30 mei 2013 nummer 11 Opleiding verandermanagement Martina Cornel stopt met examencommissie Samen waar het kan, apart waar het moet Ik ben een generalist Lotgenotengroepen Cliënten Belangen Bureau P&O-adviseurs nemen hun strategische adviesfunctie serieus. Zij volgden een opleiding verandermanagement pagina 2 Onafhankelijk toezicht was een woord, is nu een feit. De visitatie laat zien dat de kwaliteit van de toetsing in VUmc is verbeterd pagina 3 Hoogleraar epidemiologie Maarten Boers stuurde een open brief over de alliantie met het AMC. Joep van der Velden reageert pagina 4 Heleen Oudemans van Straaten is benoemd tot hoogleraar intensive care pagina 7 In de lotgenotengroepen van het CBB van GGZ ingeest leren mensen van elkaars ervaringen en verhalen indrukken Operatie MRI verloopt vlekkeloos 03.30 uur: de grootste zelfrijdende kraan arriveert 11.30 uur: de kraan is gemonteerd Foto s digidaan 06.30 uur: de ballast van de kraan en de JIB komt aan 12.15 uur: de MRI wordt door het dak van de poli naar binnen gehesen Het vervangen van de verouderde, in 2001 aangekochte, mri op de vierde etage van de polikliniek is vlekkeloos verlopen. In verband met het enorme gewicht van de mri, ruim 6.000 kilo, en de grote afstand tussen de losplaats aan de Amstelveenseweg en de mri-ruimte, moest groot materieel worden ingezet. In de vroege ochtend van zaterdag 18 mei arriveerde de grootste zelfrijdende kraan van het bedrijf Mammoet. Twee rijbanen van de Amtelveenseweg werden afgezet en vervolgens kwam in konvooi de ballast van de kraan aan. Ook de vrachtwagens met onderdelen van de zogenaamde jib, het lange stuk waar de last aan komt te hangen, reden mee in het konvooi. Pas toen kon de montage van het enorme gevaarte beginnen, een werk dat bijna acht uur in beslag nam. Uiteindelijk mat het gevaarte samen met de jib 135 meter, een flink stuk hoger dan de Domtoren (112,35 meter). Met uiterste precisie werd de Toshiba mri rond lunchtijd over de gebouwen van de polikliniek naar het dak boven de mri-ruimte gehesen. Via een speciaal voor dit doel op maat gemaakte opening werd het apparaat op z n plaats gezet. Een en ander is zonder incidenten verlopen. In de komende weken zal de ruimte worden afgebouwd en vervolgens moeten alle applicaties worden getest. Daarna zal de machine gebruikt worden voor onderzoek en patiëntenzorg. n MK Financieel resultaat 2012 pakt positief uit Moreel beraad VUmc bij Ikon Ondanks de roerige tijden heeft VUmc het jaar 2012 op veel terreinen positief kunnen afsluiten, zowel financieel als op andere gebieden. In totaal heeft VUmc een omzet behaald van 666 mln. (exclusief GGZ ingeest) en een positief bedrijfsresultaat van 15 mln. Dit resultaat van ruim 2% van de omzet wordt toegevoegd aan het eigen vermogen. Dit is nodig om ook in de toekomst tegenslagen te kunnen opvangen en het stelt ons ook in staat om indien nodig geld van de bank te kunnen lenen. Patiëntenzorg De omzet patiëntenzorg was in geld gemeten marginaal hoger dan in 2011. Het is te merken dat de groei die VUmc de afgelopen jaren heeft doorgemaakt nu afvlakt. Wij zijn in staat gebleken om de kosten voldoende in de hand te houden. Het aantal personeelsleden was nagenoeg gelijk aan het vorige jaar, maar door met name de cao-stijging en hogere sociale lasten stegen de loonkosten van VUmc medewerkers met bijna 12 mln. Een deel van de omzet, en daarmee ook een flink deel van het positieve bedrijfsresultaat is overigens te danken aan incidentele meevallers. De belangrijkste is de zogenoemde transitievergoeding die VUmc in 2012 ontving. Dit is een tijdelijk vangnet dat de overgang van dbc naar dot moet faciliteren. Het betekent eigenlijk dat een deel van de omzet automatisch wordt aangevuld. Dit vangnet is in 2013 al een stuk kleiner, en in 2014 dienen alle vergoeding voor patiëntenzorg uit de dot-inkomsten