Aandachtspunten bij duurzaam aanbesteden Alex Verhoeven, stafmedewerker VVSG
Steunpunt Duurzamer Lokale Overheidsopdrachten
Steunpunt Duurzame Lokale Overheidsopdrachten Wat? duurzaam aankopen stimuleren en ondersteunen duurzaam = drie pijlers = ecologisch verantwoord, sociaal bekommerd, kostenefficiënt Voor wie? Lokale besturen: gemeenten, OCMW s, politiezones, AGB s, Brede groep van mandatarissen en medewerkers 3 -
Steunpunt Duurzame Lokale Overheidsopdrachten Hoe? Helpdesk E-zine Aanbesteed Website, Artikels in Lokaal Studiedagen, infosessies op vraag (IOK 7 juni, Limburg 14 juni) Deelname aan project BBL: integratie van kennis en ervaringen Netwerking Beleidsgerichte aanbevelingen Individuele begeleiding 4 -
Steunpunt Duurzame Lokale Overheidsopdrachten Contactpersonen Alex Verhoeven 02 211 56 08 alex.verhoeven@vvsg.be 5 -
Aandachtspunten bij duurzaam aanbesteden Alex Verhoeven, stafmedewerker VVSG
Pro memorie opnemen in algemene beleidsplanning of principebeslissing behoeftenanalyse met betrokkenen 7 - bv. is er nog een onvermoede stock (bv. schoonmaakmiddelen)? bv. groepsprinter, grote printopdrachten enkel centraal, behoefte ivm de concrete dienst of producten lering uit verleden en/of vorig contract? marktonderzoek bij leveranciers navragen over groen gamma kan men aan de behoefte voldoen? ongekende alternatieven? mogelijkheid tot raamcontract met andere besturen? keuze van procedure diverse websites bieden hulp (MKW, Gids D.A., GPP, )
Waar kunnen milieucriteria? Titel WIE kan meedoen? WAT willen we? HOE kiezen we de beste? Uitvoering voorwerp van de opdracht (kwalitatieve) selectiecriteria technische specificaties gunningscriteria uitvoeringsvoorwaarden 8 -
de TITEL (voorwerp van de opdracht) 9 -
de TITEL (voorwerp van de opdracht) Titel aanvullen: Aankoop van voeding voor 3 jaar, met aandacht voor duurzaamheid (biologische landbouw, eerlijke handel) trekt aandacht van leveranciers is belangrijk voor verdere inhoud van bestek: technische specificaties en gunningscriteria moeten betrekking hebben op het voorwerp van de opdracht geen labels vernoemen 10 -
de TITEL (voorwerp van de opdracht) Andere voorbeelden: WEL: milieuverantwoorde schoonmaakdiensten. schoonmaakcontract met lage milieu-impact. schoonmaakmiddelen met hoge totale afbreekbaarheid. kopieerapparaten met laag energieverbruik. Kopieerapparaten met lage milieuimpact. milieuverantwoorde printers. duurzame T-shirts milieuvriendelijke T-shirts van eerlijke handel. NIET: Schoonmaakcontract met het Europees ecolabel Kopieerapparaten met het Blaue engel label aankoop van FSC-hout 11 -
WIE kan meedoen? selectiecriteria vooral belangrijk bij diensten in verhouding staan tot de opdracht aantonen van technische bekwaamheid via milieubeheersysteem (werken en diensten) Certificering voorkeur EU- of internationale normen (EMAS, ISO 14001) of gelijkwaardige bewijsmiddelen uitsluiting op basis van veroordeling voor milieudelict, opgenomen in het strafwetboek 12 -
WIE kan meedoen? selectiecriteria NIET (nl. niet voor aankopen, wel diensten of werken) : Bij bv. aankoop kantoorapparaten: De leverancier beschikt over een milieuzorgsysteem zoals bvb een EMAS of ISO 14001-certificaat of toont met andere bewijzen aan gelijkwaardige maatregelen te nemen op het vlak van milieubeheer 13 -
WAT willen we? technische specificaties Duidelijk geformuleerd en controleerbaar Betrekking op voorwerp van de opdracht Marktkennis noodzakelijk: relevante controleerbare eisen + vermijden geen intekenaars specificaties met voldoende milieu-impact samenspel met gunningscriteria minimumeisen in TS geven zekerheid dat je daadwerkelijk duurzame producten of diensten zal krijgen als alleen gunningscriterium extra punten aan producten die verder gaan dan minimumeisen in TS afwegen in functie van markt 14 -
