PROEVE VAN BEKWAAMHEID

PROEVE VAN BEKWAAMHEID CE 2:ONDERSTEUNEN BIJ begeleiding Handleiding voor deelnemer en beoordelaar Afdeling Gezondheidszorg Opleiding Verpleegkundige niveau 4, BOL jaar 2 Cohort 2010-2014 Versie November 2012 1

Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Algemene gegevens... 4 Instructie voor de student... 5 Instructie voor de beoordelaar... 9 Beoordelingsformulier... 10 Bijlage: De STARR(T)-methode... 14 Bijlage: werkprocessen en competenties... 15 2

Voorwoord Het derde jaar van de opleiding verpleegkunde sluit de student af met een Proeve van Bekwaamheid, ook wel proeve genoemd. De proeve is een examenonderdeel en telt mee voor het diploma. In deze proeve toont de student aan dat zij de werkzaamheden kan verrichten die horen bij een verpleegkundige als het gaat om: ondersteunen bij begeleiding van een zorgvrager of een groep zorgvragers De proeve voert de student uit op de werkplek.. Om zich voor te bereiden op de proeve maakt de student een opdracht die nabesproken en beoordeeld wordt door school en de praktijk. Tijdens de uitvoering van de proeve laat de student zien dat zij de gevraagde kerntaken, werkprocessen met betrekking tot begeleiden en bijbehorende competenties beheerst op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Ten slotte legt de student in een criteriumgericht interview zijn/ haar gevolgde handelwijze uit. De student is zelf verantwoordelijk voor het verzamelen en bewaren van de gemaakte producten en de ingevulde beoordelingsformulieren. Deze proeve sluit aan bij het kwalificatiedossier 2009-2010 van Calibris We wensen de deelnemer veel succes met de proeve! Docententeam Zorg 3

Algemene gegevens Toetsvorm Proeve van bekwaamheid Titel Certificeerbare eenheid Ondersteunen bij begeleiding Link met kwalificatiedossier Certificeerbare Eenheid 2 niveau 4 Kerntaak 1: bieden van zorg en ondersteuning op basis van het verpleegplan Werkprocessen: 1.1: stelt verpleegkundige diagnose en stelt verpleegplan op. Comp.D H J L N 1.6: geeft voorlichting, advies en instructie aan de zorgvrager(s)comp. I L Kerntaak 2: begeleiden van de zorgvrager(s) op basis van het verpleegplan Werkprocessen: 2.1: begeleidt een zorgvrager bij de zelfredzaamheid. Comp. C D 2.2. begeleidt de zorgvrager op psychsociaal gebied Comp.D 2.3 begeleidt een zorgvrager op sociaal-maatschappelijk gebied Comp. G R 2.4 begeleidt een groep zorgvragers op sociaal-maatschappelijk gebied Comp. C U Kerntaak 3: uitvoeren van organisatie-en professiegebonden taken Werkprocessen; 3.5: evalueert de zorgverlening. Comp. D J M Toegevoegd door MBO college Hilversum afdeling gezondheidszorg :comp. E en F Tijdsduur Voorbereiding: de schriftelijke opdracht is gemaakt en beoordeeld Uitvoering : 6 uur in totaal, verdeeld in 3 blokken van 2 uur, over maximaal 5 dagen Evaluatie : 45 min Afnameperiode Jaar 2 of 3 Beoordelaar De beoordelaar is een werkbegeleider/praktijkopleider, bij voorkeur iemand die de deelnemer niet heeft begeleid. Resultaat Onvoldoende, voldoende 4