te komen. Eén van de dingen die hiervoor heel belangrijk is, is het juist, volledig en tijdig registreren van onze zorgverrichtingen. Dit alles betekent dat VUmc, ondanks een mooi resultaat in 2012, de bezuinigingsplannen voor 2014 en 2015 niet kan versoepelen. VUmc krijgt namelijk ook nog te maken met landelijke bezuinigingen. Op het gebied van patiëntenzorg stellen verzekeraars grenzen aan het aantal behandelingen en is de druk op de prijsvorming groot. Ook de rijksbijdrage zal naar verwachting afnemen. Tot slot staat VUmc voor een aantal grote investeringen, bijvoorbeeld op het gebied van bouw, de alliantie, het programma eva en ict. Onderzoek en onderwijs De onderzoekers van VUmc hebben in 2012 goed gepresteerd. Zo zijn er vorig jaar 102 medewerkers gepromoveerd en toont de citatiescore aan dat VUmc een leidende positie heeft als het om wetenschappelijke publicaties gaat. De ondersteuning van onderzoekers bij het aanvragen van externe financiële bronnen is vergroot. Deze verbeterde infrastructuur versterkt de positie van onderzoekers bij het vinden van geldbronnen voor hun projecten. In 2012 ontving VUmc School of Medical Sciences van de nvao (Nederlandse Vlaamse Accreditatie Organisatie), het definitieve besluit over de positieve beoordeling van de aanvraag om accreditatie te verlenen van de opleidingen geneeskunde bachelor en master. Daarnaast kwam het VUmc compas in het rapport van de qanu (Quality Assurance Netherlands Universities), getiteld Geneeskunde onderwijs in Nederland 2012, state of the art rapport en benchmark rapport, als een van de betere opleidingen uit dit rapport naar voren. Het afgelopen jaar is de voorgenomen juridische fusie met ggz ingeest definitief afgeblazen. Ondanks dat, zal op inhoudelijke thema s nog zeker sprake zijn van een intensieve samenwerking. De alliantie tussen amc en VUmc krijgt steeds meer vorm. Beide academische huizen willen over tien jaar samen tot de top van Europese umc s behoren om aan specifieke patiëntgroepen zorg van de hoogste kwaliteit te leveren, volgens de nieuwste inzichten en met de beste apparatuur. n MK Zondag 2 juni is in het programma lux van ikon een moreel beraad binnen VUmc te zien. Het programma is onderdeel van een tweeluik over zorg. In deze eerste aflevering wordt stil gestaan bij solidariteit in de zorg. Het moreel beraad is speciaal voor de opnames van lux in scène gezet. Aan de orde is het doorbehandelen van een patiënt met kanker. Het team staat voor de vraag of een stamceltransplantatie met een donor mogelijk is bij deze patiënt, gezien de uitgebreide en complexe therapiegeschiedenis, de aanzienlijke kans op sterfte in de eerste jaren na de transplantatie en een niet goed in te schatten kans op genezing. Bovendien bedragen de kosten voor de transplantatie ongeveer 150.000 euro. Wilt u weten hoe dit afloopt? Kijk dan zondag 2 juni naar lux om 23.35 uur op Ned. 2. n ST
Foto jean pierre jans Contract traumahelicopter verlengd Het was best koud op het helidek, maar toch werd daar het contract getekend waarmee de samenwerking tussen de ANWB MAA (Medical Air Assistence) en VUmc verlengd wordt. ANWB MAA levert de helicopter en de piloot die het Mobiel Medisch Team van VUmc naar de plek van een ongeval of calamiteit vervoerd. Jaarlijks vliegt de helicopter zo'n 1.200 keer uit. Nieuwe ronde CAO onderhandelingen De onderhandelingen tussen de nfu en de werknemersorganisaties over een nieuwe cao umc worden hervat op 10 juni. Er is inmiddels duidelijkheid gekomen door het zogenoemde Zorgakkoord. Eind maart werden de onderhandelingen voor een nieuwe cao umc na drie rondes tijdelijk opgeschort omdat toen onzeker was welke sociale afspraken op landelijk niveau voor de zorg gemaakt zouden worden en wat de betekenis daarvan zou zijn voor de umc s. Het Zorgakkoord dat op woensdag 24 april werd