WAT willen we? technische specificaties milieulabel kan als bewijsmiddel van in het bestek gepreciseerde technische specificaties; ander bewijs kan met bv. technisch dossier van de fabrikant of een testverslag van een erkende organisatie Niet criteria die je zelf niet begrijpt technische voorschriften die al wettelijk verplicht zijn zaken overnemen uit catalogus van potentiële kandidaat merken of milieulabels gebruiken zonder meer alleen label als bewijsmiddel 15 -
WAT willen we? technische specificaties WEL : Minstens 10 % van de producten moet biologisch zijn geproduceerd in overeenstemming met Verordening (EG) nr. 834/2007. De naleving van de voorwaarden met betrekking tot de biologische landbouw kan gestaafd worden met het biogarantielabel. Ook elk ander gelijkwaardig bewijs is geldig. 16 -
WAT willen we? technische specificaties NIET: De allesreinigers dragen het Europees ecolabel De allesreinigers dragen het Europees ecolabel of zijn gelijkwaardig De contractant gebruikt enkel groene stroom WEL: De gebruikte allesreiniger mag geen stoffen of preparaten bevatten die volgende Rzinnen dragen R 40 / / 68 volgens richtlijn 67/548/EEG of Richtlijn 1999/45/EG. Indien het product het Europees ecolabel draagt vormt dit bewijs voor de naleving van dit criterium. Is dit niet het geval dan moeten bijkomende stavingstukken toegevoegd worden. 17 -
WAT willen we? technische specificaties NIET: De kopieerapparaten hebben het blaue engel label of gelijkwaardig De printer is energiezuinig WEL: De printer heeft de mogelijkheid om dubbelzijdig printen als standaard in te stellen. Om de ontmanteling van het toestel in de afvalfase te vergemakkelijken moeten alle kunststofonderdelen zwaarder dan 25 g overeenkomstig ISO 11469:2000 voorzien zijn van een permanent merkteken ter identificatie van het materiaal. Indien het toestel het Blaue engel label draagt vormt dit bewijs voor de naleving van dit criterium. Is dit niet het geval dan moeten bijkomende stavingstukken toegevoegd worden. 18 -
HOE kiezen we de beste? gunningscriteria Handig instrument indien zelf weinig marktkennis Waardering en punten zeer belangrijk Moeten: in verband staan met het voorwerp van de opdracht controleerbaar zijn door de aanbestedende dienst concreet geformuleerd worden, d.w.z. dat de potentiële leveranciers moeten weten op basis van welke concrete criteria er zal gegund worden. Combinatie milieu-eigenschap in technische criteria en gunningscriteria (cf. supra) Tip: werk met een tabel of vragenlijst 19 -
HOE kiezen we de beste? gunningscriteria NIET: De gunnnig gebeurt op basis van WEL: De prijs (50 punten) De milieueigenschappen (30 punten) De leveringstermijn (20 punten) De totale aërobe afbreekbaarheid van de gebruikte allesreiniger is hoger dan deze gespecifieerd in de technische specificaties. Allesreinigers met een totale aerobe afbreekbaarheid gelijk aan de technische specificaties: 0 punten, met een totale aerobe afbreekbaarheid DF = 0.015: 5 punten. 20 -
HOE kiezen we de beste? gunningscriteria WEL : Het energieverbruik in de slaaptoestand De offerte met het laagste energieverbruik in de slaaptoestand krijgt het maximum van 10 punten, de offerte met het hoogste energieverbruik in de slaaptoestand krijgt 0 punten. Alle andere offertes krijgen een puntenaantal hiertussen, proportioneel met hun energieverbruik. NIET: De producent moet zijn afval gescheiden inzamelen (5punten) 21 -
