Inflammatory Bowel Disease Update Richtlijn 2009 Handleiding 2014-2015 Therapeutic drug monitoring en farmacogenetica ter optimalisatie van IBD therapie Dirk de Jong, Radboudumc Mede namens Nanne de Boer, VUMC
Therapeutic drug monitoring en farmacogenetica ter optimalisatie van IBD therapie TDM in 2009 richtlijn nauwelijks besproken Nieuwe elementen in 2014-2015: Plaatsbepaling van thiopurine en anti-tnf optimalisatie besproken en samengevat in tabelvorm
Conclusies uit recente literatuur T.a.v thiopurines: 1. TDM lijkt effectief ter optimalisatie van falende thiopurine- en anti-tnf therapie. 1. Thiopurine bijwerkingen worden deels verklaard op basis van het metabolisme en daarvan afgeleide bloedspiegels van metabolieten.
Thiopurine metabolisme AZA 6MP TPMT 6-TGN 6-MMPR -Effectiviteit -Myelotoxiciteit -Hepatotoxiciteit -Myelotoxiciteit
Aanbevelingen bij thiopurines Vooraf bepalen van TPMT genotype, gevolgd door een dosisadvies op maat, leidt tot veiligere therapie zonder dat aan effectiviteit wordt ingeboet Routinematig bepalen van metabolietenspiegels heeft vooralsnog beperkte klinische meerwaarde Metabolietenspiegels kunnen worden bepaald ter controle van therapietrouw, bij ineffectiviteit of toxiciteit. Aan de hand van deze uitkomsten kan de therapie vaak worden geoptimaliseerd Bij thiopurine-falende patiënten met een aberrant thiopurine metabolisme met een overmatig hoge productie van 6-MMP is het toevoegen van allopurinol (100mg per dag) gecombineerd met een verlaagde dosering thiopurine (25-33% van de oorspronkelijk dosering) succesvol gebleken
Conclusies uit recente literatuur T.a.v. Anti-TNF therapie: Anti-TNF therapie kan gepaard gaan met antistofvorming. Dit beïnvloedt de effectiviteit en verdraagzaamheid negatief. Anti-TNF dient, bij step-up strategie, te worden gegeven te worden met de intentie een onderhoudsbehandeling te starten en niet alleen inductiebehandeling. Bij aanvang anti-tnf therapie dient een strategie te worden ingezet/overwogen om antistofvorming tegen te gaan 1. combinatietherapie met een immunomodulator 2. hydrocortison voor infliximab infusie
Aanbevelingen anti-tnf therapie (I) Routinematig bepalen van bloedspiegels / antistoffen tegen een biological heeft meerwaarde in een beperkt aantal klinische situaties Streefwaarden bloedspiegels op basis van de huidige literatuur: Bij infliximab lijkt een dalspiegel tussen 3 en 7 μg/ml therapeutisch effectief en veilig. Geen eenduidige streefwaarden voor adalimumab. Lage waarden en antistofvorming hebben wel voorspellende waarde voor therapeutisch effect. Van golimumab zijn (nog) geen gegevens beschikbaar.
Aanbevelingen anti-tnf therapie (II) Bij ineffectiviteit van infliximab of adalimumab is het nuttig de dalspiegel, eventueel met antistoffen te bepalen. Tabel 2 geeft aan hoe met deze uitkomsten de therapie kan worden geoptimaliseerd. Antistofvorming tegen infliximab dient te worden voorkomen. Dit kan door een niet-episodische infusie strategie aan te houden en door combinatie therapie met een immunomodulator Om de kans op antistofvorming tegen adalimumab te verminderen dient als regel combinatietherapie met een immunomodulator overwogen te worden.
Therapeutic drug monitoring ter optimalisatie van anti-tnf therapie
Discussiepunten 1. TPMT bepaling voor start thiopurine lijkt kosteneffectief (nog niet full paper gepubliceerd) 2. Streefwaarden 6-TGN niet op basis van prospectieve strategie studies 3. Thiopurine optimalisatie bij 6-MMPR ultra producers met allopurinol of met tioguanine?? 4. Streefwaarden anti-tnf spiegels als bij 2
Conclusie nieuwe elementen vanaf 2014/2015 Zeker doen: Anti-TNF starten als combotherapie Ineffectief/ intolerantie thiopurine: 6-TGN / MMPR meting (tabel 3.1) Ineffectiviteit anti-tnf: serumspiegel +/- ATA (tabel 3.2) Bij allopurinol dosisreductie thiopurine tot 25-33%
Conclusie nieuwe elementen vanaf 2014/2015 Mogelijk doen: TPMT bepalen voor thiopurine start Optimaliseren anti-tnf dosering obv spiegels? Thioguanine (waarde TDM????) bij indicatie immunomodulator, maar een intolerantie AZA/6MP en contra-indicatie MTX
Eventuele suggesties / commentaar Mailadres ICC: info@icc-ibd.com A.vanBodegraven@orbisconcern.nl