Ontwikkeling financiële functie: TOP 50 REGISTERCONTROLLERS 2014 In welke bedrijven dragen registercontrollers de financiële eindverantwoordelijkheid? MCA publiceert de derde editie van de Top 50, die inzicht geeft waar RC s deel uitmaken van de top van het Nederlandse en internationale bedrijfsleven. De lijst is gerangschikt naar omzet en heeft betrekking op het jaar 2013. Drs. Andrea Willemse, drs. Edward Smit RC en drs. Lucas Geusebroek: Wat valt er op in dit nieuwe overzicht? Ron Wirahadiraksa, sinds 2011 CFO van Royal Philips, voert de lijst voor de derde maal aan. Er staan dit keer 51 personen op: een gedeelde zevende plaats is er voor de CFO s van Philips Lighting, de RC s Jan van Leeuwen en Paul Verhagen. In 2013 werd Paul Verhagen als CFO opgevolgd door Jan van Leeuwen. Er zijn elf nieuwe namen, waarvan twee bij de eerste tien: CFO van VGZ Kees Hamster en Jeroen Visser, SVP Finance & Control bij KLM Passenger Business. Er zijn vijf registercontrollers die ook de titel registeraccountant hebben en één register treasurer. De vijf RA s zijn uiteraard ook te vinden in de Top 50 van accountants in business (RA/AA), gepubliceerd in juni 2014 in Accountant (en online te vinden op www.accountant.nl). De gemiddelde leeftijd per 31 december 2013 was 47 jaar, net als in de vorige editie. Van de 51 personen zijn er vier vrouw, tegenover vijf een jaar eerder. Zes personen van deze lijst werken in het buitenland. Sector en functie Bij de verdeling naar sectoren (grafiek 1) valt op dat ongeveer 60% van de RC s uit de Top 50 werkzaam is in de sectoren Industrie, Technologie of Voeding & drank/luxe producten. De andere sectoren, inclu- 14 12 10 8 6 4 2 0 Industrie Voeding & drank/luxe prod. Technologie Financiële dienstverlening Gezondheidszorg Overige Transport Professionele dienstverlening 2011 2012 2013 Energie Grafiek 1. Verdeling naar sectoren waarin RC s uit de Top 50 werkzaam zijn Retail Telecom sief de Financiële dienstverlening, zijn beduidend minder vertegenwoordigd. Ook is in deze grafiek een aantal verschuivingen zichtbaar qua sector ten opzichte van de twee voorgaande jaren. Grafiek 2 laat zien dat de meesten als CFO werkzaam zijn. Een minderheid is bijvoorbeeld CEO of General Manager. Grafiek 3 toont dat het merendeel van de bedrijven uit de lijst beursgenoteerd is; het grootste deel in Nederland. Over de Top 50 De Top 50 geeft een helder beeld van de bedrijven en functies waarin registercontrollers terechtkomen. De lijst vormt een concrete inkijk in de bijna 3800 RC s die staan ingeschreven bij de Vereniging AEX 4 7 CFO / Financieel Directeur CEO / Algemeen Directeur 21 4 5 3 AMX AScX 40 Anders 12 Notering in buitenland Geen notering Grafiek 2. Verdeling naar functiecategorieën waarin RC s uit Top 50 werkzaam zijn Grafiek 3. Verdeling naar beurzen waaraan bedrijven uit de Top 50 genoteerd staan 22 MCA: december 2014, nummer 6