Uitvoeringsvoorwaarden WEL : Het verpakkingsmateriaal waarin de levering gebeurt, wordt door de leverancier terug meegenomen. Minstens 10 % van de voorgestelde producten dienen te voldoen aan de criteria van eerlijke handel. Een product beantwoordt aan deze criteria wanneer. (opsomming criteria: minimumprijs, arbeidsomstandigheden, kinderarbeid, ) De naleving van de criteria kan gestaafd met het voorleggen van het Fairtrade-label. Ook elk ander gelijkwaardig bewijs is geldig. 22 -
Uitvoeringsvoorwaarden WEL : Om de impact van de dienst op de verkeersproblemen tot een minimum te beperken, moeten de producten buiten de piekuren (niet tijdens 7.30-9.00 en 16.00-18.00) geleverd worden. De leverancier voorziet per toestel een eenmalige opleiding voor het personeel. Hierin wordt de nadruk gelegd op het milieuverantwoord gebruiken van het toestel. 23 -
Bijzondere mogelijkheden percelen kansen voor kleinere (niche)leveranciers, bv. bio-voeding varianten 24 -
Sociale criteria
Sociaal aanbesteden =? Sociale bekommernissen betrekken bij opdrachten voor aankopen (leveringen), diensten, openbare werken Waarom? maatschappelijke bekommernis: zie gedaanten juridische mogelijkheid: wetgeving overheidsopdrachten aanknopingspunt wettelijke verplichting : Gemeente- en OCMWdecreet: duurzame ontwikkeling (MVO) 26 -
Gedaanten van sociale criteria internationaal, mondiale rechtvaardigheid: fair trade = sociale bescherming ver van hier of beperkter: internationale arbeidsnormen (Schone Kleren) andere sociale labels (soms ook samen met milieu) lokaal: sociale tewerkstelling bevorderen gelijke kansen, arbeidsparticipatie en beroepsopleiding voor kansengroepen (laaggeschoolden, langdurig werklozen, mensen met handicap) (ook bv. gelijke kansen man-vrouw, allochtonen ) sociale bekommernissen t.a.v. eindgebruiker (bv. toegankelijkheid van gebouwen, websites, catering ) 27 -
Hoe juridisch inbouwen? algemene Europese beginselen vrij verkeer, gelijke behandeling, niet-discriminatie, transparantie wetgeving Overheidsopdrachten veelal: alles moet in aankondiging bekendgemaakt ondernemingen sociale economie gewoon mee aanschrijven voorbehouden aan beschutte werkplaatsen, sociale inschakelingsondernemingen => enkel dié kunnen meedingen wél mededinging: bv. niet beperken tot sociale ondernemingen uit de regio (maar bv. gunningscriterium interventietermijn? ) 28 -
Hoe juridisch inbouwen? technische specificaties (= wat willen we?) bv. toegankelijkheid van gebouw, website, catering (rolstoelgebruikers, blinden, slechtzienden, vegetariërs e.a., ) ( design for all ) ergonomische productspecificaties, maatregelen om werkongelukken te vermijden, voorwaarden opslag gevaarlijke stoffen door gedetailleerde technische normen of door functionele toegankelijkheidsvereisten gunningscriteria (= hoe kiezen we de beste?) verband hebben met voorwerp van de opdracht bv. verschillende gradaties in toegankelijkheid bij gebouw, in tegemoetkoming aan behoeften verschillende gebruikers van catering of zorg, websites voor slechtzienden 29 -
Hoe juridisch inbouwen? Uitvoeringsvoorwaarden betreffen de uitvoering Bijvoorbeeld: bepaald % van het uitvoerend personeel uit kansengroepen (langdurig werklozen, pers. met handicap, ) langdurig werklozen aanwerven (bv. Kortrijk stoeptegels) gehandicapten aanwerven beroepsopleiding op de werkplek bevorderen diversiteit basisconventies Internationale Arbeidsorganisatie fair trade: cf. supra ( of gelijkwaardig ; best letterlijk criteria) (naast algemeen in de aankondiging/omschrijving van de opdracht) 30 -
Samenwerken combinatie van ondernemers of gebruikmaken van draagkracht van andere entiteiten, ongeacht de juridische aard van zijn banden met die entiteiten kunnen aantonen te beschikken over de middelen soc.economie onderling of met reguliere economie 31 -
Vragen? Contacteer het Steunpunt duurzamer lokale overheidsopdrachten alex.verhoeven@vvsg.be