bouwen Magazine over loopbaanontwikkeling en vaktechniek voor werknemers in de bouw en infra Nr. 1 januari 2012 Betonstaalvlechter Luciën van Steenis haalt diploma Zelfontworpen asfaltzaagtruck: niet meer zagen, maar inregelen Herontwikkeling Spoorzone Delft in beeld
Betonstaalvlechter bouwen Magazine over loopbaanontwikkeling en vaktechniek voor werknemers in de bouw en infra Nr. 1 januari 2012 Voorwoord Luciën van Steenis haalt diploma Zelfontworpen asfaltzaagtruck: niet meer zagen, maar inregelen Moeilijke tijden voor bedrijven en werknemers in de bouw, infra en gespecialiseerde aannemerij. Toch zijn er altijd kansen. Specialistische bedrijven op het gebied van isolatie hebben het bijvoorbeeld wel druk. Leon Brink en Bert Meenks konden daardoor begin vorig jaar bij Pluimers Isolatie aan de slag. Dagelijks brengen ze spouw- en vloerisolatie aan om woningen energiezuiniger te maken. Asfaltzaagspecialist Zaagmij investeert in een zelfontwikkelde zaagtruck. Daarmee werken ze sneller en met minder overlast dan bedrijven die op de traditionele manier werken. Herontwikkeling Spoorzone Delft in beeld Kansen genoeg dus. Maar wanneer je op zoek moet naar een andere baan, is het wel belangrijk dat je iets te bieden hebt. Bewijs wat je kunt! Bijvoorbeeld in de vorm van een ervaringscertificaat of diploma. Of door te zorgen dat je extra kennis opdoet. Zo leert André Klein Hesselink nu voor uitvoerder. Wat je mogelijkheden en kansen zijn, hoef je niet alleen uit te zoeken. Alle werknemers die werken volgens de cao voor de Bouwnijverheid kunnen gebruikmaken van de EVC-centra en het Loopbaantraject Bouw & Infra. Voor een certificaat op basis van je werkervaring of voor het omscholen naar een andere functie. Is dat iets voor jou? Zoek het uit en doe de loopbaancheck op www.fundeon.nl/werknemer. Wil je na het lezen van deze Bouwen meer weten? Op pagina 42 staat hoe je contact kunt opnemen met de trajectadviseurs en de evc-adviseurs. Aanvullingen en verbeteringen In de vorige uitgave van Bouwen vertelden Edwin van Steen en Henk van Dijk van straatmakersbedrijf Van Steen uit Standdaarbuiten over de scholingstrajecten die de medewerkers van het bedrijf volgen. Daar staat per abuis dat de medewerkers evc-trajecten volgen. Henk van Dijk volgt echter een loopbaantraject. Hij schoolt zich om naar een andere functie. In een evc-traject ontvangen de werknemers een ervaringscertificaat op basis van de werkervaring die ze tot nu toe hebben opgedaan. Meer informatie over beide mogelijkheden staat op www.fundeon.nl/werknemer. Bennie Klein-Seggelink lijkt op pagina 27 van Bouwen 5 bouwdelen van monumentale waarde te slopen. Dat is natuurlijk niet zo. Het woordje geen is weggevallen in de zin. Colofon www. www.evc-centra.nl www.fundeon.nl Bouwen is het magazine over loopbaanontwikkeling en ontwikkelingen in vaktechniek. Vijf keer per jaar wordt dit tijdschrift gratis toegestuurd aan werknemers en werkgevers voor wie de cao voor de Bouwnijverheid geldt. Bouwen wordt gemaakt in opdracht van het Loopbaantraject Bouw & Infra. Uitgever: Fundeon, kennis- en adviescentrum voor de bouw en infra. Redactieraad: Betsie Brink, Franklin Everts, Metha van der Haar, Louis Jongeleen, Pieter Kastermans, Frans Kokke, Michiel Mons, Dick Singerling en Jolanda de Vries (hoofdredacteur). Tekst: Corry Daalhof, Erik Huijsman, Louis Jongeleen, Tessa Klooster, Martin Laning, Marloes de Moor, Sander Ruijsbroek, Yvonne Ton, Jos Vlak, Carin de Vries en Jolanda de Vries. Fotografie: De Beeld redaktie, Marco Hofste en Chris Pennarts. Vormgeving: Click Communicatie, Utrecht. Druk: Senefelder Misset. Oplage: 180.000 exemplaren. Contact met de redactie: Fundeon, afdeling Communicatie, telefoon (0341) 499 310, E-mail bouwen@fundeon.nl. Correspondentie en adreswijzigingen: Loopbaantraject Bouw & Infra, Postbus 440, 3840 AK Harderwijk, telefoon (0341) 499 378, E-mail info@.