NAAM TOP 2014 FUNCTIE BEDRIJF BEURSNOTERING OMZET 2013 ( MLN ) Drs. Ron Wirahadiraksa RC 1 Lid RvB, CFO Royal Philips AEX 23.329 Drs. Gijsbert de Zoeten RC 2 CFO Unilever Europe Unilever Europe Unilever: AEX 13.506 Drs. Steven van Schilfgaarde RC 3 CFO a.i. Koninklijke KPN AEX 11.669 Drs. Kees Hamster RA RC 4 Lid Raad van Bestuur, CFO VGZ niet 10.872 René van de Kieft RC MAC 5 Lid Bestuur en Beleggingscie. ABP niet 9.877 Drs. Erik Swelheim RC 6 Lid Directie, lid Exco, CFO KLM Royal Dutch Airlines Air France-KLM: AMX 9.688 Drs. Paul Verhagen RC 7 CFO Philips Lighting Philips: AEX 8.413 Ir. Jan van Leeuwen RC 7 CFO Philips Lighting Philips: AEX 8.413 Drs. Jeroen Visser RT RC 8 SVP Finance & Control KLM Passenger Business Air France-KLM: AMX 6.869 Annemieke Kooijmans RC 9 Lid ExCo, Global Head Production Syngenta SWX 6.013 & Supply Finance Drs. Co van Dort RC 10 Director Tata Steel Nederland Tata Steel: Mumbai 5.248 Drs. Arjan Blok RC 11 Lid Raad van Bestuur, CFO Essent RWE: FSE 5.100 Ir. Ivar Blanken RC 12 CFO Turkey, Russia, MENA Unilever Turkey, Russia, Unilever: AEX 4.500 MENA Drs. Godert Vinkesteijn RC 13 Lid ExCo KPN, CFO Mobile International Koninklijke KPN AEX 4.000 & CFO E-Plus Gruppe Harald van Boxtel RC 14 CFO Vion Pork niet 3.700 Drs. Robert van de Graaf RC 15 CFO Achmea Schade en Inkomen niet 3.123 Hans van Slooten RA RC 16 CFO Randstad Groep Nederland Randstad: AEX 2.734 Drs. Renier Vree RC 17 Lid Executive Board, CFO ARCADIS AMX 2.516 Drs. Rob van der Sluijs RC 18 Lid Executive Board, Financieel Sligro Food Group Nederland Sligro Food Group: AMX 2.498 Directeur Drs. Hans Janssen RC 19 Lid RvB, CFO Mediq niet 2.474 Drs. Otto Jager Msc RC CFA 20 CFO TenneT Holding niet 2.429 Drs. Maarten de Vries RC 21 CEO TP Vision HKSE 2.294 Drs. Wouter Vosmeer RC 22 CFO Molson Coors Canada Molson Coors: 1.882 NYSE,TSX Drs. Ronald Eikelenboom RC 23 CFO EMEA Univar niet 1.700 Drs. Huub Ooms RC EMFC MAC 24 Regional VP Finance MENEAT & JT International TSE 1.596 WWDF Drs. Ronald Touwslager RC EMFC MAC 25 CEO Obvion niet 1.512 Ingo Bank RC 26 CFO Parexel Nasdaq 1.460 Drs. Vincent Geerts RA RC 27 Lid Executive Committee, CFO Loders Croklaan Group niet 1.412 Drs. Pim Naarding RA RC 28 Lid Directie, CFO Plukon Food Group niet 1.367 Drs. Arjan Kaaks RC 29 Lid Executive Board, Group CFO Maxeda DIY Group niet 1.311 Ing.drs. Frans den Houter RC 30 CFO Heerema Marine Contractors niet 1.271 Drs. Theo Bruijninckx RC 31 Voorzitter RvB, CEO Ballast Nedam AScX 1.268 Drs. Pim Vervaat RC 32 CEO RPC Group LSE 1.238 Drs. Robbert van Nes RC 33 Finance VP Retail Western Europe D.E Master Blenders 1753 niet 1.228 Drs. Henk Snapper RA RC 34 Lid RVB UMC Groningen niet 1.114 Cees Buren MBA RC 35 Lid RvB, CFO UMC St. Radboud niet 1.022 Drs. Anne Marie van der Wijst RC 36 CFO Connexxion niet 967 Drs. Hielke Sybesma RC 37 Lid RvB, CFO Accell Group AMX 849 Drs. Peter Paul Coppes RC 38 Lid Directie Retail Rest of World D.E Master Blenders 1753 niet 781 Drs. Remco Smit RC 39 CFO Fokker Technologies niet 762 Drs. Dirk Jan de Bruijn RC 40 VP Finance en CFO Thales Group SA en Thales Thales: Euronext 755 Nederland Koos Kramer RC 41 Lid RvB, CFO Corbion AMX 744 Drs. Bernard Witte RC 42 Member Board of Directors, CFO Caldic niet 729 Drs. Peter van Tilburg RC 43 CFO Aviko Groep niet 707 Drs. Steven Flipse RC 44 CFO Sanoma Media Netherlands Sanoma: HSE 706 Drs. Angela Ramakers-Hultermans RC 45 Directeur Management Services Macintosh Fashion Nederland AScX 640 Drs. Frits Giesbers RC 46 General Manager /Statutair director Yamazaki Mazak Nederland niet 615 Ir. Bas Bonnier RC 47 General Manager Turbocharger Division Ir.drs. Bram Sijbers RC 48 Lid Management Team, Unit Controller Mitsubishi Turbocharger & Engine Europe Mitsubishi: TSE 583 Utility Support Group niet 490 Drs. Peter ter Horst RC 49 CFO Teijin Aramid BV Teijin: TSE 450 Drs. Jolanda Poots-Bijl RC 50 CFO Ordina AScX 377 MCA: december 2014, nummer 6 23
