2 0 1 4 NOTULEN VERGADERING GEMEENTERAAD UTRECHT 8e vergadering - 27 maart 2014, middag Buitengewone openbare vergadering van de Gemeenteraad, gehouden op donderdag 27 maart 2014 te 15.00 uur. Voorzitter: de heer J.H.C. van Zanen, burgemeester. Tegenwoordig zijn de leden: Baş, De Boer, Bollen, Bos, Bouazani, Brussaard, Van Corler, Dibi, Van Esch, Ferket, Fokke, Geldof, Van Gemert, Gilissen, Haage, Isabella (tevens wethouder), Işik, Kleuver, Knip, Koelmans, Koning, Meijer, Menke, Metaal-Froon, Van Ooijen, Oostveen, Paardekooper, Podt, Rajkowski, De Regt, Rollingswier, Roodenburg, Scally, Van Schie, Schipper, Scholten, Sienot, Tielen, Uringa, Verschuure, De Vries, Van Waveren, Weistra, Wijlhuizen en Zwanenberg. Tevens zijn aanwezig de wethouders Everhardt, Kreijkamp, Lintmeijer,De Rijk en Spigt. Griffier: de heer drs. A.A.H. Smits. Opening van de vergadering door de voorzitter. De VOORZITTER opent de vergadering en spreekt als volgt: Dames en heren, familie, vrienden, broers en zusters, kinderen, opa's en oma's, buren en kennissen! Hartelijk welkom in de raadzaal van het stadhuis van Utrecht. Leuk dat u er allemaal bent. Ook de kijkers thuis heet ik welkom. Ik wens u een leuke middag. Welkom aan de nieuwe raadsleden! U hebt in deze raad, die de komende vier jaar volksvertegenwoordiging en het hoogste bestuursorgaan van de gemeente Utrecht zal zijn, een nipte meerderheid. 23 van de 45 leden zijn immers nieuw. Ik verwelkom drie nieuwe partijen, te weten de Partij voor de Dieren, Student en Starter en Stadsbelang Utrecht. Dat brengt het totaal aantal fracties op tien, tegenover negen in de vorige raad. Natuurlijk heet ik ook de minderheid, de raadsleden die al ervaring hebben, welkom. Onder u herken ik ook een raadslid dat in de vorige periode een andere fractie vertegenwoordigde en een raadslid dat op dit moment ook nog wethouder is. Een heuglijk feit is dat een mooie 40% van deze raad uit vrouwen bestaat. Een verbetering ten opzichte van de 31% in de vorige raad. Ook heet ik de geliefden, familie, vrienden, kennissen, buurtbewoners en andere belangstellenden welkom bij deze bijzondere raadsvergadering. U druk ik op het hart de raadsleden in de komende jaren te blijven volgen. De Utrechtse raad komt elke twee weken op donderdagmiddag bijeen. Bovendien kunnen raadsleden iedere twee weken schitteren in een van de twee commissies, de commissie Stad en Ruimte en de commissie Mens en Samenleving. Voorts is er een keer in de twee weken op donderdag een zogenaamde raadsinformatieavond. Die mag u alvast in uw agenda zetten, want op die manier ziet u ze tenminste nog eens! Zoals de ervaren raadsleden al weten, kunt u met uw vragen altijd terecht bij de medewerkers van de griffie, onder leiding van raadsgriffier Ad Smits, met wie de nieuwelingen onder u gisteren en ook vanochtend al uitgebreid hebben kennisgemaakt. De raadsverkiezingen van 18 maart jl. gingen gepaard met veel emotie, niet in de laatste plaats door de grote verschuivingen. Mijn felicitaties voor D66 met de winst van maar liefst vier zetels. Ook de Socialistische Partij en de ChristenUnie feliciteer ik met hun winst. De opkomst op 18 maart was iets hoger dan vier jaar geleden: ruim 54% tegenover ruim 52% vier jaar geleden. Die verhoging van de opkomst is natuurlijk meegenomen, maar met de groei van de stad hebben toch weer meer Utrechters niet gestemd dan vier jaar geleden - 118.000 tegenover ruim 115.000.
