ACTUALITEITSCOLLEGE 16 MAART 2010 Pensioen & Partners de zoektocht naar een nieuw wettelijk kader verdeling van de aanvullende pensioenrechten bij echtscheiding Aanleiding» Hervorming echtscheidingswet Schuldloze echtscheiding Streven naar zelfredzaamheid van de echtgenoten Beperking onderhoudsuitkering in de tijd Geen wettelijke regeling rond de verdeling van de aanvullende pensioenrechten Niet in de echtscheidingswet Niet in de Wet op de Aanvullende Pensioenen Pensioen & Partners 3 1
Maatschappelijk belang» Twee maatschappelijke evoluties Toenemend aantal echtscheidingen Toenemend belang aanvullende pensioenen» Stijgend onevenwicht in de pensioenopbouw van de werkende en de niet-werkende partner» Rechtsonzekerheid in de praktijk Pensioen & Partners 4 Toenemend aantal echtscheidingen 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 1960 1964 1968 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004 2008 Huwelijken Echtscheidingen (Bron: Statbel en Eurostat) Pensioen & Partners 5 Toenemend belang aanvullende pensioenen» Aanvullende pensioenen lijken aan belang te winnen Toenemend aantal aangeslotenen (?) Toenemend bedrag aan betaalde premies» Beperkte wettelijke pensioenen Gemiddeld wettelijk rustpensioen alleenstaanden (bruto): MAANDELIJKS PENSIOEN Werknemers Zelfstandigen Gemengde loopbaan (werknemer en zelfstandige) MANNEN 891,42 676,00 865,24 VROUWEN 631,47 331,78 622,02 (Bron: Rijksdienst voor Pensioenen, maandelijkse statistiek, november 2009) Pensioen & Partners 6 2
Rechtsonzekerheid in de praktijk» Twee scenario s doen zich voor in de praktijk Geen akkoord tussen de ex-partners over de verdeling van de aanvullende pensioenrechten Privacy wetgeving Pensioenreglement Wel een akkoord tussen de ex-partners over de verdeling van de aanvullende pensioenrechten Onuitvoerbaar? Hoe moet de verdeling juist gebeuren? Wie is aansprakelijk in geval van fout? Welk fiscaal regime is van toepassing? Wie draait op voor eventuele extra kosten? Pensioen & Partners 7 Uitgangspunt en doelstelling» Verdeling van de aanvullende pensioenrechten opgebouwd tijdens het huwelijk of de wettelijke samenwoning» Doelstellingen Een eigen recht voor elke partner Van de opgebouwde pensioenrechten tijdens het huwelijk of de wettelijke samenwoning Met respect van en voor het voorzorgskarakter De overheid geeft sociale en fiscale voordelen Opgebouwde pensioenrechten moeten pensioenen blijven Geen afkoop voor de wettelijke pensioenleeftijd Pensioen & Partners 8 Toepassingsgebied van de regeling» Materieel Alle pensioenvormen onder de 80% grens omwille van Het karakter van sociaal goed De verbondenheid met de arbeid Een element van pensioenbeleid Niet de individuele of vrijwillige vormen van pensioenopbouw Enkel pensioen en geen ander voorzorgsvoorzieningen» Personeel Gehuwden: ongeacht het huwelijksvermogensrechtelijk stelsel Eenvoud Rechtszekerheid Wettelijk samenwonenden (scheiding van goederen als standaard) Niet de feitelijk samenwonenden Pensioen & Partners 9 3
Verdeling van de rechten» Verdeling van de aanvullende pensioenrechten opgebouwd tussen de aanvang van het huwelijk of de wettelijke samenwoning en het ogenblik van de scheiding» Huwelijk Datum bij echtscheiding: de datum van kracht van gewijsde.» Wettelijk samenwonen Datum van ontvangstbewijs van de neerlegging van de gezamenlijke of eenzijdige verklaring tot beëindiging van de samenwoning bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Pensioen & Partners 10 Verdeling van de rechten» Twee mogelijkheden Split nu Split later» Vrije keuze van de ex-partner niet aangeslotene zonder medezeggenschap van de aangeslotene» Keuze is definitief en niet herzienbaar Pensioen & Partners 11 Split nu: de regeling» Een onmiddellijke verdeling van de pensioenrechten op de datum van de scheiding» Het deel dat toekomt aan de ex-partner wordt getransfereerd naar een aparte rekening» De afgesplitste pensioenreserves moeten beheerd worden volgens KB 69 instelling» De ex-partner krijgt een rechtstreekse vordering ten aanzien van deze instelling zodat er geen afhankelijkheid is t.o.v. de ex-partner» Is een uittreding volgens de WAP De rendementsgarantie is van toepassing Eventuele backservice of regularisatie van bijdragen voor de diensttijd die overeenstemt met de periode van het huwelijk, dient mee opgenomen te worden in de waarde van de pensioenreserves Pensioen & Partners 12 4