Instructie voor de student Lees eerst de instructie door, voordat je gaat beginnen aan de proeve Situatiebeschrijving Je loopt stage of werkt op een afdeling in een zorginstelling waar zorgvragers voor langere tijd wonen. In de zorg begeleid je een zorgvrager of een groep zorgvragers bij het handhaven en vergroten van de zelfredzaamheid. Je stimuleert, motiveert en daagt de zorgvrager(s) uit om zoveel mogelijk de regie over zijn/hun eigen leven te voeren en de eigen identiteit en levensinvulling te behouden. Je begeleidt een zorgvrager of groep zorgvragers op psychosociaal gebied. Je begeleidt hem/hen bij verwerking en hantering van de gevolgen van de ziekte of beperking en bij therapie of behandeling. Je schenkt aandacht aan existentiële vragen. Ook op sociaal-maatschappelijk gebied heb jij een taak. Je begeleidt bij het behouden en versterken van het sociale netwerk en het aangaan en onderhouden van contacten. Daarnaast begeleid je de mantelzorgers en / of naasten en let daarbij op signalen van overbelasting. Wat regel je vooraf? Bespreek met de werkbegeleider/praktijkopleider de proeve. De praktijkbegeleider zal in overleg met de stage afdeling een beoordelaar afspreken. Bij voorkeur is deze beoordelaar niet jouw vaste werkbegeleider. Maak vervolgens een afspraak met de verantwoordelijke van zorg over: Het vastleggen van een datum voor de afname van de proeve Wie de proeve zal beoordelen Bespreek met de werkbegeleider/praktijkopleider mogelijke aanpassingen in de werkplanning Voorbereiding Uitvoering Afronding A. Het maken van een schriftelijke opdracht ( blz 6). Deze is gelezen op waarheid door de werkbegeleider en wordt besproken en beoordeeld door school. Na beoordeling en goedkeuring van de opdracht kan de student de proeve uitvoeren in de praktijk. Inleveren van de schriftelijke opdracht: minimaal twee weken voor de uiteindelijke uitvoering van de proeve. B. uitvoeren van de proeve 6 uur in totaal, verdeeld over maximaal 5 dagen in 3 blokken van 2 uur C. Afrondend gesprek binnen veertien dagen na afnemen van de proeve 5

Voorbereiding A ( tijd: 15 minuten als voorbereiding van de uiteindelijke proeve. Onderstaande proeve opdracht is eerder afgerond en beoordeeld) Organisatie voorbereiding De proeve wordt afgenomen op jouw initiatief. In overleg met de werkbegeleider worden drie zorgvragers uitgekozen. Aan de zorgvragers of hun wettelijke vertegenwoordiger is toestemming gevraagd. Je voert de werkzaamheden zelfstandig en zonder te overleggen met de werkbegeleider uit terwijl je wordt geobserveerd door de beoordelaar. Voordat je met de opdracht A begint, lees je de verpleegplannen van de zorgvrager en bespreek je dit met je werkbegeleider. Opdracht A In overleg met je werkbegeleider en de zorgvragers heb je drie zorgvragers uitgezocht. Van deze drie zorgvragers heb je een schriftelijke opdracht gemaakt waarin onderstaande punten uitgebreid beschreven worden. Je hebt je verdiept: - in de wensen en mogelijkheden van deze drie zorgvragers. Bij deze drie zorgvragers ben je een aantal dilemma s of problemen tegen gekomen die te maken hebben met de begeleiding die hoort bij jouw verpleegkundige taken. Je loopt als verpleegkundige bijvoorbeeld aan tegen het probleem om een goede balans te vinden tussen betrokkenheid en afstandnemen in relatie tot de zorgvrager(s) of je wilt de familie informeren over problemen in de interactie tussen zorgvrager en andere zorgvrager(s. - in hoe jij in drie verschillende situaties bij drie zorgvragers met verschillende problematiek in de begeleiding van deze drie zorgvragers omgaat met verschillende dilemma s. Deze opdracht voer je uit bij een individuele zorgvrager, maar je kunt ook kiezen voor een groep zorgvrager(s) of een zorgvrager met familie of mantelzorger(s). Voor je begeleider is duidelijk welke dilemma s beoordeeld moeten worden. Je maakt zichtbaar hoe je gehandeld hebt en wat je overwegingen zijn geweest. Verder laat je in je verslag zien: - in de gegeven zorg voorschriften toe te kunnen passen door verantwoord te werken. - het verpleegplan van deze zorgvragers gelezen te hebben en met je begeleider overlegd te hebben welke ondersteuning je gaat geven. - gebruik te maken van bestaande protocollen en voorschriften. - je bevindingen te rapporteren en na te bespreken. - privacy en leefstijl van de zorgvragers te respecteren. - de visie van de instelling te respecteren. Resultaat voorbereiding - als voorbereiding op de proeve heb jij je verdiept in de (leef)situatie van de drie zorgvragers, in welke ondersteuning bij de begeleiding nodig is en in de protocollen en visie van de instelling. Dit is beschreven in een verslag( opdracht A) en op waarheid van feedback van de werkbegeleider voorzien. - de uitwerking van de opdracht wordt op school beoordeeld. - afspraken zijn gemaakt met de zorgvragers en de beoordelaar 6

