Schrijfkaders als extra ondersteuning bij schrijven en leren

Schrijfkaders als extra ondersteuning bij schrijven en leren Riet De Vos 1

Wat? Voor- en nadelen Inleidende oefening (ontwikkeld door Werner Schrauwen, Nascholing Brussel zie ook VONK, december 2008, p. 31) Werkvorm: denken, doen, delen Denken en doen Over schrijfkaders weet ik.. Ik vraag me af. Ik wil vooral te weten komen. Delen Wat is een schrijfkader? Voordelen Nadelen Riet De Vos 2

Waarom? We spelen de De slimste mens ter wereld Wat weet je over tandversiering? Tandversiering In Zuid-Amerikaanse landen en het Caraïbisch gebied wordt het mooi gevonden om het gebit te versieren met bij voorbeeld gouden kapjes, waarin een plaatje is gegraveerd of uitgespaard. In Nederland was het nog niet zozeer de gewoonte om aan tandversiering te doen. Sinds kort bestaat de mogelijkheid om op een tand een "diamantje" te plaatsen.. De SkyceR tandversiering is leverbaar in verschillende uitvoeringen. De kristalheldere "diamantjes" met een doorsnede van 1,8mm en 2,5mm en de blauwe "Safier" van 1,8 mm en 2,5 mm. Het materiaal bestaat uit geslepen glas op een spiegelend metaalfolie, dat nodig is voor de hechting. De procedure De tand of kies naar keuze wordt gereinigd en drooggelegd. Het oppervlak wordt geëtst met fosforzuur als bij een composiet-restauratie. Het hechtmiddel wordt aangebracht op de Skyce en op het glazuur. De Skyce wordt op zijn plaats gelegd en het hechtmiddel wordt 40 sec. uitgehard met een lichtbron, dezelfde als bij een composiet-restauratie. Naar verwachting zullen de tandversieringen ongeveer 9 maanden blijven zitten. De kosten komen uiteraard geheel voor rekening van de patiënt en bedragen tussen de 35,- en 50,- euro http://www.tandinfo.be/esthetisch/tandversiering.php Suggestie schrijfkader 1 reflectie/verslag Riet De Vos 3

Oefening Ga naar www.ohmygods.be Lees aandachtig de informatie over de leerstijlentheorie van Kolb. http://www.leren.nl/artikelen/2003/leerstijlen.html Deze vier voorkeuren komen volgens Kolb overeen met fasen in het leerproces, oftewel de leercirkel. De leerstijlen die Kolb onderscheidt, zijn kwadranten in deze leercirkel. In de cirkel staan dus zowel de verschillende fasen in een leerproces, als de verschillende typen die iemand kan zijn. 1. De bezinner kijkt hoe anderen een probleem aanpakken en denkt eerst na voordat hij iets doet. Hij ziet veel oplossingen, omdat hij een probleem vanuit veel standpunten kan bekijken. Daardoor neemt hij beslissingen soms traag. 2. De denker is goed in logisch denken en redeneren. Hij probeert algemene regels te ontdekken en leert het liefst uit boeken. Het is belangrijker dat ideeën logisch zijn, dan dat ze praktisch uitvoerbaar zijn. 3. De beslisser plant een taak en voert die uit. Hij is niet zo geïnteresseerd in theorieën. Hij doet het goed in conventionele intelligentietesten. Houdt zich liever bezig met technische problemen dan met mensen. 4. De doener houdt van experimenteren en lost problemen op door iets uit te proberen. Hij past zich goed aan aan nieuwe situaties. Soms kan een doener drammerig overkomen in zijn dadendrang. Een paar praktische tips, aan de hand van vier leerstijlen die corresponderen met de fasen in het model van Kolb: 1. Doener Ga een directe ervaring opdoen. Los een probleem op. Spring in het diepe met een uitdagende taak. 2. Bezinner Maak vooraf een plan. Neem de tijd voor lastige beslissingen. Neem de tijd om je ervaringen te overdenken. 3. Denker / theoreticus Zoek goed gestructureerde leermiddelen. Zoek verbanden met kennis die je al hebt. Zoek intellectuele uitdagingen. Bestudeer theoretische concepten, modellen en systemen. 4. Beslisser / pragmaticus Zoek naar verbanden tussen de leerstof en je werk. Richt je op praktische zaken. Zoek iemand die je iets kan demonstreren. Riet De Vos 4

