Wettelijke verslaglegging welstand Periode 1 januari 2011 tot en met 31 december 2011 Wettelijke verplichtingen In artikel 12 tot en met artikel 12c van de Woningwet is de welstand geregeld. In de gemeente Skarsterlân is naast de twee welstandsvrije gebieden (Wyldehoarne III, Nij Sân Rotten) sinds 1 juli 2004 een Welstandsnota verplicht om aan welstand te kunnen toetsen. In de Woningwet wordt expliciet een welstandscommissie of een stadsbouwmeester als adviseur genoemd. De welstandscommissie legt de gemeenteraad één keer per jaar een verslag voor van de door haar verrichte werkzaamheden. In het verslag wordt tenminste uiteengezet op welke wijze zij toepassing heeft gegeven aan de in de wet genoemde criteria, te weten: "of het uiterlijk en de plaatsing van een bouwwerk of standplaats, waarop de aanvraag om bouwvergunning betrekking heeft, in strijd zijn met redelijke eisen van welstand". Het jaarverslag over 2011 van Hûs en Hiem is 28 juni 2012 ontvangen en is toegevoegd als bijlage. Burgemeester en wethouders leggen de gemeenteraad op grond van artikel 12c van de Woningwet eenmaal per jaar een verslag voor waarin zij tenminste uiteenzetten: a op welke wijze zij zijn omgegaan met de adviezen van de welstandscommissie; b in welke gevallen waarin niet is of wordt voldaan aan artikel 12, eerste lid, zij zijn overgegaan tot oplegging van een last onder bestuursdwang of oplegging van een last onder dwangsom. Ad a De adviezen van de welstandscommissie worden de aanvrager digitaal toegezonden. Als op een bouwplan een negatief advies is uitgebracht, wordt in veel gevallen het plan besproken met de aanvrager om, vaak met het geven van een suggestie door middel van een schets, tot een aanvaardbare oplossing te komen. Een tweede verzoek om advies wordt dan meestal opnieuw voorgelegd. In de meeste gevallen worden de adviezen van de welstandscommissie overgenomen. Vaak kan de gemeente de toetsing zelf afhandelen wanneer een eerder advies een voldoet mits is geweest. In deze gevallen zijn de afwijkingen vaak van dusdanige aard en ondergeschikt belang dat grotendeels wordt voldaan aan redelijke eisen van welstand en dit in de beschikking gemotiveerd wordt toegelicht.
Door hier als gemeente zelf het aangepaste plan te toetsen aan het eerdere advies van de welstandscommissie en op de voorschriften van de welstandsnota hoeft het bouwplan niet nog eens onnodig te worden voorgelegd voor advies aan de welstandscommissie en wordt de doorlooptijd bekort. Daarnaast wordt er door de aanvragers goed gebruik gemaakt van de mogelijkheid van toelichting en inspraak tijdens de openbare welstandscommissievergadering. Welstandoverzicht t.b.v. 12a 01-01-2011-31-12-2011 Positieve adviezen Hûs en Hiem 98 Voldoet mits adviezen Hûs en Hiem 43 Negatieve adviezen Hûs en Hiem 16 Totaal adviezen Hûs & Hiem 157 Toelichting Over de periode 1 januari tot 31 december 2011 waren van de 157 aangevraagde welstandsadviezen er 16 negatief. Veel bouwplannen zijn aangepast naar het advies van Hûs en Hiem. Uiteindelijk zijn er geen bouwvergunningen geweigerd wegens strijd met redelijke eisen van welstand en zijn 3 bouwvergunningen verleend door het college in strijd met het welstandsadvies. De overige 13 aanvragen zijn dusdanig aangepast dat er een nieuwe bouwaanvraag voor ingediend moest worden en/of ingetrokken door de aanvrager. Het totaal aantal aanvragen van 157 betreffen ook de aanvragen die voor een tweede, derde of vierde keer naar de welstandscommissie zijn geweest of een vooroverlegplan betreffen. Vooroverlegplannen betreffen vaak de wat grotere projecten die in een later stadium nog verder uitgewerkt worden. Een advies van de welstandscommissie is dan vaak wenselijk om te kijken of men 'op de goede