Uitvoering B (tijd: drie blokken van 2 uur, verdeeld over maximaal 5 dagen) Organisatie uitvoering. Je voert de werkzaamheden zelfstandig en zonder te overleggen met de werkbegeleider uit terwijl je wordt geobserveerd door de beoordelaar. De beoordelaar grijpt in als de situatie rond de zorgvrager en jou dit noodzakelijk maakt. De proeve kan op dat moment niet beoordeeld en afgerond worden Opdracht In overleg met je werkbegeleider heb je drie zorgvragers, een groep zorgvrager(s) of zorgvrager met familie uitgezocht. Je hebt je verdiept in de reden waarom deze drie zorgvragers wonen in je BPV instelling. Bij deze drie zorgvragers bied je ondersteuning bij begeleiding. Je bent een aantal dilemma s of problemen tegen gekomen die te maken hebben met de begeleiding die horen bij jouw verpleegkundige taken. Voor je begeleider is duidelijk welke dilemma s beoordeeld moeten worden. Je maakt zichtbaar hoe je gehandeld hebt en wat je overwegingen zijn geweest. Je laat zien dat je: - het verpleegplan van deze zorgvragers gelezen hebt en met je begeleider overlegt hebt welke ondersteuning je gaat geven. - gebruik maakt van bestaande protocollen en voorschriften. - je bevindingen rapporteert en deze nabespreekt. - privacy en leefstijl van de zorgvragers respecteert. Ook toon je: - hoe je gereageerd hebt op verschillende dilemma s of problemen die te maken hebben met de begeleiding van de zorgvrager(s) - privacy en leefstijl van de zorgvrager(s) te respecteren - bevindingen te kunnen rapporteren en nabespreken met anderen Resultaat uitvoering - de zorgvragers zijn tevreden over de uitgevoerde zorg - de zorg is volgens de richtlijnen van de instelling uitgevoerd - de werkbegeleider heeft niet ingegrepen 7

Afronding C (tijd: 30 minuten) Organisatie afronding Bij voorkeur zal de afronding gelijk na de uitvoering van de werkzaamheden plaatsvinden. Indien mogelijk zijn hier bij aanwezig: de beoordelaar van de instelling en de docent van de school. Zo niet dan zal binnen veertien dagen na afname van de proeve het afrondend gesprek zijn met jou, de beoordelaar en de docent of contactpersoon van de instelling. Bij de afronding is het observatieformulier uitgangspunt van het gesprek. Opdracht Als je 6 uur in de zorg hebt besteed aan het ondersteunen bij begeleiding kan de proeve afgerond gaan worden. Het laatste onderdeel van je proeve is een afrondend gesprek. In dit gesprek zal de beoordelaar jou vragen stellen over wat jij hebt laten zien tijdens de proeve. De beoordelaar gebruikt daarvoor de STARR(T)-methode (deze ken je al). Resultaat afronding - de proeve van bekwaamheid is met een voldoende afgesloten - je kunt de gemaakte keuzes voldoende verantwoorden in een afrondend gesprek. Beoordeling (tijd: 10 minuten beoordelen + 10 minuten toelichten aan deelnemer) Na de voorbereiding, uitvoering en de afronding zit je proeve erop! Je kunt beoordeeld worden. Je beoordelaar vult ( indien aanwezig met een tweede beoordelaar) het beoordelingsformulier in, dit doen zij direct na het afrondend gesprek. De beoordelaar beoordeelt je tijdens de uitvoering van de proeve en zal ook je producten bekijken. Hij gebruikt hierbij het beoordelingsformulier zoals het opgenomen is in de proeve vanaf pagina 12 Alle beoordelingscriteria moeten met een voldoende beoordeeld worden. Als een beoordelingscriterium onvoldoende is, geeft de beoordelaar een toelichting in de kolom opmerkingen. De proeve is dan niet behaald. Uiteindelijk krijg je voor de hele proeve een voldoende of een onvoldoende beoordeling. Nadat de beoordelaar en docent/contactpersoon overlegd hebben, krijg je de uitslag te horen, die wordt besproken aan de hand van het beoordelingsformulier. Na de bespreking wordt het formulier door jou, de beoordelaar en de docent ondertekend. Jij maakt een kopie, het originele exemplaar ontvang jij. Je levert een kopie in bij je loopbaanbegeleider en bewaart het origineel voor je eigen portfolio. De voorlopige uitslag ontvang je direct na het gesprek. Herkansing Als je een onvoldoende eindbeoordeling hebt kan de proeve herkanst worden. Het herkansingsmoment vindt in het 3 e of 4 e leerjaar plaats.het herkansingsmoment wordt gepland in overleg met werkbegeleider/praktijkopleider. Zie voor verdere afspraken en meerdere herkansingsmomenten het examenregelement. Calamiteiten Indien zich onvoorziene situaties voordoen, bepaalt de beoordelaar de voortgang van de proeve. 8

