Kadernota Integraal veiligheidsbeleid 2010-2014
Samenvatting Het integrale veiligheidsbeleid (hierna IVB) van de gemeente Kaag en Braassem bestaat uit twee delen, namelijk: de kadernota IVB 2010-2014 (hierna de kadernota) en het uitvoeringsplan IVB 2011 (hierna het uitvoeringsplan). I. de kadernota IVB 2010-2014 De voorliggende kadernota schetst de kaders voor de te realiseren prestaties op veiligheidsgebied binnen onze gemeente tot en met 2014. Bij het opstellen van het IVB is gedeeltelijk gebruik gemaakt van de handreiking Kernbeleid Veiligheid die de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft ontwikkeld. Deze handreiking onderscheidt 5 veiligheidsvelden: Veilige woon- en leefomgeving, Bedrijvigheid en veiligheid, Jeugd en veiligheid, Fysieke veiligheid en Integriteit en veiligheid. Op basis van een analyse van de relevante gemeentelijke stukken zijn de volgende speerpunten bepaald voor de gemeente Kaag en Braassem. De genoemde speerpunten zijn niet gerangschikt op volgorde, en zijn dus allemaal even belangrijk. Sociale kwaliteit Fysieke kwaliteit Objectieve veiligheid/ veelvoorkomende criminaliteit Overlastgevende jeugd Jeugd, alcohol en drugs Veiligheid in en om de school Verkeersveiligheid De te behalen ambities worden in deze kadernota globaal geformuleerd. Op het gebied van sociale kwaliteit wordt ingezet op het verminderen van het aantal gevallen van hondenpoep op straten, geluidsoverlast en overlast door alcohol. Ten aanzien van fysieke kwaliteit wordt ingezet op het gericht aanpakken van vormen van vandalisme, kleine ergernissen (zoals: zwerfafval, vernielingen en graffiti) en illegale hennepteelt. Voor wat betreft objectieve veiligheid/veelvoorkomende criminaliteit wordt het verminderen van het aantal woninginbraken en het vergroten van alertheid en waakzaamheid onder burgers als prestaties geformuleerd. Op het gebied van overlastgevende jeugd wordt ingezet op het verminderen van het aantal incidenten van overlastgevende (hang-)jongeren en vernielingen, voldoende voorzieningen en activiteiten voor jongeren en het vroegtijdig signaleren van probleemgedrag bij jongeren. Ten aanzien van jeugd, alcohol en drugs wordt ingezet op het terugdringen van overmatig alcohol- en (soft-) drugsgebruik bij jongeren. Op het gebied van veiligheid in en om de school wordt ingezet op het vergroten van de veiligheid in en om de school. Prestaties op het gebied van verkeersveiligheid concentreren zich op de afname van het aantal gevallen waarbij er te hard gereden wordt en de afname van verkeersgevaarlijke situaties. Ook zal ingezet worden op het terugdringen van het aantal gevallen van parkeeroverlast. II. Uitvoeringsplan 2011 De speerpunten uit de kadernota worden in het uitvoeringsplan vertaald naar concrete veiligheidsactiviteiten en projecten met termijnen, trekkers en kostenplaatjes. Het uitvoeringsplan zal ter kennisneming aan de raad worden aangeboden. In een later stadium wordt het uitvoeringsplan doorvertaald in werk- en afdelingsplannen van de gemeente en externe partners. 18-11-2010 2
Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 Veiligheid en veiligheidsbeleid nader bekeken... 4 2.1 Integraliteit en veiligheid...4 2.2 Veiligheidsvelden...6 2.3 Uitgangspunten...6 2.4 Partners in het veiligheidsbeleid...7 2.5 Aandachtspunten...8 2.6 Doelstelling...9 3 Veiligheidsanalyse... 9 3.1 Uitkomsten informatiebijeenkomst gemeenteraden 2007 en de daaraan gekoppelde Startnotie IVB 2007...10 3.2 Veiligheidsmonitor Hollands Midden 2008...10 3.3 Het initiatiefvoorstel Vat op vandalisme, Actieplan tegen hufterigheid in Kaag en Braassem 2008...11 3.4 Het Coalitieakkoord Eenheid in verscheidenheid 2009-2014....12 3.5 Politiecijfers Kaag en Braassem...13 4 Speerpunten en uitvoeringsplan...14 4.1 Doorkijk uitvoeringsplan 2011...15 4.2 Relatie met WMO beleid...16 Bijlagen...18 Bijlage 1. De vier aspecten van Integraliteit...18 Bijlage 2. Veiligheidsketen...18 Bijlage 3. Informatierapportage politie 2008-2009...20 18-11-2010 3
1 Inleiding Veiligheid staat hoog op de politieke agenda van de overheid. Van de gemeente wordt verwacht dat zij zorg draagt voor de veiligheid op lokaal niveau. Dit is een zware verantwoordelijkheid die de gemeente het beste kan uitvoeren door samen te werken met de betrokken partners: politie, justitie, maatschappelijke instellingen, bedrijven en burgers. Door deze samenwerking kunnen veiligheidsproblemen, die zich in de gemeente voordoen integraal (totaal, volledig en compleet) aangepakt worden. De gemeente vervult hierbij een regisserende functie. Zij brengt partijen bij elkaar en stuurt deze aan, houdt ontwikkelingen op het gebied van veiligheid in de gaten en speelt hierop in. Bij de uitvoering van het IVB wordt zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij bestaande structuren (reeds bestaande projectgroepen, overlegvormen en veiligheidsprojecten). Veiligheidsthema s die extra aandacht vergen zullen in samenwerking met partners aangepakt worden. Het IVB is onmisbaar bij de integrale aanpak van veiligheid binnen de gemeente. 2 Veiligheid en veiligheidsbeleid nader bekeken Veiligheid en veiligheidsbeleid zijn brede en complexe onderwerpen. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de integraliteit en veiligheid, de veiligheidsvelden, de doelstelling, de uitgangspunten, de partners in het veiligheidsbeleid en de aandachtspunten. 