afgesloten tussen de minister en staatssecretaris van vws, de nfu, andere werkgeversorganisaties in de zorg en de meeste werknemersorganisaties, heeft duidelijkheid gegeven over de financiële kaders waarbinnen cao-afspraken kunnen worden gemaakt. De dreigende nullijn in de zorg ging van tafel en afspraken over een gematigde loonstijging kwamen daarvoor in de plaats. De nfu heeft er vertrouwen in een cao te kunnen afsluiten die recht doet aan de prestaties van de ruim 67.000 medewerkers en die ervoor zorgt dat de acht umc s hun belangrijke taak in de Nederlandse gezondheidszorg goed kunnen blijven vervullen. Meer informatie op www.nfu.nl. Stuur voor vragen over de cao-onderhandelingen een e-mail naar caoumc@nfu.nl. Opleiding verandermanagement P&O-adviseurs nemen hun strategische adviesfunctie serieus De P&O-adviseurs in de lijnafdelingen, hebben een andere rol gekregen sinds zij naar het Shared Service Center overgingen. Als ondersteuning van de lijnmanagers krijgen zij met verschillende verandertrajecten te maken. Daarom kreeg P&O-adviseur en coördinator van de decentrale P&O-adviseurs Amarinske Sminia de opdracht een verander managementopleiding op te zetten. n Jeroen Kleijne p&o-adviseurs krijgen in de lijn met veel strategische vraagstukken te maken, waarbij zij moeten kunnen adviseren. Daarop waren zij onvoldoende toegerust, legt Sminia uit. We hebben daarom een opleiding ontwikkeld, waarin verandermanagement centraal stond. Van juli vorig jaar tot maart van dit jaar, zijn er zeven dagen geweest waarop de zeven modules van de opleiding de revue zijn gepasseerd. In het ochtendprogramma kwam telkens een algemeen deel theorie aan de orde. Gepresenteerd door het organiserende bureau Ten Have Changemanagement of door een hoogleraar van de VU. Het Veranderkrachtmodel van Ten Have werd in vijf stappen gepresenteerd. Het ochtendprogramma stond trouwens ook open voor adviseurs van andere afdelingen. Casus In het middagprogramma was ruimte voor verdieping, door het kunnen toepassen van de theorie in zelf ingebrachte casussen. Alle 22 p&o-adviseurs brachten van te voren een casus in. Sminia: Je kunt denken aan heel uiteenlopende situaties. Van een enorm groot project als eva en daarbij de vraag hoe je jouw eigen afdeling daarin meeneemt; hoe ga je dat doen? Welke interventies zijn mogelijk? Tot een veel kleiner vraagstuk als een structuurverandering in een team; wat betekent het bijvoorbeeld als er een senior verpleegkundige bij het team wordt gevoegd? Leg je dat van bovenaf op? Laat je het team dat zelf oplossen? Alle 25 deelnemende p&o-adviseurs hebben zo kunnen oefenen met de theorie. Oefenen en borgen De opleiding was een groot succes, maar je moet blijven oefenen, zegt Sminia. Door uren te maken, beklijft de theorie pas echt. We willen de theorie ook levendig houden en wat we hebben geleerd, borgen. Daarover denken we nu na. Daarvoor zijn natuurlijk verschillende mogelijkheden. Elkaar feedback leveren, intervisiesessies organiseren of een schaduwadviseurschap instellen opdat een ander met je meekijkt. Het doel moet uiteindelijk altijd zijn dat de leidinggevende in de lijn optimaal geadviseerd wordt. Als p&o-adviseur ondersteun je de leidinggevende bij zijn taak. Dat betekent dat we betrokken zijn bij grote en kleine verandertrajecten. Het is belangrijk dat wij dan kunnen laten zien wat er allemaal mogelijk is. Tracer 12e jaargang nr 11, 30 mei 2013 Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum. Oplage: 4.750. Tracer wordt gemaakt onder verantwoor de lijk heid van de dienst communicatie. Eindredactie Monique Krinkels Redactie Caroline Arps, Dyske Beelen, Maartje van Boekel, Bernie Hermes, Edith Krab, Marcel Licher, Marre Roozen, Marieke Schutte, Jan Spee Redactieraad Henk Groenewegen, Tom Stoof, Riekie de Vet Redactie-adviesgroep Erik van Aalst, Ronald