Verenigingsblad van NU 91 Juni 2011-20e jaargang Nr.121 ZORGANNO...zorgen dat je op de hoogte blijft! Vrije tijd Zorgtijd Dag Tijdsdruk Kloktijd Tijdsbeleving Nacht Nightfever event: Fitter de nachtdienst door Leven en werken met bewuste aandacht Naar meer werkplezier werkt voor de zorg
Welke zorgmedewerker zou u willen inlijsten? IZZ zoekt Mooi Mens 2011. Een zorgmedewerker die een inspirerend voorbeeld is voor anderen en daarom een plekje aan de muur verdient. Kent u zo iemand? Meld hem of haar dan vóór 19 augustus aan op www.izz.nl IZZ Zorg voor de zorg 2 ZORGANNO NU Juni 2011
Lief, leed en leve NU 91 4 NU Nieuws 8 Nightfever event: Fitter de nachtdienst door 10 Vakbondsconsulent in de praktijkoreel beraad naar de werkvloer 10 Biologische klok reageert sterk op licht 12 Leven en werken met bewuste aandacht 15 Betere zorg voor kwetsbare oudere in ziekenhuis 16 Zorg op afstand Met een krachtig lentezonnetje in mijn rug, typ ik deze column. Het is pas april, maar het lijkt wel hartje zomer. De drukke, donkere wintermaanden zijn voorbij en NU 91 maakt zich op voor een warme, actieve zomer. Met de CAO onderhandelingen voor vijf branches - voor de cao Ziekenhuizen ligt er nu een onderhandelaarsakkoord - zullen wij ons de komende maanden niet vervelen. Ik hoop op goede resultaten, want het wordt NU eindelijk eens tijd dat de waardering voor verpleegkundigen en verzorgenden in betere arbeidsvoorwaarden tot uitdrukking wordt gebracht. Ik verbaas me er nog steeds over dat zonder veel omhaal bouwprojecten en technologische activiteiten worden gestart, maar dat als het gaat om het belangrijkste kapitaal in de gezondheidszorg ( juist: de gezondheidszorgers) eindeloos onderhandeld moet worden over de arbeidsvoorwaarden. Op niet al te lange termijn moeten we 12.000 collega s vinden. Naast de noodzaak van het vinden van personeel heeft NU 91 tijdens een gesprek met en in een brief aan minister Schipper ook gewezen op het belang van het binden, boeien en behouden van gezondheidszorgers. En tussen het gewone werk door organiseren wij ook nog een jubileumfeestje. Voor alle trouwe leden, hun collega s en andere introducés is er op 2 september een feestje om ons 20-jarig bestaan te vieren. We mogen best eens stil staan bij wat we ondanks de tegenwind en bij moeilijke dossiers bereikt hebben voor onze leden. Heb jij ons nog niet laten weten dat je naar het feest komt? Ga naar NU 91.nl, klik op de button 20 jaar NU 91 en meld je aan. Het belooft een mooi feest te worden. Ik wens jullie een mooie zomer toe en tot ziens op 2 september! Volg mij NU ook via Twitter: @MoniqueKempff 18 Van Verspiltijd naar Patiëntentijd 20 Naar meer werkplezier NU...zorgen dat jij NUfo ontvangt! Monique Kempff, voorzitter NU 91 NUfo is de digitale nieuwsbrief van NU 91. Hierin vind je het laatste nieuws over NU 91 en over de ontwikkelingen binnen de zorg. Wil jij ook NUfo ontvangen? Ga dan naar www.nu91.nl en log in via Mijn NU 91 en pas Mijn gegevens aan. ZORGANNO NU Juni 2011 3
Omslag BIG BOEK def 11-4-2011.indd 1 12-04-2011 10:49:26 NUNieuws NUNieuws NUNieuws Onderhandelaarsakkoord cao Ziekenhuizen Op 28 april werd een onderhandelaarsakkoord bereikt voor een nieuwe cao Ziekenhuizen. In het akkoord is onder andere het volgende afgesproken: De salarissen zullen worden verhoogd met een totaal van 6,05%, waarvan 0,3 % incidenteel. Tijdens de looptijd van de cao wordt een dertiende maand bereikt. Een verhoging van 1,6%, gedurende de looptijd van 6,73% naar 8,33%. Werknemers van 58 jaar en ouder worden uitsluitend op basis van vrijwilligheid ingezet in BAC diensten in de nacht. Kijk voor het volledige onderhandelaarsakkoord op www.nu91-leden.nl/cao. Het onderhandelaarsakkoord is in de afgelopen weken door NU 91, de bonden en werkgevers aan hun achterban voorgelegd. Veiligheidsbeleving Begin van dit jaar deed NU 91 via een enquête onderzoek naar het gevoel van veiligheid van thuiszorgmedewerkers op weg naar en thuis bij de cliënt. Ruim negentig procent van de respondenten is vrouw in de leeftijdscategorieën 40-49 jaar (34%) en 50-59 jaar (43%). Driekwart is werkzaam buiten de Randstad. 70% van de respondenten heeft aangegeven zich de afgelopen twee jaar onveilig te hebben gevoeld op weg naar een cliënt, m.n. s avonds Hangjongeren Maar liefst 90% van alle respondenten geeft aan dat hangjongeren s avonds voor een onveilig gevoel zorgen. Verlichting Slechtverlichte straten en slechte/geen buitenverlichting bij de huizen van cliënten wordt door 45% als oorzaak genoemd. Vervoermiddel 80% gebruikt de auto als vervoermiddel op weg naar cliënten. Het gebruik van de auto geeft wel een veilig gevoel, maar in het donker naar de auto lopen juist vaak weer een onveilig gevoel. 20% van alle respondenten heeft aangegeven zich in de laatste twee jaar onveilig te hebben gevoeld door het gedrag van de cliënt Seksuele intimidatie Zo n 15% (alleen vrouwen) noemt seksuele intimidatie als oorzaak van een onveilig gevoel bij de cliënt thuis. Agressie Mannen én vrouwen (10%) noemen agressief gedrag, zowel verbaal (dreigen, schelden) als non-verbaal (slaan, schoppen en bijten). Enkele door de respondenten genoemde hulpmiddelen om het gevoel van veiligheid te bevorderen: een zgn. rescue phone, die een directe verbinding heeft met de meldkamer van de politie een werkgever die het onderwerp veiligheid bespreekbaar maakt een people tracker, zodat je traceerbaar bent. Tijdens een bijeenkomst met Actiz op 7 juni jl. zijn de uitkomsten van deze enquête onderwerp van gesprek geweest. De resultaten van dit overleg konden in dit nummer niet meer worden meegenomen; kijk daarvoor op www.nu 91.nl. Update NU 91 BIG BOEK De kaderwet BIG wordt steeds verder ingevuld. Voor NU 91 dus de hoogste tijd te zorgen voor een update. Doel van het BIG Boek is je kennis bij te spijkeren over de meest recente veranderingen, zodat je volledig op Dit is een uitgave van Nieuwe Unie 91, beroepsorganisatie van de verpleging en de zorg de hoogte blijft van de betekenis van de wet voor gezondheidszorgers. werkt voor de zorg BIG BOEK De betekenis van de wet voor gezondheidszorgers 2011 BIG B O E K 2011 De betekenis van de wet voor gezondheidszorgers mr. M.C.I.H.Biesaart werkt voor de zorg Professioneel, bevoegd en bekwaam zijn begrippen die steeds vaker voorkomen in de alledaagse praktijk van onze beroepsgroep; je moet in staat zijn om met alle onderdelen van de Wet BIG om te kunnen gaan. Het NU 91 BIG Boek is daarvoor een goed hulpmiddel. Het geeft ondersteuning bij een verantwoorde uitoefening van je beroep.het boek verschijnt medio juni 2011 en is te bestellen via www.nu91-leden.nl. 4 ZORGANNO NU Juni 2011
