Inhoud Voorwoord V Afkortingen XVII 1 Inleiding 1.1 Beroepsmatige incasso 1 1.2 Definities van incasso en incasseren 2 1.3 Verplichtingen uit de incasso-overeenkomst, de beroepsaansprakelijkheid en de vraagstellingen 4 1.4 Rechtsvergelijking met België 5 1.5 Beantwoording van de vragen 6 1.6 Opzet van het onderzoek 7 2 De praktijk 2.1 Inleiding 9 2.2 De praktijk van het incasseren in Nederland 10 2.2.1 Gewijzigde maatschappelijke en economische omstandigheden 10 2.2.2 Incassomethoden 13 2.2.3 Het incassobureau 18 2.2.4 De gerechtsdeurwaarder 18 2.2.5 De advocaat 22 2.2.6 De rechtskundige adviseur 23 2.2.7 De andere incassanten 25 2.2.8 Verzekering tegen beroepsaansprakelijkheid 25 VII
2.3 De praktijk van het incasseren in België 27 2.3.1 Inleiding 27 2.3.2 Negatieve klank van incasso 27 2.3.3 Het afschermen van de incassomarkt door de advocatuur 29 2.3.4 Incassomethoden 32 2.3.5 De advocaat 33 2.3.6 De gerechtsdeurwaarder 35 2.3.7 Het incassobureau 36 2.3.8 Verzekering tegen beroepsaansprakelijkheid 37 2.4 Tot besluit van dit hoofdstuk 39 3 De incasso-overeenkomst 3.1 Inleiding 42 3.2 De incasso-overeenkomst in haar algemeenheid 44 3.2.1 Verbintenissen in Nederland en België 44 3.2.2 Beperkingen van de contractsvrijheid 45 3.2.3 De partijafspraak 45 3.2.4 Algemene voorwaarden 46 3.2.5 Aanvullende werking 48 3.2.6 Goede trouw bij de uitvoering van de overeenkomst 49 3.3. Kwalificatie van de overeenkomst 50 3.3.1 Inleiding 50 3.3.2 Literatuur over incasso in Nederland 51 3.3.3 Literatuur over incasso in België 52 3.3.4 Jurisprudentie over incasso in Nederland 53 3.3.5 Jurisprudentie over incasso in België 54 3.3.6 In Nederland en België lastgeving? 55 3.3.7 Lastgevingsbegrip en incassowerkzaamheden in Nederland 56 3.3.8 De incasso-overeenkomst is meestal lastgeving 58 VIII
3.4 Beroeps- en gedragsregels 61 3.4.1 Inleiding 61 3.4.2 Wettelijk vastgestelde regels 62 Literatuur 62 Jurisprudentie 65 Standpuntbepaling 65 3.4.3 Van verenigingswege vastgestelde regels en ongeschreven regels 68 Literatuur 68 Jurisprudentie 70 Standpuntbepaling 74 3.5 Tot besluit van dit hoofdstuk 79 4 De zorgplicht van partijen 4.1 Inleiding 82 4.2 De zorgplicht van de incassant 84 4.2.1 Zorgplicht 84 Regelgeving 84 Overtreding tuchtnorm en de civielrechtelijke zorgplicht 85 Enkele uitspraken tuchtrecht- en civiele procedures vergeleken 87 Tuchtnorm in Nederland voor andere incassanten 88 Zorgplicht voor alle incassanten gelijk? 89 4.2.2 Zelfstandig maatregelen nemen 90 Inleiding 90 Regelgeving, literatuur en jurisprudentie 91 Enkele voorbeelden uit de civiele - en tuchtrechtspraak in Nederland 92 Enkele voorbeelden uit de civiele rechtspraak in België 93 Gevolgtrekkingen 95 IX
