktijk lijkt het verschil groot. b) Slechte verzekeringen. Mede vanwege het keuzeaanbod, zullen veel mensen waarschijnlijk kiezen voor de goedkoopste polis. Dat is een naturapolis, waarvoor beperkt is gecontracteerd, met een hoog eigen risico. Het is niet ondenkbaar dat het niet gaat om de best denkbare zorg. Een hoog eigen risico is aantrekkelijk, in verband met een lage premie, maar houdt wel een groot gevaar in voor wanneer er zorg nodig is. Een specifieke complicatie daarbij is dat er ook nog de noclaimteruggaaf bestaat. Het hoogste eigen risico en de noclaim samen zijn 750 euro. c) Toenemend belang aanvullende verzekering. Met de laatste pakketverkleining is het belang van de aanvullende verzekering weer toegenomen. Anders dan voor de basisverzekering mogen verzekeraars wel mensen weigeren voor de aanvullende verzekering. Ook mogen ze voor een ongezonde verzekerde een hogere premie vragen. Waarschijnlijk zullen verzekeraars door middel van de aanvullende verzekering slechte risico s (i.e. verzekerden met een hoog gezondheidsrisico i.v.m. geslacht, sexualiteit, ziekte en farmaceutische geschiedenis, inkomen, leeftijd en woonplaats) ontmoedigen. Nu al zijn er verzekeraars die alleen met aanvullende verzekeringen adverteren. Doordat er straks ook mogelijk een deel van de WMO-zorg via de aanvullende verzekering verzekerd zal worden, neemt het belang van de verzekering verder toe. d) Royeren verzekerden.
Ziekenfondsen mogen verzekerden nu niet royeren. Dat mag onder de zorgverzekeringswet wel in het geval van een betalingsachterstand. Vijf jaar na het royement zijn verzekeraars verplicht om verzekerden weer te accepteren. Als in de tussentijd de verzekeringsplichtige geen andere verzekering heeft afgesloten, dan moet hij bij het afsluiten van een nieuwe verzekering een boete betalen van 130 procent van de premie die hij in de tussentijd verschuldigd zou zijn geweest. Dit kan in vijf jaar oplopen tot 7150 euro. 4. Risicogroepen De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de WWB. Het ligt dus voor de hand om te bezien of de gemeente voor haar bijstandsgerechtigden van betekenis kan zijn. Nu hebben naar schatting zo n 10 % van de bijstandsgerechtigden een premieschuld. Straks zullen zij geroyeerd worden, ook als zij via een collectieve verzekering zijn verzekerd. De enige mogelijkheid om dit te voorkomen zou een regeling via de Wet Werk en Bijstand zijn. Lage inkomens hebben over het algemeen hogere zorgkosten. Het is niet ondenkbaar dat de meeste bijstandsgerechtigden niet in aanmerking komen voor de noclaimteruggaaf. Dat terwijl de gemiddelde noclaimteruggaaf wel wordt meegerekend bij de hoogte van de zorgtoeslag. Daar komt bij dat bijstandsgerechtigden moeilijk te bereiken zijn. Naar schatting zullen 10 tot 20 % van de bijstandsgerechtigden geen zorgtoeslag aanvragen. Daar komt bij dat als de zorgtoeslag wordt aangevraagd het niet ondenkbaar is dat deze eerst gebruikt wordt om een ander financieel gat te dichten. Er zijn meer groepen die het moeilijk zullen krijgen met de nieuwe zorgverzekeringswet. Dat geldt bijvoorbeeld voor ouderen met alleen AOW. Ook die groep zal naar verwachting moeilijk bereikbaar zijn en moeite hebben met het aanvragen van de noclaimteruggaaf. Juist ook de groep mensen met alleen AOW moeten straks ook hun eigen inkomensafhankelijke bijdrage betalen, terwijl dat voor anderen door de werkgever of uitkeringsinstantie wordt geregeld. Ouderen met alleen AOW worden gecompenseerd. Het zal voor veel van deze ouderen wel moeilijk zijn om dit te regelen. Een klein pensioen (bijv. 100 euro in de maand) of meerdere kleine pensioenen maakt het nog moeilijker. Deze specifieke problemen gelden ook voor chronisch zieken. Ook die groep loopt risico s als het gaat om het niet ontvangen van de noclaimteruggaaf. Ook bij chronisch zieken speelt het moeilijk bereikbaar. Bovendien leidde de jongste pakketverkleining tot een koopkrachtverlies voor chronisch zieken van 0,5% tot 2%. Een verdere pakketverkleining zou dat nog versterken. Gelet op de stijging van de totale kosten van de zorg is een verdere pakketverkleining niet ondenkbaar.