Inhoud Niet zagen, maar inregelen en controleren Zo belandden de eerste schetsen op de kantinetafel en kwamen alle medewerkers met aanpassingen. Zo zijn aan de rechterkant van de truck twee zaagbladen achter elkaar gemonteerd. Tot op één millimeter nauw-keurig kan de machinist deze bladen boven het te zagen asfalt manoeuvreren. De bladen zakken tijdens het rijden en zagen tot 25 centimeter in één werkgang in het asfalt. Het duurde een paar jaar voordat we met ons idee naar de fabrikant van onze losse zaagmachines stapten, zegt Dirk. De fabrikant bracht zelf ook ideeën en aanpassingen in en de bouw duurde al met al ook nog eens twee jaar. Zaagmij werkt sinds 2003 met zelfontworpen zaagtrucks om asfalt te zagen. Mijn compagnon Alfred van Gelder stond jarenlang achter een zaagmachine en was het zware werk en de soms barre weersomstandigheden zat. Hij zocht naar een betere oplossing, vertelt directeur Dirk van Gelder. Zelfdenkend Die eerste zelfontwikkelde zaagtruck is nog steeds in gebruik door Zaagmij. Sinds 2010 rijdt er ook een sterk verbeterde versie van de truck. De verbeterpunten kwamen van Zaagmij, de fabrikant en vaste machinist Stefan van den Broek. Het hydraulisch systeem en de elektronica zijn uitgebreid en meer taken worden automatisch uitgevoerd. De truck is zelfdenkend: via een camera volgt de truck de uitgezette lijnen. Dit jaar krijgt truck 2 ook radar zodat automatisch de dikte van het te zagen asfalt gemeten wordt. De zaagdiepte wordt vervolgens ook automatisch aangepast. Pagina 8 uniek is. Als nadeel noemt Dirk de hoge kosten en de tijd die met het ontwerpen en bouwen gepaard gingen. Het moet wel je hobby zijn; er gaan ontzettend veel uren inzitten. De fabrikant heeft tot nu toe geen zaagtrucks geleverd aan anderen. Ons werk is nogal specialistisch en de kosten van de truck zijn hoog. Het is dus niet voor ieder bedrijf rendabel. Machinist onmisbaar Zaagmij ziet echter grote voordelen, volgens Dirk. Onze zaagtrucks zijn niet alleen in te zetten bij grote werken, maar ook voor een paar honderd meter is het vaak al goedkoper. Bijkomend voordeel is dat door de snelheid van werken, huizen en bedrijven snel weer bereikbaar zijn. Ook de wegwerkers die na het zagen van het asfalt aan de slag moeten, kunnen sneller beginnen. Maar met een mooie truck alleen ben je er niet, beseft Dirk. Hij roemt de jarenlange ervaring van de machinisten. Zij denken met onze opdrachtgevers mee. Daardoor voorkomen we regelmatig mogelijke problemen en fouten. Hobbyproject Het grote voordeel van zelf een zaagtruck ontwerpen en laten uitvoeren, is dat de truck 8 9 Zaagtruck trekt veel bekijks Alfred van Gelder van Zaagmij was klaar met het werken achter de zaagmachine, in weer en wind. Dat asfaltzagen moest toch anders kunnen, dacht hij. Hij ging aan de slag. Het resultaat? Een zaagtruck die bijna volautomatisch werkt. En de machinist stuurt de techniek aan vanuit de cabine. Voorwoord 2 Op maat: Rob Troost 4 Bouwnieuws in t kort 6 Zaagtruck Zaagmij trekt veel bekijks 8 Werkloze Adrie Baartmans volgt loopbaantraject 14 Bouwstelling: Na je 50ste blijf je zitten waar je zit 16 Spouw- en vloerisolatie aanbrengen: Alsof het mijn eigen huis is 18 Hoe zit het ook alweer? Pago 21 Bouwreportage: Herontwikkeling Spoorzone Delft 22 Gebroeders Stavenuiter: leren voor zelfstandig ondernemer 28 Bedrijfsbreed opleidingstraject bij Van Noordenne Wapeningsstaal 31 Bouwbeeld: renovatie Maasbrug 34 Bouwtechniek: het plaatsen van een prefab dakkapel 36 André Klein Hesselink: Eerst was het lichamelijk zwaar, nu mentaal 40 Contactgegevens trajectadviseurs en evc-adviseurs 42 Thuis bij Lisanne van Dalen 44 Herontwikkeling Spoorzone Delft Projecten: ondergrondse spoortunnel (lengte 2,3 km); vervoersknooppunt met treinstation, busstation, fietsenstalling, parkeergarage; 1200 nieuwe woningen en 50.000 m² kantoorruimte (inclusief nieuw stadskantoor); aanleg stadspark. Investering: circa 1 miljard euro (infra plus vastgoed). Bouwtijd Spoortunnel: van 2009 tot 2017. Spoorzone gereed: tussen 2025 en 2035. Financiers: Ministerie van Infrastructuur en Milieu, gemeente Delft. Uitvoering spoortunnel: Combinatie Crommelijn VOF (CFE NV, Mobilis en Dura Vermeer Groep). Masterplan Spoorzone: prof. Joan Busquets. Ontwerp ondergronds station: Benthem Crouwel Architekten. Ontwerp stationshal en stadskantoor: Mecanoo architecten. Pagina 22 Herontwikkeling Spoorzone Delft Middenin Delft bouwen dagelijks tientallen vakmensen aan een spoortunnel, treinstation, woningen en kantoorruimte. De werksnelheid kan niet hoog genoeg liggen, de overlast moet zo laag mogelijk zijn. Een kijkje op de bouwplaats. Een langgerekt bouwterrein langs het spoorviaduct snijdt Delft in tweeën. Gespecialiseerde bedrijven werken er aan de bouw van een ondergrondse spoortunnel met twee dubbele tunnelbuizen. Over zes jaar rijden de treinen onopgemerkt op één van de drukste spoorverbindingen van het land onder een nieuw stukje Delft. De stad is dan eindelijk verlost van een hinderlijke barrière. 