Beleidsplan W&T CBS De Regenboog

Beleidsplan W&T CBS De Regenboog Ik hoor en ik vergeet. Ik zie en ik onthoud. Ik doe en ik begrijp 3D@CBS DE REGENBOOG DENKEN, DURVEN, DOEN Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 1

Inhoudsopgave: 1 Inleiding Blz. 3 2 Onze visie op techniek Blz. 4 3 Wettelijk kader Blz. 4 4 3D@cbsderegenboog Blz. 5 5 W&T in de dagelijkse prakrijk Blz. 6 6 Onderzoekend & ontwerpend leren Blz. 11 7 21 ste century skills Blz. 13 8 Leergebied overstijgende kerndoelen Blz. 14 Bijlagen: 1 Techniektorens 2 Portfolio groep 5 t/m 8 Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 2

1. Inleiding Na een eerste beleidsplan Wetenschap en Techniek hebben we inmiddels ons techniekonderwijs verder geïmplementeerd en vernieuwd waardoor het goed is om ook het beleidsplan te vernieuwen. De afgelopen jaren heeft het techniekonderwijs een steeds duidelijkere plaats gekregen. In alle groepen heeft techniek een plek op het rooster. CBS De Regenboog laat je eigen kleuren zien 2. Onze visie op Wetenschap&Techniek Wetenschap&Techniek is overal.. ook op school! Wetenschap&Techniek is een wezenlijk onderdeel in het leven van het kind. Kinderen groeien op in een wereld vol techniek. Ze leven en spelen erin. Mensen worden steeds afhankelijker van techniek, maar dat realiseert men zich maar zelden. Het is daarom van belang dat het onderwijs kinderen hiervan bewust maakt en in contact brengt met alle aspecten van de techniek. Kinderen zijn van jongs af aan al geïnteresseerd in het hoe en waarom van de dingen om hen heen. Ze zijn gevoelig voor techniek. Het is daarmee een taak voor het onderwijs om kinderen hierin geïnteresseerd te houden en deze gemotiveerdheid optimaal te benutten om verdieping en verbreding te bereiken. In ons streven om het onderwijs te laten aansluiten bij de belevingswereld van het kind willen wij structureel aandacht besteden aan Wetenschap&Techniek. Het is niet alleen leerzaam, kinderen vinden het ook bijzonder leuk. Het schept ruimte voor een nieuwe manier van leren, waarin het draait om zelf ontdekken en ervaren, om denken en doen, dus actief leren. Op school leer je na te denken over veel verschillende dingen. Daarbij is het ook uitdagend om nieuwe dingen te leren en uit te denken en om daarmee iets te durven doen! Wij vinden het belangrijk dat alle kinderen ook zullen leren door te doen en fysiek aan de slag kunnen. Dit wordt o.a. zichtbaar in spel en spelen, in het leren omgaan met verschillende techniek-materialen, wetenschapsvragen, in de kleuter techniek hal, ons technieklokaal en de samenwerking met het Technasium en de wijze waarop ICT wordt ingezet, zoals leren programmeren, leren onderzoeken en ontwerpen voor de 3D-printer. Schoolgegevens: C.B.S. De Regenboog Eiberplein 3, 2661 BP Bergschenhoek Tel.: 010-5214017 Email: info@cbsderegenboog.net Internet: www.cbsderegenboog.net Website W&T (controltoets en linker muisknop) Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 3

Op school leren kinderen dus veel, maar buiten school minstens zoveel. Dat komt omdat kinderen een natuurlijke nieuwsgierigheid hebben naar de wereld om zich heen. Ons motto is: CBS De Regenboog laat je eigen kleuren zien. Wij denken dat dit bijzonder goed mogelijk is door dat kinderen eigen talenten leren herkennen ontdekken en ontwikkelen dmv de wereld van Wetenschap&Techniek. Wat je hoort, vergeet je. Wat je ziet, onthoud je. Wat je doet, zul je begrijpen. Op CBS De Regenboog willen wij hun nieuwsgierigheid warm houden en stimuleren. Om de verbinding tussen school en thuis te maken hebben wij een extra website voor Wetenschap&Techniek ontwikkeld waarmee we dit leerproces verder willen stimuleren, zodat kinderen ook thuis actief aan de slag kunnen, want... 3. Wettelijk kader en achtergrond. De overheid erkent het belang van Wetenschap&Techniek door het vak op te nemen in de kerndoelen en door middelen ter beschikking te stellen. Kerndoelen geven richting aan het onderwijs: In de eerste plaats omschrijven de doelen het eind van een leerproces, niet de wijze waarop ze bereikt worden. Door een gestructureerd en interactief onderwijsaanbod, vormen van ontdekkend onderwijs, interessante thema's en activiteiten worden kinderen uitgedaagd in hun ontwikkeling. In de tweede plaats dienen inhouden en doelen zo veel mogelijk op elkaar te worden afgestemd, verbinding te hebben met het dagelijks leven en in samenhang te worden aangeboden. In de derde plaats dient er aandacht te worden besteed aan doelen die voor alle leergebieden van belang zijn: goede werkhouding, gebruik van leerstrategieën, reflectie op eigen handelen en leren, uitdrukken van eigen gedachten en gevoelens, respectvol luisteren en kritiseren van anderen, verwerven en verwerken van informatie, ontwikkelen van zelfvertrouwen, respectvol en verantwoordelijk omgaan met elkaar, zorg voor en waardering van de leefomgeving. De kerndoelen die voor techniek in de basisschool gelden, zijn: De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur. De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. De leerlingen leren oplossingen voor technische problemen te ontwerpen, deze uit te voeren en te evalueren. 4. 3D@CBS De Regenboog Een van de kernen van het onderwijs in wetenschap en technologie is om de verwondering, nieuwsgierigheid en de exploratieve houding van kinderen verder te ontwikkelen Deze natuurlijke houding van kinderen sluit aan bij de beschrijving van een 'wetenschappelijke' houding door Van der Rijst, Van Driel, Kijne, & Verloop (2007). In een empirisch onderzoek hebben zij academici gevraagd wat zij onder een wetenschappelijke houding verstaan. Van der Rijst et al. (2007) onderscheiden in dat onderzoek een aantal 'neigingen': willen begrijpen; Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 4

willen bereiken; willen delen; kritisch willen zijn; vernieuwend willen; zijn en willen weten. Wij noemen dat op 3D@CBS De Regenboog - Denken, Durven en Doen! Daarnaast is de vierde D onmisbaar, "Doorzetten". Een eigenschap die nodig is om je doel te bereiken. Zo is Wetenschap&Techniek bij uitstek een middel om een rijke, moderne en aantrekkelijke leeromgeving in te richten. Een dergelijke Ambities : Scholing teamlid tot coördinator Wetenschap&Techniek Verder uitdiepen technieklokaal met circuitvormen Techniektorens in circuitvorm verder buitdiepen in groep 1 t/m 8 Kleutertechniekhal verder in gebruik nemen binnen kiesbord activiteiten en ter verrijking Intensiveren van bedrijfsbezoeken Leerlijn programmeren verder uitdiepen Integratie van W&T in andere vakgebieden Het verder inzetten van de ontwerpcyclus Beoordeling voor W&T uitbreiden, evt middels een app. (vb St. Trudoschool) W&T website verder uitbreiden Meedoen aan de Lego-lequewedstrijden leeromgeving past goed in de huidige ontwikkelingen op onze school. Wetenschap&Techniek heeft naar onze overtuiging ook een positieve invloed op de zorgbreedte: veel leerlingen leren immers door te doen. Dus leren met hoofd, hart en handen. Wij noemen dat 3D@CBS De Regenboog - Denken, Durven en Doen! Daarnaast is de vierde D onmisbaar, "Doorzetten". Een eigenschap die nodig is om je doel te bereiken. Daarmee is Wetenschap&Techniek een vak geworden dat recht doet aan talenten van kinderen en waarbij we kinderen kunnen ondersteunen zich te ontwikkelen in de 21st century skills. 5. Wetenschap&Techniek op CBS De Regenboog 5.1 Waarom Techniek? Uit onderzoek blijkt dat kinderen juist in de basisschoolperiode gevoelig zijn voor techniek. Op hogere leeftijd zijn er nog maar weinig die er dan pas enthousiast voor raken. Tevens is het belangrijk dat kinderen een goed zelfbeeld en zelfvertrouwen krijgen. Want dan lukt zoveel meer! Het mooie van techniek is dat het alle intelligenties aanspreekt, kinderen kritisch leren kijken naar hun werkstuk en worden uitgedaagd ondernemend en creatief te zijn om tot verbetering te komen. Als je bedenkt dat uit onderzoek is gebleken dat de effecten van het onderwijs bij luisteren 5%, lezen 10%, audiovisueel 20%, discussie 50% en leren door doen 65% is, dan is een doe-vak als Wetenschap&Techniek onmisbaar in het basisonderwijs. Technisch handelen kan een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van: Kennis van onder andere materiaal, gebruiksmogelijkheden, veiligheid. Het theoretisch denken (o.a. systematische aanpak van problemen). Een realistische houding t.o.v. techniek en weloverwogen waarden en normen (niet alles wat kan, moeten we doen; zorgvuldigheid met betrekking tot milieu). Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 5

Vaardigheden op het gebied van ontwerpen, maken (repareren, kiezen en hanteren van gereedschap) en gebruiken (handelingsvaardigheden, onderhoud). Bestaande verschillen (ervaring!) tussen jongens en meisjes op het gebied van techniek kunnen in het onderwijs verkleind worden. Techniek (alles wat mensen bedenken en maken) wordt steeds belangrijker op de basisschool. De redenen: Techniek is tastbaar. Het hoort bij ons dagelijkse leven. Door kinderen bewust techniek te laten ervaren kunnen ze later beter kiezen wat ze willen worden. Techniek is bij veel kinderen geliefd. Niets doen met dit enthousiasme zou zonde zijn. Techniek leent zich goed voor vakoverstijgend en samenwerkend leren. Techniek wordt breed gestimuleerd met behulp van subsidies van het programma verbreding techniek basisonderwijs (vtb). Techniek is ondertussen een verplicht vak... 5.2 W&T in de dagelijkse praktijk. Wij willen er zorg voor dragen dat er een gevarieerd W&T programma in het totale lesprogramma wordt opgenomen. Dat is zichtbaar in: Groepen 1-2: 1. Een kleutertechniekhal waarin constructie, ruimtelijk inzicht en samenwerking centraal staan. 2. Themakisten van 'Fred de mier voor wetenschappelijke benadering van vragen, die de nieuwsgierigheid prikkelen. 3. De bouwhoek 4. De Techniektorens, waarvan de leskisten in circuitvorm worden ingezet. 5. Leren programmeren met de Bee-bot Groep 3-4: 6. De Techniektorens, waarvan de leskisten in circuitvorm worden ingezet. 7. Leren programmeren met de Pro-bot 8. Technisch lego 9. Spectro; Electro-dozen van Productief Groep 5-8: 10. Een technieklokaal met vele mogelijkheden, onder leiding van het RTT (Regenboog Techniek Team) 11. Samenwerking met Technasium, specifiek voor O&O voor groep 8 12. Techniekcircuit met Techniektorens 13. Spectro; Electro-dozen van Productief 14. CreaTech middagen voor groep 5 t/m 8 Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 6