NUNieuws NUNieuws NUNieuws Vanuit de ledenraad - Yvette Schotsman Omdat ik na de MAVO echt niet wist wat ik wilde worden, heb ik op aandringen van mijn ouders een beroepentest gedaan. Het advies: de gezondheidszorg. De keuze voor MDGO-vp bleek een schot in de roos! Eindelijk was leren leuk. Ik stroomde door naar de verkorte HBO-v, waar ik het zo geweldig vond dat ik na het behalen van mijn diploma doorging met de 2 e graads lerarenopleiding. Daarnaast ging ik aan de slag in het VU ziekenhuis. Na het afronden van de opleiding ben ik direct de kaderopleiding gaan doen (middenmanagement). Halverwege de opleiding werd ik aangenomen in het BovenIJ ziekenhuis als verpleegkundige op de afdeling Neurologie. Toen de teamleider voor langere tijd uitviel, werd ik gevraagd om de functie waar te nemen. Het bleek dé baan voor mij! Zaken regelen en zorgen dat iedereen met plezier kon werken. Op vrijdag 23 september 2011 wordt op Papendal de vierde SDB Zorgmarathon gelopen. Je kunt je nog aanmelden als deelnemer van het NU 91 team. Onder leiding van de nieuwe teamcaptain Mark Froklage willen we ook dit jaar weer een sportief aansprekend resultaat neerzetten. Met tien deelnemers loopt iedereen 1/10 van een hele marathon; 4,2 km dus. Meld je NU aan via directiesecretariaat@nu91.nl en je hebt een extra motivatie om je looptraining vol te houden of er NU echt mee te beginnen.. Monique Kempff voor tweede termijn boegbeeld NU 91 Ook voor de jaren 2011 tot 2015 zal Monique de voorvrouw zijn van onze beroepsvereniging. We zijn unaniem tot de conclusie gekomen dat zij in de functie van bestuurder van NU 91 de juiste vrouw op de juiste plaats is. Monique is extern bekend, heeft een grote uitstraling en neemt veel initiatieven richting de In 2002 werd ik voorgedragen voor Orion, het landelijk - door het LEVV georganiseerde - leiderschapstraject. Na een pittige selectie werd ik toegelaten. Geen enkele reguliere opleiding kan wat mij betreft op tegen dit zeer leerzame traject! Ik heb geleerd hoe om te gaan met de landelijke politiek, hoe strategisch te werk te gaan en ik weet nu ook hoe belangrijk netwerken is. Na het Oriontraject heb ik bedrijfskundig management gedaan. Inmiddels werk ik ruim drie jaar in het VU medisch centrum als verpleegkundig hoofd van de Medische Oncologie. Ik vind het heerlijk om heel betrokken te zijn bij de praktijk en daarnaast mij flink te kunnen bemoeien met het ziekenhuisbeleid. Door mijn plaats in de ledenraad blijf ik op de hoogte van wat er landelijk op verpleegkundig en verzorgend gebied allemaal gebeurt. Dit kan ik dan weer terugkoppelen naar de werkvloer. Voor mij is de ledenraad een heerlijke afleiding van het gewone werk. En zonder dat je er erg in hebt, oefen je invloed uit op de gezondheidszorg. Op deze manier kan ik mijn trots voor het verpleegkundig beroep uitdragen! beroepsgroep. Zij is daarbij duidelijk zichtbaar voor zowel leden als stakeholders. Daarnaast haalt ze nieuwe doelgroepen binnen in de vorm van SBO s en is ze overduidelijk bezig met het verder professionaliseren van haar NU. Alle partijen zijn het er over eens dat de wijze waarop zij contacten legt en onderhoudt haar tot een terecht boegbeeld maken voor verplegend en verzorgend Nederland. Wij feliciteren Monique van harte met haar herbenoeming en verwachten met haar door te gaan op de ingeslagen wegen. Eddy Brunekreeft - voorzitter Raad van Toezicht Govert Droste - coördinator Ledenraad ZORGANNO NU Juni 2011 5
NUNieuws X tra Als het om uw energierekening gaat Net zoals collectief verzekeren kunt u nu ook met een vereniging collectief gas en stroom afnemen. Dit heet Verenigingsenergie. NU 91 heeft er in samenwerking met E.ON voor gezorgd dat leden van NU 91 gebruik kunnen maken van een extra scherp collectief energietarief: 7% korting op gas en stroom op de toch al voordelige energie van E.ON. Steeds meer mensen stappen in groepsverband over naar een collectief. En waarom ook niet. Het is goedkoper en u staat nooit alleen. Roscoe, Texas, E.ON windpark Desertec, Afrika Blijvende Collectieve Korting Blijvend voordeel Na het succes van collectief verzekeren volgen er steeds meer van zulke initiatieven. De macht van de grote getallen doet haar werk met verve. E.ON is met zo n 30 miljoen klanten op dit moment de grootste energieleverancier van Europa. Omdat ze groot energie inkoopt en daarnaast zelf opwekt, kan ze zorgen voor blijvend voordeel. Bewuste keuze NU 91 kiest bewust voor E.ON. Roel Meijerink, Manager Marketing & Sales bij E.ON: We zijn trots dat NU 91 voor ons heeft gekozen. Ik denk dat we qua idealen en inborst bij elkaar passen en dat we ons duidelijk onderscheiden in de markt. We zijn een oprechte en menselijke organisatie met passie voor ons vak. Door ons te richten op schonere en betere energie-oplossingen nemen we onze verantwoordelijkheid voor een gezonde en betere leefomgeving. Wat veel verenigingen over de streep trekt om met E.ON samen te werken is transparantie. NU 91 kiest voor duurzame energie Voordelen van Verenigingsenergie: aanmelden via de website van de vereniging zorgeloze overstap klantenservice: geen wachttijden en meteen iemand aan de lijn keuzevrijheid in vast of flexibel tarief energiegarantie tijdens overstap overzichtelijke jaarrekening van energieverbruik groene stroom van E.ON zelfde prijs als grijze stroom automatische bijdrage een schonere toekomst geen actietarieven, maar blijvend voordeel elk jaar weer Schoner en beter E.ON neemt een sterke positie in op de wereldmarkt als energieleverancier die veel investeert in schonere en betere energie-oplossingen. Zoals alternatieve energiebronnen en duurzame innovatieve technologieën. E.ON energie komt deels voort uit wind, waterkracht, zonlicht en biomassa. De energiecentrales van E.ON staan verspreid over de hele wereld, op land en in zee. E.ON maakt de wereld van energie schoner en efficiënter. Elke dag weer. Duurzame bronnen E.ON energie maken we op diverse plekken ter wereld. Om enkele voorbeelden te noemen: een van onze grootste windparken staat in Texas in Duitsland bevindt zich een bijzondere waterkrachtcentrale een groot innovatief zonnestroomproject verrijst in 2015 in de Afrikaanse Sahara in eigen land maken we veelvuldig gebruik van biomassatechnologie, waarbij organisch materiaal de energiebron is. 6 ZORGANNO NU Juni 2011 Kijk voor meer informatie of om u aan te melden op www.nu91.nl
