1 Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 Ketenoverleg Digitale Televisie 4 e kwartaal 2011 Versie 19.0 maart 2012
Ketenoverleg Digitale Televisie Versie 19.0, maart 2012 Onder redactie van: Spreek buis In opdracht van: immovator Cross Media Network Postbus 124 1200 AC Hilversum Powered by Immovator Cross Media Expertisecentrum is mede gefinancierd met steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling van de Europese Commissie
Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 3 Inhoud 1 Over het Ketenoverleg en de Monitor Digitale TV... 5 2 Connected devices en 3D redders dalende televisiemarkt... 6 3 HbbTV: extra informatie achter je tv-kanaal... 15
4 Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011
Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 5 1. Over het Ketenoverleg en de Monitor Digitale TV Voor u ligt de negentiende editie van de Monitor Digitale TV. Deze monitor verschijnt ieder kwartaal en bevat de laatste cijfers, analyses en nieuws op het gebied van digitale televisie. Onder andere geeft de Monitor inzicht in het aantal digitale tv-aansluitingen in Nederland en de mate waarin dat aantal groeit. Verder laat de Monitor zien hoe het staat met de penetratie in Nederland van apparaten als 3D- en HD-tv-toestellen, tablets, Blu-ray spelers, connected tv-toestellen etcetera. Voor dit doel wordt samengewerkt met onderzoeksbureau GfK Retail and Technology Benelux BV te Amstelveen, zie www.gfkrt.com/benelux. De Monitor Digitale TV is een uitgave van het Ketenoverleg Digitale TV. Het Ketenoverleg Digitale TV is een industrieplatform dat verschillende partijen uit de televisiesector bij elkaar brengt, waaronder Nederlandse Publieke Omroep, NOS en RTL Nederland, SBS, Eyeworks, United Broadcast Facilities, Ziggo, UPC, KPN, Tele2, CanalDigitaal, TNO-ICT en GfK Retail and Technology. De omschakeling naar een complete digitale televisie-infrastructuur is een belangrijk doel van het Ketenoverleg. Daartoe streeft het naar: de versnelde toename van het aantal Nederlandse huishoudens dat is aangesloten op digitale televisie, ongeacht de onderliggende infrastructuur (DVB-C, DVB-S, DVB-T, IP) verbreding van de toepassingen en diensten die via de digitale tv-infrastructuur kunnen worden geëxploiteerd verdieping van de kijkers content-ervaring door hoogwaardige beeldkwaliteit te combineren met het aanbod van context, interactiviteit en personalisering, bijvoorbeeld door kijkers in de gelegenheid te stellen informatie van Wikipedia toe te voegen aan wat ze zien of tegelijkertijd sociale media te gebruiken. garantie basiskwaliteit van (content)diensten op voldoende niveau. Niet alleen leidt de omschakeling naar een complete digitale televisie-infrastructuur tot grote kostenbesparingen omdat schaarse bandbreedte kan worden vrijgemaakt voor nieuwe digitale diensten. Ook zijn digitale diensten (waaronder hoogwaardige televisie en radio) de kern van een nieuwe reeks economische mogelijkheden voor de sector. Het Ketenoverleg Digitale TV is een initiatief van immovator Cross Media Network in het kader van het project Cross Media Expertisecentrum, dat mede mogelijk is met steun van het Europees fonds voor regionale ontwikkeling van de Europese Unie. De Monitor Digitale TV beoogt een overzicht te geven zonder de pretentie te hebben om volledig te zijn. Partijen die informatie willen toevoegen die past binnen het kader van de Monitor Digitale TV in Nederland kunnen hierover contact opnemen met immovator Cross Media Network te Hilversum, zie www.immovator.nl.