15. Jaarlijks hebben we op school een gastles van Mad Science en bieden we een naschoolse wetenschapsclub aan via Mad Science. 16. Programmeren via de website 3D@cbsderegenboog.net o.a. Tinkercad voor de 3D-printer Cura voor de 3D-printer Scratch Gamemaker 17. Onderzoeken&ontwerpen voor de 3D-printer. o.a. Project windmolen Project regenmeter Hier volgt een nadere uitwerking. Groepen 1-2: 1. Een kleutertechniekhal Op CBS de Regenboog kunnen de kinderen van groep 1 en 2 tijdens de speelwerktijd spelend en onderzoekend leren in de hal. In de hal is een echte techniekhal gerealiseerd. De kinderen kunnen kennis maken met verschillende soorten constructiemateriaal. Zo kunnen ze constructies maken van o.a.: Tandwielenreeksen k nexx constructor poly m lego of duplo. Wij verwachten met deze materialen de kinderen enthousiast te maken voor allerlei technische constructies en het eigen maken van wetenschappelijke principes en inzichten. Wij vinden het belangrijk dat kinderen al op jonge leeftijd in aanraking komen met techniek en dat daardoor hun nieuwsgierigheid en belangstelling wordt gewekt. Door aandacht te besteden aan het ontwerpen en oplossen van technische vragen en het zelf maken van een technisch werkstuk ervaren kinderen hoe leuk techniek is. Op CBS De Regenboog is dat dicht naar het jonge kind gebracht in de vorm van de kleutertechniekhal. 2. Fred de Mier Met de wetenschapskisten van Fred de mier geven we vorm aan ontdekkend leren bij de kleuters. Op onderzoek met Fred plaatst onderzoeken en experimenteren in een kindgerichte omgeving. Wetenschappelijke vorming wordt ingebet in de fantasierijke wereld van kleuters via de boeiende verhalen van Fred de Mier. Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 7

3. Bouwhoek Uiteraard ontbreekt de traditionele bouwhoek niet, deze is in de gang geplaatst. Ook hier worden mooie dingen gebouwd en zaken uitgeprobeerd. Door volop te experimenteren, leren kinderen spelenderwijs hoe ze met blokken torens stevig kunnen bouwen, een overbrugging kunnen maken e.d. 4. Techniektorens. Dit is een kerndoelen dekkend totaal lesconcept voor Techniek in het basisonderwijs. 5. Bee-bot Het oplossen van een Bee-Bot opdracht helpt de kinderen met logisch denken en probleemoplossende vaardigheden. Deze wordt in de groep ingezet en als gerichte opdracht in het techniek circuit. Ambities: Meer gerichte opdrachten in de techniekhal uitwerken onder begeleiding. Onderzoeken en ontwerpen duidelijker vorm geven. In de bouwhoek gerichte opdrachten geven. Programmeren verder uitdiepen met de Beebot en op papier. Groep 3-4: 6. De Techniektorens. De leskisten worden in circuitvorm ingezet. Dit is een kerndoelen dekkend totaal lesconcept voor Techniek in het basisonderwijs. 7. Leren programmeren met de Pro-bot De Pro-Bot, vormgegeven als een stoere raceauto, kan bij diverse vakken (informatica, rekenen) worden ingezet en leert kinderen om te programmeren, in oplossingen te denken en hun ruimtelijk inzicht te vergroten. 8. Technisch lego Met LEGO Education Wetenschap en Technologie oplossingen krijgen kinderen een aantal gereedschappen en opdrachten voor wetenschappelijk werk, zodat ze de rol van jonge onderzoekers op zich kunnen nemen. 9. Spectro; Electro-dozen van Productief Dozen met veilige stroom circuits en materialen, waarmee allerlei mogelijkheden kunnen worden gebouwd, met als doel het verwerven van inzicht en begrip van stroom. Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 8

Groep 5-8: 10. Een technieklokaal voor groep 5 t/m 8 Wij beschikken over een prachtig technieklokaal, met een rijkdom aan materialen en mogelijkheden. Het mooie van ons Technieklokaal is dat er een RegenboogTechniekTeam is opgezet (RTT) van ouderen die met pensioen zijn, allemaal afkomstig uit de wereld van de techniek en enkele vrijwilligers via het Vrijwilligersloket van onze gemeente. Zij brengen zeer enthousiast op vrijwillige basis hun kennis en vaardigheden over op onze kinderen. Dit gebeurt in meerdere lesblokken verspreid over het schooljaar voor de groepen 5 t/m 8. Het aanbod hierin is veelzijdig. OVERZICHT van Onderdelen: Onderdeel Bijzonderheden Tijd 1 Fotolijstje Werkblad; combineren met ander onderwerp 3 kwartier 2 Buttons Werkblad; combineren met ander onderwerp 1 kwartier 3 Banden plakken Werkblad; combineren met ander onderwerp niet langer dan een uur, dan wordt het saai 4 Vogelhuisje ontwerpen Maken van model; Hele les denken, maken 5 Pennenbak ontwerpen Maken van model; Hele les denken, maken 6. Brickadoo Metselen Model bouwen Hele les 7 Bibberspiraal Model maken Niet teveel voorbereiden, dan hele les 8 Brug van papier/artstraws of Als aanvulling op kort Resttijd ijsstokjes onderdeel 9 Computers (de)monteren Werkblad en pc s Hele les 10 Apparatuur demonteren Werkblad Hele les 11 Halsketting Werkblad; combineren met ander onderwerp 12 STER buigen Werkblad; combineren met ander onderwerp 13 DOLFIJN buigen Werkblad; combineren met ander onderwerp 14 PAPERCLIP buigen Werkblad; combineren met ander onderwerp 15 STROOMPANEEL Werkblad; Hele les 16 Houtbranders/brandpennen uitvoeren Hele les 17 Panfluit Werkblad; Hele les 18 Vormen tekenen en uitzagen; Vierkant, driehoek, Hele les; karretje Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 9

basis groep 5 cirkel, rechthoek maken vd gezaagde figuren. 19 Gereedschap leren kennen Groep 5 Halve les 20 Graveren; glas Handleiding Hele les. 21 Solderen lesbrief hele les 22 Minicursus stroom Lesbrief/groep 5 23 Spectro techniekset Handleiding Hele les 24 Brug van papier Lesbrief/ groep 5 In combinatie met stevige toren van papier 25 Krukas Figuurzagen en krukas Meerdere middagen overbrenging Vb 26 Flipperkast van hout Ontwerpen en maken Hele middag 27 Eeuwige kalender van hout Ontwerpen en maken Meerdere middagen 11. Samenwerking met Technasium, specifiek voor O&O voor groep 8 Gelet op het gegeven dat Melanchton Bergschenhoek een Technasium-school is en dus o.a. structureel op Techniek & Wetenschap inzet, zien wij goede mogelijkheden tot samenwerking met onze school. Zo gaat groep 8 elk schooljaar 4 dagdelen naar het Technasium om een speciaal project uit te werken vanuit O&O. Onderzoeken en ontwerpen staan hierbij centraal. Een vb is het ontwerpen van een drijvende camping. 12. Techniekcircuit met Techniektorens Elke week wordt er in groep 1 t/m 4 een techniekcircuit opgenomen in de keuzelessen. De leskisten van de Techniektorens worden structureel ingezet, waarbij ook ouders worden ingeschakeld. Dit is een kerndoelen dekkend totaal lesconcept voor Techniek in het basisonderwijs. Techniek is bij ons op school een vast onderdeel in het onderwijsaanbod binnen de groepen 1 t/m 8. Alle lessen worden in een doorgaande lijn aangeboden, waarbij de materialen van de Techniek Torens leidend zijn en optimaal worden ingezet. 13. Spectro; Electro-dozen van Productief Dozen met veilige stroom circuits en materialen, waarmee allerlei mogelijkheden kunnen worden gebouwd, met als doel het verwerven van inzicht en begrip van stroom. 14. CreaTech middagen voor groep 5 t/m 8 Elk schooljaar worden er createch-middagen verzorgd waarin ook o.a. techniek een plek heeft. Vooral de bedrijfsbezoeken vallen hierin op. O.a. Bedrijfsbezoeken Solderen Robotica Technisch lego 15. Jaarlijks hebben we op school een gastles van Mad Science en bieden we een naschoolse wetenschapsclub aan via Mad Science. De gastles wordt aangeboden vanaf groep 4 en de wetenschapsclub gebeurt op inschrijving voor geïnteresseerden. Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 10

16. Programmeren via de website 3D@cbsderegenboog.net o.a. Tinkercad voor de 3D-printer Cura voor de 3D-printer Scratch Gamemaker 17. Onderzoeken&ontwerpen voor de 3Dprinter. O.a. Project windmolen Project regenmeter 6. Onderzoekend en ontwerpend leren Bij Wetenschap en technologie zijn onderzoeken en ontwerpen de leidende vaardigheden (activiteiten). Door op een onderzoekende en ontwerpende manier te leren, worden houding, vaardigheden, denkwijzen en kennis in samenhang ontwikkeld. Onderzoeken en ontwerpen zijn wel te onderscheiden, maar moeilijk te scheiden. Ze hebben een ander vertrekpunt (vraag versus probleem of behoefte), maar vergelijkbare stappen, die vragen om eenzelfde houding, vaardigheden en denkwijzen van de onderzoeker en ontwerper. Zo wordt bij een onderzoek een onderzoeksplan ontworpen en zal een ontwerper materiaal moeten onderzoeken op bijvoorbeeld sterkte of flexibiliteit. In schema kan het als volgt worden weergegeven: Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 11