Maak nu de leerstijlentest. Druk je resultaat af. Schrijf een duidelijke en samenhangende tekst van minimum dertig regels waarin de je resultaten van de test analyseert en becommentarieert. Riet De Vos 5

Suggestie schrijfkader - Volgens de leerstijlentest van Kolb ben ik een. - Dit betekent dat ik - Dit resultaat is verrassend, want./dit resultaat verrast me niet, want - Mijn minst favoriete leerstijl is - Dit klopt, want ik hou niet van / Dit resultaat vind ik verrassend, want - Volgens Kolb moet je voor een goed leerproces de volledige cirkel doorlopen. - Ik zal dus nog moeten werken aan Riet De Vos 6

Uit VONK, december 2008, p. 34-35 Biologie 1. Exploratie- en experimentenschrift, De Boeck, Antwerpen, 2003 In het werkschrift vinden we geen echte schrijftaken. Leerlingen krijgen opdrachten in de vorm van invuloefeningen of gatenteksten, schemaatjes waarin op de juiste plaats een kruisje moet worden gezet en tekeningen waarnaast de correcte term moet worden geschreven. In het kader van taalgericht vakonderwijs kunnen we deze oefeningen verrijken met of vervangen door bijvoorbeeld het schrijfkader verslag of verschillen. Dergelijke kaders geven leerlingen hulp bij het leggen van verbanden, het correcte gebruik van de vaktermen, het onderscheiden van hoofd- en bijzaken, het beschrijven van een fenomeen, Specifiek voor dit thema Over het onderwerp het gebit van de mens wist ik al. Ik heb nu geleerd dat de wijsheidstanden kiezen zijn, maar De hoektanden dienen om Ik heb ook geleerd dat de hoeveelheid tanden. en Tot slot weet ik nu dat omnivoren Riet De Vos 7

Hoe en wanneer inzetten? Schrijfkaders moeten in een zekere leerlijn worden ingezet. Schrauwen pleit daarom voor afspraken onder vak- en taalleraren. Wanneer wordt wat aangeboden? Eindtermen Nederlands eerste graad De leerlingen kunnen in een voorgestructureerd kader notities maken. Eindtermen Nederlands tweede graad De leerlingen kunnen op structurerend niveau tekstsoorten schrijven bestemd voor een bekende volwassene. (verslag, notities, samenvattingen en schema s studieteksten) De leerlingen kunnen op beoordelend niveau tekstsoorten schrijven bestemd voor onbekende leeftijdsgenoten. (lezersbrieven en recensies) Eindtermen aardrijkskunde tweede graad De leerlingen kunnen zelfstandig een aangepast en beperkt aardrijkskundig onderzoek uitvoeren met aandacht voor: - analyse van een aardrijkskundig verschijnsel - zoeken en selecteren van relevante informatie - een samenhangende presentatie van een aantal bevindingen - het formuleren van een eigen standpunt rond mogelijke bevindingen. http://www.taalgerichtvakonderwijs.nl/bestanden/bestanden/00032/ Vulkaanuitbarsting Hoe barst een vulkaan uit? Het begint met (vloeibare steen) Daarna (lava stroomt eruit) Daarna (lava vernietigt planten) En ook (asregen) En ook (stenen en puin) Waar (Japan) Gevolgen.. Voordelen.. Een vulkaanuitbarsting begint met Daarna stroomt Behalve de lava komt er nog meer uit de krater, namelijk: 1 2 Daardoor. Een vulkaanuitbarsting heeft nadelen, bijvoorbeeld Maar een vulkaanuitbarsting kan ook voordelen hebben, want Riet De Vos 8

Nog enkele voorbeelden uit de praktijk Probleemstructuur Wat is het probleem? Waarom is het een probleem? Wat zijn de oorzaken? Wat zijn de oplossingen? Maatregelstructuur Welke maatregel? Waarom die maatregel? Hoe wordt die uitgevoerd? Welk effect wil men bereiken? Welke problemen kunnen zich voordoen? Onderzoeksstructuur Wat wordt onderzocht? Waarom? Hoe? Wat zijn de resultaten van het onderzoek? Conclusie? Evaluatiestructuur Wat wordt geëvalueerd? Wat zijn de positieve punten? Wat zijn de negatieve? Conclusie? Riet De Vos 9