6 Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 2. Connected devices en 3D redders dalende televisiemarkt De verkopen van televisies daalden in 2011 voor het tweede jaar op rij. Positief nieuws is dat de Nederlandse consument innovatieve producten zoals 3D-televisie en IP-connected devices (webtelevisie, Blu-ray en home cinema Blu-ray) massaal heeft omarmd. Het aantal digitale aansluitingen groeide in 2011 van 73 procent naar 83 procent (status Q4). Dat blijkt uit onderzoek van GfK Retail and Technology
Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 7
8 Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 Digitale tv In 2011 werden in totaal 1,7 miljoen nieuwe televisies verkocht. Dit is 9 procent minder dan in 2010. Deze daling is niet alleen te wijten aan het voorzichtige koopgedrag van de consument. In 2010 was het maximale potentieel voor digitale televisies bereikt. De penetratie van digitale tv s is in 2011 verder opgelopen tot 126 procent, wat betekent dat in elk huishouden minimaal 1 digitale televisie staat. Naar verwachting dalen de verkopen in 2012 verder naar 1,6 miljoen en naderen we de baseline van de vervangingsmarkt van 1,5 miljoen in 2013.
Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 9 Web-tv In 2011 was 34 procent (610.000 exemplaren) van alle verkochte televisies een webtv. De verwachting is dat dit in 2012 oploopt tot 60 procent. Eén op de drie huishoudens kan dan via z n televisie gebruik maken van het portal van de televisiefabrikant en/ of heeft direct toegang tot het internet. Eind 2013 zal de helft van de huishoudens via hun televisie IP-connected zijn. Bijna 80 procent van alle televisies was minimaal Full HD, in 2012 geldt dit voor nagenoeg alle televisies. Nederland kiest duidelijk voor een steeds betere beeldkwaliteit. En dat is hoopgevend voor een succesvolle introductie van opvolgers van Full HD-tv: de OLED-tv die wordt verwacht in Q4 2012 en de 4K-TV 4 x scherper dan Full HD) in 2013.
10 Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 3D in de lift Minder snel in opkomst dan de webconnected televisie, maar wel sterk in ontwikkeling, is de 3D-televisie. In 2011 zijn 295.000 3Dtelevisies verkocht. Daarnaast hebben de meeste duurdere gewone modellen vanaf 32 inch de mogelijkheid om 2D te upscalen naar 3D. Sinds de introductie in 2010 van 3D-producten zijn er in totaal 700.000 3D-devices (televisie, Blu-ray, home cinema, digitale camera s en camcorders) verkocht. Grote remmer van de groei in 3D is het beperkte aanbod. Er is relatief weinig echte 3D-content.
Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 11 Gebruik Connected devices en Video on Demand Wat doet de consument met z n web-tv? GfK Retail and Technology deed samen met GfK Intomart een onderzoek naar het gebruik van Connected devices en Video on Demand (december 2011). De helft van alle consumenten met een IP-connected TV blijkt de weg naar internet via z n TV te hebben ontdekt en gebruikt Video on Demand, blijkt uit het onderzoek. De duur van het gebruik is nog kort en biedt dus nog veel potentie voor groei. Als mensen de internetfunctie van hun televisie nog niet gebruiken, dan noemen ze vier hoofdredenen: remote control is lastig (50 procent); nog geen tijd gehad (33 procent); meer uitleg nodig over het gebruik (25 procent); wil het wel gebruiken maar kent de toepassing niet (20 procent). GfK Retail and Technology en Intomart GfK GfK Monitor Video on Demand; Connected devices, behavior & forecasts Harde cijfers en voorspellingen uit de markt van Video on Demand in combinatie met kwantitatief consumentenonderzoek over de consument. Deze nul-meting stelt u in staat feitelijk op de hoogte te zijn van: Installed base van internet connected devices Huidig en toekomstig gedrag van consumenten via deze devices Forecast van zowel deze devices als de Video on Demand markt Beschikbaar vanaf 1 maart 2012 Kosten voor rapportage in PowerPoint: 4500,-- excl. BTW Voor meer informatie of het bestellen van het rapport neem contact op met: Maikel Verhaaren of Barbara Schouten 020-7133073 (Maikel) 020-7133039 (Barbara) maikel.verhaaren@gfk.com barbara.schouten@gfk.com Hieruit blijkt volgens de onderzoekers dat Bekendheid en Gemak de sleutelwoorden zijn voor het daadwerkelijke gebruik van de Connected functie: hoe beter de consument bekend is met de mogelijkheden en hoe makkelijker het device te bedienen is, hoe eerder een consument de Connected functie zal gebruiken. Hierin ligt een belangrijke voorlichtende taak (en kans!) voor de retailers, die vaak nog slecht op de hoogte zijn van de mogelijkheden van Connected tv. Steeds meer fabrikanten bieden oplossingen waarbij content kan worden opgeslagen in de cloud. Consumenten kunnen zelf kiezen via welk Connected device de content wordt bekeken, beluisterd of geraadpleegd. Uit het onderzoek kan worden afgeleid dat mensen bewust keuzes gaan maken om bepaalde content op specifieke schermen te bekijken. Voor het gebruik van Video on Demand-diensten kiest 89 procent bij voorkeur de televisie, 15 procent de laptop en 7 procent de desktopcomputer. Voor meer details kunt u het rapport GfK Monitor Video on Demand & connected devices bestellen via: Barbara Schouten (barbara.schouten@gfk.com).