De CFO van Royal Philips voert de lijst voor de derde maal aan van Registercontrollers (VRC). Er is qua criteria uitgegaan van personen met een aantoonbaar eindverantwoordelijke positie binnen hun bedrijf of een in de markt herkenbaar bedrijfsonderdeel. De positie wordt bepaald aan de hand van de omzet over 2013 van het bedrijf(sonderdeel). Indien iemand (financieel) eindverantwoordelijk is voor een bedrijfsonderdeel, staat de jaaromzet van dat onderdeel vermeld. Bij het samenstellen van de Top 50 is de overheid buiten beschouwing gelaten. Semi-overheidsbedrijven zijn wel in ogenschouw genomen. Bronnen Bij de totstandkoming van de Top 50 zijn de hoogste bestuursorganen van bedrijven en bedrijfsonderdelen gescand op de aanwezigheid van RC s. Daarnaast heeft een groot aantal registercontrollers gereageerd op de oproep die de VRC aan haar leden heeft gestuurd. De vermelde jaaromzetten zijn voor het merendeel ontleend aan de database van Companyinfo.nl. Daarnaast zijn de websites van bedrijven bezocht om de omzet nader te analyseren en/of hebben RC s zelf de jaaromzet van hun bedrijf of bedrijfsonderdeel doorgegeven. Onderzoek voor dit artikel is verricht door drs. Edward Smit RC, senior stafmedewerker VRC. De Top 50 registercontrollers 2014 is zo zorgvuldig mogelijk samengesteld, maar pretendeert geen juistheid en volledigheid. Het is mogelijk dat sommige personen in dit overzicht inmiddels een andere functie bekleden. Over niet-beursgenoteerde ondernemingen is correcte en volledige informatie vaak niet eenvoudig en systematisch beschikbaar. Een aantal RC s die werkzaam zijn als CEO of CFO heeft aangegeven dat zij niet vermeld willen worden in de lijst. Aanvullingen zijn welkom en kunnen worden gericht aan vrc@vrc.nl. INTERVIEW: Complexe zaken doorgronden, flink puzzelen; dat vind ik leuk De meeste mensen kennen Connexxion van de groengele bussen. Maar het bedrijf is veel breder actief op het gebied van regionaal personen- en zorgvervoer in Nederland. Dagelijks vervoert Connexxion honderdduizenden mensen. Registercontroller Anne Marie van der Wijst is hier sinds januari 2013 CFO. In die rol is ze eindverantwoordelijk voor Finance, IT en Inkoop. In andere vakgebieden ben je maar bij een klein stukje betrokken, maar vanuit Finance overzie je het hele spectrum. Dat spreekt mij aan. Wat is voor u de belangrijkste ontwikkeling in het vak? Als CFO heb je een dubbelrol. Je adviseert de CEO over strategische vraagstukken. Op dat moment ben je een businesspartner die kansen ziet, meedenkt en oplossingen verzint. Maar je bent ook verantwoordelijk voor compliance en ethiek en integriteit. En natuurlijk moet je de basics op orde hebben, denk aan de boekhouding, treasury en cashmanagement. Die dubbelrol vind ik soms lastig: tot hoever beweeg je mee en wanneer trap je 24 MCA: december 2014, nummer 6