X tra X NUNieuws tra Medewerkers van NU 91 hebben in het kader van de Dag van de Verpleging ook dit jaar weer met veel plezier op verschillende manieren aandacht gevraagd voor de belangrijke bijdrage van verpleegkundigen en verzorgenden aan de gezondheidszorg. Overzicht van de activiteiten: Ontbijt voor medewerkers van Zorgspectrum Vreeswijk Lunch voor medewerkers van het Haltna Huis in Houten Ondersteuning verpleegafdeling St. Franciscus Gasthuis in Rotterdam Pannenkoeken bakken bij TriageZorg Clinge Het vak promoten tijdens de Zorg Carrière Beurs in de Jaarbeurs Utrecht Ondersteuning van de thuiszorg ZuidZorg in Eersel Dag van de Verpleging ZORGANNO NU Juni 2011 7
Anja Cremers Fitter de nachtdienst door Nightfever event komt naar de instelling Om inzicht te krijgen in de manier waarop verpleegkundigen en verzorgenden met nachtdiensten omgaan en hoe ze proberen fit te blijven, zette NU 91 in maart een enquête op haar website. De verkregen respons sluit in grote lijnen aan bij resultaten uit wetenschappelijke onderzoeken naar ervaringen met nachtdiensten in andere sectoren. Dat het onderwerp nachtdienst leeft onder verpleegkundigen en verzorgenden, blijkt wel uit het feit dat 349 mensen de enquête hebben ingevuld. Negen van de tien respondenten vinden het bovendien belangrijk dat mogelijkheden om fitter de nachtdienst door te komen onder de aandacht wordt gebracht van collega s en management. En dat is precies wat NU 91 gaat doen via de website, een brochure en de Nightfever events (zie kader). Verstoring bioritme Opmerkelijk is dat 72% van de verpleegkundigen en verzorgenden zich constant of wisselend niet fit voelt in een periode dat ze nachtdienst draaien. Een derde deel zegt zelfs dat een nachtdienst een aanslag op hun gezondheid is: Je voelt je geradbraakt en misselijk. Werken in nachtdienst geeft een verstoring van het bioritme. Negatieve effecten kunnen onder andere beperkt worden door slechts een korte periode van nachtdiensten in te plannen. Daarmee blijft de verstoring van het bioritme beperkt en zal het herstel sneller gaan. Bioritmen verschillen per persoon en daarmee ook de behoefte aan activiteiten of een rustperiode. Het nemen van een echte pauze tijdens de nachtdienst is echter niet gebruikelijk. Terwijl uit vele onderzoeken en persoonlijke ervaringen blijkt dat het kunnen nemen van een naar eigen behoefte in te vullen pauze, ertoe kan bijdragen dat je je beter voelt tijdens een periode van nachtdiensten. Bijna alle respondenten geven aan dat er wel degelijk dingen zijn die ervoor kunnen zorgen dat ze fitter de nacht doorkomen, zoals even naar buiten gaan om een frisse neus te halen of de gelegenheid nemen een powernap te doen. Maar ruim de helft van de respondenten voegt daaraan toe dat met name regels van de organisatie hen belemmert om gebruik te maken van die mogelijkheden. Terwijl een efficiënt herstel en een hogere alertheid ook bijdragen aan de kwaliteit en veiligheid van de dienstverlening, juist tijdens de nachtdiensten. En het levert een bijdrage aan de balans tussen werk en privé. 8 ZORGANNO NU Juni 2011
Enkele adviezen voor het management Legaliseer tijdens de nacht een rust/herstelmoment voor de verpleegkundige/verzorgende om naar eigen behoefte in te vullen; Onderzoek de mogelijkheid tijdens de nachtdienst naar buiten te gaan; Maak heldere afspraken met betrekking tot het nemen van een powernap of ander herstelmoment; Zorg voor een verse koolhydraatrijke maaltijd tussen 3.00 uur en 5.00 uur; Zorg voor een slaapbank en voor voldoende licht; Geef gerichte voorlichting aan medewerkers aan de hand van literatuur op het gebied van verstoring van bioritme. Meld je aan voor het Nightfever event op locatie! NU 91 helpt Op diverse manieren brengt NU 91 de mogelijkheden om fitter door de nachtdienst te komen onder de aandacht: Kopen met collectiviteitskorting Via de website van NU 91 bestaat er de mogelijkheid voor instellingen en medewerkers om met korting artikelen te kopen die hun nut bewezen hebben om fitter door de nachtdienst te komen. Te denken valt aan lichttherapielampen, slaapbanken, zonnebrillen met roze glazen, oordoppen en oogmaskers. Brochure Informatie uit de enquête en aanbevelingen voor het management, verpleegkundigen en verzorgenden zal door middel van een brochure verspreid worden in veel instellingen. Ook op www.nu91.nl zal de informatie te vinden zijn. Nightfever event In vijf instellingen gaat NU 91 via een Nightfever event de mogelijkheden om fitter de nachtdienst door te komen, onder de aandacht brengen. Het Nightfever event komt naar de instelling toe. Vanaf 22.15 uur tot 23.30 uur. Tijdens dit event komt er onder andere een kok een verse, koolhydraatrijke maaltijd koken. Deze maaltijd kan de nachtdienst medewerker in de magnetron opwarmen tijdens de tweede helft van de nachtdienst. Ook zullen andere mogelijkheden gepresenteerd worden om fitter de nacht door te komen, zoals de Wii sport- en lichttherapie. We gaan in gesprek met verpleegkundigen en verzorgenden om hen te stimuleren een echte pauze tijdens de nachtdienst te nemen en deze naar individuele behoefte in te vullen. Wil jij in jouw instelling meer aandacht voor de nachtdienst? Stuur een mailtje naar a.cremers@nu91.nl en meld je aan voor het Nightfever event op locatie. ZORGANNO NU Juni 2011 9
