Raamleerplan Muziek Inhoudsopgave 0 Raamleerplan in een notendop 2 1 Belang van muziekonderwijs 3 2 Structuur muziekonderwijs 3 2.1. Klank-Vorm-Betekenis model 2.2. De vijf muziekdomeinen 3 Kerndoelen primair onderwijs 4 3.1 Verbinding met andere kerndoelen 4 Culturele competenties 5 5 Van raamleerplan naar leerdoelen 8 6 Raamleerplannen muziek 9 6.1. Raamleerplan muziek, groep 1-2 6.2. Raamleerplan muziek, groep 3-4 6.3. Raamleerplan muziek, groep 5-6 6.4. Raamleerplan muziek, groep 7-8 Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 1
0 Raamleerplan in een notendop De gemeente Amsterdam en schoolbesturen hebben de gezamenlijke ambitie dat alle leerlingen in het basisonderwijs in aanraking komen met kunst en cultuur. Om meer te bieden dan een kennismaking hebben schoolbesturen en stadsdelen hiervoor in 2010 het Basispakket Kunst- en Cultuureducatie ontwikkeld. Voor dit basispakket zijn raamleerplannen ontwikkeld die scholen helpen bij de inrichting van hun cultuuronderwijs. Het raamleerplan muziekonderwijs is bestemd voor de groepen 1 t/m 8 van het basisonderwijs. De ambitie is hiermee een gezamenlijk taal en gesprekskader te leveren voor communicatie, samenwerking en maatwerk. Het raamleerplan is geen lesmethode, maar een instrument voor scholen, leerkrachten en vakdocenten om de eigen visie te vertalen in een gestructureerde opbouw met leerlijnen voor muziekonderwijs. Vanuit te verwerven culturele competenties zijn per twee leerjaren vakgerichte leerdoelen geformuleerd. Binnen het kader van dit basismodel kunnen scholen accenten leggen voor verdieping binnen het vakgebied zoals zingen. Vanuit het Basispakket kunst en cultuureducatie zijn voor scholen vakdocenten beschikbaar voor muziekonderwijs in de groep en coaching van de leerkracht. Voor het cultureel jaarprogramma maakt de school gericht gebruik van het educatie aanbod van Amsterdamse instellingen en gezelschappen. Met behulp van dit raamleerplan kunnen culturele partners hun passie en unieke vakmanschap expliciteren en verbinden met het muziekonderwijs van de school en de ontwikkeling van kinderen. Het raamleerplan is een open groeidocument voor scholen om gericht muziekonderwijs te sturen, vanuit de praktijk te versterken en duurzaam te verankeren in het schoolcurriculum. Scholen kunnen voor de implementatie advies en ondersteuning inroepen bij muziekinstellingen, disciplinedeskundigen en vakdocenten. Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 2
1 Belang van muziekonderwijs Muziek is een communicatievorm van alle tijden en kent vele verschijningsvormen in onze hedendaagse cultuur. Het heeft een grote verscheidenheid van tradities, soorten, genres en stijlen. Dat muziek iets doet met mensen blijkt wel uit de vele manieren waarop we het dagelijks tegen komen om sfeer te scheppen, denkbeelden en emoties te uiten. Muziek is een universele taal die de grenzen overschrijdt: muziek is wereldmuziek. Het unieke van muziek zit hem in het samen actief muziekplezier beleven. Baby s, kleuters, zelfs ongeboren kinderen reageren op muziek. Voordat een kind naar school gaat heeft het al een muzikale bagage. Ze hebben bewogen op muziek, geluiden gemaakt en liedjes gezongen en zijn geraakt door muziek. Muziek wordt opgeslagen in hun geheugen en ze herkennen later deze muziek. Kinderen ontwikkelen zich daarbij niet autonoom maar in wisselwerking met hun sociale en culturele omgeving. In de theorie van de Meervoudige Intelligenties van Howard Gardner wordt muziek gezien als een van zelfstandige intelligenties; de muzikaal-ritmische intelligentie. Diverse onderzoeken over muziekonderwijs geven een positief beeld over de effecten van muziekonderwijs op de ontwikkeling van kinderen. Kinderen kunnen beter luisteren, worden gevoeliger voor taal, trainen hun geheugen, vergroten hun creativiteit, ervaren emoties te uiten en vorm te geven, leren coöperatief samen te werken en elkaar te waarderen. Samengevat: doelgericht muziekonderwijs levert een inspirerende en krachtige bijdrage aan de totale ontwikkeling van ieder kind en de school als gemeenschap. 