Gabel, Marcel van der Haagen, Marga Jaspers, Inèz de Jonge, Willy Schuppert, Maybritt Stal, Esther van t Riet en Cora Visser Vaste bijdragen Rick Dros, Henriëtte van der Horst, Chris Mulder, Osvaldo Heredia Redactiesecretariaat dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 telefoon (020) 44 43 444, email: tracer.info@vumc.nl Vormgeving De Ontwerperij, Amsterdam Druk DeltaHage, Den Haag Opgave en vragen over abonnementen dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 (020) 44 43 444, e-mail tracer.info@vumc.nl Copyright 2013 VUmc, Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. Volgende Tracer De volgende Tracer verschijnt op donderdag 13 juni. Deadline voor kopij is 5 juni om 12.00 uur. Plukker unplugged VUmc en de media Opnieuw kwam VUmc negatief in het nieuws. Dit keer met een verhaal waarop het spreekwoord van de klok en de klepel wel heel erg van toepassing is. Het effect is er niet minder om. Zijn we nu weer terug bij af? In augustus 2012 stelde de Inspectie VUmc onder verscherpt toezicht. Sindsdien is, dankzij de Fred Plukker, voorzitter enorme inzet van velen, een aantal van de raad van bestuur verbeteringen ingevoerd, die mede bedoeld zijn om de samenwerking tussen specialisten te bevorderen (al kun je, in een organisatie met zevenduizend medewerkers, conflicten natuurlijk nooit helemaal uitsluiten). Voorbeelden: het nieuwe calamiteitenprotocol, de regeling voor het hoofdbehandelaarschap in de kliniek, de uitbreiding van CanMed naar medisch specialisten, de intensivering van de contacten met de verpleegkundige adviesraad en de wijze waarop de raad van bestuur tegenwoordig communiceert met de organisatie. Gesprekken tussen specialisten die in het verleden op gespannen voet met elkaar leefden, leidden daadwerkelijk tot versterking van het onderling vertrouwen. Conclusie: sinds augustus vorig jaar is er daadwerkelijk iets veranderd. Niet voor niets heeft de Inspectie het verscherpt toezicht opgeheven. Maar het is niet allemáál hosanna. Een cultuur verander je niet van het ene moment op het andere. Een interim-bestuur kan daar hooguit een aanzet toe geven. En ja, we hebben een groot probleem: kennelijk werken bij VUmc nog steeds een of meer mensen die zo ontevreden zijn dat zij menen de media te moeten voeden met mededelingen die de reputatie van VUmc schaden. Dat is pijnlijk. Vooral omdat daardoor het vertrouwen van onze patiënten op de proef wordt gesteld. Maar ook omdat je haast zou vergeten wat voor prachtig instituut VUmc is. Een instituut dat, zo blijkt uit objectieve cijfers, én op het gebied van wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en opleiding én op dat van patiëntveiligheid nog altijd tot de top van Nederland behoort. Laten we dat vooral vasthouden! 2 Tracer 11 30 mei 2013 Organisatie Onderzoek Onderwijs Patiëntenzorg
Opvallend Foto mark van den brink Martina Cornel: We toetsen of studenten voldoen aan de landelijke eindtermen geneeskunde Martina Cornel gestopt als voorzitter Examencommissie Onafhankelijk toezicht was een woord, is nu een feit Martina Cornel, hoogleraar community genetics, is per 1 mei 2013 gestopt als voorzitter van de examencommissie. Tijd voor fris bloed, vindt ze. De visitatie laat zien dat de kwaliteit van de toetsing in VUmc is verbeterd. Zo is onafhankelijk toezicht op toetsen nu geen woord meer, maar een feit. n Ben de Graaf De wet stelt eisen aan het functioneren van een examen commissie. Onafhankelijkheid is steeds belangrijker geworden. Een toets moet voldoen aan richtlijnen, weet Martina Cornel. Als alleen docenten de inhoud van de toetsen zouden bepalen, zou dat willekeur in de hand werken. Uiteindelijk toetsen we of Henriëtte van der Horst De cockpit Kleine jongetjes willen graag bij de brandweer of ze willen piloot worden. Zou uit die vroeger gekoesterde wensen dat merkwaardige