Simone Schade, Martijn Teuchies Biologische klok reageert sterk op licht Negatieve gevolgen van onregelmatig werken aanpakken Onregelmatig werken brengt een aantal risico s met zich mee. De mogelijkheden om die risico s te verminderen zijn vaak nog onvoldoende bekend, waardoor de hinderlijke gevolgen van de ploegendienst blijven bestaan. Werken in de zorg is onlosmakelijk verbonden met onregelmatig werken. Afwisselend vroeg in de ochtend beginnen, werken tot laat op de avond of nachtdiensten draaien. Sommige collega s lijken er geen enkele moeite mee te hebben, sommigen ervaren toenemend de lasten naarmate ze ouder worden en anderen wennen er gewoon nooit aan. Maar hoe je het ook ervaart, onregelmatig werken brengt een aantal risico s met zich mee, voor iedereen. Werken in ploegendiensten verhoogt de kans op hart- en vaatziekten, gastrointestinale klachten, obesitas, metabool syndroom, vermoeidheid en ongelukken. Dit komt doordat het werken in ploegendiensten de menselijke biologische klok ontregelt, die verantwoordelijk is voor lichaamsprocessen, zoals de spijsvertering en het immuunsysteem. Deze ontregeling veroorzaakt stress en dat is op de lange termijn niet goed. Daarnaast regelt de biologische klok het slaapwaakritme en de lichaamstemperatuur. Bij een normale biologische klok valt het dieptepunt van de lichaamstemperatuur in de vroege ochtend wanneer men slaapt. Op dat moment neemt de vermoeidheid toe en de alertheid af. Omdat de biologische klok zich tijdens nachtdiensten niet zo snel kan aanpassen aan het nieuwe ritme, is de lichaamstemperatuur in de ochtend nog steeds het laagst en nemen alertheid en prestaties dus af. Ten slotte ontstaat bij werken in ploegendiensten ook stress door de steeds wisselende werktijden en de wrijving tussen het werk en zorg voor kinderen, het werkschema van een partner en hobby s. Dit kan eveneens leiden tot lichamelijke klachten. Werken in ploegendienst ontregelt de menselijke biologische klok Werknemers worden door hun werkgever vaak in het diepe gegooid en al als leerling ingedeeld voor nachtdiensten zonder dat er aandacht wordt besteed aan de gevolgen. De aantrekkelijke onregelmatigheidstoeslag en kennistekort over de gevolgen van het voortdurend omgooien van het slaapwaakritme houden dit ongezonde werkpatroon in stand. 10 ZORGANNO NU Juni 2011
Conclusie en aanbeveling Vanuit onderzoek is er geen gebrek aan relatief eenvoudige en goedkope maatregelen. In de Nederlandse zorgpraktijk is er echter - in verhouding tot de risico s en de gevolgen - opvallend weinig aandacht voor de problemen en oplossingen omtrent ploegendienstwerk. Het is van wezenlijk belang dat werknemers en werkgevers zich samen inzetten om deze effecten zoveel mogelijk te vermijden. Door de werknemer voor te lichten over de risico s van het werken in ploegendiensten en de oplossingen hiervoor, kan deze in de praktijk uitproberen wat het best bij hem of haar past. Voorlichting kan plaatsvinden tijdens de opleiding, middels nieuwsbrieven en vakbladen of tijdens de introductie op een nieuwe werkplek. Een voordeel voor de werkgever is dat deze voorlichting nagenoeg niets hoeft te kosten, maar wel positieve gevolgen heeft voor het prestatieniveau en het welzijn van de werknemer. Het is daarnaast voor de beleving van de werknemer belangrijk dat deze inspraak heeft in het werkrooster. Een flexibel werkrooster zorgt voor meer autonomie en wordt geassocieerd met een betere gezondheid en psychologisch welzijn. Licht en donker Zowel voor werkgevers als voor werknemers is het van belang dat de oplossingen om de nadelige gevolgen van het werken in ploegen diensten te beperken, eenvoudig en zo goedkoop mogelijk zijn. Hoewel een dutje van tien minuten, het gebruik van cafeïne of een frisse neus halen effectief blijken te zijn om de alertheid op peil te houden, richten ze zich niet op de ontregelde biologische klok die de belangrijkste veroorzaker is van de nadelige gevolgen van het draaien van nachtdiensten. Een strak licht/donker schema is een maatregel die wel op de biologische klok is gericht. De werknemer moet dan overdag voor een vast slaappatroon zorgen, bijvoorbeeld van 8:30 tot 15:30 uur. Dan valt het moment waarop men het meest vermoeid is niet in de nachtdienst, maar s ochtends tussen acht en twaalf uur als men slaapt. Een voordeel van deze aanpassing is dat men in de late middag en avond weer actief is, wat ook positief werkt op iemands sociale leven. Of de aanpassing van de biologische klok succesvol is, hangt in sterke mate af van de momenten waarop men wordt blootgesteld aan met name daglicht. Een duidelijk contrast tussen licht en donker (dag en nacht) is voldoende om de biologische klok te verschuiven. Zolang men overdag tijdens het slapen voor een voldoende donkere omgeving zorgt, hoeft men s nachts niet te worden blootgesteld aan extra fel licht. Een probleem is echter het moment waarop nachtwerkers naar huis gaan. Tijdens de reis naar huis worden ze vlak voor hun slaapperiode blootgesteld aan daglicht wat nadelig is voor de aanpassing van de biologische klok. Het dragen van een zonnebril op weg naar huis kan dit voorkomen. Brillen die met name de korte golflengtes zoals blauw licht tegenhouden, zijn het meest effectief omdat onze biologische klok qua licht/donker regulatie het sterkst op deze golflengtes reageert. Lichttherapielamp Om het contrast tussen licht en donker tijdens de nachtdienst te versterken kun je ook gebruik maken van een speciale lichttherapielamp. Uit eigen ervaring kan gezegd worden dat twee keer een half uur per nacht voor deze lamp zitten, heel goed werkt om je dienst alert door te komen. Als het licht uit de lamp op je netvlies valt, wordt de aanmaak van melatonine gestopt, net als wanneer je overdag buiten komt. Daardoor ontwaakt je lichaam en ben je alerter en beter geconcentreerd. Voor deze lichttherapie zou je bij voorkeur een lamp met 10.000 lux moeten gebruiken die op een afstand van 70 cm van je gezicht staat. Wanneer je precies voor de lamp kunt gaan zitten is voor iedereen verschillend. Dat hangt samen met je verdere slaapwaakpatroon tijdens de nachtdienstperiode. Wanneer het begin van je nachtdienst gelijk staat aan het begin van de dag dan kan het beste resultaat worden behaald door aan het begin van je dienst voor de lamp te gaan zitten en dan nog een keer op het moment waarop je gewoonlijk een dip ervaart. Wanneer je na je nachtdienst gewend bent om meteen te gaan slapen, let er dan op dat je in de laatste vier uur van je dienst niet meer voor de lamp gaat zitten. Het licht remt namelijk de aanmaak van melatonine, waardoor je problemen kunt krijgen met in slaap komen en zelfs overactief/ hypomaan kunt worden. Ga in je enthousiasme dus niet langer dan een half uur per keer of langer dan een uur per nacht voor de lamp zitten. Bronnen: - Van Amelsvoort, L., e.a.. (2004). Direction of shift rotation among threeshift workers in relation to psychological health and work-family conflict. Scandinavian journal of work, environment and health. - Dumont, M., Blais, H., Roy, J., & Paquet, J. (2009). Controlled Patterns of Daytime Light Exposure Improve Circadian Adjustment in Simulated Night Work. Journal of biological Rhythms. - Knutsson, A., & Bøggild, H. (2010). Gastrointestinal disorders among shift workers. Scandinavian journal of work, environment and health. - Diverse artikelen uit het wetenschappelijk vakblad Sleep. ZORGANNO NU Juni 2011 11