22 23 Bedrijfsportret Pagina 31 Bedrijfsbreed scholingsproject bij Van Noordenne Wapeningsstaal Over twee jaar heeft iedereen een diploma Bedrijfsbreed opleidingstraject bij Van Noordenne Wapeningsstaal Binnen twee jaar heeft iedere werknemer van Van Noordenne Wapeningsstaal een diploma erbij. Betonstaalvlechter Luciën van Steenis, voorman Leo van Hoorne en uitvoerder Kees Kruis vertellen wat dat voor hen betekent. In tijden van crisis houden veel bedrijven de hand op de knip wat betreft de scholing van medewerkers. Bij Van Noordenne Wapeningsstaal in Hardinxveld-Giessendam doen ze juist het tegenovergestelde. Het bedrijf is na de bouwvak begonnen met een bedrijfsbreed scholingsproject. Alle medewerkers halen binnen twee jaar een diploma. School was nooit mijn ding. Ik werd van school gestuurd. Mijn vader was betonstaalvlechter, dus de keuze was voor mij snel gemaakt. Inmiddels zit ik al 12,5 jaar in het vak. Ik heb nooit mijn diploma s gehaald. Deze kans grijp ik nu met beide handen aan. Ik vind het een goede zaak dat we deze mogelijkheid aangeboden krijgen. Je wordt er niet slechter van en daarnaast ben ik straks in het bezit van een papiertje. Ik ben in september begonnen met Wie: Functie: het bijhouden van een portfolio. Stap voor stap doorloop ik alle werkprocessen die onderdeel van de opleiding zijn. Ook leg ik mijn competenties vast. Binnen het bedrijf krijg ik ondersteuning van twee collega s. Zij zijn mijn eerste aanspreekpunt. Ik leer weinig nieuwe vaktechniek, maar doe wel nieuwe vaardigheden op, zoals het invullen van een checklist. Dat kan ik later misschien toepassen als ik voorman ben. Luciën van Steenis (28) Betonstaalvlechter School was nooit mijn ding 31 3
Op Maat "Ik was even bang dat ze me niet meer wilden hebben" 4
Rob Troost Rob Troost (55) werkt precies 25 jaar bij Breijer. Eerst bij Breijer Bouw, nu bij Breijer Brandveiligheid. Toen Rob de kans kreeg om zich om te laten scholen, greep hij deze met beide handen aan. Via het Loopbaantraject Bouw & Infra zocht hij uit wat hij kon en wilde. Daarna volgde hij verschillende cursussen. Rob ontwikkelde zich van scheepstimmerman tot specialist op het gebied van brandveiligheid. Wat heb je te danken aan het Loopbaantraject Bouw & Infra? Onwijs veel. Toen ik nog voorman-timmerman was, deed ik veel lichamelijk werk. Vaak was ik als eerste op de bouwplaats en deed als laatste het licht uit. Wanneer iedereen naar huis was, ruimde ik de achtergebleven rommel op. Veel tilwerk. Op den duur kreeg ik last van mijn rug. Dus ik moest wat anders. Zo kwam ik terecht in een loopbaantraject. Tegenwoordig werk ik als specialist brandveiligheid. Een prima functie die goed aansluit bij mijn capaciteiten en interesses. Hoe kijk je terug op je loopbaantraject? Heel positief. Ik heb er veel geleerd: van calculatie tot uitvoerderstaken van kleinschalige projecten. Dat ik met vlag en wimpel ben geslaagd, is mede te danken aan de trajectadviseur van het Loopbaantraject Bouw & Infra. Mijn adviseur, Eva Wels, was er echt voor me. In het begin voerden we een pittig gesprek. Zo vroeg ze me hoe ik mijn toekomst zag. Daar moest ik echt even goed over nadenken. Ze vroeg het niet om 1974: in opleiding voor scheepstimmerman 1956: geboren in Rotterdam 1980: gevangenisbewaarder Huis van Bewaring te Rotterdam (Noordsingel) 1986: timmerman / sleutelmaker bij Breijer 1998: meewerkend voorman 2008: aanmelden bij Loopbaantraject Bouw & Infra 1976: militaire dienstplicht bij de Genie (afdeling springstoffen) me te pesten, maar om me goed door het traject te loodsen. Iedereen met lichamelijke problemen die er met een beetje hulp iets van wil maken, beveel ik het Loopbaantraject van harte aan. Hoe ben je bij Breijer Brandveiligheid terechtgekomen? Ze hebben gevraagd of ik calculaties wilde maken voor offertes. Al na elf dagen waren ze ervan overtuigd dat ze definitief verder met me wilden. Na de bouwvak van 2011 kwam ik in dienst van Breijer Brandveiligheid. Maar het liep nog bijna in de soep: op Kreta scheurde ik de enkelbanden van mijn linkervoet. Je raadt het al, thuis moest ik me ziekmelden. Ik was even bang dat ze me niet meer wilden hebben. Maar na twee dagen belden ze: Hoe gaat het met je? Wanneer denk je weer te komen? Mijn nieuwe collega s deden alles om me welkom te voelen. Van de manager mocht ik zelfs zijn auto lenen. Met zijn automaat kon ik gemakkelijk van huis naar werk gaan. Fantastisch toch? 2008: vervolgcursus Calculatie / werkorganisatie Kleinschalige projecten 2009: met vlag en wimpel geslaagd voor zijn cursussen 2011: Gevraagd voor Breijer Brandveiligheid om calculaties te maken in voorbereiding voor offertes 2008: cursus Werkvoorbereider / uitvoerder Kleinschalige projecten 2011: opleiding om zelfstandig te opereren binnen Brandveiligheid 2011: Gehuldigd op de Euromast wegens zilveren jubileum (25 jaar in dienst) Scholing en Loopbaanontwikkeling 5