12 Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 Grote marktverschuivingen Video on Demand Door Connected TV wijzigt de markt voor film ingrijpend. Waar Video on Demand nu nog voornamelijk geconsumeerd wordt via de settopbox van de kabelaar, kunnen consumenten dankzij hun web-tv ook films huren via app s in de portal op hun televisie. Zo heeft ook Pathé een dienst gelanceerd die de consumenten in de huiskamer bereikt via een app op Connected TV. Daarnaast komen er nieuwe (OTT= over the top) partijen in de markt (Apple, Google) die direct via het internet filmcontent aanbieden. De kabelaars hebben met 80 procent nu nog het grootste marktaandeel, maar de concurrentie rukt op. Het aanbod is nog voornamelijk transactiegericht (betaling per film). Het abonnementsmodel (onbeperkt kijken tegen een vast bedrag per periode) doet echter ook langzaam zijn intrede op de Nederlandse markt. De verwachting voor 2012 is dat er een verdere verschuiving gaat plaatsvinden van het fysiek bezitten van videocontent naar het digitaal consumeren van content. Meer dan 50 procent van de consumptie zal komend jaar via Video on Demand-services gaan lopen.
Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 13 EK Voetbal als aanjager 2e en 3e scherm Grote sportevenementen zijn traditioneel goed voor een toename van de televisieverkopen. De verwachting is dat het EK weliswaar een positieve invloed zal hebben op de verkoop van tv-toestellen in de maanden mei en juni, maar dat dit niet zal leiden tot een stijgende tv-markt op jaarbasis. Het EK biedt uitgelezen kansen voor de toepassing van innovatieve kijkconcepten met Connected devices, zoals het gebruik van een 2de en 3de scherm tijdens het toernooi. Denk aan voetbal op televisie kijken en tegelijkertijd via smartphone, tablet of laptop achtergrondinformatie over spelers lezen en via social media meepraten over het spel. Het zou ook een kans zijn om HD-abonnementen een impuls te geven. Succes is afhankelijk van aanbod en inzet van de aanbieders, zoals de broadcasters en de distributeurs.
14 Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 Appstore steeds belangrijker De appstore voor Connected TV wordt steeds belangrijker. In december was 28 procent van alle verkochte tv s uitgerust met een app store binnen hun portal. Bedieningsgemak en de kwaliteit van de apps gaan zorgen voor het onderscheid. Web-televisies en andere Connected devices kunnen in toenemende mate worden bediend met behulp van een app via smartphone of tablet. Dit heeft tot gevolg dat de markt voor afstandsbedieningen onder druk staat. HbbTV Ook de broadcasters zijn bezig om hun aanbod interactief te maken. Ze kiezen hiervoor het platform HbbTV waarmee met een druk op de knop een koppeling te maken valt tussen een uitzending en daaraan gerelateerde informatie op internet. Op dit moment is 10 procent van alle televisies direct geschikt voor HbbTV. De meeste andere televisies kunnen met een kleine aanpassing geschikt worden gemaakt. Groot, groter, grootst Nederland kiest voor steeds grotere schermen. In 2011 had een derde van de verkochte televisies al een scherm van 40 inch of groter. Een vierde daarvan viel in de categorie 43 tot 49 inch. De trend zet zich door: in 2012 verschijnen er meer modellen van 50 inch of meer. De grootte van de schermen maakt ook gebruik van social media en interactieve functies via onder meer HbbTV makkelijker, bijvoorbeeld via een internetvenster in of naast het televisiebeeld.
Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 15 3. HbbTV: extra informatie achter je tv-kanaal De tv-industrie wil dit jaar op grote schaal Hybrid broadcast broadband TV (HbbTV) in Nederland uitrollen. De belangrijkste omroepen (NPO, RTL en SBS) en een aantal grote fabrikanten (onder meer Philips, LG, Samsung, Sharp en Sony) hebben zich verenigd in het HbbTV Forum Nederland, een initiatief van immovator Cross Media Network, waarin ook marktonderzoeker GfK Retail and Technology participeert. HbbTV is kort gezegd de nieuwe standaard voor connected tv applicaties, legt Josbert van Rooijen (manager Broadcast & IT bij SBS) uit. Naast televisie kunnen die toestellen ook internetcontent ontsluiten. Het is bovendien geen eenrichtingsverkeer, je kunt als consument ook iets terugzenden, waardoor het dus interactiviteit biedt. Het HbbTV-signaal wordt met het tv-signaal meegestuurd, zoals ook met teletekst gebeurt. Overigens zijn niet alleen connected tvtoestellen voor HbbTV geschikt te maken, ook andere apparaten kunnen ermee overweg, als ze toegang tot internet kunnen krijgen. Denk aan settopboxen en satellietontvangers. Mogelijkheden om tv en internet te combineren hebben al jaren de aandacht van de branche, ook van ons bij SBS. Tot nu toe moest je voor elk platform aparte applicaties ontwikkelen, omdat elk apparaat weer andere specificaties heeft. Wij hebben de ambitie om iedereen te bereiken. Standaardisatie is dan handig, vandaar de keus voor HbbTV. Josbert Van Rooijen Foto: SBS/Elvin Boer
16 Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 Interactief De komst van breedband internet heeft het mogelijk gemaakt om een echt interactieve portal te maken. In ons geval als omroep is dat al gauw iets dat lijkt op teletekst, maar dan in de meest fantastische vorm. Dus met goede grafische mogelijkheden, interactiviteit en streaming video. Alles wat men vroeger al had gewild met teletekst. Compleet met terugweg, waardoor de consument onder meer van Video on Demand diensten gebruik kan maken, of kan stemmen bij een talentenshow. Je kunt een persoonlijke Elektronische Programma Gids krijgen, of we kunnen langs deze weg een themakanaal brengen. Je kunt een codering meesturen, zodat je toestel weet wat het moet doen als je van HbbTV gebruik wilt maken. Heb je bijvoorbeeld afgestemd op SBS 6 en druk je op de rode knop van je afstandsbediening, dan krijg je de portal van SBS. Die zie je als een balk onderin je scherm. Met je afstandsbediening kun je daarin navigeren. Je kunt bijvoorbeeld naar Programma Gemist gaan om iets terug te kijken, er zit een programmagids op, en je kunt via Veamer gebruik maken van ons VoD aanbod. Achter het tv-kanaal is er dus extra informatie te vinden. Platform HbbTV wordt per land uitgerold, vertelt Van Rooijen. Wij zijn van plan in april een soft launch te doen van onze HbbTV portal en die in de loop van het jaar verder uit te breiden. Fabrikanten van apparaten zijn er ook mee bezig. Verwacht wordt dat aan het einde van dit jaar de nieuwe tv-toestellen allemaal Hbb geschikt zijn. Oudere connected apparatuur is vaak ook in staat om met Hbb-signalen overweg te kunnen, maar daar is die mogelijkheid meestal niet geactiveerd. Via bijvoorbeeld een firmware update is dat vaak alsnog te doen, maar