2.1 Integraliteit en veiligheid Veiligheid omvat meer dan alleen het voorkomen of bestrijden van criminaliteit. Veiligheid is: het aanwezig zijn van een zekere mate van ordening en rust in het openbare leven, van bescherming van leven, gezondheid en goederen tegen acute dreiging en dreigende aantasting en het aanwezig zijn van basisvrijheden als menings- en bewegingsvrijheid. Alles wat inbreuk maakt op veiligheid (dus risico s en gevaren) wordt onveiligheid genoemd. Integrale veiligheid is: het onder regie van het lokale bestuur op een systematische en samenhangende manier werken aan het behoud of de verbetering van de lokale veiligheid in al haar facetten. De gedachte hierbij is: Voorkomen is beter dan genezen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de veiligheidsketen (proactie, preventie, preparatie, repressie en nazorg). Veiligheid wordt onderscheiden in: 1. Objectieve veiligheid: dit is het gemeten niveau van waarneembare maatschappelijke verschijnselen zoals diefstal, geweld, etc. Een meetinstrument voor objectieve veiligheid zijn de politiecijfers. 2. Subjectieve veiligheid: dit is de mate waarin mensen zich veilig voelen. Dit is moeilijk te meten doordat gevoelens van onveiligheid verschillend worden ervaren door personen. Een meetinstrument voor subjectieve veiligheid is de veiligheidsmonitor. 3. Sociale veiligheid: dit betreft het voorkomen of beheersen van criminaliteit en de leefbaarheid in de openbare ruimte, thuis of op het werk. 4. Fysieke veiligheid: dit is de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen persoonlijk leed door ongevallen (verkeer- en transportongevallen), brand, vergiftiging door vrijkomende chemische stoffen, instorting van gebouwen, e.d. Om een betrouwbaar beeld te krijgen van de mate van veiligheid binnen de gemeente worden de uitkomsten van zowel de objectieve als subjectieve meetinstrumenten met elkaar vergeleken. 18-11-2010 4
Flankerend beleid De gemeente doet al heel veel op het gebied van veiligheid en veiligheidsbeleid. Bijna alle gemeentelijke afdelingen hebben namelijk raakvlakken met veiligheid en veiligheidsbeleid. De activiteiten van de gemeente die een sterke relatie hebben met het IVB worden flankerend beleid genoemd. De externe partners, zoals: politie, justitie, maatschappelijke instellingen, bedrijven, burgers, etc. zijn mede verantwoordelijk voor succesvol IVB en hebben dan ook direct te maken met het hierbij behorend flankerend beleid van de gemeente. In de onderstaande tabel worden de vijf veiligheidsvelden gekoppeld aan enkele voorbeelden van flankerend beleid. De veiligheidsvelden komen in paragraaf 2.2 nader aan de orde. 1. Veilige woon- en leefomgeving. Flankerend beleid: integrale handhaving, huiselijk geweld, verslavingsbeleid, WMO, brandweerzorg, jeugdbeleid, ruimtelijke ordening. 2. Bedrijvigheid en veiligheid. Flankerend beleid: integrale handhaving, brandweerzorg, evenementen, recreatie en toerisme. 3. Jeugd en veiligheid. Flankerend beleid: jeugdbeleid, onderwijsbeleid, leerplicht, integrale handhaving. 4. Fysieke veiligheid. Flankerend beleid: verkeers en vervoersbeleid, integrale handhaving, milieubeleid, brandweerzorg en ramenbestrijding. Integraal veiligheidsbeleid (IVB) 5. Integriteit en veiligheid. Flankerend beleid: BIBOB beleid, integriteit lokaal bestuur. Externe partners 18-11-2010 5
2.2 Veiligheidsvelden Voor de totstandkoming van deze kadernota is gebruik gemaakt van het door de VNG ontwikkelde handreiking Kernbeleid Veiligheid. Op deze wijze ontstaat een werkbare indeling, waarin de speerpunten eenduidig en overzichtelijk worden weergeven. In de onderstaande tabel worden de veiligheidsvelden en -thema s weergegeven. Veiligheidsveld 1 Veilige woon- en leefomgeving 2 Bedrijvigheid en veiligheid 3 Jeugd en veiligheid 4 Fysieke veiligheid 5 Integriteit en veiligheid Veiligheidsthema s 1.1: Sociale kwaliteit (o.m. woonoverlast, overlast zwervers en verslaafden) 1.2: Fysieke kwaliteit (o.m. vernieling, graffiti, zwerfvuil) 1.3: Objectieve veiligheid/veelvoorkomende criminaliteit (o.m. woninginbraak, fietsendiefstal, geweldsdelicten) 1.4: Subjectieve veiligheid/veiligheidsgevoel 2.1: Veilig winkelgebied 2.2: Veilige bedrijventerreinen 2.2: Veilige bedrijventerreinen 2.3: Veilig uitgaan 2.4: Veilige evenementen 2.5: Veilig toerisme 3.1: Overlastgevende jeugd 3.2: Criminele jeugd/individuele probleemjongeren 3.3: Jeugd, alcohol en drugs 3.4: Veilig in en om de school 4.1: Verkeersveiligheid 4.2: Brandveiligheid 4.3: Externe veiligheid 4.4: Voorbereiding op rampenbestrijding 5.1: Polarisatie en radicalisering 5.2: Georganiseerde criminaliteit 5.3: Ambtelijke en bestuurlijke integriteit 2.3 Uitgangspunten Succesvol IVB is afhankelijk van de inzet van zowel de gemeente als externe partners. De hieronder genoemde uitgangspunten geven weer aan welke voorwaarden het IVB moet voldoen. 1. Regierol gemeente. De gemeente is verantwoordelijk voor het lokale veiligheidsbeleid en zal de beleidsontwikkeling en uitvoering begeleiden en op gang houden. De gemeente zal partners betrekken, verantwoordelijk maken, taken toebedelen die hen toekomen en indien nodig aanspreken op taken en afspraken die zij niet zijn nakomen. 2. Draagvlak. Bij zowel de gemeente als de veiligheidspartners is er draagvlak voor het opzetten en uitvoeren van IVB. Dit betekent dat partners het belang inzien van IVB en dat partners bereid moeten zijn om zich in te zetten voor een enthousiast en succesvol beleid. 3. Samenhang. Het IVB is integraal en brengt de samenhang met flankerende beleidsterreinen tot uitdrukking. 4. Bestaande structuren. Bij de uitvoering van het IVB wordt zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij bestaande structuren (reeds bestaande projectgroepen, overlegvormen en veiligheidsprojecten). 18-11-2010 6