op de rem? Tegelijkertijd maakt dit het vak juist leuk. Welke competenties zijn belangrijk voor een RC? De tijd dat de Financeprofessional de boekhouder was, ligt achter ons. Toch vinden veel van ons het fijn als ze controle hebben. Het geeft een gevoel van zekerheid als de basis op orde is en alles correct is. Daar is natuurlijk niets mis mee, het is de basis van het vak. Maar de veranderende rol richting strategisch adviseurschap vraagt ook om andere competenties, zowel inhoudelijk als persoonlijk. We moeten het nodige weten van wet- en regelgeving en juridische zaken, maar hebben ook competenties nodig als leiderschap, overtuigingskracht en communicatief vermogen. Bent u vooral Financegeoriënteerd of voelt u zich een businesspartner? Ik ben echt van de inhoud. Het complexe van het Financevak spreekt mij aan. Complexe zaken doorgronden, flink puzzelen; daar gaat mijn hart sneller van kloppen. Tegelijkertijd ervaar ik hoeveel voldoening het geeft om businesspartner te zijn. Om proactief te ondersteunen en samen het bedrijf naar een hoger niveau te brengen. De eerste periode na mijn start bij Connexxion ben ik gaan opruimen: het vereenvoudigen van de juridische structuur, verbeteren van de organisatiestructuur en mensen meer accountable maken. Net als andere Financeprofessionals ben ik graag in control. Ik vind het plezierig om de zekerheid te hebben dat alles klopt. Maar ik haal ook veel plezier uit mijn contacten met de business. Het afgelopen jaar hebben wij als directie een slag gemaakt: we zijn veel korter op de bal gaan zitten. Die directe betrokkenheid leidt tot scherpere, meer inhoudelijke discussies. Waarom heeft u indertijd gekozen voor de RC-opleiding? Na mijn studie Bedrijfskunde ben ik naar de Koninklijke Marine gegaan. Daar kwam ik in een financiële rol terecht. Een RC-opleiding leek me een goed idee. En inderdaad gaf dit inhoudelijk veel toegevoegde waarde. Later ben ik bij een voorloper van Zodiac Aerospace gaan werken, eerst als divisiecontroller en daarna als groepscontroller. In totaal heb ik daar dertien jaar gewerkt. En sinds 2013 werk ik dus bij Connexxion. Het RC-dienstmerk zie ik nu als een kwaliteitskeurmerk. Het is iets bijzonders, iets extra s. De Gedragscode zorgt voor toegevoegde waarde, net als de PE-verplichting. Bent u tevreden over het functioneren van de VRC? Ja, ik vind dat de vereniging het goed doet. Ik heb nu meer contact met de VRC dan voorheen, dat komt onder meer doordat ik deelneem aan de CFO-cyclus. Vijf keer per jaar komen wij bij elkaar en dat levert mij veel op. Het zijn goede inhoudelijke bijeenkomsten en het is een mooie gelegenheid om van gedachten te wisselen met vakgenoten. Voordat ik bij Connexxion kwam, heb ik ook functies in HR en Legal gehad. Toen vond ik het moeilijk om mijn PE-punten in te vullen. In mijn huidige rol doe ik het anders: ik organiseer in-companytrainingen waar ook collega s van profiteren. Het cursusaanbod van NBA-VRC is heel breed. Ik denk dat er behoefte is aan een combinatie van inhoudelijke cursussen en dan bedoel ik ook echt die hard inhoudelijk en ontwikkelingstrajecten met een meer intervisieachtig accent met collega s in vergelijkbare functies. Dat soort trajecten sluit aan bij de nieuwe competenties die van de RC verwacht worden. Wat spreekt u minder aan in het vak? De laatste jaren is de aandacht voor risicomanagement en compliance enorm toegenomen. Dat botst soms met ondernemerschap. Bij Connexxion hebben we te maken met allerlei