Reflectie na screeningstest over ondernemingszin (5 H) Inleiding (dit geeft de structuur weer, de lln hoeven dat woord niet te noteren) Ik koos voor een handelsrichting, maar maakte ik de juiste keuze? Bij het woord handel denk ik vooral aan Handel wordt vaak geassocieerd met ondernemingszin. Daarmee bedoelt men Midden (dit geeft de structuur weer, de lln hoeven dat woord niet te noteren) Beschik ik over voldoende ondernemingszin? Wat zegt de zelftest daarover? De eerste component gaat over Uit de test blijkt dat ik De tweede component handelt over Ik ben sterk/eerder zwak in De derde component maakt duidelijk dat ik De vierde component moet uitwijzen of ik beschik over Blijkbaar is dat geen/een probleem: De laatste component toont aan dat ik Slot (dit geeft de structuur weer, de lln hoeven dat woord niet te noteren) Volgens de test zijn dit mijn sterke punten:. zijn voor mij wel werkpunten... (hier geven de lln aan hoe ze concreet aan die punten willen werken) screeningstest ondernemingszin (www.ondernemendeschool.be/hogent_test.jsp) met verslag (gebruik van schrijfkader) inleiding in de les bedrijfseconomie bekijken van ondernemerssites individuele test bespreking van resultaten kladversie en definitieve versie deze oefening is als moeilijk ervaren, schrijfkader bleek echt nodig Wijziging Riet De Vos 10

in eerste semester werkt men in de les Nederlands rond vaste structuren, x en x zoeken teksten met economisch thema om die structuren toe te passen in tweede semester doen de leerlingen de test, ze schrijven eerst een verslag zonder schrijfkader, daarna met schrijfkader. in het 6de jaar doen ze de test opnieuw en vergelijken de resultaten met die van het vijfde jaar (gip-opdracht) De opdrachten van 5 en 6 worden bijgehouden in een portfolio. INHOUD STW-BOEKJE 1) Wat betekent de afkorting STW? 2) Welke vakken zijn hoofdvakken? 3) Per hoofdvak: aantal lesuren per week specifieke per vak 4) Waarvoor staat IO? aantal lesuren per week praktische organisatie specifieke van IO voorbeeld(en) evaluatie 5) Wat kan je doen in de 3de graad? 6) In welke sectoren kan je terecht na de 3de graad? Riet De Vos 11

http://www.vmbo.glr.nl/taalbeleid/html/taalbeleid2schrijfkaders.htm 1. Schrijfkader Verslag A Wat ik al weet Over het onderwerp. wist ik al dat Ik heb nu geleerd dat... Ik heb ook geleerd dat. Iets anders wat ik te weten ben gekomen is dat... Tot slot heb ik geleerd dat... Riet De Vos 12

1. Schrijfkader Verslag B Wat ik dacht te weten Voordat ik met het onderwerp. begon, dacht ik. Ik had verder nog gedacht dat., maar dat bleek niet zo te zijn. Toen ik er les over kreeg, ontdekte ik dat het anders was, want. Iets anders dat ik te weten ben gekomen is Tot slot heb ik geleerd dat... Riet De Vos 13

2. Schrijfkader Beschrijving A Schrijfkader voor het beschrijven van levende zaken en begrippen Een... is een Een kenmerk van. is.. Dat betekent dat... Een ander belangrijk kenmerk is. Een... is geen. Riet De Vos 14

2. Schrijfkader Beschrijving B Schrijfkader voor het beschrijven van overeenkomsten Hoewel. en. verschillend zijn, lijken ze op sommige punten heel erg op elkaar. Ze hebben bijvoorbeeld allebei... Een andere overeenkomst is dat.. De is dezelfde als.. Ze lijken ook op elkaar omdat. Ten slotte zijn ze allebei.. Riet De Vos 15

2. Schrijfkader Beschrijving C Schrijfkader voor het beschrijven van verschillen Hoewel. en. allebei. zijn, verschillen ze van elkaar. De is, terwijl de. Ze zijn ook anders, omdat... Een ander punt waarop ze verschillen, is Ten slotte. Riet De Vos 16

3. Schrijfkader Werkwijze Hoe maak je. Je hebt nodig: - - - - - Eerst. Daarna Vervolgens. Ten slotte. Riet De Vos 17

4. Schrijfkader Uitleg A Schrijfkader voor het beschrijven van een oorzakelijke relatie Ik wil uitleggen hoe het komt dat Als, dan Hierdoor. Dan. Dit veroorzaakt Dus Riet De Vos 18

