Ondernemend leren in de kleuterklas! Beste kleuterleid(st)er Alvorens je aan de slag gaat met één van de kleuterpakketten van De Droomfabriek willen we graag nog het één en ander in de verf zetten. Deze lessuggesties zijn opgemaakt om jou wat meer ondersteuning te geven bij het uitbouwen van een ondernemende leeromgeving. De activiteiten die we voorstellen bieden kansen om ondernemerscompetenties (zelfsturing, sociale vaardigheden, creativiteit,...) in te zetten en verder te ontwikkelen. Je mag er echter niet vanuit gaan dat de kleuters na het uitvoeren van enkel deze activiteiten een sprong in de ontwikkeling van deze competenties zullen maken, maar we willen wel duidelijk maken welke praktijkprincipes van belang zijn bij het uitbouwen van deze rijke leeromgeving. Vaak is het niet allemaal zo nieuw, maar een kwestie van bewust met zaken om te gaan en er meer rendement uit te halen. Bv. een activiteit is pas gedaan als deze is geëvalueerd met de kinderen, tegenslagen worden geduid, nieuwe kansen worden gecreëerd waardoor een evaluatiemoment geen eindmoment, maar een leermoment is.
Hieronder vindt u een beschrijving van de visie achter het project. ONDERNEMINGSZIN? Ondernemingszin is een samensmelten van zelfsturing en creativiteit! Hieronder vind je een schema die deze facetten nog eens verduidelijkt. Persoonlijkheid Ondernemingszin Zelfsturing Tools Soc. Vaardigheden Taalvaardigheid Intellectuele mog. De Droomfabriek Zelfsturing Beheren Wilskracht Doelen kiezen Creativiteit Innoveren Scenario s bedenken Afstand nemen Energie en motieven Motivatie Interesses/attitudes Ethische oriëntatie Fundament: Gezonde emotionele basis Centrum voor ErvaringsGericht Onderwijs Ondernemend onderwijs Vlajo wil met De Droomfabriek ondernemingszin stimuleren, zowel bij de jongeren als bij hun begeleiders. Het is nuttig daarbij eerst even het woord ondernemingszin te verduidelijken. Prof. Dr. Ferre Laevers, verbonden aan het Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs, omschrijft de term in zijn boek Ondernemingszin (h)erkennen als volgt: Ondernemingszin is de dispositie om in de situatie waarin men zich bevindt, ideeën te genereren over mogelijke doelen, daarbij initiatieven te bedenken en door optimale inzet van beschikbare middelen acties op te zetten die tot de realisatie van waargenomen kansen leiden. Het is de aanleiding tot het verleggen van grenzen, het scheppen van iets nieuws, het creëren van iets duurzaams dat tot de kwaliteit van leven bijdraagt. Ondernemend onderwijs houdt dus in dat je als leerkracht aan de leerlingen een aantal probleemsituaties aanbiedt uit hun leefwereld, waarop zij dan samen een antwoord zoeken. Leerkrachten die reeds vertrouwd zijn met ervaringsgericht onderwijs zullen in de handleiding van De Droomfabriek zeker elementen terugvinden die ze in andere lessen al toepassen. De leerstof die aangeboden wordt is niet nieuw, wel de wijze waarop het aan de kleuters aangeboden wordt.
- Wij willen de kleuters voor een groot stuk zelf hun leerproces in handen geven. Met onze projecten willen we de talenten stimuleren die voor ondernemend gedrag belangrijk zijn, maar niet alleen daar. Talenten als creativiteit en zelfsturing, het kunnen samenwerken in groep, beslissingen nemen, zelfstandigheid, zijn stuk voor stuk elementen die je nodig hebt om goed te functioneren binnen onze maatschappij. Ondernemend onderwijs is dus samengevat: ervaringsgericht (learning by doing) projectmatig (vakoverschrijdend) ruimte voor creativiteit van leerlingen (meerdere oplossingen of denkstrategieën mogelijk) aandacht voor zelfsturing (overkoepelende doelen: leiding nemen/geven, samenwerken, gericht beslissingen nemen ) leerkracht is coach, begeleidt het leerproces gericht op competenties, niet op cijfers manier van lesgeven, niet vakspecifiek Wat is ondernemend onderwijs voor u?...
