Is jonger dan 30 jaar? Heeft kinderen? Is man? Rookt er? Is vegetariër? Woont in een stad? Is gelovig? Kijkt er naar een soapserie? Wie? Vorming interculturalteit in het verenigingsleven 09 Vorming interculturalteit in het verenigingsleven 09 Wat is diversiteit? = Alles waarin we van elkaar verschillen. Wat is diversiteit? Wat is diversiteit De primaire en secundaire kenmerken, zowel de zichtbare als de onzichtbare, maken allemaal onderdeel uit van iemands identiteit. Huidskleur Leeftijd Seksuele geaardheid Financiële situatie Uiterlijk Geslacht Religie/geloofsovertuiging Herkomst Deze kenmerken hebben een grote invloed op onze waarden en normen, behoeften en wensen. Ze beïnvloeden hoe we onze omgeving waarnemen en hoe we ons gedragen, maar ook hoe anderen ons zien en zich ten opzichte van ons gedragen. Vorming interculturalteit in het verenigingsleven 09
Het vals platte van het diversiteitsdenken Janneke van Mens Verhulst Diversiteit (als deel van het probleem) > Multiculturaliteit (oplossing van het probleem) = verplatting van diversiteit. 1. Van alle belangrijke maatschappelijke haalt men enkel de etniciteit naar voren (gender? Leeftijd? Klasse? Seksuele voorkeur?) 2. Etniciteit wordt beperkt tot een cultureel fenomeen 3. Multi cultureel: culturen staan los van elkaar. 4. Illusie van een snelle en eenmalige oplossing. 5. Zelden aandacht voor machtsverhoudingen die aan het diversiteitsvraagstuk zijn verbonden. Vals plat: ogenschijnlijk horizontaal, maar toch een stijgingspercentage Vals= verraderlijk AIN'T I A WOMAN? by Sojourner Truth Delivered 1851 at the Women's Convention in Akron, Ohio That man over there says that women need to be helped into carriages, and lifted over ditches, and to have the best place everywhere. Nobody ever helps me into carriages, or over mud puddles, or gives me any best place! And ain't I a woman? Look at me! Look at my arm! I have ploughed and planted, and gathered into barns, and no man could head me! And ain't I a woman? I could work as much and eat as much as a man when I could get it and bear the lash as well! And ain't I a woman? I have borne thirteen children, and seen most all sold off to slavery, and when I cried out with my mother's grief, none but Jesus heard me! And ain't I a woman? Kruispuntdenken (intersectioneel denken, caleidoscopisch denken). Alle maatschappelijke zijn altijd gelijktijdig en in wisselwerking met elkaar actief. Die combinatie van verschillende categorieën zorgt er voor dat we een maatschappelijke positie toegewezen krijgen en is bepalend voor onze identiteit.
Traditionele denken over Verschilcategorieën zijn een of of kwestie: Je bent man of vrouw Allochtoon of autochtoon Hetero of homo Jong of oud Verschillen zijn continu: veel eerder een en en kwestie. Traditionele denken over Allochtoon? Verschilcategorieën zijn machtsneutraal: Het maakt niet uit of je bij X of Y hoort. Verschillen zijn machtsgeladen: de ene categorie als hoger en beter, als norm voor de ander.
Peggy Mc Intosh: witte privileges. Ik kan vermijden om tijd te spenderen met mensen die ik geleerd ben te wantrouwen en die geleerd hebben mijn soort of mij te wantrouwen. Ik kan de televisie aanzetten of de voorpagina van de krant openen en mensen van mijn etnische achtergrond uitgebreid vertegenwoordigd zien. Ik kan er vrij zeker van zijn dat mijn kinderen schoolmateriaal gegeven zal worden dat getuigt van het bestaan van hun etniciteit. Of ik nu cheques, kredietkaarten of cash gebruik, ik kan erop rekenen dat mijn huidskleur het beeld van financiële betrouwbaarheid niet wekt. Ik kan vloeken, of mezelf kleden met tweedehandskleding, of brieven niet beantwoorden, zonder dat mensen dit toeschrijven aan de slechte zeden, de armoede of de ongeletterdheid van mijn etniciteit. Ik word nooit gevraagd om te spreken voor al de mensen van mijn eigen etnische groep. Ik kan crème om onvolkomendheden te bedekken of pleisters in huids kleur kiezen die min of meer passen bij mijn huid. Traditionele denken over Verschilcategorieën zijn een eendimensionaal: óf cultureel óf psychisch óf biologisch. Verschillen zijn meerdimensionaal: maatschappelijke verschillen bestaan uit meerdere dimensies, ze zijn gelaagd. Cultureel Sociaal Relationeel Gender: welke ideaalbeelden en gedragsnormen voor mannen en vrouwen. Etniciteit: betekenissystemen. Sociale posities die mensen innemen en de rollen die zij vervullen, in de privésfeer van gezin, sociale netwerken, en publieke sfeeer van arbeidsmarkt. Omvat de directe contacten en omgangsregels. Psychisch De cognities, gevoelens en handelswijzen die aan de positionering zijn verboden. Biologisch Sekse/gender: hormonen, organen, Etniciteit: enzymes, huidskleur,
Traditionele denken over Verschilcategorieën zijn statisch: Man blijft man, vrouw blijft vrouw, een allochtoon wordt nooit een autochtoon. Verschillen zijn dynamisch: In elk van de lagen én tussen de verschillende lagen is er een eigen dynamiek gaande. Dynamiek binnen de lagen. Biologisch Cultureel Sociaal. Relationeel Psychisch Gender: bvb pil, IVF. Etniciteit: cosmetica, plastische chirurgie Bvb betekenisgevingen in muziek, haardracht. Dynamiek tussen de lagen. Geboortebeperking. Geboortebeperking. Andere sociale positionering van vrouwen. Biologisch Sociaal Traditionele denken over Verschilcategorieën zijn onafhankelijk van elkaar en hiërarchisch te ordenen. Gender Etniciteit Levensfase Klasse Verschillen zijn onderling afhankelijk. Gender Etniciteit Klasse Stijging van assertiviteit bij vrouwen. Psychisch
Implicaties van het kruispuntdenken. Complexiteit van identiteit wordt ten volle in beeld gebracht. Kan belangrijk zijn bij maatschappelijke discussies. Voorkomt ook stereotypering of vooroordelen. Zoekt naast verschillen ook naar overeenkomsten. Meervoudig kijken: de andere vraag Afrondend. Hoe zou het verhaal, de reactie, het handelen eruitzien als die persoon een andere leeftijd, sekse, (sociale afkomst), geloofsovertuiging. hebben? Hoe kan het kruispuntdenken toegepast worden in jullie sector?
Nog vragen? Nielsen Vermont Medewerker vorming Nielsen.vermont@deSOM.be www.desom.be