B o u w n i e u w s i n ' t k o r t Vrees voor krapte arbeidsmarkt Foto: DHV.com Werkervaring levert zeventig diploma s op Zeventig bouwplaatsmedewerkers en middenkaderfunctionarissen hebben zaterdag 26 november een vakdiploma gekregen in Harderwijk. Zij hebben dit behaald via de EVC-centra Bouw & Infra. Sommige kandidaten namen hun eerste diploma in ontvangst na meer dan dertig jaar werkzaam te zijn in de bouw- en infrasector. Iedere werknemer in de bouw en infra kan zijn werkervaring - gratis - laten omzetten in een certificaat of diploma. Om daarvoor in aanmerking te komen moet hij wel kunnen aantonen te beschikken over de nodige werkervaring. Een lastige klus. Daarom begeleidt een evc-adviseur de kandidaat bij het verzamelen van bewijzen. Bij het afronden van het evc-traject ontvangt iedere deelnemer sowieso een ervaringscertificaat. Soms is de ervaring die daarop staat gelijkwaardig aan een officieel mbo-diploma. Soms is het volgen van een klein stukje scholing voldoende om die kennis en vaardigheden compleet te maken. Als dat het geval is, wordt het ervaringscertificaat omgezet in het officiële vakdiploma. Meer informatie over het evc-traject is te vinden op www.evc-centra.nl. Ondanks dat de crisis nog niet voorbij is, hebben technische bedrijven meer moeite met het vinden van geschikt personeel. Dit blijkt uit een onderzoek van Berentschot onder personeelsadviseurs. In 2008 gaf nog 74 procent van de ondervraagden aan moeite te hebben met het werven van nieuwe medewerkers. Dit aantal daalde tot ruim een kwart (26 procent) in 2010. Nu gaat het cijfer weer omhoog. Uit het onderzoek blijkt dat in 2011 ruim een op de drie ondervraagden (35 procent) kampt met het vinden van de juiste mensen voor de organisatie. Voor 2012 verwacht 43 procent van de personeelsfunctionarissen problemen. Net zoals in 2010 zijn met name de technische functies lastiger in te vullen. Techniek & Onderhoud voert dit jaar de lijst aan, op de voet gevolgd door ICT. Naast de instroom van nieuwe medewerkers wordt ook het behoud van werknemers een grotere uitdaging voor organisaties. Ruim een kwart (28 procent) heeft op dit moment moeite om bestaande werknemers binnen de organisatie te houden. Dat is drie keer zoveel als in 2010 (9 procent). Vacaturesite Werkenopdebouw.nl stopt De vacaturesite www.werkenopdebouw.nl is uit de lucht. Op deze website konden werkgevers in de bouw en infra vacatures melden en in contact komen met werkzoekenden. Omdat de site niet goed functioneerde en er een beter alternatief is gekomen, is de website gestopt. Wie op internet www.werkenopdebouw.nl intypt, wordt nu automatisch naar www.komindebouw.nl doorgeleid. De website www.komindebouw.nl heeft een directe koppeling met de database van UWV Werkbedrijf. Alle vacatures in de bouw en infra staan daardoor overzichtelijk op één plek. Naast het vacaturegedeelte bevat de site ook actueel nieuws en informatie over opleidingen en beroepen in de bouw en infra. Werkenopdebouw.nl was een initiatief van cao-partijen in de bouw en infra. Zij zijn inmiddels een samenwerking aangegaan met www.komindebouw.nl. 6
Hoogste punt voor steenfabriek de Bunswaard Zo hoog als de schoorsteen zal de kap niet worden, maar imposant wordt het bouwwerk van de kapconstructie wel, beweert Carla Voskuilen. Zij is namens eigenaar BOEi, projectleider van steenfabriek de Bunswaard. Alweer bijna een jaar wordt er door de ovenbouwers gewerkt aan de restauratie van de vlamoven. Na het herstel van het metsel- en voegwerk is het nu tijd om de houten kapconstructie op te bouwen. Delen van de originele spanten worden hierin teruggebracht. Het aannemingsbedrijf H.L. van der Boom uit Giesbeek levert de spanten, gordingen, sporen en houten delen van de kap zo compleet mogelijk aan. Dit om de werkzaamheden op locatie snel en met minimale overlast te kunnen afronden. Steenfabriek de Bunswaard raakte sinds de jaren zestig in verval. Na de restauratie wordt het fabrieksgebouw omgetoverd tot acht woningen. Energiebesparingen vooral dankzij bouwkundige innovaties Bouwkundige