Het primaire doel van onderzoekend en ontwerpend leren is om de wetenschappelijke houding van kinderen te stimuleren en te ontwikkelen. De meerwaarde van onderzoekend en ontwerpend leren is dat er meer mogelijkheden zijn voor de brede ontwikkeling van kinderen. De wetenschappelijke houding op de basisschool wordt geïnterpreteerd met de volgende gedragskenmerken: Cognitief kritische houding Nieuwsgierige houding Creatieve houding Sociaal emotionele gedragskenmerken Als de leraar deze gedragskenmerken tijdens de les observeert bij de kinderen kan na verloop van tijd duidelijk worden in welke mate het kind de wetenschappelijke houding aanneemt door middel van onderzoeken en ontwerpen. Door bij techniekonderwijs met ontwerpend leren aan de slag te gaan, sluit je goed aan bij het kind. Je begint met een geconstateerd probleem waarvoor naar een oplossing wordt gezocht. Na een (ongerichte) fase waarin zoveel mogelijk oplossingen en informatie worden verzameld, focussen de leerlingen uiteindelijk gericht op een oplossing of product. Ze maken daar een ontwerp voor. Dit ontwerp is eerst een schets, maar nadat het besproken is in de klas maken de kinderen een definitieve ontwerptekening met meer detail. Ontwerpend leren is net als onderzoekend leren een proces dat in verschillende fasen verloopt. Het volgende stappenplan: 1. Probleem constateren: De aanleiding tot het ontwerpen is vaak een probleem tussen de bestaande wereld en de behoeften van de opdrachtgever of een doelgroep. In deze fase wordt het probleem afgebakend en een programma van eisen vastgesteld waaraan het ontwerp moet voldoen. 2. Verkennen: Creatieve fase waarin naar verschillende oplossingsmogelijkheden wordt gezocht, informatie wordt gezocht en beoordeeld waarna meerdere (deel)uitwerkingen worden overdacht. 3. Ontwerpvoorstel maken: Het beste idee wordt uitgewerkt in een ontwerpschets. Er worden materialen en gereedschappen bij gezocht waarmee het ontwerp kan worden uitgevoerd. 4. Uitvoeren: Het ontwerp wordt eventueel op schaal tot een prototype uitgevoerd. Bij problemen in de uitvoering wordt teruggegaan naar stap 2 en/of 3. 5. Testen en evalueren: Het prototype wordt getest en is goed (genoeg) wanneer het aan het programma van eisen en dus aan de opdracht voldoet. Wanneer het niet voldoet komt men vanzelf weer bij stap 1, 2, 3 en/of 4 terecht. 6. Presenteren: Het ontwerp en de relatie met de behoefte worden gepresenteerd en/of gedemonstreerd aan de klasgenoten en de leraar. Door te ervaren hoe andere groepjes een ontwerp hebben gevonden voor een probleem worden kinderen gestimuleerd in hun vindingrijkheid. Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 12

7. Verdiepen: Indien gewenst kan de leraar plenair met de kinderen praten over juiste en onjuiste aanpakken of methodes, of wijzen op inhoudelijke onvolkomenheden dan wel zorgen voor verdieping, verbreding of toepassing van de prototypen. Indien er echte apparaten bestaan voor dit probleem kan hier uitvoerig naar gekeken worden. Wat hebben de technici anders gedaan dan wij? Wat is hetzelfde? Ook het toetsen van de gestelde eisen kan hier aan de orde komen. De leerkracht op de basisschool moet zelf beslissen welke activiteiten haalbaar zijn voor zijn / haar groep en welke activiteiten nog niet uitvoerbaar zijn. Een leerkracht moet de kinderen van zijn / haar groep natuurlijk wel uit blijven dagen om activiteiten en vaardigheden te ondernemen die boven hun niveau liggen. De activiteiten moeten dan natuurlijk wel betekenisvol zijn en de leerkracht moet een leidende rol aannemen. Ontwerpend leren is net zoals onderzoekend leren een zeer activerende werkvorm voor het vakgebied natuur en techniek. Door ontwerpend en onderzoekend te leren ontwikkelen kinderen natuurwetenschappelijke en technische kennis, inzichten en vaardigheden. Bij onderzoekend leren kan soms een ontwerpfase nodig zijn. Bij ontwerpend leren kan een stuk onderzoek nodig zijn. Onze ambitie is om dit meer verweven te krijgen binnen de school en specifiek bij W&T. vooral in de samenwerking met het Technasium is O&O goed zichtbaar. Dankzij de coöperatieve medewerking van Melanchthon Bergschenhoek kunnen wij gebruik van de projecten van het Technasium. 7. 21 ste century skills Wetenschap en technologie is een manier van kijken naar de wereld. Wetenschap en technologie begint bij de verwondering: waarom is de wereld zoals zij is? Vanuit die attitude komen vragen op of worden problemen gesignaleerd. De zoektocht naar antwoorden op die vragen en problemen leidt tot oplossingen in de vorm van kennis en/of producten. Deze oplossingen zijn tegelijk weer uitgangspunt voor nieuwe vragen. Onderwijs in wetenschap en technologie stimuleert en bestendigt een nieuwsgierige, onderzoekende en probleemoplossende houding bij kinderen. Het gaat om onderzoekend en ontwerpend leren, waarmee '21steeeuwse' vaardigheden worden ontwikkeld zoals: Creativiteit Ondernemingszin kritisch denken, Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 13

kunnen samenwerken ICT-geletterdheid. En het brengt kinderen kennis bij over de wereld. Ons doel is dit te verweven in de diverse vakgebieden, waarbij ICT een belangrijke rol kan spelen. 3.4 Leergebiedoverstijgende kerndoelen: W&T-onderwijs wordt versterkt door integratie met andere vakken. Zo zullen leerlingen bij W&T-activiteiten diverse kennis en vaardigheden opgedaan bij taal- en rekenlessen toepassen zoals: begrijpend lezen of een verslag schrijven vanuit rekenen met verhoudingen en grafieken werken bij het onderzoeken van een vraag die op het eerste gezicht behoort bij geschiedenis (bijvoorbeeld over hunebedden), kunnen ook aardrijkskundige onderwerpen (gletsjers, zwerfkeien) of technische aspecten (transporteren van zware voorwerpen) aan de orde komen. Bij meer techn(olog)isch georiënteerde onderwerpen maken leerlingen gebruik van rekenen (verhoudingen) als ze een voorwerp (robot) of model op schaal nabouwen. Om kinderen inzicht te geven in ontwikkelingen en maatschappelijke thema's en om ze onderlinge verbanden te laten zien is het belangrijk om onderwijs (ook) in samenhang aan te bieden, en die samenhang voor de leerlingen te verduidelijken. Dat kan door in het onderwijs te zorgen voor afstemming tussen vakken. W&T spelen een belangrijke rol in het dagelijkse leven van kinderen. Ontwikkelingen in wetenschap en technologie zorgen bijvoorbeeld voor nieuwe medicijnen, voedingsmiddelen of gebruiksvoorwerpen die steeds geavanceerder worden. Maar ook in maatschappelijke thema's die kinderen bereiken via de media, zoals sociale cohesie, veiligheid, duurzaamheid, voeding en gezondheid, spelen wetenschap en technologie een rol. Binnen deze ontwikkelingen en thema's gaat het meestal om kennis uit meer dan één vakgebied. Bij duurzaamheid spelen onderwerpen en vaardigheden en denkwijzen uit aardrijkskunde, biologie en techniek een rol, denk bijvoorbeeld aan het omgaan met bodemschatten. Bij sociale cohesie gaat het om onderwerpen uit geschiedenis, aardrijkskunde en biologie, zoals samenleven in de buurt (bestuur, gedrag en cultuur van mensen, inrichting van de leefruimte). Ook probleemoplossend, onderzoekend en ontwerpend leren, bieden mogelijkheden voor onderwijs in samenhang. Leerlingen kunnen een product ontwerpen en maken of ontwikkelen waarmee ze een probleem oplossen of in een behoefte voorzien. Evenals bij thematisch - en projectonderwijs kan door W&T-onderwijs de overladenheid van het aanbod verminderen en is er meer ruimte voor het toepassen en ontwikkelen van vaardigheden, denkwijzen en houding, twee belangrijke componenten van W&T-onderwijs. Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 14

De manier van werken, het onderzoeks- en ontwerpproces, is daarbij ook een leerdoel waar leraren met leerlingen op metacognitief niveau op reflecteren. Voor leerlingen moet inzichtelijk worden dat deze processen niet vakgebonden zijn, maar overal kunnen worden toegepast, ook in de dagelijkse praktijk (transfer). Wetenschap en technologie is een van de benaderingen van het onderwijs en vraagt van leraren dat zij hun onderwijsinhoud vanuit deze benadering kunnen concretiseren. Dat vraagt van hen dat zij over een daarbij passend repertoire aan houding, vaardigheden en denkwijzen beschikken. Ook moeten zij om de samenhang tussen de vakken te kunnen hanteren, over voldoende inzicht beschikken om de vakinhoudelijke kennis wendbaar (in verschillende contexten en vanuit verschillende perspectieven) te kunnen gebruiken. Afrondend: 3D@CBS De Regenboog - Denken, Durven en Doen! Daarnaast is de vierde D onmisbaar, "Doorzetten". WANT: Wat je hoort, vergeet je. Wat je ziet, onthoud je. Wat je doet, zul je begrijpen. Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 15

Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 16

Bijlage 1: De Techniektorens. De lessen van de Techniek Torens (10 per groep) stellen ons in staat om enkele belangrijke leergebied overstijgende kerndoelen vorm te geven: Ervaringsgericht leren; veel doen, werken met handen. Werken volgens plan; ontwerpen en uitvoeren naar ontwerp, doel formuleren; bij eenvoudige problemen de oorzaak en de oplossing zoeken; conclusies trekken; plannen en evalueren. Gebruik van uiteenlopende leer strategieën: proefondervindelijk leren; coöperatief leren; en samen ontdekken en onderzoeken; verdelen van taken en samen tot een oplossing komen; gerichte vragen stellen aan personen; feiten en meningen onderscheiden; evalueren. Zelfstandig werken waarbij Techniek binnen de weektaak en de kieskast ingezet kan worden. Diverse media gebruiken als informatiebron;ict kan hier veel bij betekenen, zeker mbv de inzet van digitale borden, zodat leerlingen gemakkelijk kunnen linken naar sites voor natuur-en wetenschap. Sociaal gedrag; teamwork en onderling overleg; respectvol omgaan met de meningen en de input van andere leerlingen; verantwoordelijkheid nemen voor te verrichten taken. Werkhouding: gerichte vragen stellen; relevante informatie vergaren en gebruiken; doorzetten als iets niet meteen lukt. Zelfbeeld: zelfvertrouwen opbouwen (bij het zelf vinden van technische oplossingen); (met een andere leerling) kunnen werken; eigen ideeën beargumenteren in de groep; ontwikkeling van de fijne motoriek; zelf iets kunnen ontwerpen en daarnaar bouwen; evaluatie van eigen werk. Maatschappelijke relevantie: een link leggen naar de maatschappelijke toepassing van de betreffende techniek. Meervoudige intelligentie: een manier om kinderen die beter met hun handen kunnen werken te laten uitblinken in de groep en voor zichzelf; kinderen die goed met hun hoofd zijn ook laten oefenen om met hun handen dingen te realiseren; stimuleren van sociale intelligentie. In de schema s in de bijlage is te zien dat de techniektorens aan heel veel tussendoelen en leerlijnen voldoen. Er is gekeken naar de kerndoelen 42, 44 en 45. Kerndoel 44 en 45 zijn specifieke kerndoelen voor techniekonderwijs. De techniektorens voldoen hier ook aan alle tussendoelen en leerlijnen, en dus ook aan de kerndoelen. Bij kerndoel 42 voldoen de techniektorens niet aan alle eisen. Zo ontbreken de onderdelen licht, geluid en temperatuur. In onze natuurmethode Naut komt dit wel aan de orde. Onderzoekend en ontwerpend leren is in sommige lessen uit de techniektorens terug te vinden, maar lang niet in alle lessen. De meeste lessen worden stap voor stap beschreven en daar is het ook de bedoeling bij dat de kinderen keurig stap voor stap de les volgen. Je kunt er als leerkracht natuurlijk wel voor kiezen om de kinderen de ruimte te bieden om wel onderzoekend en ontwerpend aan de slag te gaan. Dit is bij de meeste lessen wel gewoon mogelijk, maar de kinderen moeten er dan natuurlijk wel de ruimte voor krijgen. De benodigde verrijking wil de school vinden in de aansluiting met de zaakvakken. Leerkrachten kijken naar de mogelijkheden om leskisten in te zetten bij zaakvakken (bijvoorbeeld een kist bruggen bouwen bij aardrijkskunde). Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 17

Dekking van de Kerndoelen voor Techniek & Overzicht van de activiteiten voor de Techniek Torens. (versie februari 2004) Dekking van de Kerndoelen voor techniek: o Thema s: Constructie, Transport, Communicatie, Productie. o Leerdomeinen: A (= doen) en B (= bekijken). Overige technische leergebieden: (Duurzame) energie, elektrotechniek. (EN), Chemie (CH), Metaal (MT). Onderbouw Toren voor groep 1 & 2 Groep 1: Lesnr. Naam: Thema: Domein: Aantal Knd 1.1. Muurtje metselen Constr. A 4 1.2. Wat blijft er hangen? Constr. Comm. B (MT) 3 1.3. Draai maar door Transp. A 2 1.4.. Wat blijft drijven en wat zinkt? Transp. B 3 1.5. Bouw de langste knikkerbaan Constr Transp. B 2 1.6.A Bouw een autootje Constr. A 1 1.6.B Bouw een autootje Constr. A 1 1.7. Een mooie kaart standaard Constr. Comm Prod. A.(MT) 4 1.8. Bellenblazen! Constr. Prod. A (MT,Ch) 4 1.9. Bouw de hoogste toren! Constr 2 26 subtot Groep 2: Lesnr. Naam: Thema: Domein: Aantal Knd 2.1.A. Bouw een stevige brug Constr. A 2 2.1.B. Bouw een stevige brug Constr. A 2 2.2. Maak een tentje voor popje Constr A 4 2.3. Dansen op het water Transp. A/B 4 2.4. Hoe hard valt het? Transp. B 4 2.5. Wip-wap, wip-wap Constr Transp. B 4 2.6. Samen boekjes maken Comm. Prod. A 4 2.7.A Badzout maken voor mamma Prod A (CH) 4 2.7.B Zout voor badzoutles 2.8. Kunnen kleuren bewegen? Constr. Transp. Prod. A(Ch) 4 2.9. Bouw een hijskraan Constr. Transp. A. 2 2.10 Boutjes en moertjes, slotjes, Constr AB(MT) 2 schroeven en spijkers 2.11. Sterke lucht! Constr Transp AB 2 38 subtot Middenbouw Toren voor groep 3 & 4 & 5 Groep 3: Lesnr. Naam: Thema: Domein: Aantal Kids: 3.1. Spannend stapelen! Constr. B 3 3.2. Een huisje metselen Constr. A 2 3.3. Tandwielen in de keukenla? Transp. A B (MT) 3 3.4. Allerlei batterijen Comm. B (EN) 4 Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 18

3.5. Een wiebelend bootje Constr. Transp A B 4 3.6.. Touw versterken Constr. A 4 3.7. Op rolletjes Constr. Transp Prod. A B 4 3.8. Zeepjes maken Prod. A (CH) 4 3.9. De koorddanser Constr. Transp AB 4 3.10 Waar komt de wind vandaan? Constr. AB,(EN) 4 36 subtot Groep 4: Lesnr. Naam: Thema: Domein: Aantal Kids 4.1. Een zwaaikaart! Constr. Transp A 4 4.2. K nexen Constr. Transp. A 4 4.3. Grijp-graag Constr. Transp. A 4 4.4. Hoe snel is een machine? Transp. Comm. B (EN) 4 4.5. Vlotten race! Constr. Transp A 4 4.6. Mep je naam Comm. Prod. A (MT) 4 4.7. Een spannend hoorspel Comm. Prod A B (EN) 4 4.8. Maak een eigen flipperkast! Constr. Transp Comm. Prod. A (MT) 2 4.9. Vliegen en zweven Constr Transp AB 4 4.10. Een gevlochten en stevig hutje Constr A 2 38 subtot Groep 5: Lesnr. Naam: Thema: Domein: Aantal Kids: 5.1. Stevige vormen Constr. A 4 5.2. Hoe sterk is een krant? Constr. A 4 5.3. Autootje schroeven Constr. Transp A 2 5.4. Een geheime brief Comm. Prod. A (CH) 4 5.5. Maak een stroomkring Comm. Prod. A B (EN) 2 5.6. Ik ruik het zwembad! Prod. B(EN CH) 4 5.7. Spring in t veld Constr. Transp. Prod. A (MT) 4 5.8. Figuurzagen Constr. Transp A 2 5.9. Maak je eigen kompas Constr Transp A 2 5.10 Lucht en water Transp B 2 32 subtot Bovenbouw Toren voor groepen 6 & 7 & 8: Groep 6: Lesnr. Naam: Thema: Domein: Aantal Kids: 6.1. Een tempel bouwen en een flat Constr. A 4 6.2. Brievenwegers Constr. Transp. A (MT) 2 6.3. Bandje plakken Transp. A 2 6.4. De auto aandrijving Constr. Transp. B (MT) 2 6.5. De transport rolbaan Comm. Prod. A (EN) 2 6.6. Telefoneren Comm. B (EN) 2 6.7. Katrollen Transp. A 2 6.8. Zijn wij zuinig? Prod. B (EN) 4 6.9. Een mooie mobile Constr. Prod. A 4 6.10. Kringloop Constr. Prod. B (EN, CH) 4 6.10. Verlicht de straat Constr. Comm. 28 subt Groep 7: Lesnr. Naam: Thema: Domein: Aantal Kids: 7.1.A Steensverbanden Constr. B 2 7.1.B Bouw een huis Constr. A 2 7.2. Elektro spel maken Constr Transp. Comm. A (EN) 4 7.3. Waterkracht Prod. AB (EN) 2 7.4. Aan de lopende band Constr. Transp. A (EN) 2 Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 19

7.5. Hippe Haargel Prod. A (CH) 4 7.6. Geen paniek! Constr. Comm. A(ENMT) 4 7.7. Stoplicht op zonnestralen Prod. A B (EN) 2 7.8. Knopen leggen Constr. A 4 7.9. Echte huizen bouwers Constr Prod. B 2 7.10. Een mooie lamp Constr Comm. A 4 7.10. De hoogste toren Constr. Prod. AB 2 7.10. Een mooie en stevige stoel Constr. Prod. AB 32 subt Groep 8 : Lesnr. Naam: Thema: Domein: Aantal Kids: 8.1. Laat de wieken draaien! Constr. A (EN)(MT) 4 8.2. Bouw een stevige paalwoning Constr. A 4 8.3. Windkracht Prod. B (EN) 2 8.4. De lucht doet z n werk Constr. Transp. A 2 8.5. Tandenpasta maken Prod. A (CH) 4 8.6. Het grote uitvinderspel! Constr Transp. Comm Prod B 3 8.7. Morse en seinen Comm. A B (EN) 4 8.8. Een Zonnecel mobiel! Constr Transp Prod A B (EN) 2 8.9. Bruggen bouwen Constr. Prod. A 4 8.10 Alles over stroom Comm Prod. B 2 22subt Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 20