Yvonne Sturkenboom Jon Kabat-Zinn: Je kunt de golven niet tegenhouden, maar je kunt wel leren surfen 12 ZORGANNO NU Juni 2011
Leven en werken Leer weer onbevangen en opmerkzaam zijn met bewuste aandacht We realiseren ons nauwelijks hoe vaak we puur uit gewoonte handelen en de dingen op de automatische piloot doen. Maar je aandacht bewust(er) richten is een vermogen dat iedereen in beginsel in zich heeft, maar vaak bedolven is geraakt door eindeloze to-do lijstjes. Veel mensen hebben last van een opgejaagd gevoel dat geen ruimte laat om echt bij de dingen stil te staan. Life is what happens to you while you re busy making other plans - het leven overkomt je terwijl je druk bent met het maken van andere plannen - zijn gevleugelde woorden van John Lennon. Piekeren, dromen, spijt hebben, hopen, verlangen: een groot deel van de tijd richten we ons niet op het hier en nu, maar zijn we bezig met verlangen naar de toekomst of maken we ons druk over de tijd die achter ons ligt. Mindfulness Mindfulness, met zijn wortels in eeuwenoude boeddhistische meditatietechnieken, is de psychologische stroming die zich richt op bewust leven in het moment. Het aanleren - oftewel het herontdekken en versterken - van het vermogen om de aandacht bewust te richten, staat centraal; waarnemen en observeren zonder uit te gaan van vooronderstellingen of vaststaande ideeën. Grondlegger is de Amerikaanse wetenschapper Jon Kabat-Zinn, een moleculair bioloog verbonden aan het academisch ziekenhuis van Massachusetts. Hij wilde iets doen voor uitbehandelde patiënten, die te horen kregen dat er niets anders opzat dan te leren leven met hun klachten. Maar hoe ze dat dan moesten doen, kon niemand hun vertellen. Kabat-Zinn, die zelf mediteerde, had het vermoeden dat aandachtsgerichte meditatie hen zou kunnen helpen om meer grip te krijgen op hun pijn, hun verdriet daarover, en hun zorgen voor de toekomst. En het bleek te werken. De resultaten van zijn Mindfulness Based Stress Reduction programma waren verrassend: de fysieke klachten van de patiënten namen af en ook geestelijk voelden ze zich een stuk beter. Ook bij mensen zonder klachten blijkt mindfulness de kwaliteit van leven aanzienlijk te kunnen verbeteren. De vertaling van het woord mindfulness is opmerkzaamheid en aandacht: je bent je bewust van je huidige ervaring en doorbreekt de routine, het automatisme. Je beseft dat je problemen niet altijd in je hoofd kunt oplossen en stelt vertrouwen in het oplossend vermogen van het leven. Aandachtig leven helpt je op de eerste plaats om meer te genieten van de dingen om je heen, van het kleine geluk dat zich in het hier en nu voordoet. Leven in het moment Veel mensen voelen zich moe en gejaagd. Het is normaal geworden altijd bereikbaar te zijn en zelfs de vrije tijd wordt gevuld met veeleisende activiteiten. Veel dingen doen we automatisch: tandenpoetsen, traplopen, in de bus zitten. Wanneer we een dagelijkse route fietsen, letten we nauwelijks op de omgeving. Bij thuiskomst herinneren we ons dan ineens dat we eigenlijk hadden willen omfietsen om een brief op de post te doen. En als we zin hebben in iets lekkers, is het soms al op voordat we er erg in hebben, en zijn we vergeten om ervan te genieten. Steeds dwalen onze gedachten af naar dingen die ons bezighouden: wat we allemaal nog moeten doen, hoe het toch komt dat we steeds maar ruzie krijgen met die ene vriendin, en wat we tegen die arrogante kwal hadden moeten zeggen maar niet gezegd hebben. Op die manier kunnen we zomaar een groot deel van de dag missen, omdat onze gedachten in de toekomst of het verleden zijn. Mindfulness leert je om er echt te zijn: bij het fietsen, eten, spelen met je kinderen en tijdens het overleg met je collega. Elke keer als je gedachten afdwalen - en dat is heel vaak - breng je de aandacht terug bij waar je op dat moment mee bezig bent. Belangrijk daarbij is, dat je over dat wat zich op dat moment aandient niet oordeelt. Het zijn juist onze oordelende gedachten die gebeurtenissen of herinneringen pijnlijk maken, en tot boosheid, verdriet en angst kunnen leiden. Door je te concentreren op alles wat er gebeurt in het nu en er je volle aandacht aan te schenken, worden je ervaringen een stuk levendiger en intenser. Wie zijn werk met bewuste aandacht doet, is bovendien stukken productiever, creatiever en meer oplossingsgericht. Je wordt stressbestendiger en voelt je minder snel een speelbal van de waan van de dag. Lees verder op pagina 14 ZORGANNO NU Juni 2011 13
Vervolg van pagina 13 Accepteer de huidige situatie Dan de grote vraag: hoe zorg je ervoor dat je meer in het moment leeft? Het is een te trainen vaardigheid, maar dat valt in het begin nog niet mee. We zijn met onze gedachten vaak ergens anders en daarbij heeft ons denken ook nog eens een voorkeur voor problemen. Zijn die even niet voorhanden dan kunnen we ons altijd nog verliezen in allerlei angsten. Ook zijn onze gedachten goed in het omzetten van feiten in problemen. Heeft de trein vertraging? Regent het terwijl we naar het strand wilden? Dat zijn zaken waar we geen invloed op kunnen uitoefenen en waar we dus ook geen probleem van zouden moeten maken. Maar dat is precies wat we vaak wel doen. Mindfulness draait dus niet alleen om concentratie op het nu. Het gaat het er ook om alle gewaarwordingen te accepteren zoals ze zijn, zonder het allemaal te willen veranderen. We denken wel dat we dingen beheersen, maar dat is grotendeels een illusie. Veel gebeurtenissen kunnen we niet veranderen, maar de manier waarop we ermee omgaan wel. Dat is nog knap lastig. We hebben namelijk de neiging om voortdurend in de gaten te houden of alles wel naar onze wens is, of het overeenkomt met onze verwachtingen, en of het niet beter kan. Stuiten we op vervelende gevoelens, zoals pijn, verdriet of angst, dan gaan we automatisch op zoek naar een oplossing. Bij praktische problemen werkt deze oplossingsgerichte houding prima: maar bij gevoelens is dat moeilijker. Die worden vaak juist erger naarmate we harder naar een oplossing zoeken: de poging om iets te veranderen, onderstreept