2 Structuur muziekonderwijs Muziekonderwijs wordt door de SLO, onderwijsinstellingen en het netwerk Muziekdocenten Pabo onderverdeeld in klank, vorm en betekenis en in vijf domeinen. Het Klank-Vorm-Betekenis-model beschrijft de concrete inhoud van het vak muziek. Muzikaal gedrag wordt beschreven in de vijf domeinen: zingen, spelen, luisteren, bewegen, lezen en noteren. Dit zijn de vormen van muzikaal gedrag waarop kinderen zich binnen muziekonderwijs ontwikkelen. 2.1. Klank-Vorm-Betekenis model Het Klank-vorm-betekenis model (KVB-model) gaat er vanuit dat muziek in vorm gezette klank is die betekenis heeft voor mensen. In afbeelding 1 wordt het model gevisualiseerd. Onder het begrip klank vallen de verschillende klankeigenschappen: klankduur, klankhoogte, klanksterkte en klankkleur. Die klank wordt in een bepaalde vorm gezet. Onder het begrip vorm vallen vormprincipes als herhaling, contrast en variatie, maar ook begrippen die iets zeggen over de structurering van muziek, zoals compositievormen. Aan klank en vorm samen kennen mensen betekenis toe. Onder betekenis verstaan we het verschijnsel dat muziek iets met mensen doet en dat mensen iets met muziek doen. Muziek kan iets uitbeelden, maar mensen geven ook zelf betekenis aan muziek. Daarbij heeft muziek ook diverse psychologische en praktische functies. Afb. 1 Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 3
2.2. De vijf muziekdomeinen De verschillende domeinen van muziek (zingen, spelen, bewegen, luisteren, lezen en noteren) worden ook wel de vijf vormen van muzikaal gedrag genoemd. Ze zijn sterk verbonden met de muzikale ontwikkeling van kinderen, met de leerstof en met elkaar. Kinderen ontwikkelen zich zingend: ze leren hun stemmen kennen en beheersen, ze leren een repertoire aan liederen, ze beleven en ervaren zingend de taal van muziek. Kinderen luisteren naar muziek: ze luisteren naar zichzelf en naar anderen. Luisterend ontdekken zij de muzikale wereld met ritmen, melodieën, klanken, klankkleuren, verhalen en composities. Ze ontdekken dat muziek iets met hen doet. Kinderen spelen muziek met hun eigen lichaam (bodysounds), met allerlei materialen die kunnen klinken en met instrumenten. Ze ontdekken dat zij iets met muziek kunnen doen. Kinderen bewegen op muziek: muziek zet kinderen aan tot bewegen. Het is vanzelfsprekend om beweging in te schakelen bij het ervaren en bewustmaken van muziek. Kinderen lezen en noteren muziek. De toepassing van verschillende notatievormen geeft kinderen inzicht in de structuur van muziek, leert ze beter luisteren, maakt het zingen en spelen van andere muziek mogelijk en helpt bij het componeren van de eigen muziekstukjes. Deze vijf muziekdomeinen uiten zich in vier vormen van muzikaal gedrag: improviseren, improviseren, presenteren, reflecteren. 3. Kerndoelen primair onderwijs (2006) De raamleerplannen zijn gebaseerd op de kerndoelen voor kunstzinnige oriëntatie. Het basisonderwijs bevordert een brede vorming van kinderen. Kerndoelen zijn streefdoelen; ze beschrijven wat kinderen moeten leren om te kunnen functioneren in de maatschappij en om zich verder te kunnen ontwikkelen in het vervolgonderwijs. Voor alle kerndoelen geldt dat het onderwijs zich richt op de emotionele en verstandelijke ontwikkeling, de ontwikkeling van creativiteit en het verwerven van onder meer culturele vaardigheden van kinderen. Kerndoelen in het leergebied Kunstzinnige Oriëntatie: 54 De leerlingen leren beelden, muziek, taal, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. 55 De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. 