2.4 Partners in het veiligheidsbeleid De verantwoordelijkheid voor een veilige gemeente ligt niet uitsluitend bij de gemeente, maar ook bij verschillende veiligheidspartners. Deze partners beschikken allen over andere expertise op het gebied van veiligheid. Door een combinatie van partners met de daarbij behorende expertise in te zetten, kan een veiligheidsthema op verschillende vlakken tegelijkertijd aangepakt worden. Om te komen tot een goed gedragen en goed uitgevoerd veiligheidsbeleid zijn deze partners van groot belang. Samen zullen ze bijdragen aan een veiliger Kaag en Braassem. De belangrijkste partners worden hieronder toegelicht. Gemeenteraad De raad heeft een kaderstellende en controlerende taak. Hij beoordeelt of het college binnen de kaders van het vastgestelde beleid heeft gehandeld en of de gemaakte afspraken zijn nagekomen. De raad zal door het bepalen van de speerpunten, accenten en ambities betrokken worden bij het IVB. Hij heeft ook een belangrijke rol bij het plaatsen en houden van het thema veiligheid op de politieke agenda. Tevens vervult de raad een signaalfunctie en weet wat er bij de burgers leeft. Burgemeester De burgemeester is wettelijk belast met de handhaving van de openbare orde en veiligheid en heeft het bevel bij grootschalig optreden. Ten behoeve van het lokale veiligheidsbeleid is een belangrijke rol weggelegd voor de burgemeester. Uiteraard vanwege zijn wettelijke verantwoordelijkheid voor de openbare orde en veiligheid, maar ook als lid van het college en voorzitter van de raad. De burgemeester is dan ook de bestuurlijke regisseur van het veiligheidsbeleid. College van B&W Veiligheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van het gehele college van B&W. Veiligheid is een onderwerp waar meerdere wethouders, vanuit hun eigen verantwoordelijkheden bij betrokken zijn, doordat veiligheid raakvlakken heeft met verschillende portefeuilles. Hierbij kan gedacht worden aan samenlevingszaken, openbare ruimte, vergunningen, etc. Actieve steun en betrokkenheid van het hele college bij het integraal veiligheidsbeleid is hierdoor van groot belang. Politie Het handhaven van de openbare orde, het opsporen van strafbare feiten, het verlenen van hulp bij nood en signaleren en adviseren bij onveiligheidsituaties zijn enkele taken van de politie. De politie heeft raakvlakken met alle veiligheidsthema s binnen het IVB. Zij verzamelt veel informatie over de lokale criminaliteit, heeft via de wijkagenten goed zicht op wat er speelt en heeft bij veel veiligheidsproblemen een repressieve maar vaak ook repressieve taken. Verder heeft de politie een toezichthoudende en een controlerende functie en ze houdt zich bezig met de bestrijding van criminaliteit en met de veiligheid in uitgaansgebieden en bedrijventerreinen. Openbaar Ministerie (OM) Opsporen van strafbare feiten, vervolgen van strafbare feiten, toezicht op de uitvoering van strafvonnissen. Het OM komt in beeld wanneer en strafbare feiten gepleegd zijn. Voor de gemeente zijn ze een belangrijke partner om de het OM veel informatie heeft over zichtbare en verborgen criminaliteit. Tevens dienen de speerpunten van de gemeente en het OM overeen te komen, zodat de aanpak van belangrijke problemen op elkaar afgestemd zijn. Burgers Burgers kunnen verschillende taken vervullen: het zorgdragen voor de beveiliging van eigendommen, melden van overlast en criminaliteit, meedenken in een goede aanpak van 18-11-2010 7
veiligheidsproblemen, informeren en adviseren van de gemeente over leefbaarheid, etc. Dit zal zorgen voor een betere woon- en leefsituatie in de wijken en dorpen Overige partners Voorbeelden van verschillende veiligheidspartners zijn: provincie, reclassering, brandweer, onderwijsinstellingen, woningbouwcorporaties, stichting Jeugd en Jongerenwerk, Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW), thuiszorg, bureau Slachtofferhulp, geestelijke gezondheidszorg (GGZ), gemeentelijke gezondheidsdienst (GGD), bureau Jeugdzorg, bureau Halt. 2.5 Aandachtspunten Er zijn meerdere aandachtspunten die van belang zijn voor het IVB. Deze worden hieronder benoemd: interne afstemming, eilandjescultuur/hokjes denken, rol management team, bewustwording, samenwerking tussen partners en communicatie. Interne afstemming Om integraal te werken aan veiligheid is een goede interne afstemming tussen gemeentelijke afdelingen van belang. Structureel overleg met medewerkers is noodzakelijk. Hierdoor kunnen wensen en verwachtingen duidelijk gecommuniceerd worden. Eilandjescultuur/hokjes denken IVB is afhankelijk van de samenwerking tussen gemeentelijke afdelingen en externe partners. De burgemeester, het managementteam en de mov er vervullen belangrijke rollen bij het bevorderen van de samenwerking tussen verschillende afdelingen. Rol managementteam Het managementteam is verantwoordelijkheid voor het