[Geef tekst op] Zo gezond is Laag Zuthem Gezondheidsprofiel Laag Zuthem 2015 December, 201[Geef tekst op]
HOE GEZOND IS UW WIJK/KERN? Een wijk- of kerngezondheidsprofiel biedt veel voordelen zoals beter inzicht in problematieken in een wijk/kern en een beter overzicht van de beschikbare cijfers m.b.t. gezondheid. De gemeente Raalte heeft er daarom voor gekozen om voor tien wijken/kernen een gezondheidsprofiel te maken namelijk; Raalte-Noord, Raalte kern, Mariënheem, Broekland, Heeten, Nieuw-Heeten, Heino, Lierderholthuis, Laag-Zuthem en Luttenberg. Met deze wijkgezondheidsprofielen wil de gemeente Raalte beter inzicht krijgen in hoe het desbetreffende gebied is samengesteld en welke gezondheidszaken een rol spelen. Het gezondheidsprofiel is een hulpmiddel om met bewoners in gesprek te gaan over hoe de leefomgeving eruit ziet, waar zij als bewoners tegenaan lopen en waar zij eventueel nog hulp bij nodig hebben. Tevens dient het wijkgezondheidsprofiel als leidraad voor het opstarten en/of verder vormgeven van de kernteams binnen de gemeente Raalte. Wijkprofiel Laag Zuthem 2
Bewonerssamenstelling Laag Zuthem heeft een totaal van 620 inwoners in 195 huishoudens. Er wordt tot 2040 een daling verwacht in het aantal inwoners naar 423 inwoners. Het aandeel kinderen, jongeren en jong volwassenen is hoger dan in Raalte totaal. Ook is het aandeel 40-64 jarigen hoger dan in Raalte totaal. Het aandeel 25-39 jarigen en 65-plussers is minder dan in Raalte totaal. Figuur 1 Tabel 1 Leeftijdsopbouw 2013 0-4 5-14 15-24 25-39 40-64 65-74 75 + Totaal 30 90 100 65 280 30 25 620 Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, bewerkt door Vraag Aanbod Analyse Monitor (VAAM), 2013 Samenstelling huishoudens In de kernen van de gemeente Raalte zijn verschillen te zien in hoe de huishoudens zijn samengesteld. Hierbij wordt onderscheiden of het om huishoudens met kinderen, huishoudens zonder kinderen of eenpersoonshuishoudens gaat. Hoe de huishoudens zijn samengesteld in Laag Zuthem ziet u in tabel 2. Gezinnen Laag Zuthem heeft meer huishoudens met kinderen (42%) dan gemiddeld in Raalte (38%). Daarbij zijn er iets minder huishoudens zonder kinderen en eenpersoonshuishoudens in Laag Zuthem. 3
Figuur 2 Tabel 2 Samenstelling huishoudens 2014 Eenpersoons huishoudens Huishoudens zonder kinderen Huishoudens met kinderen 49 64 82 195 Totaal aantal huishoudens Bron: CBS, 2014 Etniciteit Voor alle kernen wordt bekeken hoeveel autochtonen en allochtonen er in een kern wonen. Een allochtoon is een persoon van wie tenminste één ouder in het buitenland geboren is (CBS, 2014). De allochtonen worden onderverdeeld in allochtonen met een westerse achtergrond en allochtonen met een niet westerse achtergrond, op grond van hun geboorteland (CBS, 2014). In Laag Zuthem is 3% van de inwoners allochtoon met een westerse achtergrond en 1% allochtoon met een niet-westerse achtergrond. Figuur 3 4
Tabel 3 Etniciteit 2014 Westers totaal Niet westers totaal 16 5 Bron: CBS, 2014 *Westers totaal zijn de immigranten uit Westerse landen. De autochtone bevolking is in deze tabel niet meegenomen Inkomen In dit kernprofiel worden huishoudens onderscheiden in de categorieën; hoge inkomen, midden inkomen en laag inkomen. Een hoog inkomen is een inkomen van > 46.500 (bovenste 20%) en een laag inkomen een inkomen van < 25.200,- (laagste 40%). In Laag Zuthem moeten 44 huishoudens van een laag (tot 25.200 euro) inkomen rondkomen. Het percentage huishoudens met een laag inkomen (23%) ligt lager dan in Raalte gemiddeld (34%). Figuur 4 Inkomensverdeling huishoudens (%) Huishouden met hoog inkomen 21 34 Huishouden met midden inkomen 43 46 Laag Zuthem Raalte Huishouden met laag inkomen 23 34 0 10 20 30 40 50 Bron: CBS, Regionaal Inkomensonderzoek, 2011 Tabel 4 Inkomensverdeling huishoudens 2011 Huishouden met laag inkomen Huishouden met midden inkomen Huishoudens met hoog inkomen 44 82 65 190 Huishoudens totaal in 2012 5