56 De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. Emotionele en creatieve ontwikkeling en het aanleren van culturele vaardigheden zijn niet uitsluitend voorbehouden aan het leergebied Kunstzinnige Oriëntatie, maar maken deel uit van het totale onderwijs van elke basisschool. Voor alle doelen geldt dat scholen de verschillende inhouden en doelen zoveel mogelijk op elkaar af dienen te stemmen, in samenhang aan te bieden en te verbinden met de belevingswereld van de leerlingen. Aandacht voor cultuur is dus niet beperkt tot cultuureducatie. Bij de specifieke leergebieden worden extra kerndoelen benoemd die hiermee inhoudelijke relaties hebben. Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 4
3.1 Verbinding met andere kerndoelen Muziekonderwijs heeft relaties met elementen van de volgende kerndoelen (uit de Kerndoelen in het leergebied Oriëntatie op jezelf en de wereld): 37 De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen. 38 De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen, en ze leren respectvol om te gaan met verschillen in opvattingen van mensen. 53 De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden met de wereldgeschiedenis. 57 De leerlingen leren op een verantwoorde manier deelnemen aan de omringende bewegingscultuur en leren de hoofdbeginselen van de belangrijkste bewegings- en spelvormen ervaren en uitvoeren. 58 De leerlingen leren samen met anderen op een respectvolle manier aan bewegingsactiviteiten deelnemen, afspraken maken over het reguleren daarvan, de eigen bewegingsmogelijkheden inschatten en daarmee bij activiteiten rekening houden. 4. Culturele competenties Om samenhang te creëren tussen de verschillende raamleerplannen muziek, beeldend en cultureel erfgoed onderwijs én de ontwikkeling van het kind zichtbaar te maken wordt gebruikt gemaakt van een overkoepelend theoretisch kader. De competentiegerichte benadering over de ontwikkeling van het leer van de leerling biedt hiervoor de meeste perspectieven. De raamleerplannen zijn gebaseerd op culturele competenties die samen met de kerndoelen voor het basisonderwijs de basis vormen voor alle leer/vakgebieden van cultuuronderwijs De voordelen van werken vanuit culturele competenties zijn: gemeenschappelijk taal: de leerkracht denkt in pedagogisch-didactische termen, kunstenaar in artistieke termen, nu toegespitst op de ontwikkeling van kind vakoverstijgend werken: vakgebieden staan in dienst van de ontwikkeling van het kind, daardoor is het mogelijk verbinding te maken tussen de verschillende vakgebieden Een competentie is een samenhangend geheel van vaardigheden, kennis en houding: iets kunnen, iets kennen en aangesproken worden op je houding. Een culturele competentie geeft aan wat een leerling ontwikkelt door middel van kunst en cultuur. In dit raamleerplan ligt de focus op vier te verwerven culturele competenties omdat deze specifiek zijn voor kunst- en cultuureducatie. Creërend, presenterend, receptief en reflectief vormen de kern van de raamleerplannen. Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 5
Overzicht competenties NB: de competenties uiten zich in de vijf muziekdomeinen Culturele competentie Creërend Reflecterend Receptief Presenterend Definitie De leerling denkt, creëert en produceert. De leerling kan cultuuruitingen van zichzelf en anderen analyseren, interpreteren en waarderen. De leerling kan zich openstellen voor cultuuruitingen. De leerling kan cultuuruitingen van zichzelf en anderen presenteren en toelichten. Toelichting De leerling geeft zijn gevoelens, ervaringen en ideeën vorm met kunstzinnige middelen. Hij gebruikt onderzoek, experiment en reflectie bij het maken van creatief werk. De leerling kijkt, luistert, onderzoekt en denkt na bij zelf gecreëerd werk en dat van anderen. Hij vormt zich een mening en kan deze onderbouwen. Hij kan reageren en emoties uiten