dat hangt van de fabrikanten af. Ik heb gehoord dat in 2014 naar verwachting de helft van alle tv-toestellen in Nederland Hbb geschikt zal zijn. Zo ver is het nog niet, en volgens Van Rooijen is er nog heel wat werk aan de winkel. Vanuit immovator is het initiatief gekomen om met belangrijke partijen het HbbTV Forum Nederland op te richten, voor onderling overleg. Als iedereen tegelijkertijd een gelijksoortige inspanning levert, hebben we met z n allen uiteindelijk een beter resultaat. Er is onder meer een technische werkgroep, die ervoor moet zorgen dat iedereen de juist specificaties gebruikt. En een marketing werkgroep denkt na over voorlichting aan consumenten. De uitrol van HbbTV zal ook gevolgen hebben voor de waardeketen in de branche. Van Rooijen: De traditionele waardeketen is al een aantal jaren aan het veranderen. Denk aan de komst van nieuwe spelers, zoals YouTube, Apple, Netflix en Hulu, die content naar de tv brengen. De fabrikanten van de toestellen willen ook een nieuwe plek, Sony bijvoorbeeld biedt een eigen portal en andere fabrikanten doen dat ook. Distributeurs zullen er ook wat van merken. Op de korte termijn zullen de gevolgen voor bijvoorbeeld de kabelmaatschappijen wel meevallen. Op langere termijn krijgen ze te maken met concurrentie van partijen die vergelijkbare diensten aanbieden. Voor de consument is HbbTV een aantrekkelijke mogelijkheid. Het is gewoon prettig als je achter je tv-kanaal andere content kunt vinden, die aan de zender is gerelateerd.
Ketenoverleg Digitale Televisie - Monitor Digitale TV in Nederland vierde kwartaal 2011 17 Aart Verbree Foto: CAIW CAIW Aart Verbree, CEO van kabelmaatschappij CAIW, ziet HbbTV niet als een bedreiging. Het is een ontwikkeling die je niet kunt tegenhouden. Het is een kans, zeg ik een beetje opportunistisch. Wij zijn bezig om van coax over te gaan op een glasvezelnet. De klanten hebben dan toch een nieuwe settopbox nodig, dus is het een mooie gelegenheid om die meteen van Hbb-functionaliteit te voorzien. Dan kunnen ze via de nieuwe settopbox met hun bestaande toestel gebruik maken van de mogelijkheden van HbbTV. De overgang naar glas moet eind 2013 rond zijn, na de komende zomer kunnen we de eerste nieuwe settopboxen leveren. Dat zullen er uiteindelijk zo n 120.000 worden. Wij hebben meer aansluitingen, maar niet alles zal verglaasd worden. Verbree begrijpt dat sommige distributeurs HbbTV met argusogen bekijken. Als je fors hebt geïnvesteerd in eigen uitspeelsystemen, kan dit als een bypass fungeren. Maar zolang de klanten hun abonnement bij CAIW houden, vind ik het een goede kans om ze de keuze te bieden om van de meerwaarde van HbbTV te profiteren. Die meerwaarde zit in diensten zoals uitgesteld kijken of de videotheken die partijen zoals Pathé aanbieden. Met een betere kwaliteit dan je via het gewone, open internet krijgt, en zonder dat ze meteen een nieuw toestel hoeven te kopen.
Adressen & contactpersonen immovator Cross Media Network Postbus 124 1200 AC Hilversum www.immovator.nl Contact: Freek van t Ooster e-mail: freek.vantooster@immovator.nl tel nr: 035-677 7507 GfK Retail and Technology Benelux BV Krijgsman 22-25 1186 DM Amstelveen www.gfkrt.com/benelux Contact: Barbara Schouten e-mail: barbara.schouten@gfk.com tel nr: 020-7133000