managementjargon zijn voortgekomen dat de laatste jaren opgeld doet? Het roept het beeld op van bestuurders van bedrijven, onderwijsinstellingen en aanverwante organisaties die in hun cockpit gezeten één blik op het dashboard werpen en alle managementinformatie zien die ze nodig hebben om hun bedrijf te bestieren. Staan er een paar wijzertjes in het rood, dan weten ze precies aan welke knoppen ze moeten draaien om de wijzertjes weer in de veilige groene zone te krijgen en hun bedrijf op de economisch verantwoorde koers te houden. Heerlijk zo n cockpit-idee, hoog boven het gewoel verheven. studenten voldoen aan de landelijke eindtermen geneeskunde. Studenten moeten ook snappen hoe hun cijfer tot stand komt: ze hebben inzagerecht. Ze moeten kunnen herleiden waarom ze een onvoldoende hebben gescoord. Toetsboek Tijdens het voorzitterschap van Cornel werd een Toetsboek en de Regels en richtlijnen voor het toetsen van geneeskundestudenten uitgewerkt. Duidelijk is nu wat de stofomschrijving is, dus welke boeken ze bijvoorbeeld moeten lezen. Via een toetsingsmatrix weten ze over welke stof vragen komen. De leerdoelen zijn duidelijk. Studenten weten nu waar ze hun aandacht op moeten richten en worden objectief en volgens eenzelfde systematiek getoetst, aldus de hoogleraar. Dat was zes jaar geleden minder duidelijk. Rode draad Cornel is hoofd van de sectie community genetics, een onderzoeks groep van 25 mensen. Twee termijnen van drie jaar hanteerde ze daarnaast de voorzitters hamer van de examen commissie. In die tijd is veel bereikt. Naast medische kennis toetsen we tegenwoordig ook systematisch op competenties, zoals samenwerken, communiceren en organiseren, vertelt de scheidende voorzitter. Dit vormt een rode draad door de hele opleiding. Noem het professioneel gedrag. Juist artsen die hierin tekortschoten, kregen nogal eens met de tuchtrechter te maken. Om deze eigenschappen te toetsen gebruiken we onder andere feedback Je hebt een helikopterview, en alles is onder controle. Tijd om aan een volgende vlucht naar voren te denken, misschien wel in een groter toestel, zo n airbus 380, de grootste van de hele wereld, voorzien van de modernste ict-snufjes. Dat alle airbussen teruggeroepen moesten worden omdat ze scheurtjes vertoonden, was een kleine tegenslag, maar dat gaat jou niet gebeuren. Dat het ene na het andere grote, megalomane ict-project mislukt, is zeker geen reden om te denken dat het jou ook zal overkomen, daar veilig in de cockpit boven het dagelijks gefriemel daaronder. Artsen zitten er regelmatig naast met hun prognostische uitspraken en het predictieve vermogen van economen is ronduit belabberd, tijdens zorgstages en 360 graden feedback. Bijvoorbeeld door medestudenten te vragen hoe iemand in een studiegroep functioneert. Excellent VUmc heeft met het toetsen van studenten geneeskunde de laatste zes jaar een professionele slag gemaakt. Cornel: We hebben goed geluisterd naar alle betrokkenen, zoals directeuren van de opleiding, toetsingsdeskundigen en studenten. Uit de landelijke voortgangstoets onder vijf studies geneeskunde in Nederland blijkt dat studenten uit VUmc elke keer in de top 3 zitten. Ze hebben hun kennis paraat. Ook beoordeelde de meest recente visitatie het functioneren van onze examencommissie als excellent. We doen het dus goed. dat is weinig beter dan het opgooien van een muntje. Misschien doen bestuurders het beter en gaat een fusie inderdaad opleveren wat ze er van verwachten, daar heb ik nog geen deugdelijke analyse van gezien. Maar soms, heel soms, als het me even te veel wordt, heb ik een heimelijke fantasie: we zetten al die gefnuikte piloten in een ruime cockpit, geven ze een mooi dashboard met prachtige wijzerplaten en infographics en natuurlijk een hoop knopjes om aan te draaien of, nog beter, een touchscreen. We creëren de