en vergelijken met die van anderen. Reflecteren komt voor in alle fasen van creatief werk en kan leiden tot een filosofisch gesprek. De leerling ervaart en beleeft de sensatie van de fysieke waarneming bij kunst en cultuur. Hij kan geraakt worden door kunstuitingen en vergroot zijn verbeeldingskracht. De leerling kan kenmerken van cultuuruitingen herkennen en benoemen. De leerling ervaart de zeggingskracht van het presenteren van eigen vormgegeven werk. Hij presenteert eigen of andermans creatief werk en verbeeldt of verwoordt de bedoeling van de maker. Tevens kan hij zijn eigen interpretatie verwoorden. Algemenere competenties Competentie Definitie Toelichting Zelfstandig Samenwerkend De leerling kan plannen en organiseren binnen activiteiten van cultuureducatie. De leerling kan samenwerken bij het maken van een gezamenlijk product. De leerling kan zijn eigen creatief proces sturen en zich concentreren op eigen werk. Hij kan een zelfstandige bijdrage leveren aan zijn eigen ontwikkeling en het groepsproces. De leerling kan luisteren naar anderen en beslissingen nemen in de samenwerking. Hij kan kritiek geven, ontvangen en omzetten in verbeterpunten Hij kan tijdens het werk afstemmen op anderen, taken en rollen accepteren en zich houden aan groepsafspraken. Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 6
Onderzoekend Vermogen De leerling kan informatie over cultuuruitingen zoeken, in zich opnemen en toepassen in eigen werk. Bron; C-zicht, werken met culturele competenties EDU-ART De leerling verkent en onderzoekt cultuuruitingen en de culturele omgeving. Hij kan experimenteren met materialen en technieken voor cultuuruitingen Competenties in relatie tot leertijd culturele competenties en leertijd presenterend receptief reflecterend creërend Dit schema schetst de accenten van competenties in relatie tot de leertijd voor cultuureducatie in het P.O. Tijdens een schooljaar en cultuurles wordt de meeste ( 80%) leertijd besteed aan het creërend. Kinderen zijn praktisch aan het werk, waarbij denken, doen en het creatief proces centraal staan. Kinderen maken beeldend werk, zingen, bespelen instrumenten, dansen, vertellen en spelen toneel. De leertijd voor het presenterend, receptief en reflecterend varieert in vorm en duur. Zo ligt bij een museum kijkles of theaterbezoek het accent op waarnemen en reflecteren. Bij een viering of musical komt het presenterend en recepterend sterk aanbod. Bij een erfgoedbezoek worden kinderen aangesproken op hun onderzoekend, reflectief en reflecterend. Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 7
5. Van raamleerplan naar leerdoelen De SLO, het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling, zegt ten aanzien van doorlopende leerlijnen: 'het is belangrijk dat de leerling in het primair onderwijs zo min mogelijk overlap, breuken of lacunes in het leerproces ervaart'. De praktijk laat vaak zien dat educatieve activiteiten van school sterk leerkracht afhankelijk zijn. Het aanbod van culturele instellingen staat vaak op zichzelf en is onvoldoende ingebed in de visie en structuur van het onderwijs. Daarom bieden leerlijnen hulp om de inhoud van een leergebied over de verschillende leerjaren op te bouwen van waaruit gericht keuzes gemaakt worden voor culturele activiteiten. Om scholen vakgerichte kaders aan te bieden met veel ruimte voor eigen invulling zijn raamleerplannen opgesteld voor alle Amsterdamse basisscholen. Voor cultuureducatie zijn competenties met leerdoelen geformuleerd, waarmee geduid wordt welke kennis, vaardigheden en houdingen leerlingen van groep 1 t/m 8 ontwikkelen. Aan het eind van hun schoolloopbaan in groep 8 beschikken kinderen over een rugzak met muzikale bagage die ze naar het voortgezet onderwijs meenemen en uitbreiden. Bij de opzet van het raamleerplan is de indeling gebruikt van het