Middagvergadering van 27 maart 2014 2 Dat neemt niet weg dat u, dames en heren leden van de raad, ook deze Utrechters vertegenwoordigt. Andere feiten en cijfers heb ik op dit moment niet voor u, behalve één heuglijk feit, waar misschien niet iedereen aan heeft gedacht: u bent namelijk sinds 1917, toen het algemeen kiesrecht werd ingevoerd, de vijfentwintigste gemeenteraad van Utrecht. Dat is voor u als nieuwe raad dus meteen een mooi zilveren jubileum. De traditie waarin u uw werk zult doen, is in zekere zin zelfs veel langer, want al in documenten uit het jaar 1196 wordt gesproken over Utrechtse stadsraden, de consules civitatis. Er zijn maar weinig steden in Europa met zo'n lange traditie van autonomie en democratie. Ook al zijn 23 leden van de raad nieuw, onbekend met onze stad zijn de nieuwe raadsleden niet, zoals ik ook gisteren gehoord heb. Zij weten dus net zo goed als hun meer ervaren collega's dat zij volksvertegenwoordiger zijn geworden van een groeiende stad met ongeveer 328.000 inwoners. Een stad waar ongeveer 170 verschillende nationaliteiten wonen. Demografen beweren dat Utrecht rond 2033 de grens van 400.000 inwoners zal bereiken. Utecht blijft een stad in de groei. Utrecht is een aantrekkelijke stad om te wonen. Daaraan ligt een complex van oorzaken ten grondslag. De beste universiteit van Nederland staat hier. Er is een prachtige Hogeschool. De stad heeft een rijk en gevarieerd cultureel leven en een aantrekkelijke binnenstad. Bedrijven en instellingen in de stad bieden interessante en hooggekwalificeerde banen. Utecht is een grote stad, maar heeft toch ook nog steeds een beetje de sfeer van een groot dorp. Met elkaar maken de Utrechters de stad. Al die nationaliteiten, al die religieuze diversiteit en ook diversiteit in seksuele geaardheid. Die mooie, multiculturele mix van jonge en wat meer ervaren mensen, de ervaren professionals en al de vrijwilligers die actief zijn in verenigingen en/of hun buurt. Hoe sterk het team van 328.000 Utrechters is, wordt duidelijk als wij lezen dat onze stad van kennis en cultuur het hart is van Europa's meest competitieve regio, voor Londen, Parijs en Kopenhagen. Deze week werd bekend dat de regio Utrecht nu ook is doorgedrongen tot de top tien van Europese regio's met het beste investeringsklimaat. Utrecht is onweerstaanbaar. Utrecht heeft ook vaak iets te vieren. Dit jaar is dat het internationale jaar van de muziek, met TivoliVredenburg als middelpunt. Op 2 juni, op de Stadsdag, is de officiële opening van de schatkamer onder het Domplein. Volgend jaar start de Tour de France hier en in 2022 vieren wij dat Utrecht 900 jaar stadsrechten kent. Van die stad bent u vanaf vandaag volksvertegenwoordiger. Ik hecht eraan om hier namens het college van burgemeester en wethouders nog iets aan toe te voegen. Het succes van onze stad zit in veel factoren. Eén succesfactor wil ik namens het gemeentebestuur, namens het huidige college, maar ook namens u, met zoveel woorden benoemen. Ik doel op ons streven om een gastvrije stad te zijn, waar iedereen zich altijd welkom, vrij en veilig kan voelen. Op school, in de klas, op het sportveld, op de werkvloer, op straat. Dat hoort bij Utrecht. Daar moet iedereen - iedereen - op kunnen rekenen. Er zijn Utrechters die zich zorgen maken over uitspraken in de Haagse politiek. Wij begrijpen die zorgen. Vandaar dat wij er glashelder tegenover stellen: natuurlijk is het niet je afkomst die telt; wij zijn allemaal Utrechters en wij delen met ons allen onze stad. Wij maken met ons allen de stad, niemand uitgezonderd, en dat laten wij ons niet afnemen. Dit wil ik graag nog eens zeggen. Dames en heren! Voor zover u nieuw bent in de raad: u stapt natuurlijk midden in een groot aantal ontwikkelingen die in volle gang zijn. Ik wijs op het Stationsgebied op weg naar 2030. TivoliVredenburg gaat over drie maanden al open en in oktober trekt de gemeentelijke organisatie in het nieuwe stadskantoor. Ik wijs voorts op De Uithof en het Utrecht Science Park. Daar rijdt niet alleen vanaf 2018 een tram heen, maar daar vind nu al een unieke kruisbestuiving plaats tussen bedrijven en wetenschappelijke instellingen. Daarnaast wijs ik op Leidsche Rijn, ons nieuwe stadsdeel op weg naar 2025. De afgelopen jaren kende Leidsche Rijn mijlpaal na mijlpaal: winkelcentra, stations, parken, scholen, bedrijventerrein, een volwaardig ziekenhuis en zelfs, zoals ik zeer recent hoogstpersoonlijk mocht ontdekken - het weer was er nog niet echt naar - een strandboulevard. Gaat u maar kijken! Andere belangrijke en soms weerbarstige dossiers, die u hoe dan ook zult tegenkomen, zijn prostitutie en mensenhandel, bestuurlijke organisatie en regionale samenwerking, vernieuwend welzijn, bereikbaarheid met tram, fiets en auto, luchtkwaliteit, duurzaamheid en de centen, ofwel de gemeentefinanciën. U zult het straks allemaal in het overdrachtsdossier kunnen lezen. Last but not least noem ik de grote decentralisaties van de jeugdzorg, de langdurige sociale zorg en werk en inkomen. Je krijgt een indruk van de omvang van die operaties als je ziet dat de gemeentelijke begroting er maar liefst een derde groter door wordt. Over een van de belangrijkste taken die u te wachten staan, maar die u niet in het overdrachtsdossier vindt, heb ik dan nog niet gesproken: de vorming van een nieuw college. Tegen de achtergrond van een economische recessie, waar wij langzaam weer uit lijken te komen, komen de voornoemde en nog veel meer zaken in de komende maanden op u af. De rol die u als gemeenteraad speelt is cruciaal.