Inkomensondersteunende maatregelen en arbeidsparticipatie Van de meeste inkomensondersteunende maatregelen maken in Laag Zuthem minder dan 10 huishoudens gebruik. Tabel 5 Laag Zuthem (aantal en %) Raalte (aantal en %) WAO X 840 (5,5%) WIA X 225 (1,5%) WAZ X 80 (0,5%) WAJONG X 480 (3,2%) WW 10 (5,3%) 910 (6,0%) WWB X 345 (2,2%) Bijzondere bijstand X 400 (2,6%) Bron: CBS, bew erking ABF Research, 2011 Kanttekening vanuit Humanitas: in de kleine dorpen worden minder voorzieningen aangevraagd doordat de inwoners zich schamen voor hun financiële situatie en niet willen dat buren etc. weten dat zij de voorziening nodig hebben. Daarnaast zie je ook in de kleine kernen dat de mensen (financieel) ondersteund worden door de kerken. In Raalte Kern (vooral de mensen die niet van oorsprong uit de gemeente Raalte komen) durven de mensen makkelijker voorzieningen aan te vragen. Sociaal Economische Status De sociale status van een wijk is afgeleid van een aantal kenmerken van de mensen die er wonen: hun opleiding, inkomen en positie op de arbeidsmarkt. Een lage score duidt op een lage sociaal economische status van een wijk. Een score tussen -1 en -2 geeft een lage SES van de wijk aan, een score tussen 1 en 2 een hoge SES. Tabel 6 Factorscore sociale status [score]* Laag Zuthem Nederland 1,08 0,28 Bron: Sociaal en cultureel Planbureau (SCP), 2014 Laag Zuthem heeft met een score van 1,08 een hoge SES status. Deze score is hoger dan de landelijke factor score (0,28). 6
Zorggebruik en gebruik van regelingen en voorzieningen Huisarts Het aantal patiëntcontacten voor de meest voorkomende chronische aandoeningen ligt lager dan gemiddeld in Raalte. De inwoners hebben gemiddeld 2,4 consulten bij de huisarts per jaar. Dit ligt iets lager dan het gemiddelde in de gemeente Raalte. Het gemiddelde aantal consulten langer dan 20 min. ligt ook iets lager dan gemiddeld in Raalte. Tabel 7 Contact (patiënten per 1000 inwoners) voor veelvoorkomende aandoeningen Laag Zuthem Gemeente Raalte Diabetes 29 55 COPD 11 24 Cardiovasculair risico management 100 136 Hartfalen 2 8 Dementie <1 5 Bron: VAAM, 2013 Dit betekent dus bijvoorbeeld dat op 1000 inwoners in Laag Zuthem 29 personen de huisarts bezoeken voor diabetes. Bij een totaal aantal van 620 inwoners zijn dat 18 personen totaal die de huisarts bezocht hebben voor diabetes. Tabel 8 Totaal aantal huisartsenconsulten en consulten langer dan 20 minuten Laag Zuthem Gemeente Raalte Gemiddeld aantal consulten per inwoner Gemiddeld aantal consulten > 20 minuten per inwoner Bron: VAAM, 2013 2,4 2,7 0,4 0,5 Gebruik van regelingen en voorzieningen Van alle regelingen en voorzieningen voor huishoudelijke en/of persoonlijke verzorging en/of verpleging wordt door minder dan 10 huishoudens gebruik van gemaakt. 7
Tabel 9 Gebruik van WMO en AWBZ regelingen Laag Zuthem Gemeente Raalte (aantal en %) WMO huishoudelijke verzorging X 990 (6,5%) AWBZ persoonlijke verzorging X 780 (5,1%) AWBZ verpleging X 360 (2,3%) AWBZ individuele begeleiding X 255 (1,7%) AWBZ groepsbegeleiding X 160 (1,1%) Bron: CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek, bew erking ABF Research 2013 Tabel 10 Huishoudens met 3 of meer regelingen Laag Zuthem Gemeente Raalte Totaal aantal huishoudens 190 15195 Huishoudens met 3 of meer regelingen % aantal regelingen: 3 of meer Huishoudens met 6 of meer regelingen % aantal regelingen: 6 of meer 15 7,89 X X 2725 17,93 265 1,74 Bron: CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek, bew erking ABF Research 2013 Gezondheid- en leefstijldeterminanten Gezondheid en