bevorderen van de samenwerking en het creëren van draagvlak en bewustzijn binnen de gemeentelijke organisatie. Bewustwording Gemeentelijke afdelingen en externe partners moeten zich bewust zijn van de integraliteit van veiligheid. Alleen door integraal samen te werken kunnen optimale resultaten behaald worden. Dit vergt constante inzet van zowel de gemeentelijke organisatie als externe partners. Samenwerking tussen partners De vele organisaties die betrokken zijn/worden bij integrale veiligheid hebben ieder andere verantwoordelijkheden, belangen en verwachtingen. Dit kan nadelig zijn voor de samenwerking. Om de samenwerking tussen de verschillende partners te verbeteren wordt er gebruik gemaakt van de regisserende rol van de gemeente. Communicatie Zowel interne als externe communicatie speelt een belangrijke rol bij het opstellen en uitvoeren van het IVB. De gemeente dient actief te communiceren met zowel interne als externe partners over de aanpak en de behaalde resultaten. Actieve communicatie naar burgers toe is heel belangrijk. Met behulp van bijvoorbeeld het plaatsen van veiligheidstips of een veiligheidsbarometer op de website en in het Witte Weekblad kan de gemeente meer bewustheid bij burgers creëren. Hiermee kunnen burgers aangesproken worden op hun eigen verantwoordelijkheden in de aanpak van onveilige situaties, betrokken worden bij het aanpakken van onveiligheidsituaties en aangezet worden tot actie. Door het IVB binnen de gemeentelijke organisatie structureel in te bedden, en duidelijk te communiceren met externe partners kan de gemeente haar regisserende rol beter vervullen. Transparantie en communicatie creëren zowel bij interne als externe partners bewustwording. 18-11-2010 8
2.6 Doelstelling Het doel van IVB is het bieden van een veilige woon- en leefomgeving aan de inwoners van de gemeente Kaag en Braasem. Dit willen we bereiken door: - De huidige veiligheidssituatie in de gemeente Kaag en Braassem in beeld te brengen - Deze veiligheidssituatie te vertalen naar speerpunten - De vastgestelde speerpunten samen met de partners uit te voeren. 3 Veiligheidsanalyse De gemeente maakt gebruik van verschillende beleidsnotities, informatiebronnen en visiedocumenten bij het opstellen van het IVB. Voor het maken van een analyse van de veiligheidssituatie in de gemeente wordt ook gebruik gemaakt van de volgende stukken: 1. Uitkomsten informatiebijeenkomst gemeenteraden 2007 en de daaraan gekoppelde Startnotie IVB 2007 2. Veiligheidsmonitor 2008 3. Vat op vandalisme Actieplan tegen hufterigheid in Kaag en Braassem 2008 4. Coalitieakkoord Eenheid in verscheidenheid 2009-2014. 5. Politiecijfers 2008-2009 Elk stuk wijst verschillende speerpunten aan, of benoemt de speerpunten net even iets anders. Dit kan voor onduidelijkheden zorgen. Door gebruik te maken van het door de VNG ontwikkelde handreiking Kernbeleid Veiligheid worden de speerpunten gerangschikt in vijf veiligheidsvelden die onderverdeeld zijn in verschillende veiligheidsthema s. Hierdoor kunnen de speerpunten eenduidig worden omschreven. Om te kijken of de aangegeven speerpunten overeenkomen met de objectieve veiligheidscijfers worden deze vergeleken met de meest recente politiecijfers (informatierapportage 2008-2009). 18-11-2010 9
3.1 Uitkomsten informatiebijeenkomst gemeenteraden 2007 en de daaraan gekoppelde Startnotie IVB 2007 In 2007 hebben de gemeenteraden van de voormalige gemeenten Alkemade en Jacobswoude een informatiebijeenkomst gehouden waaraan verschillende belangengroepen hebben deelgenomen. Deze bijeenkomst had als doel inwoners en instanties/organisaties te informeren en te betrekken bij het IVB. Deze informatiebijeenkomst heeft geleid tot de startnotitie IVB 2007. Op deze avond hebben de aanwezigen aangegeven dat de volgende onderwerpen als speerpunten aangewezen dienen worden. Speerpunten uitkomsten informatiebijeenkomst Veiligheidsvelden Veiligheidsthema s Aangegeven accenten 1 Veilige woon- en leefomgeving 1.1: Sociale kwaliteit Alcohol en drugsoverlast 1.2: Fysieke kwaliteit Vandalisme en kleine ergernissen, zoals: zwerfafval, vernielingen en 2 Bedrijvigheid en veiligheid 3 Jeugd en veiligheid - graffiti 3.1: Overlastgevende jeugd Hangjongeren 3.3: Jeugd, alcohol en drugs (incl. 12-minners en opvoeders) 3.4: Veiligheid in en om de school - Drinkgedrag als maatschappelijk probleem 4 Fysieke veiligheid 4.1: Verkeersveiligheid Ook op het water 5 Integriteit en veiligheid - 3.2 Veiligheidsmonitor Hollands Midden 2008 De Veiligheidsmonitor die vanaf 2011 elk twee jaar wordt gehouden, is een grootschalig onderzoek in de regio Hollands Midden naar de gevoelens van veiligheid, leefbaarheid, criminaliteit en slachtofferschap. Aan burgers uit de gemeente wordt verzocht om deel te nemen aan dit onderzoek d.m.v. het invullen van een enquête. De monitor geeft inzicht in de beleving en ervaringen (subjectieve veiligheid) van bewoners en vormt een belangrijke aanvulling op de politiecijfers (objectieve veiligheid). In het najaar van 2008 hebben de voormalige gemeenten Alkemade en Jacobswoude meegedaan aan de veiligheidsmonitor. De uitkomsten zijn vergeleken met vergelijkbare gemeenten in Hollands Midden, zoals: Bergambacht, Boskoop, Moordrecht, Nederlek, Nieuwkoop, Noordwijkerhout, Ouderkerk, Rijnwoude, Vlist, Zevenhuizen- Moerkapelle, Zoeterwoude. Uit de veiligheidmonitor blijkt dat de inwoners van Kaag en Braassem de volgende onderwerpen als speerpunten willen benoemen. Speerpunten Veiligheidsmonitor Veiligheidsvelden Veiligheidsthema s Aangegeven 18-11-2010 10