innovaties zorgen voor een flinke afname van het energieverbruik. Door deze goed toe te passen, kan bij nieuwbouw gemakkelijker voldaan worden aan de epcwaarde van 0,6. Tot nu toe werden besparingen vooral gerealiseerd door technische installaties te optimaliseren, bijvoorbeeld het gebruik van HR-ketels. Nu gaat het met name om hoogwaardige isolatie van de buitenschil, verbeterde kozijn- en glastechnieken, luchtdicht bouwen en het beperken van koudebruggen. Archidat heeft - op basis van de innovaties - samen met producenten en leveranciers oplossingen doorgevoerd in de bouw- en referentiedetails. Dit heeft geresulteerd in ruim 35 honderd unieke detailoplossingen. Doordat de psi-waarde van deze producten staat vermeld, kunnen deze ook meegenomen worden in de berekening van de epc. Iedere nieuwbouwwoning moet wettelijk gezien een epc-waarde van maximaal 0,6 hebben. Door het goed aangeven van de psi-waarde, zijn er minder aanvullende energiebesparende maatregelen nodig. De woningen aan de Dolomietenlaan in Tilburg zijn veel energiezuiniger geworden door het aanbrengen van bouwkundige innovaties. 7
Niet zagen, maar Zaagmij werkt sinds 2003 met zelfontworpen zaagtrucks om asfalt te zagen. Mijn compagnon Alfred van Gelder stond jarenlang achter een zaagmachine en was het zware werk en de soms barre weersomstandigheden zat. Hij zocht naar een betere oplossing, vertelt directeur Dirk van Gelder. 8
inregelen en controleren Zo belandden de eerste schetsen op de kantinetafel en kwamen alle medewerkers met aanpassingen. Zo zijn aan de rechterkant van de truck twee zaagbladen achter elkaar gemonteerd. Tot op één millimeter nauw-keurig kan de machinist deze bladen boven het te zagen asfalt manoeuvreren. De bladen zakken tijdens het rijden en zagen tot 25 centimeter in één werkgang in het asfalt. Het duurde een paar jaar voordat we met ons idee naar de fabrikant van onze losse zaagmachines stapten, zegt Dirk. De fabrikant bracht zelf ook ideeën en aanpassingen in en de bouw duurde al met al ook nog eens twee jaar. Zelfdenkend Die eerste zelfontwikkelde zaagtruck is nog steeds in gebruik door Zaagmij. Sinds 2010 rijdt er ook een sterk verbeterde versie van de truck. De verbeterpunten kwamen van Zaagmij, de fabrikant en vaste machinist Stefan van den Broek. Het hydraulisch systeem en de elektronica zijn uitgebreid en meer taken worden automatisch uitgevoerd. De truck is zelf denkend: via een camera volgt de truck de uitgezette lijnen. Dit jaar krijgt truck 2 ook radar zodat automatisch de dikte van het te zagen asfalt gemeten wordt. De zaagdiepte wordt vervolgens ook automatisch aangepast. Hobbyproject Het grote voordeel van zelf een zaagtruck ontwerpen en laten uitvoeren, is dat de truck uniek is. Als nadeel noemt Dirk de hoge kosten en de tijd die met het ontwerpen en bouwen gepaard gingen. Het moet wel je hobby zijn; er gaan ontzettend veel uren inzitten. De fabrikant heeft tot nu toe geen zaagtrucks geleverd aan anderen. Ons werk is nogal specialistisch en de kosten van de truck zijn hoog. Het is dus niet voor ieder bedrijf rendabel. Machinist onmisbaar Zaagmij ziet echter grote voordelen, volgens Dirk. Onze zaagtrucks zijn niet alleen in te zetten bij grote werken, maar ook voor een paar honderd meter is het vaak al goedkoper. Bijkomend voordeel is dat door de snelheid van werken, huizen en bedrijven snel weer bereikbaar zijn. Ook de wegwerkers die na het zagen van het asfalt aan de slag moeten, kunnen sneller beginnen. Maar met een mooie truck alleen ben je er niet, beseft Dirk. Hij roemt de jarenlange ervaring van de machinisten. Zij denken met onze opdrachtgevers mee. Daardoor voorkomen we regelmatig mogelijke problemen en fouten. 9
10
Stefan van den Broek Ik hoef alleen de techniek maar aan te sturen Zaagtruckmachinist Stefan van den Broek is de enige bij Zaagmij die zaagtruck 2 kan bedienen. Hij is vanaf het begin betrokken bij het ontwerp en de bouw ervan. Enthousiast vertelt hij: Ik wist precies wat aan truck 1 verbeterd kon worden. En wat er aan de truck ontbrak. Aan zaagtruck 2 hebben we de hydraulische en elektronische systemen sterk verbeterd. Deze truck bepaalt zelf de optimale diepteverdeling tussen de zaagbladen. Mijn cabine hangt vol met elektronica: beeldschermen, camera s en afstandsbedieningen. Dat heb ik allemaal nodig om de klus te klaren. Geconcentreerd Stefan is helemaal gelukkig met zijn werk. Lichamelijk is het absoluut niet zwaar; de techniek doet het werk en ik hoef alleen de techniek maar aan te sturen. Mijn collega s maken er wel grappen over. Ze vinden dat ik de hele dag alleen maar hoef te zitten. Maar zo simpel is het nou ook weer niet. Geestelijk vergt het wel uiterste concentratie. Leren in de praktijk Er is geen opleiding waar je leert om met zo n unieke machine te werken. Dat kan alleen in de 11