veiligheidseisen, certificering en wet- en regelgeving, ook omdat we deel uitmaken van een internationaal concern. Onderin elk mailbericht staat een disclaimer, je moet zorgvuldig omgaan met dossiervorming en de accountant krijgt een steeds zwaardere rol. Natuurlijk begrijp ik dat dit belangrijk is. Maar alles bij elkaar is het wel heel erg veel. Er gaat ontzettend veel tijd en energie in zitten en het levert hoge kosten op voor een bedrijf. En dat is soms moeilijk te verteren, zeker in een bedrijf waar de marges toch al onder druk staan. En wat spreekt u juist aan? Het mooie van Finance is dat je precies weet wat er speelt in het bedrijf. Je weet: als ik op deze knop druk, dan gaat daar wat gebeuren. In andere vakgebieden ben je maar bij een klein stukje betrokken, maar vanuit Finance overzie je het hele spectrum. Dat spreekt mij aan. MCA: december 2014, nummer 6 25
INTERVIEW: Het gaat om je morele kompas niet enkel om shareholders value Frits Giesbers is een old school Financeman. En dan vooral in de letterlijke zin van het woord, want hij behoort tot de eerste lichting RC s. Hij werkte bij Akzo Nobel en Stork voordat hij in 2007 general manager werd bij het Japanse bedrijf Mazak in Nederland. Met de VRC-gedragscode in zijn bagage maakt Frits Giesbers zich sterk voor ethiek en compliance. Rapportages zijn niet bedoeld om mooie sier te maken in de buitenwereld, maar om het management inzicht te geven. U werkt bij Mazak. Kunt u iets vertellen over dit bedrijf? Mazak is een Japans familiebedrijf dat sinds 1919 bestaat. In tien fabrieken wereldwijd maken we onder meer CNC draai- en freesbanken en lasersnijmachines voor plaat- en buisbewerking. Al deze machines zijn volledig geautomatiseerd en werken vaak in combinatie met robots. We zijn marktleider in de toegepaste metaalindustrie. Mazak is een traditioneel bedrijf waarin met veel devotie wordt gewerkt aan het perfectioneren, verkopen en servicen van de machines. Ons topmanagement is in de machine geboren, denk ik weleens. Wat is uw rol in het bedrijf? Mazak heeft in Nederland een verkoopkantoor tevens holding van twaalf dochterondernemingen binnen en buiten Europa, waarvoor ik onder andere de geconsolideerde jaarrekening verzorg. Daarnaast heb ik een brede ondersteunende rol voor het Nederlandse verkoopkantoor. In dat kader houd ik me naast mijn Financewerkzaamheden bezig met zaken als HR en Legal eigenlijk alles wat niet technisch of commercieel is. Tot slot heb ik een actieve rol in Mazak Equipment Finance. Dit is een samenwerking met Societé General waarin wij klanten ondersteunen om hun financiering voor onze machines tot stand te brengen. Onze klanten zijn vaak relatief kleine mkb-bedrijven die niet zo bekend zijn in financieringsland en waarvoor de aanschaf van een machine van enkele honderdduizenden euro s veel impact heeft. Zo n machine is het hart van hun bedrijf. Vanuit Mazak Equipment Finance adviseer ik onze klanten over de verschillende financieringsmogelijkheden, vaak operational of financial lease, soms in combinatie met een deel eigen middelen. Wij werken er samen met de bank aan om een goed product te krijgen dat aansluit bij de wensen van onze klanten. Wat betekenen risk management en compliance in uw werk? Het Japanse management heeft mij gevraagd de maatregelen