1 Veilige woon- en leefomgeving 2 Bedrijvigheid en veiligheid 3 Jeugd en veiligheid accenten 1.2: Fysieke kwaliteit Hondenpoep 1.3: Objectieve veiligheid/veelvoorkomende criminaliteit - Woninginbraak 3.1: Overlastgevende jeugd Hangjongeren 4 Fysieke veiligheid 4.1: Verkeersveiligheid Te hard rijden en parkeeroverlast 5 Integriteit en veiligheid - 3.3 Het initiatiefvoorstel Vat op vandalisme, Actieplan tegen hufterigheid in Kaag en Braassem 2008 Om hufterigheid en vandalisme tegen te gaan, heeft de Partij van de Arbeid (PvdA) Kaag en Braassem het initiatiefvoorstel Vat op vandalisme, Actieplan tegen hufterigheid in Kaag en Braassem op 23 september 2008 bij de raden van de voormalige gemeenten Alkemade en Jacobswoude ingediend. Hierin stelt de PvdA dat vandalisme en hufterigheid hardnekkige en ergerlijke problemen zijn, waar ook de gemeente Kaag en Braassem mee te maken heeft. De gemeentelijke schade wegens vandalisme bedraagt inmiddels tienduizenden euro's per jaar. Het gevoel van veiligheid neemt af en het aantal gewelds- en vandalismedelicten neemt toe. Het wordt tijd om deze hufterigheid tegen te gaan. De PvdA stelt voor om het huidige antivandalismebeleid van de gemeenten die versnipperd en onduidelijk zijn, samen te voegen tot een breed antivandalismebeleid. Op 23 september 2008 hebben de beide raden besloten in te stemmen met de voorstellen van de PvdA, met als doel: een gemeentelijk antivandalismebeleid in te voeren; het college te verzoeken een aanvalsplan tegen vandalisme op te stellen en de beslispunten uit dit aanvalsplan aan de gemeenteraad voor te leggen; bij het opstellen van een aanvalsplan zoveel mogelijk van de in dit initiatiefvoorstel voorgestelde maatregelen te betrekken 18-11-2010 11
De speerpunten die uit dit stuk naar voren komen, zijn: Speerpunten Vat op vandalisme Veiligheidsvelden Veiligheidsthema s Aangegeven accenten 1.1: Sociale kwaliteit Geluidsoverlast 1 Veilige woon- en leefomgeving 1.2: Fysieke kwaliteit Vandalisme en kleine ergernissen, zoals: zwerfafval, vernielingen en graffiti - 2 Bedrijvigheid en veiligheid 3 Jeugd en veiligheid 3.1: Overlastgevende jeugd Hangjongeren 4 Fysieke veiligheid 5 Integriteit en veiligheid - 3.4 Het Coalitieakkoord Eenheid in verscheidenheid 2009-2014. In het coalitieakkoord is aangegeven dat de gemeente met visie en ambitie gaat werken aan de toekomst. In dit akkoord wordt aangegeven op welke manier en op welke speerpunten de gemeente zich op korte en langere termijn inzet. Dit coalitieakkoord is daarmee vooral een actiegerichte overeenkomst. In dit coalitieakkoord worden de volgende hoofdpunten op het gebied van veiligheid benoemd. Leefomgeving 1. Wij staan voor de aanpak van personen die zich schuldig maken aan het vernielen en bekladden van gebouwen, woningen, winkels, auto s of andere zaken. Wij vinden het daarom belangrijk dat het college in het komende jaar uitvoering gaat geven aan de initiatiefvoorstel Vat op vandalisme. Vandalisme, en alle bijbehorende accenten vallen onder de thema s sociale- en fysieke kwaliteit en overlastgevende jeugd. 2. Ter voorkoming van kleine ergernissen (vernieling openbaar groen, kapotte straatverlichting of overlast van boten in de polder) wordt zo snel mogelijk invulling gegeven aan het begrip meer blauw op straat door de inzet van volwaardige opsporingsambtenaren. Kleine ergernissen vallen onder de thema s sociale-, fysieke kwaliteit en overlastgevende jeugd. 3. Voor structurele parkeerproblemen in sommige kernen moet een oplossing komen, zodat de (verkeers-) veiligheid niet in gevaar komt en de overlast voor omwonenden beperkt blijft. Parkeeroverlast valt onder het thema verkeersveiligheid. 18-11-2010 12
Een analyse van het coalitieakkoord laat zien dat de volgende onderwerpen/thema s tot de speerpunten dienen te behoren. Speerpunten Coalitieakkoord Veiligheidsvelden Veiligheidsthema s Aangegeven accenten 1.1: Sociale kwaliteit Geluidsoverlast 1 Veilige woon- en leefomgeving 1.2: Fysieke kwaliteit Vandalisme en kleine ergernissen, zoals: zwerfafval, vernielingen en graffiti - 2 Bedrijvigheid en veiligheid 3 Jeugd en veiligheid 3.1: Overlastgevende jeugd Hangjongeren 4 Fysieke veiligheid 4.1: Verkeersveiligheid Parkeeroverlast 5 Integriteit en veiligheid - 3.5 Politiecijfers Kaag en Braassem De informatierapportages 2008 en 2009 1 van de politie geven een betrouwbaar beeld van de mate van objectieve veiligheid binnen de gemeente. Door deze cijfers te toetsen aan de uitkomsten uit de bovengenoemde gemeentelijk stukken, kan nagegaan worden of de aangegeven speerpunten in grote lijnen overeenkomen met de politiecijfers. Per categorie wordt het aantal incidenten, meldingen en aanhoudingen. In de onderstaande tabel wordt het aantal incidenten uit 2008 vergeleken met 2009. Omdat niet aan ieder veiligheidsaspect aandacht kan worden gegeven, zullen de categorieën die geen relatie hebben met de velden genoemd in het VNG model en/of de gemeentelijke stukken, geen aandacht krijgen en niet tot de gemeentelijke speerpunten voor 2011 behoren. 1 De politiecijfers vanaf januari 2010 tot augustus 2010 zijn niet gebruikt bij het bepalen van de speerpunten. De politiecijfers uit 2010 geven aan dat de categorieën overlast, aantasting openbare orde en woninginbraken ook in 2010 de aandacht behoeven. 18-11-2010 13