ontwikkelingsniveau van groepen 1-2, 3-4, 5-6, 7-8. In de uitwerking zijn leerdoelen geformuleerd met een opbouw in niveau. De leerdoelen zijn per competentie zo goed mogelijk afgestemd op de belevingswereld van de leerling. Scholen kunnen het raamleerplan vertalen in leerlijnen met eigen voorkeuren voor profielen en accenten. Voor culturele instellingen en kunstenaars zijn de competenties en leerdoelen bruikbare instrumenten om hun cultuureducatieve programma s te laten aansluiten bij de vraag van de school, de ontwikkeling van leerlingen en om scholen te bedienen met leerstofverrijkend aanbod en ondersteuning. Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 8
6. Raamleerplannen en profielen Het raamleerplan is voor alle groepen en er wordt onderscheid gemaakt in: Een basisdeel voor groep 1 t/m 4 Een specifiek profiel (accent) voor groep 5 t/m 8 waarbij men kan kiezen uit de profielen: - Zingen - Spelen op instrumenten (spelen en noteren) - Muziektheater (zingen en bewegen) - Algemeen (voortzetting van het basisdeel; een combinatie tussen bovenstaande 3 profielen) Muziek basisdeel groep 1 4 Algemeen groep 5-8 Zingen groep 5-8 Spelen groep 5-8 Muziektheater groep 5-8 Muziekprogramma bouwt door op het basisdeel. Onderdelen worden uitgebreid en uitgediept. Leerlingen leren een breed scala van muzikale vaardigheden met aandacht voor alle domeinen Muziekprogramma bouwt door op het basisdeel. Leerlingen kunnen liedjes schrijven en uitvoeren. Muziekprogramma bouwt door op het basisdeel. Leerlingen kunnen spelen d.m.v. bodypercussie en muziekinstrumenten Leerlingen kunnen samenspelen Muziekprogramma bouwt door op het basisdeel. Leerlingen kunnen een muziektheaterstuk vormgeven, presenteren en de totale productie voor hun rekening nemen Schema profielen profiel muziek algemeen en basis profiel zingen profiel spelen profiel muziektheater groep 1 2 x groep 3-4 x groep 5 6 x x x x groep 7 8 x x x x Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 9
6.1. Raamleerplan muziek, groep 1 2: basisdeel ( 4 6 jaar ) Competentie Creërend Muziek domein zingen spelen Lezen en noteren bewegen Leerdoelen de leerling kent diverse soorten liedjes en kan deze zingen de leerling kan zingen in verschillende maatsoorten de leerling kan zingen met aandacht voor articulatie en zuiverheid de leerling kent diverse muziekinstrumenten de leerling kan een ritme en de maat meespelen op zijn lichaam (bodypercussie) en een instrument de leerling kan improviseren en samenspelen met bodypercussie en met instrumenten de leerling kan visuele beelden, verhaal of emotie vertalen in klanken de leerling kan bewegen bij een lied of verhaal de leerling kan muzikale aspecten vertalen in bewegingen de leerling kan vrij bewegen op muziek de leerling kan een eenvoudige choreografie uitvoeren Receptief de leerling kan aandachtig luisteren naar een lied of geluidsfragment de leerling kent enkele muziekinstrumenten auditief en visueel en kan deze herkennen de leerling beleeft muziek door zintuiglijke waarneming en geniet bij het luisteren en tonen van eigen werk, van anderen en kunstenaars de leerling kan kijken en luisteren naar een muziekinstrument, muziekvoorstelling of verhaal van een muzikant Reflectief de leerling kan verwoorden wat hij hoort en beleeft bij muziek de leerling kan fantasieën, emoties en sferen bij muziek herkennen en verwoorden de leerling kan vertellen over eigen keuzes en voorkeuren voor muziek Presenterend de leerling kan met medeleerlingen onder begeleiding, muziek en bewegingen maken en dit presenteren in de groep Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 10