Welke rol speelt de leerkracht hierin: Ondernemingszin kunnen inzetten is een ontzettend belangrijke kwaliteit. Wie ondernemend kan zijn, ziet kansen, bedenkt scenario s en mogelijke oplossingen, test uit en evalueert wat uitgevoerd is. Wie dat kan staat sterk in het leven. Ondernemingszin kansen geven ligt in handen van de leerkracht. Jij kan hier door kleine ingrepen in de leeromgeving die je creëert voor kinderen het verschil maken. Op 4 vlakken: Hoe ga jij nu zelf werk maken van een meer ondernemende leeromgeving voor je leerlingen? Lees volgend blad, en duid 2 items aan waar jij dit verdere schooljaar wil op letten. Hoe ga je daaraan werken? Waar kan je veranderingen in je leeromgeving doorvoeren? Heb je hierbij hulp nodig? Noteer de initiatieven die je neemt gedurende het jaar. (wat heb je geprobeerd, gelezen, gehoord, gedaan, en wat neem je daaruit mee voor jezelf?) TIP Hang of steek volgend blad op een plaats waar je er voortdurend aan herinnerd wordt. Organisatie Evaluatie Ondernemingszin Zelfsturing Beheren Creativiteit Innoveren Wilskracht Doelen kiezen Scenario s bedenken De Droomfabriek Afstand nemen Leerkrachtstijl Inhoud Centrum voor ErvaringsGericht Onderwijs
Leerkrachtstijl: de leerkracht wordt leercoach kinderen? te doen? vraag terug i.p.v. reeds het antwoord te formuleren als het kind het zelf zou kunnen vinden? enlijk experimenterend tot oplossingen komen? gaan? en dat de leerlingen steeds zien? staat is om zaken op te lossen in overleg en met respect voor elkaar) Organisatie: wie is meest actief, de leerlingen of de leerkracht? en actieve werkvormen, reflecties, groepswerk, hoekenwerk, ) ik zelf doe, die ik in handen van de leerlingen durf geven? die niet-relevante zaken? - en schoolniveau) ruik ik een dag/lesoverzicht waar de leerlingen op kunnen terugvallen? spreken als het eens wat minder is? Zeg ik voldoende wat goed gaat? (mondeling belonen!) Stimuleren ik voldoende naar zelfredzaamheid en autonomie? Evaluatie: niet enkel kennen, maar ook kunnen k verschillende/creatieve vormen van evaluatie? (niet enkel punten of mondeling) lingen reflecteren over de eigen ontwikkeling? Inhoud: creëer ik kansen tot ondernemend gedrag? voorstellen wat hen bezighoudt) ld van de kinderen?(suggesties, wensen, tdagende hoeken/materiaal (niet de mooiste, duurste materialen zijn altijd de beste) De kracht van een spel of materiaal ligt hem vaak in WAT je ermee doet.
DOEDEL DE ONTDEKKER Starten vanuit de ontdekdozen ontdekken experimenteren exploreren ontdekfase observeren evalueren doedelvraag handelen, opdrachten uitvoeren doedelopdracht
DOEDEL DE DROMER(de 3 ervaringslijnen lopen gelijk door het klashouden) prikkelmoment Droomhoek: - gesprek - brainstorm - babbelbox Uitwerken droom: - uitgebreid kringgesprek Activiteiten in de hoeken(ontdekken, experimenteren). boekenhoek bewegingshoek knutselhoek (mat. verkennen) muziekhoek ontdek en experimenteerhoek observeren, evalueren, plannen Herstellen/bouwen van de droommachine: Bouwhoek (opgedane ervaringen uit de verschillende hoeken gebruiken voor het bouwen van hun machine.) knutselhoek(mat. toepassen) Droomcoach Droommachine als uitgangspunt voor evaluatie
IK + JIJ = WIJ De tien geboden van de ondernemende kleuterklas. (Enkele eenvoudige aanpassingen doen vaak al wonderen.) 1. Geen pasklaar antwoord, of toch? Wat denk je zelf? 2. Bijt eens een stukje van je tong. Ga mee op zoektocht met de kinderen. 3. Hoeken verrijk je eerder met gerichte uitdagingen dan met materiaal. 4. Agenda is geen COPY/PASTE.doc maar een eenvoudig DOELgericht.doc. 5. Een thema start met een prikkel en eindigt als er een sterkere prikkel zich aanmeld. (niet MA>VRIJ) 6. Ondernemend leren=ouders informeren. 7. Rust!!! Neem tijd om terug te blikken met je kinderen. 8. Rust!!! Neem tijd om hun spel te bekijken en te evalueren. 9. Rust!!! Neem ook eens tijd om te genieten van wat ze doen. 10. Overleg met collega s met twee weet je meer dan alleen.
Mogelijk uitwerkingsplan voor de verschillende kleuterthema s Duid op de fiche Welke rol speelt de leerkracht hierin (pagina 2 in de bundel) per aspect (organisatie, evaluatie, ) 2 dingen aan waar jij als leerkracht werk wil van maken. Formuleer uit het ontwikkelingsplan 4 ontwikkelingsaspecten waar je wil naar werken gedurende het thema van De Droomfabriek. Daarvan zorg je dat er 2 aspecten zijn uit ontwikkeling van de zelfsturing. Concretiseer deze aspecten naar je eigen klas en zorg ervoor dat deze te realiseren zijn. Leg steeds linken naar het leerplan. Bereid deze doelen tijdig voor zodat deze vorm krijgen, aangepast kunnen worden Bouw een toonmoment uit met de kleuters. (Rijk zou zijn is dat alle kleuterklassen het project samen vorm geven en vb: de derde kleuterklas specifiek voor een apotheose zorgt.)dit kan een feest, toonmoment, ouderdag, kriebeldag wat uit de kinderen komt Vragen? - Indien je met vragen zit omtrent deze pakketten of de uitwerking ervan kan je hulp en ondersteuning krijgen. Martin.nica@vlajo.org 04/98.46.55.82 - Wil je dit project samen met je collega s aanpakken? Contacteer dan je regio coördinator via www.dedroomfabriek.be Leerrendement instructiemoment (Edgar Gale) Leerkracht = mediator Leerkracht = docent Luisteren Lezen Zien, horen (audiovisueel) Zien, horen (demonstratie) Erover praten Toepassen/doen Uitleggen aan anderen Transmissiemodel Participatie model