Split nu: de regeling» Vaste bijdragen De waarde van de pensioenreserves, verworven tijdens de diensttijd die overeenstemt met de tijd van het huwelijk of de wettelijke samenwoning, op het ogenblik van de datum van scheiding te delen door twee ½(waarde individuele rekening rekening houdend met de rendementsgarantie x aantal jaren huwelijk of wettelijke samenwoning / totaal aantal rechtgevende jaren aansluiting bij het desbetreffende aanvullend pensioenplan).» Vaste prestaties Toezegging gebeurt door de opgebouwde anciënniteit die overeenstemt met de tijd van het huwelijk of de wettelijke samenwoning te delen door twee ½(verworven reserves op ogenblik van de scheiding x aantal jaren huwelijk of wettelijke samenwoning / totale opgebouwde anciënniteit conform de formule van het pensioenplan). Pensioen & Partners 13 Split nu: voor- en nadelen» Voordeel De ex-partner heeft een eigen recht De zaak wordt definitief afgerond op het ogenblik van de scheiding Voor pensioeninstelling: minder administratie want de gegevens van de ex-partner moeten niet meer worden bijgehouden, geen extra pensioenfiches, geen ander beheer van de reserves omwille van een verschillende leeftijd,» Nadeel De ex-partner geniet niet meer van de loonstijgingen van de aangeslotene In een DB: de split wordt de facto doorgevoerd op de verworven reserves die, rekening houdend met de exponentiële financieringscurve van vaste prestatie stelsels, eerder laag zijn in het begin van de carrière. Voor pensioeninstelling: een onvoorziene transfer out van pensioenreserves Pensioen & Partners 14 Split later: de regeling» Een verdeling op het ogenblik dat één van de ex-partners de wettelijke pensioenleeftijd bereikt» De pensioenreserves blijven op één individuele rekening staan tot op het ogenblik van de splitsing» De ex-partner moet kennis geven van de scheiding binnen de twee jaar na de datum van de scheiding aan de pensioeninstelling. Vanaf dan heeft de ex-partner: Sociaalrechtelijk het statuut van gewezen werknemer Een rechtstreekse vordering ten aanzien van de pensioeninstelling» Als er geen kennisgeving gebeurt, dan is er geen rechtstreekse vordering maar slechts een recht op uitbetaling Pensioen & Partners 15 5
Split later: de regeling» Vaste bijdragen De waarde van de pensioenreserves, verworven tijdens de diensttijd die overeenstemt met de tijd van het huwelijk of de wettelijke samenwoning, op het ogenblik van de pensionering te delen door twee ½(waarde individuele rekening op pensioenleeftijd rekening houdend met de rendementsgarantie x aantal jaren huwelijk of wettelijke samenwoning / totaal aantal rechtgevende jaren aansluiting bij het desbetreffende aanvullend pensioenplan)» Vaste prestaties De opgebouwde anciënniteit die overeenstemt met de tijd van het huwelijk of de wettelijke samenwoning te delen door twee ½(waarde verworven prestaties op pensioenleeftijd x aantal jaren huwelijk of wettelijke samenwoning / totale opgebouwde anciënniteit conform de formule van het pensioenplan) Pensioen & Partners 16 Split later: voor- en nadelen» Voordeel De aangroei van de reserves of prestaties neemt de (doorgaans stijgende) loonevolutie van de aangeslotene en met eventuele latere planwijzigingen mee Voor de pensioeninstelling: geen onvoorziene transfer» Nadeel Het overlijdensrisico, waarbij de rechten geheel of gedeeltelijk verloren kunnen gaan Voor de pensioeninstelling: de administratie Opvolgen van de ex-partner Pensioenfiches Eventueel een ander beheer van de reserves omwille van de verschillende leeftijd,. Pensioen & Partners 17 Standaard of default» Split nu: rechtszekerheid» Pensioeninstelling KB 69 naar keuze, zoniet RVP Pensioen & Partners 18 6
Dwingend recht» Voorzorg De overheid subsidieert Klassieke visie op sociale zekerheid Sociale bescherming als overheidstaak Goede huisvader: efficiënt en adequaat inzetten Beperking van het risico op emotionele chantage» Geen inwisselbaarheid met andere voordelen» Te betuttelend? De geëmancipeerde burger? Betreurenswaardig bij evenwaardigheid» Redenering botst (partieel) met de uitsluiting van de derde pijler Pensioen & Partners 19 Recht op informatie» Reserves bij onthaalstructuren: verplichting tot het verstrekken van de gegevens» Informatieverschaffingsverplichtingen Split nu: eigen recht Split later Info Eigen recht voor de ex-partner De gereduceerde waarde van de aangeslotene op diens fiche Dit betekent wel een kost Pensioen & Partners 20 Binnen het recht» Een aparte wetgeving» Buiten het huwelijksvermogensrecht» De rechtbank van eerste aanleg, burgerlijke rechtbank» Enkel toekomstige werking en dus inwerkingtreding: op alle scheidingen vanaf het ogenblik bepaald in de regeling Pensioen & Partners 21 7
Debat DANK U! 8