Tijd voor achtervang Stefan ging vanaf de mts de machinebouw in en werkte een aantal jaren in de burgerlijke en utiliteitsbouw. Dat beviel hem steeds minder goed. Ik vind de collegialiteit onder bouwvakkers steeds slechter worden. Doordat iedereen op een bouw bezig is met zijn eigen ding, heeft niemand tijd om een ander te helpen. Hij stapte over naar de wegenbouw en kwam bij Zaagmij terecht. In de wegenbouw is de collegialiteit veel groter, iedereen helpt elkaar, altijd. praktijk. Stefan: Het eerste halfjaar reed en bediende Alfred van Gelder de eerste zaagtruck. Ik keek met hem mee en heb het van hem geleerd. Na een tijdje bediende ik de truck alleen. Doordat Stefan zelf heeft meegedacht over zaagtruck 2, weet hij ook goed hoe hij die moet bedienen. Binnenkort wordt zijn zaagtruck uitgerust met een radar onder de truck. Ook dat bestaat wereldwijd nog nergens. Ik moet leren om de lijntjes en bolletjes op het beeldscherm goed te lezen. Daarom rijdt de eerste maand iemand van het leverende bedrijf mee om me wegwijs te maken. Zelfstandig en verantwoordelijk werk Hoewel er geen opleiding voor is, vindt Stefan dat een zaagtruckmachinist wel aan bepaalde eisen moet voldoen. Je moet natuurlijk een vrachtwagenrijbewijs en een chauffeursdiploma hebben. Technisch inzicht heb je ook nodig. Zo moet je heel goed kunnen focussen op de beeldschermen en de meters, want die machine gaat gewoon door. Je moet er tegen kunnen om elke dag alleen te werken. Geen probleem voor Stefan: Ik voel me eigen baas en heb de vrijheid om problemen zelf op te lossen en storingen te verhelpen. Pas als ik er echt zelf niet uitkom, bel ik een collega. 12
Bezienswaardigheid De grote truck trekt altijd bekijks. Het is ook bijzonder om te zien en mensen zijn nieuwsgierig. Ik vind dat wel leuk. Ik ben feitelijk het visitekaartje van ons bedrijf. Stefan beseft dat het wel een risico is dat hij de enige is die de zaagtruck kan bedienen. Als ik ziek word, is er een probleem, want er is geen vervanger, behalve de back-up in de vorm van zaagtruck 1. Als ik op vakantie ga, plant Zaagmij het onderhoud aan de truck in. Om het risico wat kleiner te maken, wil Zaagmij een extra machinist opleiden. Samen met het Loopbaantraject Bouw & Infra bekijkt het bedrijf welke medewerker hiervoor geschikt is en welke cursussen diegene hiervoor kan volgen. 13
P o r t r e t Ik heb nooit eerder hoeven solliciteren 14
Adrie Baartmans Met zijn ruim dertig jaar ervaring als timmerman is Adrie Baartmans (49) uit Steenbergen echt een man van de praktijk. Ik ben heel leergierig. Alles wat ik kon leren, heb ik door schade en schande geleerd. Een mooi vak, maar Adrie wil meer. Via het Loopbaantraject Bouw & Infra volgt hij in de avonduren de Kaderen Ondernemersopleiding in de bouw (KOB) met als doel om daarna als uitvoerder aan de slag te kunnen. Als middelbare scholier had Adrie niet het geduld om zijn lts-opleiding af te maken. Hij ging liever werken in de bouw, een wereld die hem prima beviel. Hij werkte bij tal van aannemers. Het was altijd heel makkelijk om aan de slag te komen. Ik heb nooit hoeven solliciteren. Hield het werk bij de ene werkgever op, dan leverde een praatje op de bouwplaats van een andere aannemer al snel een nieuwe baan op. Betere kansen De crisis heeft daarin verandering gebracht. In 2008 stapte Adrie bewust over naar Heijmans, omdat hij graag bij een Brabantse aannemer aan het werk wilde en bovendien in de woningbouw. Toen zijn werkgever minder opdrachten had, moest een groot aantal medewerkers vertrekken, ook Adrie. Sindsdien zit hij thuis. Hij wil dolgraag weer aan het werk, maar moest eerst genezen van een operatie aan beide handen. Met de KOB-opleiding denkt hij betere kansen te hebben op de arbeidsmarkt en zijn handen bovendien te kunnen ontzien. Alvast aan de slag Hoewel het lang geleden is dat Adrie in de schoolbanken zat, gaat de opleiding hem tot nu toe goed af, ook al vindt hij het niveau best pittig. Ik leer heel makkelijk. Bovendien scheelt het dat ik geen last heb van oude methodes die mij in de weg zitten. Vooruitlopend op het afronden van zijn opleiding, wil hij graag alvast aan de slag. Het allerliefst als assistentuitvoerder of als voorman, maar mocht dat echt niet lukken, dan als timmerman. Vakdiploma Aannemer De Stichting KOB, Kader- en Ondernemers Opleiding in de bouw biedt in het hele land opleidingen op het gebied van techniek en management. Nadat hij samen met trajectadviseur Erwin van Peppen zijn mogelijkheden had