illusie dat daarmee de wereld om hen heen verandert in de gewenste richting een soort Panorama Mesdag dat om hen heen draait en zorgen ervoor dat alle metertjes losgekoppeld zijn. Heerlijk idee toch, zij in hun cockpit, wij nergens last van. Henriëtte van der Horst is hoogleraar huisartsgeneeskunde! nwo heeft drie VUmconderzoekers een Vidi-subsidie van elk zo n 800.000 euro toegekend. Etto Eringa (fysiologie), Sophia van der Sluis (klinische genetica) en Edith Houben (moleculaire microbiologie) kunnen hiermee een eigen onderzoekslijn ontwikkelen. Vidi is gericht op excellente onderzoekers die na het promoveren al een aantal jaren succesvol onderzoek hebben verricht. De wetenschappers behoren tot de beste tien à twintig procent van hun vakgebied. Met een Vidi kunnen zij vijf jaar lang onderzoek doen. Etto Eringa gaat onderzoeken hoe de opstapeling van vet rondom bloedvaten het risico op hart- en vaatziekten en suikerziekte in de mens verhoogt. Dit doet hij in nauwe samenwerking met artsen, door onderzoek in mensen met een verhoogd risico op suikerziekte te combineren met onderzoek in modellen voor vetzucht en hart- en vaatziekten. Onlangs ontdekte hij dat bij voorstadia van suikerziekte zich vet rond de bloedvaten opstapelt, de bloedvaten zijn als het ware zelf te dik. Hierdoor functioneren de bloedvaten slechter. Met de Vidi-beurs wil hij de oorzaak zoeken en bepalen of de opname van suikers in het lichaam erdoor verstoord raakt. Wanneer we dat weten, helpt het ons om suikerziekte en harten vaatziekten te voorkomen. Sophia van der Sluis richt zich met haar Vidi-project op de ziektemodellen die nu standaard gebruikt worden in gedragsgenetisch onderzoek. Zijn deze modellen wel geschikt voor bijvoorbeeld psychiatrische aandoeningen? Onderzoek in de gedragsgenetica heeft als doel om de biologische basis van ziektes, en gedrag in het algemeen, te ontrafelen. Hiertoe gebruiken we onder andere technieken die het mogelijk maken om over het hele menselijke genoom te zoeken naar genen die de kans op het ontwikkelen van specifieke ziektes beïnvloeden. Voor psychiatrische aandoeningen is dit type onderzoek tot nu toe echter minder succesvol geweest dan gehoopt. Edith Houben bekijkt hoe het ingenieuze eiwittransportsysteem van de tuberculosebacterie, precies functioneert. De tuberculosebacterie scheidt een arsenaal aan eiwitten uit om ons immuunsysteem om de tuin te leiden. Deze eiwitten moeten getransporteerd worden over de bijzondere celwand van de dodelijke ziekteverwekker. Vervolgens wil ze met deze kennis het huidige tuberculosevaccin verbeteren. Maria Daleke heeft de 2012 Westerdijk Prijs gewonnen voor het beste proefschrift op het gebied van microbiologie. De wetenschappelijke commissie van de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie kende haar een bedrag toe van 1.000 euro. Het promotieonderzoek van Daleke richtte zich op het eiwittransport in de bacil die tuberculose veroorzaakt. Meer kennis hierover brengt een vaccinatie tegen deze ziekte dichterbij. De prijs is vernoemd naar Johanna Westerdijk, de eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland. Tracer 11 30 mei 2013 Organisatie Onderzoek Onderwijs Patiëntenzorg 3
Alliantie VUmc-AMC Op deze pagina vindt u een open brief van onze collega Maarten Boers, hoogleraar klinische epidemiologie, over de voorgenomen alliantie met het AMC. Ook vindt u op deze pagina, op verzoek van de redactie, een reactie van onze collega Joep van der Velden, directeur strategie, bestuur & projecten. Ik ben blij met beide bijdragen omdat ze een open, respectvolle discussie over een voor VUmc belangrijk thema willen bevorderen. Wij zijn een academische instelling met bijna 7.000 medewerkers en daarbij past het om over belangrijke items met elkaar open van gedachten te wisselen. Bij het aantreden van de huidige