leefstijl volwassenen (18+) en jongeren (13-16jr.) In vergelijking met het gemiddelde van Raalte scoren de volwassenen in Laag Zuthem op de determinant hoog risico op angst- of depressiestoornissen aanzienlijk lager (31%) dan gemiddeld in de gemeente Raalte (44%). Op de determinanten matig/slecht ervaren gezondheid, minimaal 1 chronische aandoening, overgewicht, roken en het niet voldoen aan de beweegnorm scoren de volwassenen iets lager dan gemiddeld in de gemeente Raalte. Daarentegen scoren de volwassenen in Laag Zuthem hoger op overmatig alcoholgebruik dan gemiddeld in de gemeente Raalte. 8
Figuur 5 Bron: VAAM op basis van GGD onderzoek, 2011 (De cijfers in de VAAM zijn schattingen op basis van de bevolkingssamenstelling: de leeftijdssamenstelling, het % lage inkomens, % eenpersoonshuishoudens, etniciteit en stedelijkheid.) Figuur 6 * SDQ= maat voor psycho sociale gezondheid, geeft risico op psycho-sociale problemen aan. Bron: GGD digitale vragenlijst klas 2 en 4, KD+ dossier, 2015 9
Tactus verslavingszorg: Op 31-12-2015 had Tactus 52 cliënten in de gemeente Raalte in behandeling. Hiervan is het merendeel (33) van de cliënten in behandeling voor een alcoholverslaving. Van de 33 cliënten met een alcoholverslaving, zijn 15 personen onder de 18 jaar. De kern maatschappelijke dienstverlening: Op 09-12-2015 had De Kern 227 (18+) cliënten in de gemeente Raalte. De meeste zorgvragen (21%) kwamen voort vanuit psychosociale problematiek. Daarnaast kwam 11% van de zorgvragen voort uit financiële problematiek of Gezondheid/psychosociale problematiek. Gezondheid en leefstijl vergeleken met Nederland Bron: VAAM op basis van GGD onderzoek, 2011 (De cijfers in de VAAM zijn schattingen op basis van de bevolkingssamenstelling: de leeftijdssamenstelling, het % lage inkomens, % eenpersoonshuishoudens, etniciteit en stedelijkheid.) Het percentage inwoners met een slecht/matig ervaren gezondheid in Laag Zuthem is minder dan het landelijk gemiddelde. Het percentage met overgewicht is gelijk aan het landelijk gemiddelde. 10
Dementie gemeente Raalte In 2013 waren in de gemeente Raalte 631 bewoners met dementie (Alzheimer Nederland, 2013). Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen (een syndroom), waarbij de verwerking van informatie in de hersenen is verstoord (Alzheimer Nederland, 2015). De Casemanagers dementie hebben in 2013 hulp verleend aan in totaal 80 cliënten met dementie en hun sociale netwerk in de gemeente Raalte en omgeving (Wegwijs Dementie Raalte, 2013). Voor 2014 was de prognose dat het aantal mensen met dementie stijgt naar 656, dit is een stijging van 4% (Alzheimer Nederland, 2013). 11
Tabel 11 Prognose dementie Gemeente Raalte Nederland 2013 631 256.845 2014 656 (+ 4%) 263.800 (+ 3%) 2020 809 (+ 28%) 310.622 (+ 21%) Alzheimer Nederland, 2013 De prognose is dat het aantal mensen met dementie in de gemeente Raalte in 2020 is gestegen met 28%. Landelijk is de prognose dat het aantal mensen met dementie in 2020 met 21% is gestegen. In Raalte ligt deze prognose dus 7% hoger dan landelijk (Alzheimer Nederland, 2013). Huisartsen gemeente Raalte: In de praktijken in de gemeente Raalte zien de huisartsen ook een stijging van het aantal mensen met cognitieproblemen/dementie. Doordat Laag Zuthem te maken heeft met een jongere bevolkingssamenstelling is de verwachting dat het aantal ouderen en daarmee ook het aantal mensen met dementie iets minder snel stijgt. Vrijwilligerswerk gemeente Raalte Vrijwilligerswerk is werk dat in georganiseerd verband (bijvoorbeeld sportvereniging, kerkbestuur, school) onbetaald wordt uitgevoerd (GGD, 2012, pp. 8). In de gemeente Raalte participeert 43% van de bewoners in de leeftijd van 18-64 jaar in vrijwilligerswerk. Hiermee scoort de gemeente