de vervelende situatie waaraan we proberen te ontsnappen. Door dat krampachtige proberen het op te lossen, het vechten tegen de situatie zoals hij is, worstelen we ons er alleen maar verder in. De kunst van mindfulness is om niet voortdurend te vechten tegen wat je niet wilt, maar het strijdtoneel te verlaten en er van een afstandje naar te kijken en het onvermijdelijke te accepteren. Je kunt het trainen Momenten waarop je in het hier en nu bent, kent iedereen wel. Als je bijvoorbeeld naar mooie muziek luistert en daar helemaal in op gaat. Of als je een inspirerend gesprek hebt met je partner, een goede vriend of vriendin, en je hebt het gevoel dat je elkaar écht bereikt en begrijpt. Er zijn dan geen bijkomende, afleidende, of oordelende gedachten. Voor de meeste van ons geldt echter dat die momenten ons eerder spontaan overkomen dan dat we ze zelf creëren. Maar mindfulness kun je trainen en tot een levenshouding maken. Dat gaat niet vanzelf, en niet van de ene dag op de andere dag. Mindfulness vergt oefening. Ingesleten patronen en automatismen heb je niet zo maar afgeleerd. Enkele tips: Kies een dagelijkse bezigheid en doe die met aandacht, zoals werken in de tuin, douchen, eten. Doe het zo langzaam dat je je bewust bent van wat je voelt, ziet, hoort, ruikt en proeft. Wees je bewust van hoe je zit en loopt. Zit er spanning in je lijf? Adem je wel goed door? Doe eens het tegenovergestelde van wat je gewend bent. Ben je gehaast of bezorgd? Stop met ijsberen en telefoneren, ga er eens bij zitten. Door letterlijk bij gebeurtenissen stil te staan, blijken ze uiteindelijk vaak mee te vallen. Praat en luister met aandacht tijdens gesprekken met anderen. Merk op wanneer je gedachten afdwalen, bijvoorbeeld naar wat jij straks wilt zeggen. Luister naar mensen zonder het meteen eens of oneens te zijn met hun uitspraken. Negatieve gedachten kosten veel energie. Ze geven je het gevoel dat het je allemaal overkomt, zonder dat je daar zelf een keuze in hebt. Nóg lastiger wordt het, wanneer je het gedrag van anderen (je partner, je baas, je vriend) gaat interpreteren en beoordelen, en er puur met je eigen gedachten, een negatieve lading aan geeft. Je kunt je gedachten weliswaar niet stoppen, maar je kunt wel stoppen ze te geloven. Voor veel mensen is een van de meest bevrijdende inzichten van mindfulness dan ook dat onze gedachten niet de werkelijkheid zijn, en dat we ons er niet mee hoeven te identificeren. Het zijn maar gedachten. Bronnen: Mindfulness; Psychologie Magazine, september 2006 Zo werkt u effectiever met mindfulness; Intermediair PW, augustus 2008 14 ZORGANNO NU Juni 2011
Met vier eenvoudige vragen kan bij opname in het ziekenhuis worden vastgesteld of een oudere patiënt een verhoogd risico loopt op het ontwikkelen van blijvend functieverlies. Dat verbetert de zorg voor kwetsbare ouderen. Betere zorg voor kwetsbare oudere in ziekenhuis Verplegingswetenschapper Jita Hoogerduijn van het Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening van Hogeschool Utrecht promoveerde in april op het proefschrift Identification of older hospitalized patients at risk for functional decline. In haar promotieonderzoek ontwikkelde Hoogerduijn een screeningsinstrument (een vragenlijst) om vast te stellen of een oudere patiënt risico loopt op functieverlies. Oudere patiënten hebben in het ziekenhuis een verhoogd risico op het ontwikkelen van complicaties. Hun vermogen zelfstandig te functioneren kan blijvend achteruit gaan waardoor zij tijdens en na de opname in het ziekenhuis meer zorg nodig hebben. Kennis van de risico s van een opname voor oudere patiënten, gericht observeren en herkennen van risicopatiënten zijn nodig om die goede zorg voor ouderen in het ziekenhuis te kunnen leveren. Dertig tot zestig procent van de patiënten ouder dan 65 jaar die in het ziekenhuis worden opgenomen krijgt te maken met functieverlies. Dat betekent onder andere dat deze oudere langer in het ziekenhuis moet blijven, thuis meer zorg nodig heeft en mogelijk zelfs in een verpleeghuis moet worden opgenomen. Functieverlies heeft vooral te maken met de conditie van de patiënt vóór de opname, met de wijze waarop deze reageert op een stressvolle gebeurtenis en met de geleverde zorg tijdens de ziekenhuisopname. Via de vragenlijst van Hoogerduijn kunnen verpleegkundigen vaststellen hoeveel kans een patiënt loopt op functieverlies. De vragenlijst werd getest bij meer dan 1600 patiënten in het UMC Utrecht, het AMC en het Spaarne ziekenhuis. In het UMC Utrecht ondervragen verpleegkundigen nu standaard alle patiënten ouder dan 70 jaar via de vragenlijst. Als patiënten veel risico lopen op functieverlies stellen de verpleegkundigen aanvullende vragen, vragen extra consult aan bij artsen of winnen informatie in bij de familie. Dat verbetert de zorg voor ouderen sterk. Behalve het UMC Utrecht gaat ook het UMC Leiden de vragenlijst gebruiken. Deze patiënten wordt gevraagd of zij: hulp nodig hadden bij het verrichten van dagelijkse activiteiten vóór de opname; gebruik maken van een hulpmiddel bij het lopen; hulp nodig hebben bij reizen; vóór hun 14 e jaar van school zijn gegaan. Hoogerduijn: Veel ouderen komen slechter het ziekenhuis uit dan ze erin gaan. Met de vergrijzing wordt dat een steeds groter probleem. Dankzij de vragenlijst kunnen we bij ouderen met een verhoogd risico bekijken welke problemen kunnen optreden en welke zorg dat kan voorkomen. Het instrument is eenvoudig te gebruiken en is de eerste stap in de preventie van functieverlies. (Bron: www.hu.nl) Jita Hoogerduijn is verpleegkundige, verplegingswetenschapper en onderzoeker bij het Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening van Hogeschool Utrecht. Binnen dit centrum worden innovatieve oplossingen ontwikkeld voor huidige en toekomstige problemen in de gezondheidszorg, die moeten leiden tot een grotere zelfstandigheid en zelfredzaamheid van mensen. In 2007 ontving Hoogerduijn de LEVV Innovatieprijs voor haar onderzoek. ZORGANNO NU Juni 2011 15