4.2.3 Beleidsvrijheid en het opvolgen van aanwijzingen 96 Inleiding 96 Regelgeving 96 Beleidsvrijheid bij de tuchtrechter in Nederland 98 Civiele procedures in Nederland 101 Beleidsvrijheid in België 103 Jurisprudentie over het opvolgen van aanwijzingen 105 Gevolgtrekkingen 108 4.2.4 Tussentijdse informatieplicht 110 Inleiding 110 Regelgeving 110 Civiele jurisprudentie 112 Tuchtrechtspraak in Nederland 114 Civiele jurisprudentie in België 116 Gevolgtrekkingen 117 4.2.5 Tussentijdse afdrachtplicht 119 Inleiding 119 Regelgeving 119 Tuchtrechtspraak in Nederland 123 Civiele jurisprudentie in België 125 Gevolgtrekkingen 125 4.2.6 Voortgang van de werkzaamheden 127 Inleiding 127 Civiele jurisprudentie in Nederland 127 Tuchtrechtspraak in Nederland 129 Civiele jurisprudentie in België 130 Gevolgtrekkingen 133 4.3 De zorgplicht van de opdrachtgever 134 Inleiding 134 Civiele jurisprudentie in Nederland 134 Civiele jurisprudentie in België 136 X
Gevolgtrekkingen 138 4.4 Tot besluit van dit hoofdstuk 139 5 Verplichtingen bij het einde van de incasso-overeenkomst 5.1 Inleiding 141 5.2 Rekening en verantwoording 142 5.2.1 Inleiding 142 5.2.2 Regelgeving 142 5.2.3 Rekenprocedure 144 5.2.4 Rekening en verantwoording: een volledige opening van zaken 145 5.2.5 Tussentijdse rekening en verantwoording 146 5.2.6 Inhoud van de rekening en verantwoording 147 5.2.7 Stukken meesturen 149 5.2.8 Nazorg 150 5.2.9 Conclusie 151 5.3 Incassokosten 153 5.3.1 Inleiding 153 5.3.2 Incassokosten controversieel 153 5.3.3 Incassokosten alleen indien overeengekomen 154 5.3.4 In strijd met de goede zeden en goede trouw 155 5.3.5 Incassobeding 155 5.3.6 Incassokosten moesten zijn gemaakt 156 5.3.7 Omvang van de incassokosten 157 5.3.8 Op weg naar eenheid 158 5.3.9 Buitengerechtelijke advieskosten 158 5.3.10 Incassokosten onder het huidige Burgerlijk Wetboek bijna altijd toegewezen 159 5.3.11 Incassokosten: overeengekomen of als vermogensschade 160 XI
5.3.12 Het maken van de kosten moet redelijk zijn 161 5.3.13 Voorbereiding van de procedure 163 5.3.14 De omvang van de incassokosten dient redelijk te zijn 164 5.3.15 Controversiële rapporten van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak 166 5.3.16 Doorberekening van de kosten van invordering in België 167 5.3.17 Het schadebeding bij wanprestatie in België 168 5.3.18 Europese regelgeving 170 5.3.19 Conclusie 171 5.4 Incassoprovisie 174 5.4.1 Inleiding 174 5.4.2 Verschuldigdheid van het loon 174 5.4.3 De omvang van het loon 176 5.4.4 Wettelijk vastgesteld loon 176 5.4.5 De overeengekomen incassoprovisie 177 5.4.6 Tarieven van de beroepsverenigingen 178 5.4.7 No cure, no pay 180 5.4.8 De gebruikelijke en redelijke incassoprovisie 181 5.4.9 Toetsing van de incassoprovisie 182 5.4.10 Conclusie 183 5.5 Incassoprovisie bij voortijdige beëindiging 185 5.5.1 Inleiding 185 5.5.2 Regelgeving 185 5.5.3 Jurisprudentie 186 5.5.4 Conclusie 188 5.6 Afwikkelingskosten 190 5.6.1 Inleiding 190 5.6.2 De ontwikkeling van de afwikkelingskosten 190 5.6.3 Mededingingswetgeving 191 5.6.4 Hoger tarief redelijk? 192 XII