Groep 1 Les nr. Naam Omschrijving Voorbereiding Aantal leerlingen 1.1 Muurtje metselen. 1.2 Wat blijft er hangen? 1.3 Draai maar door. () 1.4 Wat blijft drijven en wat zinkt? 1.5 Bouw de langste knikkerbaan. () 1.6 a Bouw een autootje (bulldozer) () 1.6 b Bouw een autootje (race-auto) () Met kleine baksteentjes, troffeltjes en een meelwater mengsel metselen de kinderen een muurtje in verband. Opdracht: metsel een muurtje dat stevig en zo hoog mogelijk is. (Deze opdracht is ook goed te doen met suikerklontjes. Het is verstandig om het met sterke lijm te doen, want voor een mengsel van poedersuiker en water, heb je erg veel nodig. Kinderen experimenteren met magneten. Sorteren. Vissen maken en hengelen met een magneethengeltje. Kinderen maken een opstelling met grote gekleurde tandwielen en zien hoe tandwielen beweging kunnen doorgeven. De kinderen doen ervaring op met het draagvermogen van water. Ze sorteren en experimenteren met drijven en zinken. Een knikkerbaan bouwen. Daarbij wordt gestreefd naar een zo lang mogelijk parcours voor de knikker en het verwerken van alle onderdelen uit de leskist. Opdracht: Maak een zo lang mogelijke, stevige knikkerbaan waarbij de knikkers helemaal naar beneden rollen. Naar voorbeeld (bouwplaat) een eenvoudig autootje nabouwen. Gebruik van gereedschap, bouten en moeren. Naar voorbeeld (bouwplaat) een eenvoudig autootje nabouwen. Gebruik van gereedschap, bouten en moeren. a. specie maken van meel en water mengverhouding = (bloem 2 : meel 1) b. specie verdelen over 4 bakjes. c. baksteentjes, onderleggers, troffeltjes + voorbeeldplaat klaarleggen. a. Sorteervel: wat blijft plakken klaar leggen en uitleg geven over het sorteervel. b. Kopieervel: magneetvissen enkele keren kopiëren op gekleurd papier. c. papieren Aquarium uit techniektoren pakken. a. Instructie geven. Staat op lesblad leerling. a. Een bak vullen met water. b. droogdoek klaarleggen. c. leskist klaarzetten. d. Selecteerblad neerleggen. e. uitleg geven. Te combineren/ in te zetten met: 3 of 4 leerlingen Tijdens de werkles als opdracht. Per dag 4 leerlingen of in te zetten als coöperatieve opdracht met tweetallen, dan kunnen er 8 leerlingen per dag. 3 of 4 leerlingen Tijdens de werkles of circuit als opdracht. Na de instructie kunnen de kinderen dit. Per werkles 4 kinderen. 3 of 4 leerlingen Met de inloop of circuit. Is geheel te gebruiken. 3 of 4 leerlingen Tijdens de werkles of circuit. a. leskist pakken 3 of 4 leerlingen Bij de inloop of tijdens circuit, maar ook tijdens de speel/werktijd. Is geheel te gebruiken. a. uitleg geven 1 of 2 leerling(en) Kan samen met doos 1.6 b gebruikt worden. Ook te gebruiken met coöperatief werken. Is geheel. Tijdens circuit of werkles. a. uitleg geven 1 of 2 leerling(en) Kan samen met doos 1.6 a gebruikt worden. Ook te gebruiken met coöperatief werken. Is geheel. Tijdens circuit of werkles. 1.7 Een mooie kaart standaard. Kinderen bekijken het klemprincipe van een paperclip en maken zelfeen kaartstandaard met ijzerdraad, stenen, buigtangetje, enz. a. Vooraf kijken of er voldoende kiezels, houten spatels en ijzerdraad aanwezig zijn. 4 leerlingen Tijdens de werkles. Moet veel bij geholpen worden. IS LEUK VOOR Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 21

VADERDAG! 1.8 Bellenblazen! 1.9 Bouw de hoogste toren! () 1.10 Figuren van magneten. () 1.11 Bouwen met buizen. () Kinderen maken zelf bellenblaas vloeistof (afmeten, mengen & roeren) en maken een bellenblazer met ijzerdraad. Kinderen moeten een stevige en hoge toren bouwen met ALLE blokken uit de leskist. Stevige basis en open constructie. Kinderen bouwen met magneten vier figuren na. Ze mogen daarna ook zelf fantasie bouwsels maken met de materialen uit de leskist. De kinderen bouwen met verschillende kunststof vormen de figuren na. Ze mogen daarna ook zelf fantasie bouwsels maken met de materialen uit de leskist. a. afwasmiddel, maatbeker gevuld met lauwwarm water, ijzerdraad en een pak suiker klaarzetten. c. plaatjes handleiding voor de kinderen klaarleggen. 3 of 4 leerlingen Tijdens de werkles. Moet veel bij geholpen worden. Per keer max. 4 kinderen. Deze les moet buiten worden afgesloten. a. uitleg geven. 2 leerlingen Tijdens de inloop. Kan na instructie geheel worden gedaan. Coöperatief werken met twee leerlingen. a. Uitleg geven. 2-4 leerlingen Tijdens de inloop. Kan na instructie geheel worden gedaan. Coöperatief werken met twee leerlingen. a. Uitleg geven. 2 leerlingen Tijdens de inloop. Kan na instructie geheel worden gedaan. Coöperatief werken met twee leerlingen. Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 22

Groep 2 Les nr. Naam Omschrijving Voorbereiding Aantal leerlingen 2.1a Bouw een stevige brug. (na uitleg te doen) 2.1 b Bouw een stevige brug. (na uitleg te doen) 2.2 Maak een tentje voor popje. 2.3 Dansen op het water. 2.4 Hoe hard valt het? 2.5 Raket maken. 2.6 Samen boekjes maken. (begeleiden!) 2.7 a Badzout maken voor mamma. (begeleiden!) 2.7 b Zout voor badzoutles. 2.7 c Potjes en deksels (badzoutles) 2.8 Kunnen kleuren bewegen? (na uitleg te doen) 2 kinderen maken met lego blokjes een overbrugging en wisselen daarna met de kinderen van leskist 2.1.B. 2 kinderen maken met gewone blokken een overbrugging en wisselen daarna met de kinderen van leskist 2.1.A. Zo ondervinden ze het effect van vormverbindingen in een constructie. Kinderen maken met tempex, rietjes, chenille en cocktailprikkers tentjes voor een popje. Kinderen laten een poppetje op een kurk drijven op water en leren dat je door verzwaring van de kurk het poppetje stabieler in het water kunt laten drijven. Kinderen bestuderen de snelheid van vallen van verschillende dingen en sorteren de spullen op snelheid. Samen meten, onderzoeken, etc. Ze maken een zweefvliegtuig. De kinderen gaan zelf een raket maken van een keukenrol, die ze daarna zelf kunnen lanceren. 4 kinderen maken samen een productielijn waarin ieder kind een eigen deeltaak heeft. Tenslotte fabriceren ze gezamenlijk 4 setjes boekjes die op verschillende manieren zijn gebonden. Afmeten, mengen en roeren: zout, kleurstof en geurstof. Ze maken een klein potje met badzout. Ze maken er een mooi etiketje op en mogen het mee naar huis nemen. Inhoud uit de leskisten halen en dozen op z n kop aan weerszijde van de collage van de rivier leggen. Inhoud uit de leskisten halen en dozen op z n kop aan weerszijde van de collage van de rivier leggen. Bekijk of er nog genoeg lapjes, cocktailprikkers en rietjes zijn. Watertafel gebruiksklaar maken of anders een ruime teil. Leskist pakken. Selectievel klaarleggen. Uitleg geven. (A5 papier + rietjes + plakband is voor de extra opdracht) Leskist pakken + lanceerplatform + luchtbeddenpomp. Zorgen voor voldoende kopieerbladen, lijm en scharen. Leskist pakken + checken of er voldoende materiaal aanwezig is voor de opdracht. Lkr. helpt met de rol verdeling. Leskisten 2.7 a, b en c pakken en controleren of er nog voldoende materialen aanwezig zijn LET OP: Kleurstoffen geven vlekken op kleren en handen!! Te combineren/ in te zetten met: 2 leerlingen Moet worden gecombineerd met leskist 2.1 B tijdens de werkles of circuit. Dit is een coöperatieve opdracht. 2 leerlingen Moet worden gecombineerd met leskist 2.1 A tijdens de werkles of circuit. Dit is een coöperatieve opdracht. 2 x 2 leerlingen Tijdens werkles of circuit. Dit is een coöperatieve opdracht. 4 leerlingen Tijdens werkles of circuit. Is evt. te combineren met 2.8. 2 x 2 leerlingen Tijdens werkles of circuit. Dit is een coöperatieve opdracht. 4 leerlingen Tijdens de werkles of het circuit. 3 kinderen Tijdens de werkles of circuit. Dit is een coöperatieve opdracht. 4 kinderen Tijdens de werkles. LEUK VOOR MOEDERDAG! (ook doos 2.7 b en 2.7 c nodig. Leuk voor Moederdag! Opbergdoos voor sodazout Nodig bij leskist 2.7 n.v.t. Hoort bij 2.7 a Opbergdoos voor potjes en deksels Nodig bij leskist 2.7 n.v.t. Hoort bij 2.7 a Met een witte filter en daarop stippen van verschillende kleuren viltstift experimenteren kinderen en zien ze hoe een viltstiftkleur is opgebouwd uit verschillende basiskleuren. Kinderen knippen een bloemetje uit papier en ervaren het effect van de zuigkracht van papier op water. Leskist pakken en controleren of er voldoende materiaal aanwezig is. Kopieerblad op stevig papier kopiëren. 2 x 2 leerlingen Tijdens de werkles. Is evt. te combineren met 2.3. 2.9 Bouw een hijskraan. (, hulp wel nodig!) Kinderen bouwen van een bouwplaat een hijskraan na. Ze werken met houten bouwonderdelen en gereedschap om de onderdelen mee in elkaar te schroeven. Leskist pakken. Controleer of alle onderdelen aanwezig zijn. 2 leerlingen Tijdens de werkles of circuit. Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 23

2.10a en b Riolering 2.11 Sterke lucht! 2.12 Een blokhut bouwen. (na uitleg te doen) 2.13 Stoeltje, tafeltje, bedje. (na uitleg te doen) De kinderen leren hoe het riool werkt d.m.v. een voorleesboek. Daarna gaan ze zelf experimenteren met buizen om een riool te maken. Met spuitjes, slangetjes, water en lucht ervaren kinderen de kracht van lucht, luchtdruk en de eigen adem. Afgesloten met een spel. Kinderen bouwen met houten delen een blokhut. Kinderen bouwen verschillende meubels na van een voorbeeld. Ze zoeken en tellen eerst de benodigde onderdelen uit. Ze werken met metalen staafjes en diverse soorten plastic verbindingstukjes. Leskisten a en b pakken. Leskist pakken. Controleer of alles aanwezig is. Bij de opdracht moeten de kinderen een beetje met water knoeien. Zorg voor genoeg schone bekertjes. Pak 2 spel-collages uit de techniekkast. Leskist pakken. Controleer of alles aanwezig is. Na afloop alles uit elkaar halen. Leskist pakken. Controleer of alles aanwezig is. Na afloop alles weer uit elkaar halen. 2 tot 4 leerlingen Tijdens de werkles of circuit. 2 x 2 leerlingen Tijdens de werkles of circuit. 2 leerlingen Tijdens de werkles of circuit. 2 x 2 leerlingen Tijdens de werkles of circuit. Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 24