Politiecijfers 2008-2009 Overlast en vernieling 878 1.142 Verkeer Diefstal 437 450 451 560 Categorie Roofovervallen Zware misdrijven Fraude 1 0 619 26 28 2008 2009 Milieu 202 242 Geweld Woninginbraken 90129 62 81 0 200 400 600 800 1000 1200 Aantal incidenten De tabel is op basis van gegevens uit de informatierapportage politie 2008-2009 gemeente Kaag en Braassem samengesteld. De bovenstaande tabel laat zien dat er overeenkomsten zijn tussen de thema s uit de gemeentelijke stukken en de politiecijfers. De overeenkomstige categorieën zijn: overlast en vernieling, verkeer en woninginbraken. Deze zijn onder te verdelen in de volgende thema s uit de Kernbeleid Veiligheid: sociale kwaliteit (overlast), fysieke kwaliteit (vernieling), objectieve veiligheid/ veelvoorkomende criminaliteit (woninginbraak), overlastgevende jeugd (overlast) en verkeersveiligheid (verkeer). Overige thema s zoals: roofovervallen, zware misdrijven, milieu, geweld en diefstal zijn niet als aandachtspunten genoemd in de gemeentelijke stukken. Ze worden daarom niet in het uitvoeringsplan opgenomen. 4 Speerpunten en uitvoeringsplan Door alle uitkomsten uit de bovengenoemde bronnen en documenten met elkaar te combineren wordt duidelijk welke thema s en onderwerpen tot de speerpunten dienen te behoren. Voor de bepaling van de speerpunten is gekeken naar de actualiteit van de verschillende thema s, en of de aangegeven thema s in de gemeentelijke stukken worden benoemd. De onderstaande veiligheidsthema s worden tot speerpunten voor 2011 benoemd. Deze worden in de onderstaande tabel op hoofdlijnen uitgewerkt. Voor elke speerpunt worden accenten en ambities beschreven. De verdere uitwerking van deze speerpunten zal opgenomen worden in het uitvoeringsplan 2011. 18-11-2010 14
Veiligheidsvelden Veiligheidsthema s Aangegeven accenten Veilige woon- en Sociale kwaliteit Hondenpoep leefomgeving Geluidsoverlast Jeugd en veiligheid Fysieke kwaliteit Objectieve veiligheid/veelvoorkome nde criminaliteit Overlastgevende jeugd Jeugd, alcohol en drugs Vandalisme en kleine ergernissen, zoals: zwerfafval, vernielingen en graffiti Illegale hennepteelt Woninginbraak Hangplekken en vernielingen (met deels bijkomend vandalisme) Overmatig alcoholgebruik Veiligheid in en om de school Veiligheid in en om de school Fysieke veiligheid Verkeersveiligheid Te hard rijden Parkeeroverlast Ambities Verminderen van het aantal gevallen van hondenpoep op straten. Afname van het aantal gevallen van geluidsoverlast. Afname overlast door alcohol. Gericht aanpakken van vormen van vandalisme en kleine ergernissen, zoals: zwerfafval, vernielingen en graffiti. Aanpak van illegale hennepteelt Afname van het aantal woninginbraken (o.a. d.m.v. het toepassen van het Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW)). Vergroten van alertheid en waakzaamheid onder burgers (o.a. project Waaks). Afname aantal incidenten van overlastgevende jeugd en hangjongeren. Voldoende voorzieningen en activiteiten voor jongeren. Vroegtijdig signaleren van probleemgedrag bij jongeren. Afname overmatig alcohol- en (soft-) drugsgebruik bij jongeren. Vergroten van de veiligheid in en om de school. Afname aantal gevallen van te hard rijden. Afname verkeersgevaarlijke situaties Het terugdringen van het aantal gevallen van parkeeroverlast. De overige veiligheidsvelden, bedrijvigheid en veiligheid en integriteit en veiligheid behoren niet tot de speerpunten voor 2010-2014. Voor deze veiligheidsvelden zijn er geen ambities benoemd. 4.1 Doorkijk uitvoeringsplan 2011 Het uitvoeringsplan wordt opgesteld en uitgevoerd in nauwe samenwerking met gemeentelijke afdelingen en externe partners. Op deze manier worden concrete projecten, activiteiten en maatregelen geformuleerd, die aansluiten op de verwachtingen en wensen van alle betrokken partners. Om deze afstemming te ontwikkelen, te blijven bevorderen en te coördineren zal in een halfjaarlijks overleg met de partners de uitvoering en de stand van zaken aangaande het uitvoeringsprogramma besproken worden. Daarnaast zal er jaarlijks een evaluatie plaatsvinden met de partners. 18-11-2010 15
Het uitvoeringsplan dient dermate flexibel te zijn, zodat er ook ingespeeld kan worden op actuele ontwikkelingen op het gebied van veiligheid. Regelmatig zullen zich nieuwe veiligheid- en leefbaarheidproblemen voordoen, waardoor steeds opnieuw gekeken zal moeten worden waar de problemen liggen en hoe deze het beste aangepakt kunnen worden. Per project of maatregel worden in het uitvoeringsplan de volgende concrete veiligheidsactiviteiten omschreven: met termijnen, trekkers en kostenplaatjes. Het uitvoeringsplan zal ter kennisneming aan de raad worden aangeboden. 