bekeken, is Adrie Baartmans in september met de opleiding begonnen. Hij volgt in eerste instantie vier modules: Techniek 1 en 2, Calculatie en Werkvoorbereiding en uitvoering. "Je krijgt een heel brede kennis van de bouwwereld." Ter afsluiting gaat hij ook de laatste twee modules doen - Commerciële Bedrijfsvoering en Ondernemen - om daarmee het vakdiploma Aannemer te behalen. Die modules worden niet vergoed door het Loopbaantraject Bouw & Infra en betaalt Adrie daarom zelf. Werkloos en het Loopbaantraject Bouw & Infra Het Loopbaantraject Bouw & Infra is er voor iedereen die werkt volgens de cao voor de Bouwnijverheid. Maar ook als je werkloos bent, kan het Loopbaantraject soms iets voor je betekenen. Belangrijk is dat je dan bij je laatste werkgever volgens de cao voor de Bouwnijverheid hebt gewerkt. Als je na het kwijtraken van je baan via een uitzendbureau hebt gewerkt, kom je daardoor meestal niet in aanmerking voor een loopbaantraject. Meer weten? Neem contact op met de trajectadviseur bij jou in de buurt. Kijk op pagina 42 voor de contactgegevens. 15
"Na je 50ste blijf je zitten waar je zit" In het Noord-Groningse Sauwerd bouwt SelektHuis een vrijstaande woning. Een week voor oplevering heeft voorman Peter Lameijer enkele zzp ers toegevoegd aan zijn vaste team. Het is tijd voor de afwerking en zo komt de woning zeker op tijd klaar. Tussen de werkzaamheden door, geven de mannen hun reactie op de stelling. Timmerman Robert Andringa (35): Als ik om me heen kijk, zie ik dat je het niet altijd zelf voor het zeggen hebt. Veel van mijn maten zitten in de bouw; lang niet allemaal zijn ze zeker van hun baan. Het enige wat je daar zelf aan kunt doen, is zorgen dat je goed bent in je werk. En zelfs dát geeft nog geen garanties. Zelf hoop ik over twintig jaar geen timmerman meer te zijn. Natuurlijk wil ik meer, dat wil toch iedereen? Ik zou wel de kopers van onze woningen willen adviseren. Maar of ik daarmee tot na mijn 50ste wil wachten? Liever maak ik eerder een stap. Je hebt het zelf niet in de hand 16 Een nieuwe loopbaan na je vijftigste? Het kan wel! Je bent nooit te oud om te leren of van baan te veranderen. Zeker niet als je volgens de cao voor de Bouwnijverheid werkt: je kunt dan altijd gebruikmaken van het Loopbaantraject Bouw & Infra. Toch merkten de trajectadviseurs van het Loopbaantraject Bouw & Infra dat mensen boven de 50 daar vaak tegenop zien. Of dat hun werkgevers niet willen meewerken. Om daar verandering in te brengen, hebben de trajectadviseurs een aantal ervaringsverhalen verzameld. Deze staan in het boekje Een nieuwe loopbaan na je vijftigste? Het kan wel!. De verhalen worden afgewisseld met praktische tips en feiten. Het boekje is aan te vragen via de trajectadviseur en te bekijken via www.fundeon.nl.
Voorman Peter Lameijer: Ik ben 55 en net aan een opleiding begonnen via het Loopbaantraject Bouw & Infra. Voor mij het juiste moment om mijn uitvoerderspapieren te halen. Ik word ouder, maar mag nog een flink aantal jaren werken. Uit die jaren wil ik zoveel mogelijk halen: qua werkplezier en salaris. Het liefst wil ik bij SelektHuis doorstromen naar uitvoerder. Dat past bij mij. Mijn vrouw zegt wel eens dat ik getrouwd ben met mijn werk: ik ga vroeg van huis en kom laat thuis. Dat komt doordat ik na mijn eigen werk graag met andere ploegleiders praat. Om te horen waar zij tegenaan lopen en zaken oplossen. Ik denk graag met ze mee. In een rol als uitvoerder kan ik dat verder uitbreiden. Mijn leeftijd is voor mij geen enkele reden om me niet bij te scholen. Ik wil me altijd ontwikkelen en nieuwe dingen leren. Dat stopt niet als je de 50 voorbij bent. En een opleiding volgen is nu misschien nog wel gemakkelijker dan toen ik jonger was: mijn kinderen zijn het huis uit, mijn vrouw stimuleert me. Een opleiding volgen is gemakkelijker nu ik ouder ben Altijd kansen pakken Metselaar Laurens Post (39): Als ik voor mijn vijftigste niet iets anders ga doen, dan vrees ik dat ik daarna geen keuze meer heb. Ik ben zzp er. Meestal ben ik aan het metselen, hoewel ik ook kan timmeren. In deze woning breng ik plinten en architraven aan. En hier een daar kit ik een naadje dicht. Voor mijn gevoel moet ik voor mijn 40e bedenken wat ik ga doen. Nu dus! Wil ik de rest van mijn leven zzp er in de bouw blijven? Gaat me dat wel lukken? Ook lichamelijk gezien? Of moet ik bekijken of ik me kan omscholen of ergens in dienst kan komen? Nu willen ze me misschien nog wel aannemen, maar willen ze dat ook als ik de 50 jaar ben gepasseerd? Als je in loondienst bent, is het gemakkelijker om je om te scholen. Ook als je al wat ouder bent. Daar zou ik zeker gebruik van maken. 17
18