weg' zit, zodat bij het indienen van de formele aanvraag de procedure sneller kan worden doorlopen. Doordat plannen voor een tweede, derde of vierde keer aan de welstandscommissie (dit geldt voor voldoet mits indien deze niet door de ambtenaren zelf afgehandeld kan worden en voor een aantal negatieve adviezen) worden voorgelegd verklaart ook het totaal aan welstandsadviezen. Ook later ingetrokken bouwaanvragen zijn hier nog in dit schema betrokken. Tenslotte zijn ook enkele welstandsadviezen uitgebracht voor andere soort vergunningen zoals monumenten, reclame op basis van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) en planologische verzoeken. Dit verklaart tevens de verschillen in beide volgende figuren (diagram en tabel). 2
Welstandoverzicht ten behoeve van 12a: periode 01-01-2011-31-12-2011 Ad b Het is niet noodzakelijk gebleken om van deze bevoegdheid (aanschrijving) gebruik te maken. 3
Notitie Evaluatie Welstandsnota Skarsterlân (vastgesteld door de gemeenteraad d.d. 30 september 2009) Algemeen en ervaringen Bij de opstelling van de Welstandsnota is continuering van het bestaande beleid, uitgangspunt geweest. Het bestaande beleid is over het algemeen conserverend maar met toepassing van de hardheidsclausule kan bijvoorbeeld voor bijzondere, architectonisch hoogwaardige en vernieuwende plannen van de nota worden afgeweken. Eveneens biedt de Woningwet burgemeester en wethouders de mogelijkheid om bij strijd van een bouwplan met de redelijke eisen van welstand zoals aangegeven in de Welstandsnota, toch de bouwvergunning te verlenen indien zij van oordeel zijn dat daarvoor zwaardere redenen zijn. Op initiatief van de gemeenteraad zijn ruime kaders vastgesteld. De Welstandsnota Skarsterlân biedt meer transparantie omdat een ieder kennis kan nemen van het toetsingskader. Overleg in de praktijk Grote problemen hebben zich ook dit jaar niet voorgedaan en knelpunten zijn in redelijk overleg opgelost. Waar nodig vindt vooroverleg plaats. Van de lokale openbare vergadering van de welstandcommissie wordt goed gebruik gemaakt door de aanvragers. De aanvrager van een bouwplan wordt in kennis gesteld van datum en tijdstip van behandeling. Bij veel bouwplannen is het gebruikelijk dat de aanvrager dan wel de architect of aannemer aanwezig is. Nog dezelfde dag worden de adviezen van Hûs en Hiem schriftelijk afgegeven en digitaal verwerkt in ons systeem. De beoogde transparantie en snelheid van adviseren is met deze werkwijze zeker bereikt. Voldoet een plan niet of niet helemaal dan worden door Hûs en Hiem suggesties voor verbeteringen aangedragen. Ook de welstandsambtenaren komen in voorkomende gevallen met suggesties voor verbeteringen. Werkwijze De aanvragen omgevingsvergunning worden na een positieve planologische toets aansluitend ambtelijk getoetst aan de Welstandsnota. Voldoet het bouwplan niet /niet geheel aan de welstandsnota dan wordt de aanvrager hiervan op de hoogte gebracht, waarna veelal in overleg naar een oplossing wordt gezocht. Vervolgens wordt de aanvrager middels een ontvangstbevestiging (digitaal) uitgenodigd een afspraak te maken voor de openbare lokale vergadering van Hûs en Hiem in het gemeentehuis te Joure. Het schriftelijke advies van Hûs en Hiem wordt aanvrager direct digitaal toegezonden. Adviezen waarbij de welstandscommissie aangeeft dat het gaat om voldoet mits worden veelal ambtelijk afgedaan. Het betreffen vaak kleine aanpassingen aan een plan die na de welstandsbeoordeling nog nodig zijn om te kunnen voldoen aan redelijke eisen van welstand. Aanpassing gebeurt dan conform het voorstel gedaan in het welstandsadvies. Deze ambtelijke afhandeling levert op deze manier veel tijdswinst op in de afhandeling van de vergunningaanvragen. 4