bestuurders ad interim, kregen Frans Corstens en ik van de raad van toezicht de uitdrukkelijke opdracht mee om voortgang te maken met de alliantie; één en ander in lijn met een koers, die voor ons aantreden al was ingezet. Ik vertrouw erop dat een open gedachtewisseling ons zal helpen in het zorgvuldig besluiten over én werken aan de toekomst van VUmc. Fred Plukker, voorzitter raad van bestuur Foto: Sake Rijpkema, beeldbewerking: Robert van de Linde Bestuursvoorzitters Fred Plukker (VUmc) en Marcel Levi (AMC) Open brief Allereerst wil ik u mijn complimenten geven voor het aanstekelijk enthousiasme waarmee u de samenwerking met het amc vaart geeft. Het is duidelijk dat er veel mogelijkheden zijn voor synergie in de verschillende taken die een academisch ziekenhuis heeft: onderwijs, opleiding, onderzoek en patiëntenzorg. Toch wil ik als betrokken professional mijn stem laten horen omdat ik mij niet helemaal herken in uw uitspraken dat de professionals u vragen het proces te intensiveren en zo mogelijk te versnellen. U bent zich ongetwijfeld van de volgende punten bewust, maar ik wil ze toch expliciet noemen, omdat ik vind dat ze in de berichtgeving tot nu toe onderbelicht zijn gebleven. tracer.info@vumc.nl Wilt u reageren op artikelen in Tracer? Mail tracer.info@vumc.nl of stuur een briefje naar: redactie Tracer, dienst communicatie, kamer PK 4X 190. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage in te korten. Anonieme inzendingen worden niet geplaatst. Voor elk van de taken van een academisch ziekenhuis geldt een eigen palet van samenwerkingsmogelijkheden, uitdagingen en tempi. Voor de alliantie als geheel, maar ook voor meer concrete samenwerkingsprojecten mis ik een duidelijke opsomming van voordelen en nadelen. Het blijft m.i. te veel hangen in zeer generaliserende uitspraken die vooral de voordelen beschrijven. De ervaring met samenwerkingsprojecten die al lopen (en waar vooraf, naar ik hoop, de kosten-batenanalyse positief was) is leerzaam in de zin dat lang niet alles zo positief uitpakte als vooraf werd verwacht. Ik mis uitgewerkte alternatieven in de vorm van minder intensieve, of zelfs helemaal geen samenwerking op gebieden waar geen synergie, of zelfs negatieve interactie te verwachten is. Het lijkt mij waarschijnlijk dat een van de drijvende krachten achter de alliantieplannen een bezuinigingsdoelstelling is, hoewel dit niet duidelijk is uitgesproken. Als dit inderdaad het geval is, dient dat nu duidelijk te worden erkend, en dienen de partners te beseffen dat het uitwerken van samenwerking in eerste instantie geld en energie kost dat niet aan iets anders kan worden besteed. Met andere woorden: er moet elders harder worden bezuinigd om de opzet van de samenwerking te financieren. Hoe groter de organisaties en hoe groter de beoogde samenwerking (er wordt zelfs gesproken over fusie), des te groter de initiële investering. Het samenvoegen van deze twee huizen met een geheel eigen cultuur en geschiedenis is een enorme operatie, die mogelijk leidt tot een kolos die niet alleen too big to fail wordt (zoals beschreven in het hoofdredactionele commentaar in de nrc), maar ook too big to manage. Een afschrikwekkend voorbeeld is de recente historie van abnamro, waarover in het boek De prooi zo treffend is geschreven. Tot tien jaar na de fusie tussen abn en amro waren er nog twee organisaties, twee bloedgroepen etc. die niet goed samenwerkten. Als ik dan lees over op termijn één locatie en één raad van bestuur (met zelfverklaard beoogd voorzitter Marcel Levi) dan slaat de angst me om het hart. In VUmc is de afgelopen jaren veel gebeurd. De huidige raad van bestuur is veel lof verschuldigd voor het tot rust brengen van de organisatie, en het in gang zetten van verbeterprocessen. Echter, het lange termijn effect hiervan op de stabiliteit van de organisatie