Middagvergadering van 27 maart 2014 3 Sinds de dualisering van het gemeentebestuur hebt u als gemeenteraad de taak om de kaders vast te stellen waarbinnen het college van B en W de gemeente bestuurt en ook om de manier waarop het college dit doet te controleren. De bedoeling was ooit dat u door deze werkwijze minder tijd dan voorheen kwijt zou zijn aan vergaderen, zodat u meer tijd zou hebben voor uw derde, misschien wel belangrijkste taak: die van volksvertegenwoordiger. In dit opzicht zult u als raad en als raadslid uiteindelijk zelf de balans moeten vinden. Misschien staat u mij toe hierover vanuit mijn eigen ervaring een tip te geven. Juist het begin van een raadstermijn kan een goed moment zijn om over bepaalde onderwerpen gezamenlijk goed na te denken en nieuwe afspraken te maken. Immers, in veel opzichten is nu de lijn nog schoon en hebt u nog geen gewoonten ontwikkeld, bijvoorbeeld in werkwijze, die niet of nauwelijks meer zijn te veranderen. Dat brengt mij bij een onderwerp dat mij zeer na aan het hart ligt: het functioneren van de gemeenteraad. Tijdens mijn eigen installatie, een kleine drie maanden geleden, verwees ik naar een recent verschenen boek met de titel "De gemeenteraad heeft geen toekomst". Dit boek bevat interviews met betrokkenen bij het openbaar bestuur. Over de gemeenteraad zijn die interviews niet erg optimistisch. De raad zou steeds minder invloed hebben, of het nu gaat om de decentralisaties, het grondbeleid of de nationale politie. De raad staat overwegend buitenspel, kan men in dat boek lezen. Ik deel deze opvatting niet, zoals ik ook toen heb gezegd. Het raadswerk is complexer en onoverzichtelijker geworden. Het vraagt veel tijd, energie en inzet. Het raadswerk is niet voor luie mensen. 22 uur per week is niet altijd genoeg en niet altijd is er veel waardering. Soms is het voor raadsleden lastig om privé, werk en de politieke activiteiten te combineren. Ook u zult merken hoe verslavend het raadswerk is. Velen stoppen na vier jaar al, sommigen zelfs tussentijds. Steeds minder raadsleden zitten meer dan één termijn in de raad. Toch krijgen de gemeenten en dus de gemeenteraden - ik zei het bij mijn installatie en ik herhaal het nu - er belangrijke en verantwoordelijke taken bij en heeft de gemeenteraad, misschien moderner, met andere manieren of structuren, maar in essentie als volksvertegenwoordiger, wel degelijk een toekomst. Voor mij zit uw meerwaarde als raadslid erin of u het voor elkaar krijgt een verbinding te leggen tussen complexe vraagstukken en oplossingen aan de ene kant, en de vrouw of man in de stad aan de andere kant. Het gaat erom of u - om het oneerbiedig te zeggen - het geluid van de straat kunt laten meeklinken in deze zaal, waar de besluiten worden genomen, en of u in staat bent alle belangen af te wegen, knopen door te hakken en daarover verantwoording af te leggen, om niet de kloof, maar de brug te zijn. Dat is misschien wel uw belangrijkste doel in de komende jaren, waarbij u ook de balans tussen uw rol van volksvertegenwoordiger en die van controleur van het college zelf zult moeten vinden. Staat u mij toe dat ik als uw voorzitter nog een ander onderwerp aan de orde stel. Dat betreft de integriteit. Uitgangspunt daarbij is dat raadsleden, wethouders en burgemeester een voorbeeldfunctie hebben voor de samenleving. Van die voorbeeldfunctie zullen zij zich voortdurend bewust moeten zijn. Daarbij hoort integer gedrag, niets meer en niets minder, en het vermijden van zelfs maar de schijn van belangenverstrengeling. Onze politieke cultuur behoort een cultuur te zijn van openheid, waarbij wij elkaar aanspreken op gedrag en handelen. Daarover