Groep 3 Les nr. Naam Omschrijving Voorbereiding 3.1 Spannend stapelen! () 3.2 Een huisje metselen. () 3.3 Tandwielen in de keukenla? () 3.4 Allerlei batterijen. 3.5 Een wiebelend bootje. 3.6 Touw versterken. (na uitleg te doen) 3.7 Op rolletjes. 3.8 Zeepjes maken. 3.9 De koorddanser. () Kinderen leren spelenderwijs over stabiliteit en draagkracht van open constructies met het spel Jenga! Twee aan twee maken de kinderen eerst een ontwerp van een huisje met een deur en een raam. Daarna gaan ze het huisje metselen. 2 kinderen bekijken eerst het keukengerei in de leskist: wasknijper, ijsschep, handmixer, notenkraker, etc. en bespreken samen waar ze hefbomen en tandwielen zien en waarvoor die dienen. Daarna bouwen ze samen een handmixer van Lego Dacta. Kinderen doorlopen met een groepje de lesbladen en bekijken de verschillende batterijen, de batterijtester en de batterij oplader in de leskist. Ze leren over de plus en min polen en laten een lampje branden. Ook leren ze over het separaat weggooien van lege batterijen. Met een groepje gaan de kinderen aan de slag met verschillende bootjes en bekijken hoe een bootje stabiel geladen kan worden, welke aspecten bij het stabiliseren een rol spelen, etc. Twee aan twee bekijken de kinderen enkele voorbeeldtouwen: je hebt veel soorten touw (dik, dun, gevlochten, gedraaid, etc). Dan gaan ze zelf een touw tweernen en maken er daarna een hengsel van voor een tasje dat ze zelf maken. Kinderen vinden zelf het wiel uit! Ze experimenteren met weerstand en het opheffen van weerstand door wielen en kogellagers. In een groepje van 4 kinderen worden zeepjes gemaakt: smelten, mengen en roeren, in mal gieten, laten uitharden. De kinderen maken ook een mooie verpakking voor hun zeepje. Ze mogen het zeepje mee naar huis nemen. 2 kinderen knippen 2 poppetjes uit en verstevigen die naar eigen inzicht. Dan moeten ze de poppetjes zodanig verzwaren op bepaalde Aantal leerlingen Te combineren met: Geen 2 á 3 kinderen. 3.2, 3.3, 3.5 en 3.9 (4.2 en 4.4) a. Specie maken van meel en water mengverhouding = (bloem 2 : meel 1) b. Specie verdelen over 4 bakjes. c. Baksteentjes, onderleggers, troffeltjes + voorbeeldplaat klaarleggen. a. Let even op dat de kinderen op tijd beginnen aan de Lego Dacta opdracht. a. Lezen achtergrond informatie over tandwielen. b. Kopiëren van de lesbrieven. a. Een bak vullen met water. b. Droogdoek klaarleggen. c. Leskist klaarzetten (het klei in stukjes snijden). d. Leerlingenblad neerleggen. e. Samen de opdrachten doornemen. a. Is er nog voldoende wol? b. Kopiëren: Kopieervel van het tasje voor elk kind en een voorbeeld van hoe een tasje te vouwen. c. Uitleg geven over twernen van touwen. Geen. a. Kopiëren: doosjes patronen. b.lucifers/aansteker en een waxine lichtje pakken. c. Zelf het kaarsje aansteken. d. Voordoen hoe ze het bakje moeten vastklemmen. e. Pas op met de kleurstof, geeft vlekken! a. Kopiëren: Tech en Niek. b. Karton pakken. Per dag 4 leerlingen of in te zetten als coöperatieve opdracht met tweetallen, dan kunnen er 8 leerlingen per keer. (Lesnr. 1.1 kan je ook gebruiken). 3.1, 3.3, 3.5 en 3.9 (4.2 en 4.4) 2 leerlingen. 3.1, 3.2, 3.5 en 3.9 (4.2 en 4.4) 4 leerlingen. 3.6 (4.3) 4 leerlingen. 3.1, 3.2, 3.3 en 3.9 (4.2 en 4.4) Hele klas of kleinere groepjes. 2 á 3 kinderen. 3.4 (4.3) 4 kinderen. (Leuk voor Moederdag!) 6 leerlingen. 3.1, 3.2, 3.3 en 3.5 (4.2 en 4.4) Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 25

3.10 Waar komt de wind vandaan? (na uitleg te doen) punten, dat ze in balans blijven hangen op een koord. Proefondervindelijk ervaring opdoen met zwaartekracht, draaipunten en verzwaring voor balans. Een uitleg over de verplaatsing van lucht van warme naar koude lucht; daarna ondervinden de kinderen dit met een zelf te knippen draaislang. Vervolgens maken de kinderen een windvaan en gaan buiten de school bekijken uit welke richting de wind komt. Kompas lezen. c. Op tijd beginnen met balanceren op het koord. a. Kopiëren: draaiende slang, logboek van windrichtingen en de windvaan. 2 leerlingen. (bij aanwezigheid van extra kompassen: meerdere leerlingen mogelijk). Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 26

Groep 4 Les nr. Naam Omschrijving Voorbereiding 4.1 Een zwaaikaart! () 4.2 Knexen. () 4.3 Grijp-graag. () 4.4 Hoe snel is een machine? (na uitleg te doen) 4.5 Vlottenrace. () 4.6 Mep je naam. (na uitleg te doen) 4.7 Een spannend hoorspel. (na uitleg te doen) 4.8 Maak een eigen flipperkast! 4.9 Vliegen en zweven. (na uitleg te doen) 4.10 Een gevlochten en stevig hutje. (na uitleg te doen) Productieles: 4 kinderen verdelen de taken; ieder kind maakt een halffabrikaat voor uiteindelijk 4 zwaaikaarten. Deze zijn samengesteld uit de onderdelen die ieder kind heeft aangeleverd. De zwaaikaart heeft een schaarmechanisme. Samen maken de kinderen met K nex materiaal een ambulance. 2 kinderen werken met Lego Dacta, 2 andere kinderen werken met gatenstroken en bouten en moeren. Ze maken allebei een schaarmechanisme. Evalueren de verschillen en overeenkomsten achteraf. In een groep van 4 kinderen krijgt ieder kind een eigen taak (deze taak rouleert) en samen voeren ze de opdrachten uit. Ze ervaren de verschillen in productiviteit van machinale handelingen en handmatige handelingen. Tijdmeting met stopwatch en met zandloper. Vrije opdracht om, met de aanwezige materialen, een vlot te bouwen met een zeil erop. Als ze klaar zijn: welk vlot is het snelste? (blazen in de zeilen, bak met water). Metaal bewerken: ieder kind maakt eerst een ontwerp voor een metalen naamkaartje. Ze werken met slagletters en kinderhamertjes. Ze evalueren dan hun fabrikaat t.o.v. het ontwerp. In een groepje bekijken 4 kinderen een memorecorder en proberen de knoppen uit. Ze bedenken vervolgens de geluiden bij de tekst. Daarvoor maken ze o.a. gebruik van de spullen in de leskist. Ze repeteren en nemen hun hoorspel op. Kinderen ontwerpen een flipperkast. Ze maken er een elastieken hefboomwerking in en een katapultmechanisme. Ze timmeren hun eigen flipperkast en verzinnen zelf de obstakels die erin moeten. Ook moeten ze de goede hellingshoek bepalen. Kinderen volgen de lesbladen en doen proefjes met de werking van een vliegtuigvleugel en een parachute en maken een eenvoudig helikoptertje. Kinderen maken eerst een ontwerp. Op een tempex plaat maken kinderen met pitriet, raffia en/of wol een hutje. Ze evalueren hun bouwwerk en bespreken onderling welke functionaliteit hun hutje heeft. a. Zijn er nog voldoende splitpennen? (minimaal 16) b. 4 kopieën van de kaart op gekleurd papier, 4 keer van de Tech en Niek op wit papier, 4 keer de beweegstroken op wit papier. a. Kopie van de werktekening van de ambulance. Aantal leerlingen Groepjes van 4 kinderen. Te combineren met: 4.7, 4.8 en 4.10. 2 á 3 leerlingen 4.4 (3.1, 3.3, 3.5 en 3.9) Geen. 2x2 leerlingen. (3.4 en 3.6) a. Checken of de batterijen het doen. b. Kopieerblad hoe snel is een machine! kopiëren. a. Een bak vullen met water. b. Droogdoek klaarleggen. c. Leskist klaarzetten. d. Leerlingenblad neerleggen. e. (extra kurken zitten in de voorraaddoos kurken). a. Zijn er nog genoeg aluminium plaatjes? b. Let op: dit veroorzaakt veel geluid. a. Checken van de batterijen en is er een goed bandje aanwezig? a. Zijn er voldoende planken, spijkers, elastieken, spatels en wasknijpers op voorraad? b. Zorg voor onderplanken. a. Zorg voor voldoende plasticzakken. a. Is er nog voldoende pitriet en raffia aanwezig? 4 leerlingen. 4.2 (3.1, 3.3, 3.5 en 3.9) 2x2 leerlingen. (ook mogelijk met meerdere groepjes van 2 kinderen). 3 kinderen. (meer hamers, uit doos 4.8, meerdere kinderen mogelijk). (3.1 en 3.2) (Leuk voor Vaderdag!) Leuke opdracht voor de keuzeles. 4 kinderen. 4.1, 4.8 en 4.10 2 kinderen. (meer hamers,uit doos 4.6, meerdere kinderen mogelijk). 4 leerlingen. Ook meerdere leerlingen mogelijk. 2x2 leerlingen. (ook mogelijk met meerdere groepjes van 2 kinderen). Helikopter: leuk bij thema vervoer. Parachute: Leuk bij thema Sint. 4.1, 4.7 (bij thema: bouwen/huizen) Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 27