Instructie voor de beoordelaar Informatie over de opdrachten en verloop van de proeve kun je vinden bij de instructie van de student binnen deze handleiding. Tijdens de uitvoering Je maakt gebruik van de beoordelingsformulieren opgenomen in deze handleiding. Je beoordeelt de student aan de hand van de beoordelingscriteria. Je bent als beoordelaar bekend met: o protocollen van de zorginstelling o het door de deelnemer aan te tonen niveau zoals dat terug te vinden is in het kwalificatiedossier Als er bijzondere omstandigheden zijn waardoor de beoordelingscriteria niet gescoord kunnen worden (door afwijkende situatie), vermeld dat dan onder opmerkingen/bijzondere omstandigheden. Er kan dan geen eindoordeel plaatsvinden Om de student de proeve met goed gevolg te laten afleggen, moeten alle beoordelingscriteria met een voldoende beoordeeld te worden. Als een beoordelingscriterium onvoldoende scoort, dien je in de kolom opmerkingen toe te lichten op basis waarvan je de onvoldoende hebt gegeven, dit is feedback voor de student en onderbouwt de beoordeling. Wees zo concreet mogelijk. Omdat het afrondend gesprek onderdeel is van de proeve legt de beoordelaar het eindoordeel vast na afloop van het afrondingsgesprek met de student. Als de uitvoering van de proeve met een onvoldoende wordt beoordeeld moet de hele proeve herkanst worden. Instructie voor het beoordelingsgesprek (10 minuten): Ter inleiding: vraag de student wat hij er van vond, wat waren positieve/negatieve ervaringen tijdens de voorbereiding en uitvoering? Hoe denkt zij het zelf gedaan te hebben? Vertel de student welke beoordeling hij heeft gekregen en licht dit toe aan de hand van het beoordelingsformulier. Indien er geen eindoordeel kan plaatsvinden vanwege bijzondere omstandigheden wordt dit toetsmoment ongeldig verklaard. Je dient dit de student te melden. De student heeft dan nog een toetsmoment Indien een student een onvoldoende heeft, kan je haar vertellen dat zij de proeve éénmaal kan herkansen. Het herkansingsmoment wordt in overleg met betrokkenen afgesproken, uiterlijk voor de herfstvakantie in het volgende leerjaar. Dit zou kunnen betekenen dat deze herkansing op een nieuwe (stage-) afdeling/ instelling afgenomen wordt. De student, beoordelaar en de docent ondertekenen het beoordelingsformulier De student maakt een kopie van het beoordelingsformulier en geeft dit aan de beoordelaar en de werk- of praktijkbegeleider van de student. Deze bewaart de beoordeling tot de BPV-periode van de student is afgelopen. De student levert een kopie in bij de loopbaanbegeleider van de school en bewaart het origineel voor zijn eigen portfolio. 9