Yvonne Sturkenboom Zorg op afstand Met telezorg of zorg op afstand ontvangen patiënten de zorg van een zorgverlener die niet in de directe nabijheid is van de patiënt. De fysieke afstand tussen patiënt en zorgverlener wordt overbrugd met behulp van informatie- en communicatietechnologie. Zorg op afstand wordt door overheid en zorgorganisaties vaak genoemd als een van de meest veelbelovende vormen van zorgvernieuwing. De zorg in Nederland verandert. Door vergrijzing en toename van het aantal chronisch zieken neemt de druk op de zorg toe. Ook de zorgvraag verandert. Steeds meer cliënten en ouderen die zorg nodig hebben, willen zoveel mogelijk in de thuissituatie worden bediend. Zorg op afstand biedt de mogelijkheid cliënten op een meer structurele manier te ondersteunen bij het managen van hun eigen leven. Maar door zelfmanagement op deze manier te willen bevorderen, wordt wel impliciet verondersteld dat de patiënt behoorlijk gedisciplineerd, zorgvuldig en mediawijs is. Voorbeelden van zorg op afstand zijn een internetportaal voor digitale consulten, een elektronisch logboek, online behandeling van psychische stoornissen en videocommunicatie tussen patiënt en zorgverlener. Effecten De belofte van zorg op afstand is verhoging van de toegankelijkheid en de kwaliteit van zorg, en daling van de kosten. Maar op dit moment bevindt telezorg zich nog in het pilot-stadium, aldus het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) in het rapport Ver weg en toch dichtbij? Ethische overwegingen bij zorg op afstand. Enkele conclusies uit het rapport: Als telezorg vaker wordt ingezet zal dat leiden tot verandering van de zorgrelaties: mantelzorgers en patiënten zullen vaker (semi-) medische handelingen gaan verrichten en zorgprofessionals krijgen een meer coachende rol. De patiënt wordt ondersteund om zoveel mogelijk zelf zijn gezondheid te monitoren en om te gaan met de gevolgen van zijn ziekte of aandoening. Zorg op afstand kan patiënten zelfredzamer maken en de toenemende druk op de arbeidsmarkt verminderen. Maar het kan ook leiden tot medicalisering van de persoonlijke levenssfeer. De patiënt heeft een eigen verantwoordelijkheid om goed met zijn gezondheid om te gaan, maar hij heeft ook de vrijheid om medische voorschriften en leefstijlregels op eigen wijze in het dagelijks leven te integreren. De toegenomen autonomie kan echter ook vergezeld gaan van meer controle. Het is van belang dat patiënten zelf de regie houden over hoe zij hun leven met een chronische ziekte inrichten. Een samenwerking tussen professional en patiënt die getuigt van respect voor de leefstijl van de 16 ZORGANNO NU Juni 2011
Deel je ervaringen Een ruimere invoering van telezorg zal zeker consequenties hebben voor de wijze van werken. Daarom is het belangrijk dat verpleegkundigen meedenken en meepraten over deze zorginnovatie. Hoe waarderen zij deze vorm van zorgverlening? Uit de publicatie Zorg op Afstand, het perspectief van de zorgprofessional in de langdurige zorg (december 2009) blijkt onder andere dat: de zorgprofessional nog niet voldoende centraal lijkt te staan bij de introductie en het gebruik van telezorg; er een groot verschil in perceptie is tussen zorgprofessionals die zorg op afstand al toepassen en de meerderheid die dat nog niet doet; de meeste zorgprofessionals zorg op afstand nog niet beschouwen als een gewoon onderdeel van de zorg. Eind maart vond de 94ste General Assembly van de EFN (European Federation of Nurses) plaats. Ook NU 91 was daarbij vertegenwoordigd. Er is onder andere gesproken over het EU-project Chain of Trust. Met dit project probeert men in kaart te brengen hoe de ervaringen zijn met het gebruik van telezorg in de diverse Europese landen. Ook Nederland is bij dit project betrokken. Voor dit project is NU 91 op zoek naar 15 verpleegkundigen die het leuk vinden om hun ervaringen met zorg op afstand tijdens een bijeenkomst in september te delen met collega s, patiënten, artsen en apothekers. Meer informatie: www.chainoftrust.eu patiënt is een van de criteria waaraan zorg op afstand moet voldoen, wil het een aanvaardbaar alternatief zijn voor bestaande zorg. Wil jij deelnemen aan deze bijeenkomst, neem dan vóór 31 juli 2011 contact op met Esther de Vries, e.devries@nu91.nl Zorg op afstand hoeft persoonlijk contact niet in de weg te staan; een webcam biedt ook face-to-face contact met een zorgverlener en kan de zorg zelfs persoonlijker maken. Onder voorwaarde dat mensen een vertrouwd gezicht op het beeldscherm zien. Een ander ethisch gevoelig punt aldus het rapport van het CEG is of gebruikers op termijn nog kunnen kiezen voor een vorm van zorg die zij prettig of althans acceptabel vinden. Telezorg kan er toe leiden dat familie en vrienden een deel van de lichamelijke zorg over moeten nemen. Uit onderzoek blijkt echter dat patiënten liever lichamelijk verzorgd worden door een professional. Uitslag Voorjaarspuzzel De juiste oplossing van de voorjaarspuzzel uit het maartnummer van Zorg anno NU: Lentekriebels Uit de ruim 185 goede inzendingen hebben we vijf winnaars getrokken. Zij hebben hun prijs - een mulifunctioneel weerstation - inmiddels ontvangen. Winnaars: Jaap den Hartog - Steenwijk Patricia van Mierlo - Utrecht Pauline Menting - Goirle Ria Leeuw - Julianadorp Paul Bugter - Deventer ZORGANNO NU Juni 2011 17
Anja Cremers Maak tijdverspilling op de werkplek bespreekbaar Van Verspiltijd naar Patiëntentijd Niet storen tijdens de medicatieronde e Verspilling van tijd, geld, voorraad en goede wil is ook in de gezondheidszorg een probleem. Al die verspilling vermindert de waarde van de zorg die aan de cliënt/patiënt gegeven kan worden. NU 91 gaat teams van verpleegkundigen/verzorgenden inspireren en stimuleren om tijdverspilling op de werkplek bespreekbaar te maken, te ontdekken en om te zetten in patiëntentijd. Wasdoekjes bij de magnetron leggen i.p.v. in de kamer! De zorg wordt geconfronteerd met een dreigend tekort aan zorgverleners en de vraag hoe zuiniger omgegaan kan worden met schaarse middelen zoals bijvoorbeeld tijd. De kosten van de gezondheidszorg stijgen de laatste jaren gestaag. De vraag is hoe de zorg efficiënter gemaakt kan worden, met behoud van dezelfde kwaliteit van zorg aan een toenemend aantal patiënten. Veel zorgteams worden momenteel geconfronteerd met bezuinigingen. Het antwoord van verpleegkundigen en verzorgenden is vaak nog harder lopen en sneller werken. Met als gevolg dat er wordt ingeleverd op de zorgtijd die beschikbaar is voor de individuele zorgvrager en dat frustraties zich opstapelen. Het idee achter het project Van verspiltijd naar patiëntentijd is om individuele zorgteams handvatten aan te reiken die zaken waar ze zelf de verantwoordelijkheid voor kunnen