Groep 5 Les nr. Naam Omschrijving Voorbereiding 5.1 Stevige vormen (na uitleg te doen) 5.2 Hoe sterk is een krant? () 5.3 Een hap apparaat () 5.4 Een geheime brief (na uitleg te doen) 5.5 Maak een stroomkring 5.6 Zuiver water (na uitleg te doen) 5.7 Spring in t veld (na uitleg te doen) 5.8 Figuurzagen Met papier, lijm en plakband maken kinderen enkele stevige basisvormen, waarmee ze een bouwwerk kunnen maken. Ze maken kennis met bijvoorbeeld u-profielen en vormvaste driehoeksverbindingen. Kinderen maken in productielijn het basismateriaal voor een krantenbouwwerk. Door kranten op te rollen en met driehoeksverbindingen aan elkaar te zetten, kunnen kinderen vervolgens samen een hoog bouwwerk bouwen. Met metalen Construction-materiaal bouwen 2 kinderen een graafmachine na van een bouwplaat. Ze maken ieder een paar onderdelen die later bij elkaar gevoegd worden. Met citroenzuur en een kroontjespen schrijven kinderen een geheime brief. Ze maken zelf een enveloppe en wisselen de brieven aan elkaar uit. Thuis worden ze door de ouders gestreken waardoor oxidatie optreedt en de letters leesbaar worden. Kinderen doorlopen samen de lesbrieven en leren zo over de stroomkring, schakelaars, serieschakeling, parallelschakeling en het laten draaien van een motortje met schroef. Kinderen maken water eerst vies. Dan filteren ze het vieze water. Daarna doen ze zout in het water en doen een elektrolyse proef. Ze ruiken het chloor dat met de chemische reactie vrijkomt. Kinderen maken een bewegend speelgoedje. Daarbij moeten ze meten en boren, elkaar assisteren, knippen en kleuren. Ze mogen het speeltje (een schaarmechanisme met elastieken kracht) mee naar huis nemen. Nu maken de kinderen een speelgoedje waarvoor ze moeten figuurzagen, schuren, verlijmen en knopen. Ook dit speeltje mogen ze mee naar huis nemen. a. Uitleg over de verschillende profielen en verbindingen. b. Papier pakken. a. Genoeg kranten en plakband. Aantal leerlingen Hele klas of kleinere groepjes. Hele klas of kleinere groepjes. Te combineren met: 5.2 (bij thema: bouwen/huizen) 5.1 (bij thema: bouwen/huizen) Geen. 2 leerlingen. 5.4, 5.5 (bij thema: vervoer) a. Wit papier (A4 of A5) pakken. b. Kopieën van het kopieerblad c. Citroenen en een citruspers. d. Eventueel extra schone kroontjespennen. a. Uitleg over parallelen serieschakelingen. b. Checken van de batterijen c. Antwoordbladen Hele klas of kleinere groepjes. 5.3 en 5.5 (bij thema: post) 4 leerlingen. 5.3 en 5.4 kopiëren. a. Vuil zand pakken. 8 leerlingen. 2 groepjes van 4 ll. (1 groepje opdracht 1, ander opdracht 2, dan omdraaien). a. Kopieën van Tech en Niek, of zelf poppetjes laten maken b. Harde ondergronden. c. Eventueel extra boren. a. Van te voren vertellen: wat moet je weten over figuurzagen? (zie map) b. Zaagvoorbeelden van Niek. Max. 8 leerlingen. (bij 1 boor, 4 leerlingen aanbevolen) Hele klas of kleinere groepjes. 5.9 en 5.10 (Thema: lucht en water) 5.9 Maak je eigen kompas 5.10 Lucht en water Magneten les. Uitleg over de eigenschappen van magneten; waar komen ze voor? Waar worden ze voor gebruikt? Tenslotte maken de kinderen zelf een kompasje. Kinderen doen samen allerlei proeven met spuitjes, slangetjes, ventielen en kraantjes. Ze maken kennis met hydraulica en pneumatiek. (+- 20 zaagjes zijn op school aanwezig. Genoeg hout). Geen 4 leerlingen. 5.6 en 5.10 (Thema: lucht en water) Geen 2 á 4 leerlingen. (bij aanwezigheid van extra materiaal: meerdere leerlingen mogelijk). 5.6 en 5.9 (Thema: lucht en water) Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 28

Groep 6 Les nr. Naam Omschrijving Voorbereiding 6.1 Een tempel bouwen en een flat. 6.2 Brievenwegers. 6.3 Bandje plakken. Na uitleg 6.4 De auto aandrijving. Meten en bouwen. Van een bouwtekening samen enkele driedimensionale bouwwerkjes maken. Deze bouwwerken beoordelen op stabiliteit en draagconstructie. Twee groepjes maken ieder een brievenweger: een Lego Dacta brievenweger en een metalen Construction brievenweger. Ze vergelijken hun eindresultaten. Twee kinderen plakken om de beurt een binnenband. Daarvoor moeten ze om de beurt een gaatje in de band prikken. Ze zoeken (met lucht en water) het gat, drogen, schuren, lijmen, checken. Met een bouwpakket van onderdelen krijgen twee kinderen inzicht in de overbrenging bij een auto. De cilinders, de assen en wielen, de versnellingsbak, de overbrengingsas, etc. Ze bekijken een DVD van het Klokhuis waarin ze uitleg krijgen hoe de carrosserie van een Kartautootje wordt gebouwd. De kinderen kunnen meteen met deze doos aan de slag. (verdiepingsopdrachten bij deze leskist te vinden op: www.lessenenlinks.nl) Kinderen 2 aan twee neerzetten. Construction 01 doos + Lego Dacta uit de techniektoren halen. Waterbak (emmer, teil, plastic bak) klaarzetten. Je kunt ook het aanrecht gebruiken als er een stopje aanwezig is. Extra binnenband(en) en bandenplaksets Zorg ervoor dat de kinderen eerst het klokhuis filmpje op dvd over karten kunnen zien. Je hebt dus een digibord, tv of computer nodig. Daarna kunnen ze aan de slag. Aantal leerlingen Te combineren met: 2 leerlingen 6.3, 6.4 Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl 2 x 2 leerlingen Te combineren met iedere les. In groep 8 is een les over hefbomen in de natuurmethode. 2 leerlingen Met extra materiaal kunnen er meer groepjes van 2 kinderen gemaakt worden Groepje van 2 kinderen 6.1, 6.4 Leuk om te combineren met verkeersles. 6.1, 6.3, 6.4 Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl 6.5 De transport rolbaan. 6.6 Telefoneren. evt. hulp bij bekijken cd rom. Daarna In 2 teams bouwen de kinderen een autootje van Lego Dacta en een lopende band. De teams presenteren hun bouwwerken aan elkaar en laten zien hoe ze werken. Daarna wisselen ze van bouwwerk. Les over de werking van de telefoon. Ze moeten achtergrond informatie over de telefoon en telefoneren opzoeken op een CD-Rom. Ze bekijken een DVD van het Klokhuis over de historie en de toepassingen van de telefoon. Tenslotte maken ze met 2 bekertjes en een draad een eenvoudige draadtelefoon. Zorg dat de kinderen de juiste Legodozen hebben en de juiste werkboekjes. (miniset wielen & assen van Lego Dacta) De kinderen moeten eerst een vragenblad kopiëren beantwoorden m.b.v cd rom zo werkt het. Daarna moeten ze het klokhuis filmpje op dvd over telefoon bekijken. Je hebt dus een digibord, tv of computer nodig. Daarna kunnen ze aan de slag. Met extra bekertjes en touw kunnen er meer kinderen me werken. 2 x 2 leerlingen Te combineren met iedere les Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl Groepje van 2 leerlingen. Na korte tijd kan een volgend groepje ermee aan de gang. Dvd klokhuis kan ook klassikaal bekeken worden. 6.1, 6.3 Deze les zou uitgebreid kunnen worden: Kinderen gaan onderzoeken hoe je verschillende draadtelefoons met elkaar kunnen combineren en met welke andere materialen(blik, plastic beker, papieren beker, touw, dik draad, dun draad) je een draadtelefoon ku Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl nt maken. 6.7 Katrollen. 6.8 Zijn we zuinig? Twee kinderen maken een Lego Dacta les over katrollen. Ze volgen daarbij de instructies van het lesboekje. De kinderen lezen gezamenlijk door de lesbladen en het bijbehorende lesmateriaal. Ze bezoeken de meterkast van de school en noteren op twee meetmomenten de meterstanden van het gas en de elektriciteit. Zo Lego Dacta miniset Katrollen pakken. De leerlingen kunnen gelijk aan de slag. Voor deze leskist heb je de meterkast van de school nodig. werkbladen kopieëren( zitten in techniekmap). 2 leerlingen Is te combineren met ieder les Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl 4 leerlingen Is te combineren met alle lessen. Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 29

kunnen ze tenslotte het verbruik in gemeten tijd van de school berekenen. boekje: zon en wind nodig(zit in techniekmap). 6.9 Een mooie mobile. Na korte uitleg. Voor de eerste les moeten gipsfiguren worden gemaakt. 6.10 Actie-reactie muizenval! Spel is lastig in elkaar te zetten en kost veel tijd. Kinderen hebben wel hulp nodig. Gipsfiguren van verschillende formaten (gewichten) gieten. Mallen storten en de figuren aan houtje-touwtje balanceren. Elkaar daarbij assisteren. Mobile mogen ze inkleuren en mee naar huis nemen. Spel muizenval spelen. Vanwege de lange droogtijd van het gips (6 tot 8 uur) Moet je de 1 e keer het volgende doen: Vul een dag voor de 1 e les met deze leskist de mallen met gips en de ophanglusjes. VERVOLGENS: zullen de lln elke les de reeds gegoten en gedroogde figuren storten; zelf nieuw gips aanmaken en de figuren opnieuw gieten. De reeds gedroogde figuren worden dan in de les gebruikt als halffabricaat. De opnieuw gegoten figuren drogen weer en worden voor de volgende les gebruikt. Enz. De speldoos muizenval en spelregels klaarleggen. 4 leerlingen Is te combineren met iedere les. 4 leerlingen Is te combineren met iedere les Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 30