Werken met de Welstandsnota Skarsterlân Met de Welstandsnota Skarsterlân is goed te werken. Zonder meer naar de letter toetsen is veelal onmogelijk. Interpretatie van de welstandscriteria is noodzakelijk. De criteria worden ruim geïnterpreteerd. Dit is ook aangegeven in de toelichting op de welstandsnota. Toch zijn een aantal criteria nog eens kritisch tegen het licht gehouden om nog meer duidelijkheid en ruimte te creëren bij de toetsing. Dit jaar is gebleken dat voor een aantal aanvragen de noodzakelijke uitbreiding vanuit economisch oogpunt en de bedrijfsvoering van agrarische opstallen in strijd werd gezien met redelijke eisen van welstand. Door de werkgroep de Nije Pleats bij dergelijke plannen te betrekken kan alsnog worden voldaan aan redelijke eisen van welstand. Werken met de Sneltoetscriteria De zogenaamde Sneltoetscriteria zijn welstandscriteria voor veel voorkomende kleine, lichtbouwvergunningplichtige bouwwerken. Deze Sneltoetscriteria zijn landelijk opgesteld en door bijna alle gemeenten bij de vaststelling van de Welstandsnota als beoordelingskader vastgesteld. Vanaf 2004 wordt door onze gemeente vrij intensief met de Sneltoetscriteria gewerkt. De laatste wijziging van de Sneltoetscriteria heeft plaatsgevonden op 30 september 2009. Met de komst van de WABO en de verruiming van het vergunningsvrij bouwen is de Sneltoetscriteria per oktober 2010 komen te vervallen. Door deze wijziging zijn echter een aantal kleine bouwwerken welke net niet voldoen aan omgevingsvergunning vrije bouwactiviteiten onder het regiem van de welstandsnota gekomen. Zoals voorgaande jaren zijn die kleine bouwwerken ambtelijk getoetst en hebben zich geen bijzonderheden voorgedaan. In een gesprek met VROM en inspectie is deze oneffenheid in de WABO benoemd. Dereguleren is immers een van de uitgangspunten van de WABO. Deze discrepantie zal bij de herziening van de Omgevingswet worden meegenomen. We weten inmiddels dat het kabinet werkt aan een nieuwe Omgevingswet waarbij de verplichting van een door een onafhankelijke en deskundige commissie uit te brengen welstandsadvisering per januari 2013 waarschijnlijk zal komen te vervallen. Relatie welstand en Bouwbesluit Soms is er discrepantie tussen het welstandsadvies en het Bouwbesluit. In dat geval prevaleert het Bouwbesluit. Het Bouwbesluit is een Algemene Maatregel van Bestuur (regeringsbesluit) en in de Welstandsnota Skarsterlân is het gemeentelijke welstandsbeleid vastgelegd. Voorschriften uit het Bouwbesluit gaan vóór de criteria uit een gemeentelijke beleidsnota. Noemenswaardige problemen hebben zich niet voorgedaan. Relatie welstand en bestemmingsplan Wanneer er strijd ontstaat tussen de welstandscriteria en het bestemmingsplan of met de in de bouwverordening opgenomen voorschriften van stedenbouwkundige aard, blijven overeenkomstig artikel 12, lid 3 Woningwet, de welstandscriteria buiten toepassing. Zonodig is het aan de adviserende gemeenteambtenaar om in dergelijke situaties "Hûs en Hiem" hierop attent te maken en te bevorderen dat een aanvaardbare oplossing wordt gevonden. Dit voorschrift heeft niet tot welstandshalve onaanvaardbare situaties geleid. 5
Relatie welstand en bouwvergunningvrij - Excessenregeling Ook bouwwerken waarvoor geen bouwvergunning is vereist, moeten in ieder geval een redelijk voorkomen hebben. Om te voorkomen dat er na realisering sprake is van een exces (een bouwwerk dat in ernstige mate in strijd is met redelijke eisen van welstand) kan degene die tot opheffen van de strijdigheid bevoegd is, met toepassing van artikel 13a Woningwet worden aangeschreven om de strijdigheid op te heffen. De excessenregeling is overigens niet bedoeld om de plaatsing van het bouwwerk tegen te gaan. Deze situatie heeft zich gedurende