moeten wij in alle openheid debatteren, alleen al omdat nietinteger gedrag schade kan toebrengen aan uzelf, uw collega's en ook ons democratisch stelsel in zijn geheel. Naar aanleiding van de actualiteit heeft de gemeente Utrecht ook op integriteitsgebied regels en procedures ontwikkeld. Zo is er een gedragscode voor raadsleden en wethouders en maken workshops en trainingen over alle mogelijke morele dilemma's deel uit van uw inwerkprogramma. Maar het zijn niet de regels, de gedragscode of de workshops waar alles mee staat of valt. Het zijn onze grondhouding, onze mentaliteit en de cultuur binnen onze organisatie en in onze politieke arena die er het meest toe doen. Met andere woorden: wij zullen steeds aan onze integriteit moeten werken, zodat wij op dit punt kunnen groeien. Wij zullen er vooral ook over moeten spreken en elkaar op onze integriteit moeten aanspreken in het openbaar. Ik zei zo-even hoeveel tijd, energie en inzet het raadwerk vraagt van raadsleden en hoe weinig waardering er soms tegenover al dat geploeter en gezwoeg staat. Soms is het zelfs nog sterker, want politici en bestuurders zijn steeds vaker, net als andere mensen die een publieke taak vervullen, het mikpunt van verbale of zelfs fysieke agressie. Wees daarop voorbereid; dat staat ook u te wachten, om te beginnen in de sociale media. De maatschappij verandert en daarmee ook de inhoud van het begrip "mondigheid". Utrecht was in september 2012 een van de eerste Nederlandse gemeenten die in verband hiermee een agressieprotocol hebben opgesteld. Dit was bedoeld als een middel om onze ethisch-morele grenzen helder te houden en te bewaken. Ook hierover kan en zal de griffie u meer vertellen. Dames en heren! Ik weet zeker dat u de komende jaren weleens zult denken: Waar ben ik aan begonnen?; ik werk me hier een slag in de rondte en toch steeds maar weer dat gemopper en die kritiek! De Amerikaanse president Theodore Roosevelt bracht meer dan een eeuw geleden in een toespraak onder woorden waarom je je van die kritiek niet al te veel moet aantrekken.
Middagvergadering van 27 maart 2014 4 Ik geef u zijn woorden mee als motto bij uw installatie als raadslid die aanstonds zal volgen. Roosevelt zei: Het is niet de criticus die onze waardering verdient, niet degene die precies weet wat iemand die tenminste in actie komt beter had kunnen doen. Onze waardering is voor de man die daadwerkelijk in de arena staat, zijn gezicht ontsierd door stof, zweet en bloed. Die zich kranig weert, fouten maakt en steeds weer tekortschiet, omdat dat nu eenmaal onvermijdelijk is, maar die desondanks probeert iets te bereiken, toewijding kent en zich geeft voor de goede zaak. Die als hij slaagt de overwinning proeft en als hij faalt, ten minste grote moed heeft getoond." Ik vertrouw op een goede samenwerking in de komende vier jaar. Beëdiging van de nieuwbenoemde leden van de gemeenteraad. De eed wordt afgelegd door de heer C.H. Bos, de heer mr. L.J. Brussaard, mevrouw B. Dibi, de heer drs. D.N.E.A. Gilissen, mevrouw M.T.M. Metaal-Froon, de heer M. van Ooijen, de heer W.J. Oostveen, mevrouw dr. B.P. Paardekooper, de heer drs. M.F. Sienot en mevrouw G.J. Uringa. De belofte wordt afgelegd door de mevrouw S. Baş, mevrouw A.H. de Boer, mevrouw drs. ing. M.J.S. Bollen, mevrouw K. Bouazani, de heer P.H. van Corler, mevrouw E.M. van Esch MSc, mevrouw J. Ferket MA, de heer B. Fokke, de heer drs. C.A. Geldof, mevrouw drs. N.M. van Gemert, mevrouw drs. M.W. Haage, de heer G.P. Isabella, de heer B. Işik, de heer J.A. Kleuver, mevrouw A.C. Knip, mevrouw H. Koelmans, de heer M.A. Koning MSc, de heer drs. B. Meijer, de heer S. Menke, mevrouw A. Podt MSc, mevrouw