5. Mogelijke (gemeentelijke) oplossingen De PvdA vindt het belangrijk dat de gemeente haar burgers de helpende hand uitsteekt. Dat kan door gebruik te maken van de mogelijkheden die de zorgverzekeringswet biedt. Ook de WWB en de (aanstaande) WMO bieden hier aanknopingspunten. Wat wil de PvdA bereiken? a. Een collectieve verzekering voor bijstandsgerechtigden De gemeente kent op dit moment geen collectieve verzekering voor bijstandsgerechtigden. De PvdA stelt voor om vanaf 1januari 2006 voor bijstandsgerechtigden in de gemeente Eemsmond een collectieve verzekering af te sluiten. Deze verzekering is inclusief een aanvullende verzekering en het tandheelkundig pakket. Het moet mogelijk zijn aldus een premiekorting van maximaal 10% binnen te halen. Deze verzekering zou dan geen eigen risico moeten kennen en zo gunstig mogelijke voorwaarden moeten bevatten. b. Uitbreiding voor andere groepen De PvdA is van mening dat de onder 1) genoemde collectieve verzekering ook voor zoveel mogelijk andere Eemsmonders toegankelijk zou moeten zijn. Een dergelijke verzekering is financieel en verzekeringstechnisch van belang voor bijvoorbeeld ouderen met alleen AOW en chronisch zieken en gezinnen met een maximum inkomen van 115% van het sociaal minimum. c. Tegengaan van onverzekerd zijn De PvdA wil niet dat het aantal onverzekerden verder stijgt. Een stijging van het aantal onverzekerden is voor de PvdA onaanvaardbaar. [Artikel 57 van de WWB maakt het mogelijk om als de bijstandsgerechtigde niet in staat is tot een verantwoorde besteding van de bestaansmiddelen een verplichting tot doorbetaling op te leggen. Het is op grond van de huidige wettekst niet mogelijk om iedere bijstandsgerechtigde te verplichten tot een rechtstreekse betaling van de premie. De PvdA vindt dat de gemeente gebruik zou moeten maken van dit artikel om te voorkomen dat bijstandsgerechtigden achterop raken met het betalen van premie. Daartoe zou de gemeente zelf actief deze gegevens op moeten vragen bij de bijstandsgerechtigde. De PvdA wil onderzocht zien of op dit vlak mogelijkheden liggen. d. Bemiddeling bij zorgverzekeringen in het Zorgloket De nieuwe zorgverzekeringswet vraagt van mensen meer dan vroeger. De PvdA vindt dat de gemeente hierbij kan helpen. Dat kan onder meer door bemiddeling bij het afsluiten van de zorgverzekering op te nemen in de WMO. Het zorgloket van de gemeente zou hier een rol moeten spelen. Dit zorgloket zou vervolgens ook
behulpzaam kunnen zijn bij het aanvragen van de BU (Buitengewone Uitgaven Aftrek), TBU (Tegemoetkoming Buitengewone Uitgaven) en Bijzondere Bijstand. De PvdA is voorstander van een pilot op dit punt. 6. De PvdA stelt voor: 1. Een collectieve gemeentelijke zorgverzekering voor bijstandsgerechtigden in de gemeente Eemsmond af te sluiten per 1 januari 2006; 2. Te onderzoeken of dit pakket ook kan worden aangeboden aan andere inwoners van de gemeente; 3. De risico s verbonden aan niet-betaling van premie door sommige bijstandsgerechtigden te beperken door de gemeente een actieve rol te laten vervullen. 4. De uitvoering van de zorgverzekeringswet te beschouwen als onderdeel van de WMO; 5. Een pilot te starten waarin de gemeente helpt met de aanvragen van de toeslagen en vergoedingen genoemd in de zorgverzekeringswet. Namens de Pvda-fractie, Alie Boekhoudt