de periode van deze evaluatie niet voorgedaan. Relatie welstand en monumentenvergunning Bouwplannen die betrekking hebben op een monument of op een gebouw dat in een beschermd dorpsgezicht (Langweer) ligt, mogen nooit bouwvergunningvrij worden gerealiseerd. In deze gevallen worden de vergunningsvrije bouwplannen vergunningplichtig. Bouwplannen die betrekking hebben op een monument worden op basis van de Monumentenwet/Monumentenverordening door de monumentencommissie van Hûs en Hiem beoordeeld. Over de periode 1 januari 2011 tot 31 december 2011 zijn er in totaal 2 monumenten vergunningen verleend. Er is een vergunning verleend voor het restaureren van een zij,- en achtergevel op het perceel Plústerdyk 9 te Broek en het restaureren van de boerderij, lytshûs en schuur op het perceel Buorren 5, te Terkaple. Overige bouwplannen die betrekking hebben op een object dat binnen het beschermde dorpsgezicht is gelegen, worden door de reguliere welstandscommissie, in overleg met de monumentenarchitect beoordeeld. Het centrum van Langweer is vanwege het fraaie en karakteristieke beeld in 1988 aangewezen als Beschermd dorpsgezicht. In de periode van 1 januari 2011 tot 31 december 2011 is voor dit gebied een aanvraag ingediend en vergunning verleend. Het betreft het wijzigen van de voorgevel op het perceel Buorren 20 te Langweer. De afstemming met het Steunpunt Monumentenzorg Fryslân is prima. Wijziging Monumentenwet 1988 Op 1 januari 2011 heeft er een wetswijziging plaatsgevonden in de Monumentenwet 1988 ten aanzien van de adviespraktijk van Rijksmonumenten bij een aanvraag voor een monumentenvergunning. Voor 1 januari 2010 was het verplicht alle aanvragen voor een monumentenvergunning voor advies voor te leggen aan de minister van OCW (Onderwijs Cultuur en Wetenschap). Deze advisering vindt plaats door de RACM (Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten), tegenwoordig het RCE (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed). Na 1 januari 2010 is deze adviesplicht voor een groot deel komen te vervallen, met uitzondering van aanvragen die betrekking hebben op gedeeltelijke) afbraak, reconstructie of een nieuwe functie. Het voordeel van deze nieuwe werkwijze is dat hier veel tijdswinst mee wordt behaald. Het plan hoeft alleen nog maar behandeld te worden door de monumentencommissie Hûs en Hiem. De procedure wordt vereenvoudigd en de gemeente heeft ten aanzien van de rijksmonumenten meer verantwoordelijkheden gekregen in het beslissen omtrent de aanvraag. 6
Hardheidsclausule In bepaalde gevallen kan het voorkomen dat de welstandscriteria ontoereikend zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval als er sprake is van een plan dat vanwege de bijzondere kwaliteiten boven het kader van de Welstandsnota uitstijgt. Dan kunnen burgemeester en wethouders, eventueel na advies van de welstandscommissie, gemotiveerd afwijken van de welstandscriteria. De welstandscommissie heeft dit jaar geen gebruik gemaakt van de hardheidsclausule. Afwijken om andere redenen Op grond van artikel 44, lid 1, sub d van de Woningwet hebben burgemeester en wethouders de mogelijkheid om bij strijd van een bouwplan met de redelijke eisen van welstand zoals aangegeven in de Welstandsnota, toch de bouwvergunning te verlenen indien zij van oordeel zijn dat daarvoor andere redenen zijn. In de bouwvergunning wordt gemotiveerd aangegeven waarom de afwijking aanvaardbaar wordt geacht. Over de periode 1 januari 2011 tot 31 december 2011 zijn 3 bouwvergunningen in afwijking van Welstand verleend. Het gaat hierbij om de volgende aanvragen: OV 20110167: Het uitbreiden van een woning op het perceel Menning 34 te Oudehaske. De kritiek is gericht op de kap-vorm van de aanbouw. De