Ik isoleer een woning alsof het mijn eigen huis is Met 33 jaar ervaring weet isolatiemedewerker Evert Sprakel waar hij over praat. Samen met collega's Leon Brink en Bert Meenks isoleert hij 46 woningen aan De Stokerij in Gorredijk. Evert: Ik heb zelf ook vloerisolatie in mijn eigen huis aangebracht. Leon en Bert zijn pas een jaar in dienst van Pluimers. Toch zijn ze al overtuigd dat ze een belangrijke bijdrage leveren aan duurzaam wonen door het aanbrengen van vloer- en spouwmuurisolatie. Leon: Ik wil mijn eigen huis ook goed isoleren nu ik zelf bezig ben met dit werk. Door de isolatie verbeteren de medewerkers het energieverbruik van een woning met zeker 20 procent. Leon: Als ik terugkom in een buurt waar ik heb geïsoleerd, hoor ik vaak hoe tevreden mensen zijn. ventilatie naar de kruipruimte brengen wij nieuwe roosters aan. Voordat we hier aan beginnen, moeten we onder de vloer kijken om leidingen te traceren. Nooit blind boren van buitenaf want straks ga je ergens doorheen. Dat controleren wij dus goed. Alle gaten maken we na het isoleren weer dicht. Het is daarbij belangrijk om goed op de kleur van het cement te letten. Als die anders is, valt dat natuurlijk op. Nooit blind boren Nadat een vertegenwoordiger in het voortraject de situatie heeft beoordeeld, gaan de mannen aan de slag. Evert: Eerst houden we een inspectie. We kijken of we overal genoeg ruimte hebben om een goed boorpatroon aan te brengen. Vervolgens vullen we de luchtspouw met isolatiemateriaal. Dat kan minerale wol, HR IsoPearl (grijze parels) of polyurethaanschuim zijn. Bert vult aan: Voor het herstellen van de Isoleren met een nieuwe gevel Bert, Leon en Evert isoleren samen 46 woningen in Gorredijk. De buitenschil van die woningen wordt aangepast om zo het energielabel omhoog te brengen. Bijzonder aan dit project is dat er pas geïsoleerd wordt nadat de nieuwe gevel voorlangs is gemetseld. Projectleider Tom Overbeek legt uit: De aannemer wilde harde isolatieplaten tegen de bestaande binnenmuur plaatsen en daarna pas de nieuwe gevel optrekken. Maar na het slopen van de oude buitengevel bleek dat de oppervlakte van de bestaande binnenmuur te ruw is. Hierdoor is het moeilijk om de isolatieplaten op de juiste wijze te bevestigen. Daarom is hier gekozen voor dezelfde isolatiemethode als bij een renovatieproject waarbij de buitenschil behouden blijft. Het voordeel is dat de volledige luchtspouw benut kan worden ten behoeve van de isolatiewaarde. De isolatie vormt zich naar alle oneffenheden in de spouw. We verwachten deze manier van isoleren vaker te gaan toepassen bij renovatie. 19
Productie maken Isoleerwerk vraagt een nauwkeurige blik. Bert: Soms is er veel begroeiing om een huis. Een doornstruik kan bijvoorbeeld heel breed en dik zijn. Als je dan van buiten door een muur moet boren, haal je nog wel eens iets open. Leon benoemt een ander punt dat alertheid vergt: Je moet het materieel goed afstemmen. Doe je dit niet dan kan de slang verstopt raken. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Je wilt zoveel mogelijk productie maken. Energie besparen Bert werkt sinds januari 2011 bij Pluimers. Ik heb jaren als metselaar gewerkt, vooral in Duitsland. Maar in die sector is steeds minder werk. Daarom ben ik in de isolatie gaan kijken. Dat is een bloeiende branche, want mensen willen energie besparen. Ook Leon komt oorspronkelijk uit een andere sector. Ik heb hekwerk geplaatst. Daarnaast zocht ik in het magazijn orders bij elkaar. Maar omdat ik geen pensioen opbouwde, ben ik verder gaan kijken. Zo kwam ik in het isoleerwerk terecht. Evert Sprakel heeft langer ervaring in de isolatie. Ik begon bij Pluimers met het zetten van dubbelglas, daarna heb ik jarenlang in de spouwmuurisolatie gezeten. Vandaag de dag doe ik dat nog steeds, maar ik heb wel een stapje teruggedaan. Over een half jaartje ga ik met pensioen. Tot die tijd werk ik nog twee dagen op de werkplaats. Lachend: En het mooie is dat ik niet meer zo vroeg uit bed hoef. 20 Een energielabel Het energielabel voor woningen geeft met klassen (A++ tot en met G) en kleuren (donkergroen tot en met rood) aan hoe energiezuinig een huis is. Energielabel A++ is zeer zuinig, energielabel G (rood) is zeer onzuinig. Door het aanbrengen van vloer- en spouwmuurisolatie wordt een woning energiezuiniger. Daardoor stijgt de woning vaak één of meerdere klassen. Gemeenten, provincies en de landelijke overheid geven diverse subsidies op het aanbrengen van subsidies. Bovendien worden de werkzaamheden maar met 6 procent btw belast, in plaats van 19 procent. Voor veel partijen maken deze regelingen het aantrekkelijk om te investeren in isolatiemaatregelen.