6.2. Raamleerplan muziek, groep 3 4: basisdeel ( 6 8 jaar ) Competentie Creërend Muziek domein zingen spelen Lezen en noteren bewegen Muziek leerdoelen groep 3 4 de leerling kent meerdere soorten liedjes en kan deze zingen de leerling kan verschil laten horen in tempo, toonhoogte en ritme de leerling kan zingen met aandacht voor articulatie, zuiverheid en maataccenten de leerling kan zingen in de maat van instrumenten de leerling kent diverse muziekinstrumenten de leerling kan een ritme en de maat meespelen op zijn lichaam (bodypercussie) of een instrument de leerling kan improviseren en samenspelen met bodypercussie of muziekinstrumenten de leerling kan een muziekstuk met bodypercussie of een instrument ontwerpen de leerling kan een klank- of ritmespel spelen vanuit visuele beelden en muziektekens de leerling kan visuele beelden vertalen in klanken de leerling kan klanken omzetten in zelfbedachte tekens of tekening de leerling kan een partituur ontwerpen en grafisch noteren met of zonder notenschrift de leerling kan bewegen bij een lied of verhaal de leerling kan liederen en muziekfragmenten vertalen in bewegingen de leerling kan een eenvoudige choreografie uitvoeren de leerling kan improviserend bewegen op muziek de leerling kan met anderen een choreografie ontwerpen en uitvoeren Receptief de leerling kan geïnteresseerd luisteren naar een lied of muziekuitvoering de leerling kent steeds meer muziekinstrumenten auditief en visueel en kan deze herkennen de leerling beleeft muziek en geniet bij het luisteren en tonen van eigen werk, van anderen en kunstenaars de leerling kan kijken en luisteren naar een muziekinstrument, muziekvoorstelling of verhaal van een muzikant Reflectief de leerling kan betekenis geven aan wat hij hoort, ervaart en zelf muzikaal uitvoert de leerling kan klanken aan emoties verbinden de leerling kan steeds meer muziekinstrumenten auditief en visueel herkennen, benoemen en indelen in instrumentgroepen de leerling kan reflecteren op muziek en zich daarover een mening vormen de leerling kent verschillende soorten muziek en kan eigen keuzes maken uit het muziekaanbod Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 11
Presenterend de leerling kan met medeleerlingen een muziek - en bewegingpresentatie maken en dit tonen in de groep Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 12
6.3. Raamleerplan muziek, groep 5 6, waarbij gekozen wordt voor een profiel of een combinatie van deze profielen (8 10 jaar ) Competentie Creërend Muziek domein zingen spelen Lezen en noteren bewegen Muziek leerdoelen de leerling kan complexere liedstructuren zingen met contrasten en variaties in tekst en melodie de leerling kan meerstemmige liedjes (canons) zingen de leerling kan zingen met articulatie, zuiverheid en maataccenten de leerling kan verschil laten horen in tempo, toonhoogte en ritme de leerling kan met verschillende begeleidingsvormen meespelen de leerling kan muzikale aanwijzingen van de docent opvolgen de leerling kan zijn stem theatraal gebruiken de leerling kent steeds meer muziekinstrumenten de leerling kan improviseren en samenspelen met bodypercussie of met instrumenten de leerling kan een klank- of ritmespel spelen vanuit visuele beelden en muziektekens of het notenschrift de leerling kan meerstemmige ritmes meespelen in diverse maatsoorten de leerling kan een zelfgeschreven speelstuk uitvoeren met bodypercussie en met instrumenten de leerling kan een lied of verhaal begeleiden met bodypercussie en met een instrument de leerling kan ritme en melodie ontwerpen en noteren de leerling kan een partituur ontwerpen en grafisch noteren met of zonder het traditionele notenschrift de leerling kan een tekst maken voor een lied of rap de leerling kan bewegen met verschillende technieken en bewegingssoorten de leerling kan bewegen met variatie in tijd, kracht en ruimtegebruik de leerling kan muzikale aspecten vertalen in bewegingen de leerling kan een choreografie uitvoeren de leerling kan tegelijk zingen, spelen en bewegen de leerling kan improviserend bewegen met en zonder muziek Receptief de leerling kan geïnteresseerd luisteren naar een lied of muziekuitvoering de leerling kent steeds meer muziekinstrumenten en kan deze indelen in instrumentgroepen en muziekstijlen de leerling beleeft muziek en geniet bij het luisteren en tonen van eigen werk, van anderen en kunstenaars de leerling kan kijken en luisteren naar een professionele muziek- en bewegingsvoorstelling Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 13