5.6.5 Verwarring bij ambtelijke werkzaamheden van gerechtsdeurwaarders 193 5.6.6 Situatie in België 194 5.6.7 Conclusie 194 5.7 Onkosten 196 5.7.1 Inleiding 196 5.7.2 Regelgeving 196 5.7.3 Onkosten begrepen in het loon 198 5.7.4 Jurisprudentie over het doorberekenen van onkosten 199 5.7.5 Conclusie 199 5.8 Tot besluit van dit hoofdstuk 201 6 De Beroepsaansprakelijkheid 6.1 Inleiding 204 6.2 Wanprestatie of onrechtmatige daad 205 6.2.1 Wanprestatie of onrechtmatige daad 205 6.2.2 Samenloop van wanprestatie en onrechtmatige daad in Nederland 207 6.2.3 Samenloop van wanprestatie en onrechtmatige daad in België 208 6.2.4 Verschillen tussen wanprestatie en onrechtmatige daad 209 6.2.5 Conclusie 211 6.3 Maatstaf voor zorgvuldigheid 213 6.3.1 Inleiding 213 6.3.2 Inspanningsverbintenis 213 6.3.3 Zorgvuldigheid in de praktijk 214 6.3.4 Maatstaf volgens de rechtspraak 215 6.3.5 Maatstaf bestaat in beide landen uit twee elementen 216 6.3.6 Bekwaamheid 217 6.3.7 Zorg 217 XIII
6.3.8 Informatieplicht 218 Gevolgen van bepaalde acties 218 Kosten die in rekening worden gebracht 220 Risicovermijding en de persoon van de opdrachtgever 221 6.3.9 Conclusie 222 6.4 Causaal verband 224 6.4.1 Inleiding 224 6.4.2 Problemen oplossen met het causaal verband 224 6.4.3 Toetsingsmaatstaf 225 6.4.4 Beroepsaansprakelijkheid 227 6.4.5 Gevaarzetting bij beroepsaansprakelijkheid 229 6.4.6 Causaal verband in België 231 6.4.7 Beroepsaansprakelijkheid van advocaten en gerechtsdeurwaarders 232 6.4.8 Conclusie 234 6.5 Schadevergoeding 236 6.5.1 Uitgangspunt: schade volledig vergoed 236 6.5.2 Schade niet altijd vergoed 237 6.5.3 'Alles of niets-benadering' 238 6.5.4 Het verlies van een kans 239 6.5.5 Het standpunt van de Hoge Raad over het verlies van een kans 241 6.5.6 Het waarderen van de kans 242 6.5.7 Verlies van een kans in België 243 6.5.8 Beroepsaansprakelijkheid van advocaten en gerechtsdeurwaarders in België 244 6.5.9 Beoordeling van het verlies van een kans 244 6.5.10 Jurisprudentie over het verlies van een kans 245 6.5.11 Omvang van het verlies van een kans 247 6.5.12 Het verlies van een kans in België: conclusie 248 6.5.13 Conclusie bij incasso 248 XIV
6.6 Tot besluit van dit hoofdstuk 250 7 Samenvatting en conclusie 7.1 Inleiding 253 7.2 De praktijk van incasso 253 7.3 De incasso-overeenkomst 255 7.4 Zorgplicht van partijen 258 7.5 De afrekening bij het einde van de incasso-overeenkomst 260 7.6 Beroepsaansprakelijkheid 263 7.7 Conclusie 265 7 Résumé et conclusion 267 7.1 Introduction 267 7.2 La pratique d encaissement 267 7.3 L accord d encaissement 269 7.4 Le devoir de dilligence des partis 272 7.5 Le règlement à la fin de l accord d encaissement 274 7.6 Responsabilité professionelle 277 7.7 Conclusion 279 Literatuurlijst 280 Voorbeeld van een incasso-overeenkomst 306 Zaakregister 311 Curriculum vitae 317 XV