van internal control in de Europese vestigingen te verbeteren. De opvattingen over IC-maatregelen verschillen soms van land tot land. Het doel is om te komen tot uniforme en vooral heldere regels over de AO/ IC en bevoegdheden van het management, inclusief functiescheidingen, autorisaties et cetera. In Europa hebben we één fabriek en verder alleen verkoopkantoren. Veel van onze medewerkers hebben dus een commerciële functie. Zij zijn gedreven verkopers die resultaat willen behalen: nieuwe klanten, marktaandeel en omzet. Het is van belang goed tegenwicht te bieden aan de risico s die daarbij worden genomen. Ik zie het als mijn rol om de risico s in kaart te brengen en goede afspraken te maken over hoe daarmee om te gaan. Waarom besloot u een RC-opleiding te volgen? Dat is lang geleden, ik heb meen ik rugnummer 21. Nadat ik afgestudeerd was als bedrijfseconoom zag ik steeds meer vakgenoten kiezen voor postdoctorale opleidingen, zoals Insead of een MBA- of RA-opleiding. Ik had goed contact met professor Traas, ben ook bij hem afgestudeerd, en hij vertelde dat hij ging starten met de RC-opleiding. Dat sprak me bijzonder aan. Het bleek zeker de moeite waard. Ik heb de verdieping gevonden die ik zocht en een goed netwerk opgebouwd. Als 0-serie hadden we een actieve rol bij het curriculum en mochten we meebouwen aan de opleiding. Echt experimenteren, heel leuk. 26 MCA: december 2014, nummer 6
Welke ontwikkelingen ziet u in het Financevak? Als ik denk aan de schandalen bij grote bedrijven, in het bankwezen, bij de semi-overheid en nu zelfs in de accountancy, denk ik dat in sommige gevallen de focus te eenzijdig naar Finance is verschoven, of in ieder geval Finance een te zwaar accent heeft gekregen. Rapportages zijn bedoeld om het management inzicht te geven, niet als window dressing. In een organisatie draait het niet alleen om shareholders value, voldoen aan regels en daarmee mooi weer spelen naar de buitenwereld. Het gaat om de essentie van het bedrijf; om het moreel kompas. Juist daar speelt Finance een belangrijke rol. Ik vind het dus heel goed dat er zoveel aandacht is voor ethiek en compliance. Welke rol speelt de beroepsvereniging daarbij? Je kunt het dienstmerk RC hanteren als je met ethische en morele dilemma s wordt geconfronteerd. Het zet je sterker in je argumentatie: ik heb voor de gedragscode van de VRC getekend en daarom ben ik genoodzaakt om deze beslissing te nemen. Dat is geen zwaktebod, integendeel. Het zet je juist sterker neer als professional. Wat kan de VRC verbeteren? De internationale herkenbaarheid van het dienstmerk is een issue. Certified Accountant en MBA kent iedereen, maar de term Registercontroller zegt de meeste mensen niets. Ik heb een tijd in Moskou gezeten toen ik bij Akzo Nobel werkte en daar noemde ik het maar Certified Controller. Het blijft nodig om te werken aan de nationale en internationale bekendheid van het dienstmerk. Handboek Derivaten voor Accountants, Fiscalisten en Controllers met korting voor VRCleden Dit Handboek geeft op een toegankelijke manier een beschrijving van de toepassing, de rapportage en Het boek staat vol voorbeelden van toepassingen van organisaties en aan het opstellen van leden te bestellen met aanzienlijke korting: in plaats via MCA: december 2014, nummer 6 27