welstandscommissie is van oordeel dat de aanbouw voorzien dient te zijn van een scherp zadeldak. Welstand mag niet beperkend zijn ten opzicht van het bestemmingsplan. Het bestemmingsplan geeft geen beperkingen voor de dakhelling en sluit een plat dak niet uit. Daarnaast is een plat dak op een aanbouw dusdanig ondergeschikt en passend in het straatbeeld. OV 20110223: Het oprichten van een woning op het perceel, Jousterweg 22 te Oudehaske. De kritiek van Hûs en Hiem om de woning enkelvoudig in plaats van samengesteld uit te voeren is vanwege de plaatsing en door de grotere afstand van de weg passend in de omgeving. OV 20110268: Het plaatsen van de gevelreclame op het perceel Polderboskdyk 3 te Joure. Het advies van Hûs en Hiem geeft aan dat een tweede reclame uiting het gevelbeeld verstoort. Men stelt voor een gezamenlijke voorziening aan te brengen. Door het vestigen van 2 bedrijven is gekozen voor twee afzonderlijke reclame-uitingen. De reclame aan de zijde van de Sewei en het bestaande buitenbord is verwijderd. De twee afzonderlijke reclame passen in het straatbeeld en leveren geen gevaar voor de verkeersveiligheid en overlast op voor gebruikers van in nabijgelegen onroerende zaken. 7
Welstandsvrij gebied Wyldehoarne 3, Nij Sân Rotten In 2008 is voor het eerst gewerkt met een welstandsvrij gebied. Dit is gebeurd in Wyldehoarne 3. Op dit moment worden er nog steeds bouwaanvragen voor een prestatievergunning ingediend. Maar de eerste ervaringen die zijn opgedaan met welstandsvrij bouwen zijn goed. Er vinden geen excessen plaats. De ervaring leert dat men veelal voor het bekende kiest, vaak een zogenaamde cataloguswoning. Voor de nieuwe bewoners van de wijk is het voordeel echter wel dat men dat huis kan bouwen dat men graag zou willen hebben. Dit levert een gevarieerd straat en bebouwingsbeeld op. Na realisatie en oplevering van de wijk Wyldehoarne 3 zal het project nader geëvalueerd worden. Het komende jaar zal per project bekeken worden of gewerkt kan worden met een welstandsvrij gebied. Te denken valt aan nieuwe uitbreidingswijken en/of zelfs delen van een bedrijventerrein. Alvorens een gebied welstandsvrij te kunnen verklaren zal uw raad hiertoe moeten besluiten. In navolging van Wyldehoarne 3 is op 27 april 2011 Nij Sân Rotten toegevoegd als welstandvrij gebied. Conclusie Met de Welstandsnota Skarsterlân is goed te werken. De Welstandsnota is een dynamisch beleidsstuk en blijft aan verandering onderhevig. De beoogde kwaliteit die Skarsterlân hoog wil houden blijft hiermee gehandhaafd. Met de komst van de WABO per oktober 2010 en de verruiming van het vergunningsvrij bouwen is de Sneltoetscriteria komen te vervallen. De Welstandsnota Skarsterlân is niet rigide en biedt voldoende mogelijkheden om tot een verantwoord welstandsbesluit te komen. Afwijken is altijd mogelijk mits goed gemotiveerd. Nieuw ontwikkelingen In november 2011 heeft minister Donner in een kabinetsstandpunt over welstandsadvisering aan de Tweede Kamer gemeld dat 'op korte termijn' de zogenaamde kanbepaling wordt ingevoerd. Vooruitlopend op de ontwikkeling van een nieuwe Omgevingswet meldde de minister dat er met een wijziging van het Besluit omgevingsrecht in wordt voorzien dat burgemeester en wethouders zelf kunnen bepalen in welke gevallen zij een advies inwinnen omtrent redelijke eisen van welstand bij een welstandscommissie. Dit betekent dat de huidige verplichting om in de omgevingsvergunningprocedure altijd advies bij de welstandscommissie over een bouwplan in te winnen, wordt vervangen door een kan-bepaling. Naar het zich laat aanzien wordt deze maatregel per 1 januari 2013 (of later in 2013) ingevoerd. Vooralsnog is de wijziging van het Besluit omgevingsrecht echter nog niet gepubliceerd. 8