Raalte boven het gemiddelde van 37% binnen de regio IJsselland (2012). Vergeleken met 2008 is er een lichte stijging van 1%. Van de vrouwen in de gemeente Raalte participeert 46% in vrijwilligerswerk, bij de mannen ligt dit lager met 41%. Dit zijn rond de 4978 vrouwen en 4548 mannen (GGD gezondheidsmonitor, 2012; CBS bevolkingsstatistiek 2012). Mantelzorg Mantelzorg is de zorg die u ontvangt van een bekende uit uw omgeving, zoals uw echtgenoot, echtgenote, partner, huisgenoot, kind, buren of vrienden, als u voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt bent. Deze zorg kan bestaan uit het huishouden doen, wassen en aankleden, gezelschap houden, vervoer, geldzaken regelen, enzovoorts. Mantelzorg wordt niet betaald (NB: een vrijwilliger die werkt vanuit een vrijwilligerscentrale, is geen mantelzorger) (GGD IJsselland, 2010, pp. 8). In de gemeente Raalte is binnen de leeftijdscategorie 18-64 in totaal 12% mantelzorger. Er is een groot verschil tussen mannen en vrouwen, waarbij 7% van de mannen mantelzorger is en 17% van de vrouwen (GGD, 2012). Uit onderzoek van Arcon en de gemeente Raalte (2014) is gebleken dat de meeste mantelzorgers/zorgvrijwilligers in de kern van Raalte wonen (47,09%). Het merendeel van de mantelzorgers/zorgvrijwilligers is vrouw (66%). Van de mantelzorgers in de gemeente Raalte zorgt 12
50% meer dan 5 jaar voor iemand of heeft meer dan 5 jaar voor iemand gezorgd. De hulpbehoeften van deze personen komen voornamelijk voort uit lichamelijke problemen (45,18%). Daarnaast zijn dementie (24,70%) en chronische ziekten (27,11%) veel voorkomende redenen voor mantelzorg (Arcon, 2014). Mantelzorgconsulenten Raalte: In 2015 waren er 272 mantelzorgers uit de gemeente Raalte bekend bij mantelzorgconsulenten (hier zijn de kernen Lierderholthuis, Laag Zuthem en Heino niet in meegenomen). De hulpbehoeften van deze personen komen voornamelijk voort uit chronische ziekten (32%) en dementie (25%). Belangrijkste conclusies Laag Zuthem heeft meer jongeren, meer 40-64 jarigen en minder ouderen vergeleken met gemiddeld in de gemeente Raalte. Laag Zuthem heeft veel huishoudens met kinderen. De Sociaal Economische Status van Laag Zuthem is hoog. 34% van de huishoudens in Laag Zuthem heeft een hoog inkomen, ten opzichte van 21% gemiddeld in de gemeente Raalte. Het percentage huishoudens met een laag inkomen ligt lager dan het gemiddelde in de gemeente Raalte. Het aantal contacten dat inwoners hebben voor veelvoorkomende aandoeningen ligt lager dan in Raalte gemiddeld. De volwassenen in Laag Zuthem scoren aanzienlijk lager op hoog risico op angst- en depressiestoornissen dan gemiddeld in de gemeente Raalte. Op de determinanten minimaal 1 chronische aandoening, overgewicht, roken, en niet voldoen aan de beweegnorm scoren de volwassen iets lager dan Raalte gemiddeld. Op de determinant overmatig alcoholgebruik scoren de volwassenen in Laag Zuthem hoger dan gemiddeld in de gemeente Raalte. Mocht u nog vragen en/of opmerkingen hebben naar aanleiding van dit kernprofiel dan kunt u contact opnemen met GGD IJsselland; Sandra Borsboom s.borsboom@ggdijsselland.nl of Marja de Jong m.de.jong@ggdijsselland.nl of Jette Middelkamp j.middelkamp@ggdijsselland.nl 13
Colofon Uitgave: GGD IJsselland, Kennis en Expertise Centrum Auteurs: Sandra Borsboom, Marja de Jong & Jette Middelkamp Foto's: Booking.com, funda.nl, Zuthem.nl, pixabay, RTV oost & pexels Opleverdatum: 12-2015 Website: www.ggdijsselland.nl E-mail: KEC@ggdijsselland.nl Telefoon: 038-428 1624 GGD IJsselland Bezoekadressen: Postadres: Telefoon: E-mail: Website: Hanzelaan 351 361, 8017 JM Zwolle Zeven Alleetjes 1 8011 CV Zwolle Postbus 1453 8001 BL Zwolle 038-428 14 28 info@ggdijsselland.nl www.ggdijsselland.nl [Geef tekst op]