Groep 7 Les nr. Naam Omschrijving Voorbereiding 7.1 a Steensverbanden 7.1 b + c Bouw een huis Kennismaken met metselaarsjargon. De kinderen gaan samen buiten kijken in welk verband de schoolmuren gemetseld zijn. Daarna stapelen ze met baksteentjes een paar van de steensverbanden van de voorbeelden na. Leerlingen maken samen een ontwerp voor een huis met deur en raam en dak mat dakpannen. Ze metselen samen aan het huis. Voldoende steentjes in de doos Controleer of er voldoende bouwsteentjes in de doos zitten. Bloem Aantal leerlingen 4 leerlingen (met genoeg steentjes) Te combineren met: 7.1.b Alle andere lessen 4 leerlingen Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl Alle andere lessen 7.2 Elektrospel maken 7.3 Waterkracht 7.4 Aan de lopende band 2 teams maken ieder een elektrospel. Ze moeten het spel inhoudelijk bedenken en uitvoeren met stroomdraadjes, striptang, lampjes en batterijen. Ze spelen tenslotte het spel van het andere team. Een les waarbij de kinderen een DVD met een Klokhuisaflevering over een waterkracht turbine bekijken. Ze bouwen een waterrad met de spullen uit de leskist en meten met een metertje de waterkracht van het water uit de kraan. De leerlingen maken met Lego Dacta 2 voorbeelden van een lopende band. Gekleurd stevig papier 4 leerlingen Alle andere lessen De dvd met de klokhuisaflevering moet klaar liggen. Is de lego dacto doos compleet 4 leerlingen Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl Alle andere lessen 2 leerlingen (evt 4 kinderen) Alle andere lessen 7.5 Hippe Haargel Kinderen maken haargel volgens de instructies. Ze kiezen zelf een kleur. Dan bedenken ze zelf een verpakking. Ze moeten samen bedenken wat er allemaal op de verpakking zou moeten staan (naam, productuitleg, gebruiksaanwijzing, productsamenstelling, inhoud (volume of gewicht), doelgroep, streepjescode, illustraties, etc. Leuk om te doen, maar is dit echt techniek. Veel materiaal nodig. 7.6 Geen paniek! Kinderen kunnen dit zelfst. wel in de gaten houden 7.7 Machines 7.8 Knopen leggen 7.9 Spiegeltje, spiegeltje Zelfst. evt wat hulp bij het maken van de periscoop. 7.10 De hoogste toren Meten, verstekzagen, schuren, verlijmen, zekeren, fretboren, metaal buigen, stroomcircuit met lampjes maken, spel spelen. Kinderen bouwen samen enkele machines na van een bouwvoorbeeld. Materiaal: Fischer Technic. Kinderen leren verschillende knopen leggen en leren over hun specifieke toepassingen. Ze werken samen met dik nylon draad en stokken. Kinderen onderzoeken samen op een speelse manier hoe spiegels werken. Ze onderzoeken spiegels onder verschillende hoeken van lichtinval. Ze bouwen beiden een periscoop waarmee ze om een hoekje kunnen kijken door het gebruik van spiegels. (lastig om te maken) Met zoveel mogelijk gelijkvormige houten paaltjes moeten de kinderen een zo hoog mogelijke toren bouwen. Van te voren moeten ze een ontwerp maken. Ze krijgen 110 paaltjes. Achteraf moeten ze meten hoe hoog de toren is en tellen hoeveel paaltjes er over zijn. Conserveermiddel, kleurstoffen, parfumolie en gelvormer moeten in de doos zitten. latjes, lasdraad (80 cm) Is de fischer techniek doos compleet touw Dik gekleurd A4 papier, A4 wit papier A4 papier Houten paaltjes 4 leerlingen Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl Alle andere lessen 4 leerlingen Alle andere lessen 4 leerlingen Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl Alle andere lessen 4 leerlingen Met vold touw: klassikaal 2 leerlingen Met extra spiegelset meer kinderen 2x2 leerlingen Met meer paaltjes kunnen er meer kinderen mee werken. Alle andere lessen. Les nodig voor les 8.2 Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl Alle andere lessen Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl Alle andere lessen Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 31

Groep 8 Les nr. Naam Omschrijving Voorbereiding 8.1 Laat de wieken draaien! 8.2 Bouw een stevige paalwoning 8.3 Windkracht 8.4 De lucht doet z n werk 8.5 Tandenpasta maken Het ene team maakt met Construction-materiaal samen een molen die draait op een batterij en het andere team maakt een vergelijkbare Construction molen die kan draaien op een zonnecel. Twee leerlingen bedenken en ontwerpen samen een paalwoning. Ze gebruiken rondhout in verschillende diktes, zaagjes, schaartjes, natuurtouw en eventueel plakband. Ze zijn vrij om hun eigen vormgeving te maken. Voorwaarde: stevig en hoog. Knopen (zie les 7.8.) worden toegepast. Ze bouwen een windmeter met de spullen uit de leskist. Ze meten buiten de windkracht van de dag. Er wordt een logboek bijgehouden over de verschillende metingen en de meetdata. Daarna bekijken ze het filmpje over windmolens van het Klokhuis 2 kinderen maken ieder een eigen grijparm waarbij ze pneumatiek toepassen. Ze doen vervolgens experimenten met verschillende spuit volumes om daarmee de kracht en snelheid van de grijparm te laten variëren. 4 kinderen kunnen tegelijk tandpasta maken. Ze meten, pipetteren, mengen en roeren. Afvullen van een tube. Eventueel beschrijven van de tube tot een echte stoere tandpasta. Mag mee naar huis. Voorgeschreven samenstelling klopt niet helemaal. Tandpasta wordt erg snel hard Construction dozen 02 en 75 pakken. 2 groepjes maken die niet te dicht bij elkaar zitten in het lokaal. Een goede bureaulamp is nodig voor de Solar versie van de molen. Een plek creëren waar de lln een beetje rommel mogen maken en waar ze veilig met hout kunnen werken. Knopenblad kopiëren Evt plaatjes op laten zoeken van paalwoning om idee voor eigen woning te krijgen. Zorg ervoor dat de kinderen aan het eind van de les het klokhuis filmpje over windmolens kunnen zien. (15 min) Je hebt dus een digibord, tv of computer nodig. Ook moeten ze op internet kunnen. Kopieërblad uit de map is nodig. geen Controleren of er genoeg materialen in de leskist aanwezig zijn. Aantal leerlingen Te combineren met: 2 x 2 leerlingen Alle lessen 2 x 2 leerlingen 7.8 (voorbeelden van knopen maken. Er zit een knopenblad in de doos. Alle andere lessen. 2 a 3 leerlingen Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl Alle lessen 2 leerlingen 2 leerlingen Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl Alle lessen 8.6 Het grote uitvinderspel! 8.7 Morse en seinen Zelfstandig, misschien wat hulp nodig met in elkaar zetten van lampjes morseseinen. 8.8 Een Zonnecel mobiel! Kinderen maken zelf een rad van fortuin (met kogellager) en doen vervolgens een spel waarbij ze de antwoorden op de vragen moeten opzoeken op de CD-Rom Kijk zo werkt het. Vragen gaan veelal over historische uitvindingen, technische fenomenen en tijdperken gerelateerd aan techniek. 2 teams gaan met elkaar communiceren zonder woorden. Ze gebruiken daarvoor vlaggentaal, morseseinen met lampjes (lastig om in elkaar te zetten, tekening niet helemaal duidelijk)en morseseinen met een zoemer en een schakelaar. 2 leerlingen bouwen een voertuigje na volgens bouwtekening. De leerlingen moeten samen op een computer kunnen werken met de CD- ROM: zo werkt het. Kopieervel nodig uit de techniekmap. Draaischijf maken Zorg voor een redelijk aantal vellen met lege vlaggen Elektriciteitsdraad van de rol uit de techniektoren nodig (rood of zwart) Wit papier is ook nodig. Halogeenlamp bij de hand houden als de 2 a 3 leerlingen Alle lessen 2 x 2 leerlingen Alle lessen 2 leerlingen Als er een extra Verrijkingsstof op www.lessenenlin Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 32

8.9 Bruggen bouwen (duurt mogelijk langer dan 1 lesuur) 8.10 Van stoom tot stroom. Hierin zit ook een zonnecel verwerkt. Er wordt met tandwielen en schakelaandrijving gewerkt. Ze maken verschillende opstellingen waarbij de versnelling van het voertuigje varieert. In de lesbladen worden eerst verschillende basisconstructies voor bruggen behandeld (domein B). Kinderen doen daarbij proefjes met verschillende basisvormen. Daarna moeten de leerlingen samen een brug bedenken en ontwerpen. Ze moeten een werkelijke afstand overbruggen tussen 2 tafels van 40 cm. Ze hebben keuze uit verschillende soorten bruggen en verschillende bouwmaterialen. Quiz. De leerlingen trekken ieder een kaart met 2 vragen over energie en energiebronnen. Ze zoeken eerst de bijbehorende teksten op en maken vervolgens zelf 2 multiple-choice vragen van hun eigen vragen voor hun medeleerlingen. Ze maken quiz bordjes en doen vervolgens een quiz (om de beurt voorlezen en vragen). zon niet schijnt. Plastic kettingen niet meer uit elkaar halen wanneer ze eenmaal gemaakt zijn. Zorg voor wat dikke boeken om oevers te maken, wit papier + gekleurd papier + lijm is ook nodig. (deze les duurt waarschijnlijk langer dan 45 minuten!) Boekje uit de techniekmap + gekleurd papier nodig. constructiedoos wordt aangeschaft, kunnen er meer kinderen mee werken. 2 x 2 leerlingen Er kunnen meer kinderen gelijk aan werken (meer leerlingen bladen nodig) 4 leerlingen ks.nl Alle lessen Verrijkingsstof op www.lessenenlin ks.nl Alle lessen Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 33

Bijlage 2; portfolio groep 5 t/m 8 CBS De Regenboog Zicht op eigen leren: portfolio W&T Groep 7 en 8 Om zicht te krijgen op je eigen leren, op wat je al kunt en op wat je nog zou willen of moeten leren, gebruik je in groep 7 en 8 een portfolio. Je ontdekt dat je ergens talent voor hebt en kunt dit verder ontwikkelen. Hou in dit schema goed bij welke onderdelen je hebt uitgevoerd. Sommige onderdelen zal je uitvoeren tijdens de techniekuren in het technieklokaal of op de Createch-middagen. 3D- DENKEN, DURVEN, DOEN! En vooral DOORZETTEN! NAAM: LESSEN GROEP 7 EN 8 Onze speciale Wetenschap&Technieksite helpt je op weg met techniek en programmeren. Ga naar: https://sites.google.com/site/techniekregenb/ PROGRAMMEREN WERKBLAD Afvinken+ WAT? datum 1. Hour of code ja Computer 2. GameStudio ja Computer 3. Scratch ja Computer 4. Blokify ja Computer 5. Gamemaker ja Computer 6. Ko de kraker ja Computer 7. Light bot ja App 8. Bitstrips ja Computer 9. Hopscotch ja App 10. Robomind ja Computer 11. Imovie nee Computer 12. MonkeyJam nee Computer 13. Sketchup nee Computer 14. Minecraft nee Computer 15. Fred nee Computer 16. Ontwerp iets in Tinkercad voor de 3D nee Computer printer 16. Maak een website; www.weebly.com nee Computer O&O ONDERZOEKEN & ONTWERPEN: WERKBLAD Afvinken+ datum 1. Vragenmachientje: onderzoeksvragen ja onderzoek bedenken 2. Stuiterles ja constructie 3. Hellingsensor ja constructie 4. Deurmat alarm druksensor ja constructie 5. Magneetsensor ja constructie 6. Lichthuisje ja constructie 7. Stekker aan een snoer zetten ja constructie Beleidsplan Wetenschap&Techniek CBS De Regenboog 34