Q.M. Rajkowski MSc, mevrouw M. de Regt, de heer R.W. Rollingswier, de heer L.A. Roodenburg, mevrouw T.M. Scally, de heer A.G. van Schie, de heer T.W. Schipper, mevrouw S. Scholten, mevrouw drs. J.Z.C.M. Tielen, de heer drs. N. J. Verschuure, de heer S. de Vries, de heer drs. A. van Waveren, de heer T.IJ.W. Weistra MCs, de heer V.A. Wijlhuizen en de heer P. Zwanenberg. De VOORZITTER: Dames en heren, leden van de raad! Van harte gefeliciteerd. Heel veel geluk. Maak er iets van. De stad is het waard! Aanbieding van het overdrachtsdossier aan de nieuwe gemeenteraad. De VOORZITTER: Dames en heren! Ik nodig mevrouw Bottse, voormalig voorzitter van het presidium, uit om het overdrachtsdossier aan de nieuwe gemeenteraad aan te bieden. Mevrouw BOTTSE: Voorzitter, leden van de raad! Het is mij een waar genoegen en een grote eer om hier voor de nieuwe raad te staan. Ik feliciteer u van harte met uw verkiezing in de gemeenteraad van Utrecht. Om een goede start mogelijk te maken, heeft de vorige raad informatie voor u verzameld. Nu u geïnstalleerd bent als raadslid, bied ik u als voorzitter van het presidium van de gemeenteraad 2010-2014 graag een drietal overdrachtsdocumenten aan, ten eerste "Utrecht samengevat in twintig dossiers", een beknopt overzicht van de twintig belangrijkste dossiers in de stad, ten tweede een organogram van de stad en ten derde een vooruitblik op de Utrecht Monitor, vooruitlopend op het uitkomen van de Utrecht Monitor. Deze overdrachtsinformatie is op ons verzoek door de ambtelijke organisatie van de gemeente samengesteld en voorbereid in opdracht van de burgemeester, de gemeentesecretaris en de griffier. Het overdrachtsdossier is uiteraard een momentopname. De informatie is nooit volledig en de keuze van de dossiers is enigszins arbitrair. Desondanks hopen wij dat dit overdrachtsdossier u op weg helpt als lid van de gemeenteraad 2014-2018. Mocht u naar aanleiding van deze overdrachtsdocumenten over een bepaald onderwerp meer willen weten, dan is men van harte bereid om met u themabijeenkomsten, werkbezoeken of verdiepende gesprekken te organiseren. Ik wens u een interessante tijd toe als lid van de gemeenteraad van Utrecht. (Mevrouw Bottse overhandigt daarop, onder applaus van de aanwezigen, het overdrachtsdossier aan de voorzitter.) De VOORZITTER: Dames en heren! Voor elke fractie is er één exemplaar van het overdrachtsdossier beschikbaar. Het dossier is ook te vinden op de website van de gemeenteraad. Tot slot van deze vergadering tonen wij u nog graag een video met tips van voormalige raadsleden voor de nieuwe raadsleden.
Middagvergadering van 27 maart 2014 5 (Hierna wordt de video met tips van voormalige raadsleden vertoond.) De VOORZITTER: Dames en heren! Mijn complimenten voor de griffier en de voormalig raadsleden, en ook voor de fraaie plaatjes van onze mooie stad. Op uw tafel hebt u een welkomstgeschenk van het gemeentebestuur aangetroffen. Het betreft een set ansichtkaarten met Utrechtse stadsgezichten van Jurjen Bertens. Ik vraag de nieuwe raadsleden om zich na het sluiten van deze vergadering onmiddellijk naar buiten te begeven, zodat er op het bordes van het stadhuis een foto van de nieuwe raad genomen kan worden. Daarna kunt u naar de hal van het stadhuis gaan om gezellig met familie en vrienden te vertoeven. Het wordt een unieke foto, die wij over vier jaar allemaal willen hebben. Sluiting. De voorzitter sluit de vergadering, aangezien niets meer aan de orde is.
Middagvergadering van 27 maart 2014 6 INHOUD: Opening vergadering en toespraak voorzitter Pag. 1 Beëdiging van de nieuwbenoemde leden van de gemeenteraad Pag. 4 Aanbieding van het overdrachtsdossier Pag. 4