Reflectief de leerling kan geïnteresseerd luisteren naar een lied of muziekuitvoering de leerling kent steeds meer muziekinstrumenten en kan deze indelen in instrumentgroepen en muziekstijlen de leerling beleeft muziek en geniet bij het luisteren en tonen van eigen werk, van anderen en kunstenaars de leerling kan kijken en luisteren naar een professionele muziek- en bewegingsvoorstelling Presenterend de leerling kan solo of samen met medeleerlingen een muziek - en bewegingpresentatie uitvoeren, vormgeven en tonen voor publiek Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 14
6.4. Raamleerplan muziek algemeen, groep 7 8, waarbij gekozen wordt voor een profiel of een combinatie van deze profielen ( 10 12 jaar ) Competentie Creërend Muziek domein zingen spelen lezen en noteren bewegen Muziek leerdoelen de leerling kent steeds meer liederen uit diverse culturen en kan complexere liedstructuren zingen de leerling kan twee- en driestemmige liedjes zingen de leerling kan zingen met aandacht voor articulatie, zuiverheid, maataccenten en voordracht de leerling kan verschil laten horen in tempo, toonhoogte en ritme de leerling kan met verschillende begeleidingsvormen meespelen de leerling kan muzikale aanwijzingen van de docent opvolgen de leerling kan zijn stem theatraal gebruiken de leerling kent steeds meer muziekinstrumenten de leerling kan ritmisch en melodisch improviseren de leerling kan een klankspel spelen vanuit beelden en muziektekens of het notenschrift de leerling kan meerstemmige ritmes meespelen in diverse maatsoorten de leerling kan een zelfgeschreven speelstuk uitvoeren met bodypercussie en met instrumenten de leerling kan een lied, emotie of sfeer begeleiden met bodypercussie en met een instrument de leerling kan ritme en melodie ontwerpen en noteren de leerling kan een partituur ontwerpen en grafisch noteren met of zonder het traditioneel notenschrift de leerling kan een tekst maken voor een lied of rap de leerling kent de betekenis en vorm van het traditionele notenschrift de leerling kan bewegen met verschillende technieken en bewegingssoorten de leerling kan bewegen met variatie in tijd, kracht en ruimtegebruik de leerling kan muzikale aspecten vertalen in bewegingen de leerling kan een choreografie uitvoeren de leerling kan tegelijk zingen, acteren en bewegen de leerling kan improviserend bewegen met en zonder muziek Receptief de leerling beleeft muziek en geniet bij het luisteren en tonen van eigen werk, van anderen en kunstenaars de leerling kan kijken en luisteren naar een professionele muziek- en bewegingsvoorstelling Reflectief de leerling kan instrumenten, muzieksoorten en muziekstijlen plaatsen in een maatschappelijke context en bij diverse culturen de leerling beleeft muziek en geniet bij het luisteren en tonen van eigen werk, van anderen en kunstenaars de leerling kan kijken en luisteren naar een professionele muziek- en bewegingsvoorstelling de leerling kent verschillende muzikale interpretaties en betekenissen van een lied of Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 15
speelstuk. de leerling kent verschillende muziekinterpretaties van het publiek, de choreograaf en de uitvoerende muzikanten. Presenterend de leerling kan solo of samen met medeleerlingen een muziek muziektheater of bewegingpresentatie uitvoeren, vormgeven en tonen voor publiek Raamleerplan Muziek, versie 23-09-2013 16