nemen, aan te pakken. Als team initiatieven nemen om verspilling tegen te gaan door zelf met oplossingen te komen is niet zo vanzelfsprekend. Vaak is men zich er niet van bewust dat er door een andere werkwijze tijdwinst te halen is of heeft men geen idee op welke manier een bepaalde vorm van tijdverspilling opgelost kan worden, en blijft het bij de constatering dat er een probleem is. Maak verspilling bespreekbaar Verspillingen op een afdeling of werkplek kunnen te maken hebben met bijvoorbeeld het aantal loopbewegingen die per dag gemaakt wordt. Hoe vaak wordt er naar een bepaalde plek gelopen om materialen te halen of iets of iemand te zoeken? Verspilling kan ook liggen in het gestoord worden tijdens een bezigheid die concentratie vereist zoals medicijnen delen. Ook in de manier van overdragen, rapporteren, zoeken naar informatie en overleg met anderen zit verspiltijd. Kritisch kijken naar hoe, waar en wat overgedragen wordt. Efficiënte routeplanning 18 ZORGANNO NU Juni 2011
Elk team is uniek en heeft haar eigen verspillingen en weet het beste waar tijdwinst gehaald kan worden. Maar vaak zijn er ook mogelijkheden van tijdwinst die minder voor de hand liggen. Het draaiboek geeft aanwijzingen hoe ook die verborgen verspillingen kunnen worden opgespoord. De essentie is dat de teams zelf eigenaar zijn en blijven van de oplossingen die worden aangedragen door de teamleden en in de praktijk zullen worden toegepast. NU 91 schept door middel van het draaiboek Van Verspiltijd naar Patiëntentijd slechts de voorwaarden om tot die oplossingen te komen. Vanaf september kan elk team zich aanmelden voor een exemplaar van dit draaiboek via www.nu91.nl. Draaiboek en creatieve bijeenkomst Het draaiboek Van Verspiltijd naar Patiëntentijd geeft stappen die een team moet doorlopen om verspillingen op te sporen en om te zetten in tijd die aan de patiënt besteed wordt. De eerste belangrijke stap is een eenmalige creatieve bijeenkomst van 2,5 uur voor maximaal acht leden uit het team. Tijdens deze bijeenkomst gaat het team, bijgestaan door een externe begeleider, aan de slag met vormen van verspiltijd die uniek zijn voor de eigen werkplek. Door middel van foto s en andere creatieve denkactiviteiten wordt het brein geprikkeld en geïnspireerd om innovatieve oplossingen te vinden. Het denken in patronen wordt doorbroken, waardoor er meer ruimte komt in het denken en er verrassende oplossingen kunnen komen voor meer patiëntentijd. Aan het eind van deze bijeenkomst ligt er een actieplan voor minimaal twee gekozen verspillingen die op korte termijn tijdwinst kunnen opleveren. Daarna kan een team zelfstandig steeds opnieuw alle stappen doorlopen om een verspilling op te sporen en aan te pakken. Eén verantwoordelijke voor de telefoondienst NU 91 is op zoek naar een werkplek waar het draaiboek Van Verspiltijd naar Patiëntentijd als pilot gedraaid kan worden. Wil jij je team daarvoor aanmelden? Stuur dan een mail naar Anja Cremers: a.cremers@nu91.nl. De creatieve bijeenkomst en begeleiding is voor dit team gratis. Naar aanleiding van de pilot zal het draaiboek waar nodig worden aangepast en uiteindelijk worden aangeboden aan elk zorgteam dat ermee aan de slag wil. Eenmalig invoeren van gegevens Meld je team aan voor de pilot NU...zorgen dat je er niet alleen voor staat Maak je collega lid! Een kennismakingsaanbieding voor je collega en een VVV-bon voor jou! Kijk voor meer informatie op www.nu91.nl werkt voor de zorg ZORGANNO NU Juni 2011 19
Zorgverzekeraar IZZ organiseert Mooi Mens Verkiezing voor de vijfde keer Huub Pennock IZZ IS WEER OP ZOEK NAAR DE MOOISTE MENSEN IN DE ZORG. Wie zet jij op nummer 1? In 2010 ben ik uitgeroepen tot nummer 1 van de IZZ Mooi Mens Verkiezing, zegt Carla Bergsma (32), in het dagelijks leven ambulanceverpleegkundige bij Kijlstra Vervoer. Naast mijn dagelijkse werk heb ik samen met mijn collega Bart Keja Wensvervoer in het leven geroepen. Daarmee maken we het terminale patiënten mogelijk hun laatste wens te vervullen. Zo rijden we in onze ambulance iemand naar zee, of bezoeken we de familie voor de laatste keer. Het is heel dankbaar werk en ik vind het een goede zaak dat IZZ dit soort initiatieven eens in het zonnetje zet. In de zorg werken heel veel mensen iedere dag opnieuw met heel hun ziel en zaligheid, en daar mag ook wel eens aandacht voor zijn. Dit jaar organiseert Zorgverzekeraar IZZ voor de vijfde keer de Mooi Mens Verkiezing. Ken jij iemand die deze titel verdient? Kijk dan op www.izz.nl voor meer informatie. Aanmelden kan tot 19 augustus 2011. Naar meer werkplezier Medewerkers ervaren werkdruk als ze niet kunnen voldoen aan de gestelde eisen in het werk. De ervaren werkdruk wordt bepaald door wat iemand op zijn werk moet doen, de belasting, en wat hij of zij aankan, de belastbaarheid. Bij de belasting kun je denken aan de werkhoeveelheid en het tempo waarin gewerkt moet worden, maar ook aan de mate waarin je met problemen wordt geconfronteerd. Wat medewerkers aankunnen, verschilt van persoon tot persoon. Wat de één als lastig ervaart, hoeft een ander helemaal niet moeilijk te vinden. Het werkvermogen van mensen wordt onder andere bepaald door hun (werk)ervaring, leeftijd, balans werk-privé en copingstijl (wijze van omgaan met problemen). De ene medewerker zal zeggen: ik doe mijn best, ik laat me niet gek maken, en blijft met plezier zijn werk doen. Een enkeling vindt het zelfs heerlijk als er een beetje druk op de ketel zit; dan is hij in zijn element. Maar er zijn ook medewerkers bij wie een hoge werkdruk negatief uitwerkt. Wanneer wordt werkdruk ongezond? Aanhoudende werkdruk leidt tot afname van arbeidsmotivatie en -tevredenheid. Er is te weinig tijd voor collegiaal overleg, voor het uitwisselen van werkervaringen of het oplossen van werkproblemen. Met name in die omstandigheden waar energiebronnen - mogelijkheden het eigen werk te beïnvloeden; studiemogelijkheden - in het werk gering zijn, zullen het werkplezier en de arbeidsmotivatie afnemen. Werkdruk is ongezond als het vaak of langdurig leidt tot stressreacties. Deze hopen zich op in ons lichaam en dat is op termijn dodelijk vermoeiend. Na het werk te moe zijn om nog iets anders te doen, is een bekende reactie van medewerkers met te veel stressreacties. Uit een in 2002 uitgevoerd onderzoek naar beroepen en werk- 20 ZORGANNO NU Juni 2011 v_mm ZorgannoNU.indd 1 20-05-11 09:3