zal nog moeten blijken. Bovendien is de huidige raad tijdelijk, met daardoor een beperkt mandaat. Ook de raad van toezicht is vernieuwd. De VU zelf staat ook onder grote druk. Ondanks mijn grote waardering voor het werk heeft naar mijn mening de huidige raad van bestuur niet het mandaat om verstrekkende beslissingen te nemen over de toekomst van de organisatie. Dat moet worden overgelaten aan bestuurders die de gevolgen van deze beslissingen zelf kunnen ondervinden. Samengevat pleit ik voor een meer bescheiden en minder gehaast proces, onder de leus: Samen waar het kan, maar apart waar het moet. Maarten Boers, hoogleraar klinische epidemiologie Reactie In de afgelopen twee jaren hebben we in VUmc tijdens verschillende bijeenkomsten met elkaar gesproken over de noodzaak en de wens om tot een alliantie amc-vumc te komen. Steeds is gebleken dat er een breed draagvlak is voor deze alliantie. Een alliantie die de professionals zèlf inhoudelijk vormgeven en waarbij de besturen - daartoe opgeroepen door diezelfde professionals - nu ook de uitwerking van de governance en de verdere fasering van het traject zorgvuldig oppakken. Kijkend vanuit deze context naar de brief van Maarten Boers vallen mij een paar punten op. Allereerst: goed dat de brief er ligt en dat Maarten Boers deze punten aan de orde stelt. Het is belangrijk om met elkaar in gesprek te gaan en te blijven over de alliantie en daarmee over de toekomst van VUmc. Om te zorgen dat we alle geluiden in VUmc horen zou ik graag samen met anderen openbare debatten willen organiseren. Doelen van de alliantie zijn een verdere kwaliteitsverbetering van de complexe zorg, het waarborgen van de toegankelijkheid van zorg voor de regio en grotere doelmatigheid in een periode van economische krimp en bezuinigingen. Naast ambitie is de samenwerking dus ook een noodzaak. VUmc dient goed voorbereid te zijn op ontwikkelingen zoals nieuwe financieringsafspraken, doelmatigheid- en volume-eisen, en veranderende geldstromen. Op allerlei fronten zijn ontwikkelingen gaande waar we een antwoord op moeten hebben. Met de alliantie amc-vumc zijn we in staat een beter antwoord te geven en zelf keuzes te maken (voordat die voor ons gemaakt worden). De reacties in de buitenwereld wijzen ook in die richting. Daarbij is niet de insteek om koste wat kost zo snel mogelijk een besluit te nemen. Zeker gezien de impact van deze alliantie is een zorgvuldig, stapsgewijs proces noodzakelijk waarbij eerst aan verschillende randvoorwaarden moet worden voldaan, voordat er besluiten genomen worden. Daarmee doelen we op eisen op het gebied van personeel, financiën en governance, maar ook op de instemming van al onze stakeholders: patiënten (onder andere craz), zorgverzekeraars, banken, belastingdienst, de Autoriteit Consument en Markt, contractpartners, de universiteiten en lokale en landelijke overheden. Vóórdat de raden van bestuur een definitief besluit nemen (voorjaar 2014) wordt de voorgenomen samenwerking per thema onderzocht op haalbaarheid, op risico s en kosten-baten (business cases) en op de overkoepelende kosten van een dergelijke samenwerking. De uitwerking in detail waar Maarten Boers naar vraagt komt dus nog. En het gaat dus uitdrukkelijk niet om een snelle en volledige integratie, maar juist om een stapsgewijze benadering. Wordt een alliantie niet te groot en onbeheersbaar? Mijns inziens een terecht punt van zorg, maar dat geldt eigenlijk ook voor VUmc en amc afzonderlijk. De opgave is nu al hoe we de verantwoordelijkheid zo laag mogelijk in de organisatie kunnen leggen én nemen. We zullen moeten zoeken naar innovatieve vormen van kleinschalig organiseren, met de schaalvoordelen van een grote instelling. Joep van der Velden, directeur sbp en programmadirecteur alliantie 4 Tracer 11 30 mei 2013 Organisatie Onderzoek Onderwijs Patiëntenzorg