4. Schrijfkader Uitleg B Schrijfkader voor het beschrijven van een tijdsvolgorde Ik wil uitleggen hoe. Eerst. Daarna Vervolgens. Ten slotte. Riet De Vos 19

5. Schrijfkader Mening Ik wil mijn mening geven over Ik vind dat Ik heb een aantal argumenten om mijn mening te ondersteunen. Ten eerste. Ook.. Een ander argument is Nu snap je waarom ik vind dat Riet De Vos 20

6. Schrijfkader Discussie Ik wil een aantal meningen vergelijken over... Mensen die het hiermee eens zijn, zoals..., beweren dat.. Ze voeren ook als argument aan dat Ten slotte vinden ze dat... Er zijn echter ook mensen die hier heel erg tegen zijn. Zij vinden dat... Ze hebben sterke argumenten voor hun mening, namelijk:... Een ander tegenargument is. Verder.. Als je alle argumenten op een rijtje zet, vind ik dat, omdat... Riet De Vos 21

Schrijfkader Strafwerk Naam leerling:. Ik heb een meningsverschil met.... (naam andere leerling) over... Om de ruzie te kunnen bijleggen wil ik eerst onze verschillende meningen vergelijken. Ik beweer dat... Als argument wil ik aanvoeren dat... Ten slotte vind ik dat....... (naam andere leerling) is hier echter heel erg tegen. Hij/ Zij vindt dat... Hij/ Zij heeft sterke argumenten voor zijn/ haar mening, namelijk:... Een ander tegenargument is. Verder.. Als je alle argumenten op een rijtje zet, vind ik dat, omdat... Riet De Vos 22

Schrijfkaders Een schrijfkader is een tekst waarvan alleen de beginzinnen zijn gegeven. Leerlingen moeten de tekst aanvullen, bijvoorbeeld op basis van voorkennis of het geleerde. Het helpt leerlingen te formuleren. Zo doen ze ook ervaring op met verschillende (nieuwe) genres zoals een practicumverslag. De mate van steun bij het schrijfkader kan variëren: alleen beginzinnen zijn gegeven vooral te gebruiken vakwoorden met gebruikmaking van een eerder gemaakt schema Schrijfkaders kunnen vakspecifiek ingevuld worden door bijvoorbeeld beginzinnen te wijzigen. Er bestaan schrijfkaders voor verschillende tekstsoorten, bijvoorbeeld een verslag, een vergelijkende tekst, een overtuigende tekst, enzovoort. Voorbeelden schrijfkaders Verslag Over het onderwerp... wist ik al... Ik heb nu geleerd dat... Ook heb ik geleerd dat... Iets anders wat ik te weten ben gekomen, is dat... Tot slot heb ik geleerd dat... Vergelijken: overeenkomsten Hoewel een en een... verschillend zijn, lijken ze ook op elkaar. Ze hebben bijvoorbeeld allebei Een andere overeenkomst is dat een en een beiden. De... is net zo als... De... lijkt op..., want Tot slot zijn ze allebei... Mening geven Mijn mening over... is dat... Ik heb een aantal argumenten voor mijn mening. Ten eerste... Ten tweede... Ten derde... Sommige mensen zijn het niet met mij eens. Zij vinden bijvoorbeeld dat... Hun argument is dat... Ze hebben volgens mij ongelijk, want Wat ik vind is dus. Extra taalsteun kan bestaan uit het geven van vakwoorden die gebruikt moeten worden in de tekst. Bij het geven van een mening over klimaatverandering ziet de opdracht voor leerlingen er dan als volgt uit: Riet De Vos 23

Mening geven over Geef je mening over de rol van mensen (bijvoorbeeld door het gebruik van auto's, industrie, enzovoort) bij de klimaatverandering (opwarming van de aarde). Gebruik de volgende woorden: opwarming, zon, CO2, broeikaseffect, poolkap, ijs, verwoestijning, stand van de aarde ten opzichte van de zon, houtkap, energiegebruik Mijn mening over... is dat... Ik heb een aantal argumenten voor mijn mening. Ten eerste... Ten tweede... Sommige mensen zijn het niet met mij eens. Zij vinden bijvoorbeeld dat... Hun argument is dat... Een ander argument is dat... Ik vind dat ze ongelijk hebben, omdat... http://basistaal.slo.nl/formuleren/tips/tip9/ Riet De Vos 24