4.2 Relatie met WMO beleid Het WMO beleid bestaat uit 9 prestatievelden, waarvan een aantal raakvlakken heeft met het IVB. Deze worden hieronder toegelicht. Thema 1 sociale samenhang. Het bevorderen van de sociale samenhang en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten. Sociale samenhang omvat onderwerpen als: wonen en woonomgeving, veiligheid, diensten/activiteiten en accommodaties voor welzijn en zorg. Voorbeelden zijn: het inrichten van dorpshuizen, speelplaatsen en het verstrekken van subsidies. Sociale samenhang heeft een relatie met de thema s sociale- en fysieke kwaliteit en overlastgevende jeugd en is geprioriteerd binnen het IVB. Thema 2 jeugd. Op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen (0-23 jaar) met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden bij wie sprake is van verhoogd risico als het gaat om ontwikkelingsachterstand of uitval zoals schooluitval of criminaliteit. De gemeente dient een sluitend lokaal aanbod met op preventie gerichte opvoeding, opgroei, en gezinsondersteuning te realiseren. De nadruk moet liggen op het voorkomen van en verergering van problemen. De Zorg- en AdviesTeam (ZAT) zijn actief op scholen en kunnen hierdoor vaag of apart gedrag in een vroeg stadium signaleren. Jeugden jongerenwerk signaleert samen met andere partijen (politie, gemeente, onderwijs en jeugdzorg) maatschappelijke ontwikkelingen bij jongeren. Zij bieden ondersteuning bij het ontwikkelen van deskundig, creatief en preventief jeugdbeleid. Het Justitieel Casusoverleg Jeugd (JCO) is een belangrijk overleg (gemeente Alphen is trekker) waarin afspraken met verschillende deelnemende partijen gemaakt worden wat betreft aan wie, hoe, wat en wanneer welke ondersteuning geboden gaat worden. De Stichting jeugd en jongerenwerk Midden-Holland houdt d.m.v. jongerenwerkers contacten met de jongeren op straat. Hierdoor zijn ze in een vroeg stadium op de hoogte van problemen die zich bij individuele jongeren voordoen, gevallen van overlast en wat er leeft onder de jongeren. De jongerenwerkers gebruiken deze informatie om de belangen van de jongeren naar voren te brengen bij de gemeente. Ook adviseren ze de gemeente over mogelijkheden om knelpunten met jongeren in de openbare ruimte op te lossen. Het ondersteunen van jeugdsociëteiten (als daar behoefte aan is) en het organiseren van een sport- en spelactiviteit voor de jeugd behoren ook tot de werkzaamheden van deze stichting. Tenslotte zijn de jongerenwerkers betrokken bij het jeugdpreventienetwerk in de gemeente. Hierdoor is er de mogelijkheid om directe afspraken te maken met politie, onderwijs en jeugdzorg. Jeugd heeft enkele relaties met de thema s sociale- en fysieke kwaliteit, overlastgevende jeugd en jeugd, alcohol en drugs en is geprioriteerd binnen het IVB. Thema 7 huiselijk geweld en opvang. Het bieden van maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en het beheren van sociale woonruimten. De activiteiten op het gebied van maatschappelijke opvang bestaan uit het tijdelijk aanbieden van onderdak, begeleiding, 18-11-2010 16
informatie en advies aan personen die, door één of meerdere problemen, al dan niet gedwongen de thuissituatie hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving. De activiteiten op het gebeid van vrouwenopvang bestaan uit het tijdelijk bieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies aan vrouwen die, al dan niet gedwongen, de thuissituatie hebben verlaten in verband met problemen van relationele aard of geweld. Op het gebied van sociale pensions geldt het onderhouden en beheren van woonruimten voor mensen die zich op de reguliere woningmarkt niet kunnen handhaven, zoals (ex)psychiatrische patiënten. Huiselijk geweld en opvang zijn niet geprioriteerd binnen het IVB, maar heeft als flankerend beleid wel raakvlakken met IVB. Thema 8 geestelijke gezondheidszorg. Het bieden van openbare geestelijke gezondheidszorg. Openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ) omvat alle activiteiten op het gebied van de geestelijke volksgezondheid, dat niet wordt uitgevoerd op basis van een vrijwillige, individuele hulpvraag. De Raad voor de Volksgezondheid (RVZ) onderscheidt drie niveaus waarop het OGGZ werk plaatsvindt, namelijk: directe hulpverlening voor het individu (permanent beschikbare hulpverlening), zorg voor risicogroepen (zorg en preventie voor mensen met een verhoogd risico) en een collectieve GGZ (dat wil zeggen preventie, gezondheidsbevorderende en -beschermende activiteiten, gericht op niet nader omschreven groepen). Geestelijke gezondheidszorg is niet geprioriteerd binnen het IVB, maar heeft als flankerend beleid wel raakvlakken met IVB. Thema 9 verslavingsbeleid. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om de maatschappelijke zorg en de begeleiding hiervan op een geïntegreerde manier te verlenen. Onder begeleiding vallen de ambulante hulpverlening, gericht op verslavingsproblemen en preventie van verslavingsproblemen, inclusief de activiteiten voor het bestrijden van overlast door verslaving. Hierbij hoort het voeren van verslavingsbeleid. Verslavingsbeleid heeft enkele relaties met de thema s sociale- en fysieke kwaliteit, overlastgevende jeugd en jeugd, alcohol en drugs en is geprioriteerd binnen het IVB. 18-11-2010 17