Beoordelingsformulier Proeve van bekwaamheid CE 2: ondersteunen bij begeleiding Opleiding verpleegkundige niveau 4 Naam deelnemer BPV-instelling Naam en functie beoordelaar van de instelling Naam begeleider school (aanwezig bij afrondend gesprek) Datum/data uitvoering proeve van bekwaamheid 10

Beoordelingsformulier Proeve van bekwaamheid CE 2 ondersteunen bij begeleiding In de bijlage staat een beschrijving van de werkprocessen en de bijbehorende competenties. Dit kun je gebruiken om een beeld te vormen van wat er van de deelnemer verwacht wordt. De criteria zijn op deze werkprocessen en competenties gebaseerd, zoals je kunt zien in de kolom link met kd (kd= kwalificatiedossier) Beoordelingscriteria Link met kd 0/ V opmerkingen Voorbereiding wp comp - bespreekt de planning en de uitvoering van de zorg met de zorgvrager/ werkbegeleider/praktijkopleider - neemt tijdig contact met de afdelingen 3.5 J,L Uitvoering van de zorg Brengt de zorgbehoefte en ondersteuning bij begeleiding in beeld. Gaat uit van de persoonlijke wensen van de zorgvrager. Geeft voorlichting en advies ten behoeve van het behouden of vergroten van de zelfstandigheid van de zorgvrager(s), gericht op de mogelijkheden om met zijn beperkingen om te gaan. Werkt volgens een planning gebruik makend van de afspraken binnen de afdeling en de instelling 1.1 D J K 2.1 C D 1.6 L 1.1 H J K Voert de handelingen en/of werkzaamheden zorgvuldig uit en stelt prioriteiten bij de uitvoering Luistert actief en stelt open vragen - past communicatie aan aan de verschillen (in de groep) - past begeleidingsvorm aan aan de verschillen (in de groep) - maakt zo nodig gebruik van motiverende gesprekstechniek - besteedt zo nodig aandacht aan het groepsproces 1.1 2.1 2.2 2.3 2.4 1.6 2.1. 2.2 2.3 2.4 C D H K E F H K L Past de voorschriften en protocollen van de instelling toe Overlegt en werkt samen met de zorgvrager, mantelzorger en diens naasten Toont respect voor de zorgvrager, de mantelzorger en diens naasten Licht handelingen toe als daar naar gevraagd wordt 1.1 K 2.1 E 2.2 2.3 2.4 2.1 C D 2.1 C D 11

Vervolg Uitvoering van de zorg Link met kd 0/ V opmerkingen 1.1 D H J M R Stelt zich op de hoogte van de situatie van de zorgvrager door na te gaan: - welke mogelijkheden de zorgvrager heeft om een actieve rol te hebben bij de begeleiding - wat de wensen van de zorgvrager zijn Biedt op een verantwoorde manier, volgens de richtlijnen van het verpleegplan, voorlichting, advies en instructie aan de zorgvrager(s) Oriënteert zich zorgvuldig en volledig op mogelijke oorzaken en gevolgen van problemen bij de begeleiding 1.6 J K 1.1 3.5 D K R Houdt rekening met levensfase, privacy, beleving, rechten en plichten van de zorgvrager(s) 1.1 2.1 C D F R Laat zien zich bewust te zijn dat eigen gevoelens en gedrag van invloed kunnen zijn op de situatie Werkt samen en stemt werk af met zorgvrager, collega s en andere disciplines Rapporteert regelmatig over de voortgang van de verleende zorg Schakelt collega s, andere disciplines of leidinggevende in als de situatie daar om vraagt 2.2 D 3.5 E F, K U V 3.5 E U V 3.4 E K N Afronding van de proeve Beantwoordt de (kennis)vragen die na afloop van de proeve gesteld worden 12

Algemene opmerkingen/bijzondere omstandigheden: Eindoordeel* : O onvoldoende O voldoende Naam en handtekening: Beoordelaar: Deelnemer: Docent of contactpersoon school: * aankruisen Plaats en datum: 13