Bijlagen Bijlage 1. De vier aspecten van Integraliteit Een veiligheidsprobleem kan aan de hand van de vier aspecten van integraliteit in een breed perspectief geplaatst worden. Hierdoor wordt duidelijk wat de oorzaak en het gevolg van het probleem is, welke grenzen het probleem overschrijdt, welke partners ingeschakeld moeten worden en over welke kennis deze partners moeten beschikken om het veiligheidsprobleem duurzaam op te lossen. Met een duurzame oplossing wordt bedoeld dat de bedachte oplossingen voor iedereen wettelijk en organisatorisch uitvoerbaar is. De vier aspecten zijn: 1. Tijd. Dat het gevolg (de waarneembare effecten) niet zozeer het probleem is maar een uiting van het probleem. Om het aspect tijd toe te lichten is de veiligheidsketen een geschikt hulpmiddel (proactie, preventie, preparatie, repressie en nazorg). In bijlage 2. veiligheidsketen wordt het wordt aspect tijd aan de hand van de veiligheidsketen nader toegelicht. 2. Ruimte. Veiligheidsproblemen houden zich niet aan gemeentegrenzen of grenzen van organisaties. Het probleem kan vaak niet door één partij opgelost worden. Ook dient er rekening gehouden te worden met het mogelijke verplaatsingseffect dat plaatsvindt na het implementeren van mogelijke oplossingen elders. 3. Sociale netwerken. Om problemen vanuit meerdere invalshoeken te bestrijden moet er effectief gebruik gemaakt worden van de aanwezige kennis bij de verschillende veiligheidspartners. Door het bundelen van kennis en inzichten kunnen problemen beter aangepakt worden, waardoor de oplossingen vaak van duurzame aard zijn. 4. Kennisgebied. Door gebruik te maken van de kennis die bij meerdere partners aanwezig is, zal het kennisgebied toenemen. De som is meer dan alle onderdelen bij elkaar opgeteld. Dit zou moeten resulteren in betere samenwerking tussen verschillende partners en uiteindelijk een goede en duurzame oplossing van het veiligheidsprobleem. Bijlage 2. Veiligheidsketen Sommige veiligheidsproblemen zijn in verschillende fasen te voorkomen, te verhelpen of de gevolgen ervan te beperken. D.m.v. de veiligheidsketen kan een veiligheidsprobleem langs het aspect tijd, gezet worden. 18-11-2010 18
Proactie is het wegnemen van structurele oorzaken van onveiligheid, voordat deze zich voordoen. Dit kan bereikt worden door normstelling, wetgeving en planvorming. Bijvoorbeeld: het aanpassen van een bestemmingsplan, waardoor alle potentiële gevaarlijke bedrijven of instellingen niet binnen een straal van 200 meter van woningen gebouwd mogen worden. In een vroeg stadium dient al rekening gehouden te worden met mogelijke risico s. Proactie is de meest wezenlijke schakel in de veiligheidsketen. Voorkomen is immers beter dan genezen Preventie is het nemen van maatregelen om bepaalde vormen van onveiligheid die zich in principe wel voordoen te voorkomen. Enkele voorbeelden hiervan zijn; politie keurmerk veilig wonen (inbraakpreventie), brandmelders(brandpreventie), toegangscontrole bij de ingang van een winkel (diefstalpreventie), preventief fouilleren, en het verbinden van voorwaarden aan vergunning (bestuurlijke preventie). Preparatie is het opleiden, trainen en oefenen voor het geval dat er echt iets fout gaat. Voorbeelden van preparatie zijn: het hebben van goed getraind, opgeleid en geoefend personeel; zorgen voor goede uitrusting; ontruimingsplannen opgesteld hebben, etc. Repressie is het daadwerkelijk optreden tijdens een ongeval of calamiteit (brand, aanrijding, ontploffing, bedrijfsongeval, overstroming, etc.) met als doel het beperken van de schade. Nazorg Het doel van nazorg is de situatie zo snel mogelijk terugbrengen naar de oorspronkelijke staat. In de fase nazorg wordt gekeken het herstellen van de schade, het opvangen van de slachtoffers, het verzorgen van de uitvaart en de evaluatie. Het opsporen en vervolgen van de daders maken ook deel uit Voor een optimaal resultaat voor de aanpak van onveiligheid zullen er zoveel mogelijk proactieve en preventieve maatregelen ingezet worden. Door meer aandacht te besteden aan de eerste twee schakels worden veiligheidsproblemen voorkomen, of in een vroeg stadium aangepakt. Toch dient de hele keten in beeld te blijven want enige vorm van repressie en nazorg zal altijd blijven. 18-11-2010 19
Bijlage 3. Informatierapportage politie 2008-2009 Thema Aantallen Januari t/m December 2009 Aantallen Januari t/m December 2008 incidenten aangiftes aanhoudingen incidenten aangiftes aanhoudingen Woninginbraken 81 74 5 62 62 7 Woninginbraakrisico per 1.000 woningen 8,491456127 7,757626586-6,499633085 6,499633085 - Geweld 129 42 27 90 54 25 w.v. ruzie/twist (zonder gevolgen) 54 0 0 0 0 0 w.v. Huiselijk geweld 70 20 19 44 22 11 Milieu 242 0 0 202 0 1 Fraude 28 19 2 26 15 4 Zware misdrijven 6 3 2 19 5 2 w.v. zedendelicten 5 3 2 19 5 2 w.v openbare schennis 0 0 0 4 1 0 Roofovervallen 0 0 0 1 1 0 Diefstal 560 510 18 451 434 22 w.v. af/uit auto 126 120 2 132 131 0 w.v. van (brom)fiets 108 105 6 75 74 2 w.v. in bedrijven/instellingen 66 62 4 56 54 8 Verkeer 437 44 65 450 0 84 w.v. alcohol in verkeer 86 0 62 93 0 79 Overlast en vernieling 878 162 16 1142 202 24 w.v. vernieling 212 161 13 274 201 19 2009 is de politie overgegaan naar een ander automatiseringssysteem, waardoor een aantal cijfers niet meer te vergelijken zijn, zoals: - stijging van geweldszaken komt omdat er sinds die tijd de ruzie/twist, wordt bijgeteld, wat voorheen niet het geval is. - bij jeugdoverlast worden nu ook de CONTROLES jeugd meegeteld, wat een vertekend beeld geeft. Overlast jeugd lijkt daardoor nu te stijgen. Per 1 juni Om deze reden vraagt de politie om de volgende getallen aan te houden: Stijging aantal aangiftes woninginbraken (van 62 naar 74) Stijging aantal aangiftes diefstal (van 434 naar 510 met name door stijging diefstal fiets/bromfiets en diefstal uit bedrijven) Afname aantal aangiftes geweld (van 54 naar 42) Afname aantal aangiftes vernieling (van 201 naar 161) 18-11-2010 20