Bijlage: De STARR(T)-methode Bij veel onderwerpen die in het afrondend gesprek aan bod komen, zullen de beoordelaars de zogenaamde STARR(T)-methode volgen. Dat betekent dat ze beginnen met een concrete situatie die voorgevallen is tijdens het praktijkdeel van de proeve van bekwaamheid. Die situatie nemen ze als vertrekpunt voor vervolgvragen. Het schema geeft toelichting op de STARR(T)-methode. STAR(T) Mogelijke vragen 1. Situatie Benoem een concrete situatie uit het praktijkdeel van de proeve. De beoordelaars kunnen tijdens de uitvoering van het praktijkdeel zelf zo n concrete situatie gezien hebben. Ze kunnen jou ook vragen zo n situatie te benoemen, bijvoorbeeld door je te vragen: Wanneer vond je het spannend worden? Wanneer liep het anders dan je had verwacht? Maar ook: Wanneer liep het juist beter dan je had verwacht? 2. Taak Wat was jouw taak in deze situatie? Andere vragen die de beoordelaars hierbij kunnen stellen: Waarom was het belangrijk om deze taak uit te voeren? Was er (g)een reden om je taak te wijzigen? Wat was de taak van andere betrokkenen (collega s)? 3. Actie Welke actie heb je in deze situatie ondernomen om je taak uit te voeren? Andere vragen die de beoordelaars hierbij kunnen stellen: 4. Resultaat en Reflectie Waarom heb je die acties uitgevoerd? En waarom in die volgorde? Hoe heb je onverwachte zaken aangepakt en waarom op die manier? Hoe reageerden anderen op jouw actie? En hoe ben je hiermee omgegaan? Wat was het resultaat van jouw acties in deze situatie? Andere vragen die de beoordelaars hierbij kunnen stellen: Waarom was dit het resultaat? Op welke wijze had het resultaat verbeterd kunnen worden? Hoe kijk je terug op wat er in deze situatie is voorgevallen? Op welke andere manier had je de situatie kunnen aanpakken? Wat vond je van de rol van je collega s in deze situatie? 5. Transfer Transfervragen zijn er om te achterhalen of je met nieuwe, onverwachte situaties kunt omgaan. Bij die vragen wordt vaak de volgorde van STAR gevolgd (nieuwe situatie, jouw taak, welke acties, wat is dan het resultaat) Stel je voor (de alternatieve situatie) Wat zou je dan doen? En waarom? Waarin verschilt (alternatieve situatie) van de situatie zoals die in je proeve voorkwam? 14

Bijlage: kerntaken,werkprocessen en competenties bij de proeve CE 2 ondersteunen bij begeleiding De volgende kerntaken maken deel uit van kwalificatiedossier ( 2009-2010): Kerntaken voor niveau 4: 1. bieden van verpleegkundige zorg en ondersteuning op basis van het verpleegplan 2. begeleiden van zorgvrager( s) op basis van het verpleegplan 3. uitvoeren van organisatie-en professiegebonden taken De volgende werkprocessen worden in deze proeve ( begeleiding) getoetst: Werkprocessen voor CE 2 voor niveau 4: 1.1 stelt verpleegkundige diagnose en stelt het verpleegplan op 1.6 geeft voorlichting, advies en instructie aan de zorgvrager(s) 2.1 begeleidt een zorgvrager bij de zelfredzaamheid 2.2 begeleidt een zorgvrager op psychosociaal gebied 2.3 begeleidt een zorgvrager op sociaal-maatschappelijk gebied 2.4 begeleidt een groep zorgvragers op sociaal-maatschappelijk gebied 3.4 evalueert de zorgverlening In deze proeve CE 2 worden de volgende competenties getoetst: Competenties voor niveau 4 verpleegkundige: C. begeleiden D. aandacht en begrip tonen Toegevoegd door ROCVA, Gooi-en Vechtstreek, dd sept 2010 E samenwerken en overleggen F Ethisch en integer handelen G. relaties bouwen en netwerken H. overtuigen en beïnvloeden I. presenteren J. formuleren en rapporteren K. vakdeskundigheid toepassen L. materialen en middelen inzetten M. analyseren R. op de behoeften en verwachtingen van de klant richten T. instructies en procedures opvolgen. U. omgaan met verandering en aanpassen Zie voor verdere uitwerking van de kerntaken, de werkprocessen en de competenties: www.calibris.nl kwalificatiedossier 2009-2010 15