[Geef tekst op] Zo gezond is Mariënheem Gezondheidsprofiel Mariënheem 2015 December, 201[Geef tekst op]
HOE GEZOND IS UW WIJK/KERN? Een wijk- of kerngezondheidsprofiel biedt veel voordelen zoals beter inzicht in problematieken in een wijk/kern en een beter overzicht van de beschikbare cijfers m.b.t. gezondheid. De gemeente Raalte heeft er daarom voor gekozen om voor tien wijken/kernen een gezondheidsprofiel te maken namelijk; Raalte-Noord, Raalte kern, Mariënheem, Broekland, Heeten, Nieuw-Heeten, Heino, Lierderholthuis, Laag-Zuthem en Luttenberg. Met deze wijkgezondheidsprofielen wil de gemeente Raalte beter inzicht krijgen in hoe het desbetreffende gebied is samengesteld en welke gezondheidszaken een rol spelen. Het gezondheidsprofiel is een hulpmiddel om met bewoners in gesprek te gaan over hoe de leefomgeving eruit ziet, waar zij als bewoners tegenaan lopen en waar zij eventueel nog hulp bij nodig hebben. Tevens dient het wijkgezondheidsprofiel als leidraad voor het opstarten en/of verder vormgeven van de kernteams binnen de gemeente Raalte. Wijkprofiel Mariënheem Midzomerfeest Mariënheem 2
Bevolkingssamenstelling Mariënheem heeft een totaal van 1502 inwoners in 550 huishoudens. Er wordt tot 2040 een daling verwacht in het aantal inwoners naar 954 inwoners. De bevolkingssamenstelling van Mariënheem is vergelijkbaar met het gemiddelde in de gemeente Raalte. Alleen het aandeel 65-plusser is iets lager in Mariënheem. Figuur 1 Tabel 1 Leeftijdsopbouw 2013 0-4 5-14 15-24 25-39 40-64 65-74 75 + Totaal 65 206 191 225 585 140 90 1502 Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, bewerkt door Vraag Aanbod Analyse Monitor (VAAM), 2013 Samenstelling huishoudens In de kernen van de gemeente Raalte zijn verschillen te zien in hoe de huishoudens zijn samengesteld. Hierbij wordt onderscheiden of het om huishoudens met kinderen, huishoudens zonder kinderen of eenpersoonshuishoudens gaat. Hoe de huishoudens zijn samengesteld in Mariënheem ziet u in tabel 2. Gezinnen Bijna de helft van de huishoudens (47%) in Mariënheem zijn huishoudens met kinderen. Dit is meer dan het gemiddelde in de gemeente Raalte. Het aantal eenpersoonshuishoudens is minder (20%) dan gemiddeld in de gemeente Raalte (27%). Het aantal huishoudens zonder kinderen (33%) is iets minder dan gemiddeld in de gemeente Raalte (35%). 3
Figuur 2 Tabel 2 Samenstelling huishoudens 2014 Eenpersoons huishoudens Huishoudens zonder kinderen Huishoudens met kinderen 110 182 259 550 Totaal aantal huishoudens Bron: CBS, 2014 Etniciteit Voor alle kernen wordt bekeken hoeveel autochtonen en allochtonen er in een kern wonen. Een allochtoon is een persoon van wie tenminste één ouder in het buitenland geboren is (CBS, 2014). De allochtonen worden onderverdeeld in allochtonen met een westerse achtergrond en allochtonen met een niet westerse achtergrond, op grond van hun geboorteland (CBS, 2014). In Mariënheem heeft 1% van de inwoners een niet Westerse achtergrond en 1% is allochtoon met een westerse achtergrond. Dit is minder dan het gemiddelde in de gemeente Raalte. Figuur 3 4
Tabel 3 Etniciteit 2014 Westers totaal Niet westers totaal 15 15 Bron: CBS, 2014 *Westers totaal zijn de immigranten uit Westerse landen. De autochtone bevolking is in deze tabel niet meegenomen Inkomen In dit kernprofiel worden huishoudens onderscheiden in de categorieën; hoge inkomen, midden inkomen en laag inkomen. Een hoog inkomen is een inkomen van > 46.500 (bovenste 20%) en een laag inkomen een inkomen van < 25.200,- (laagste 40%). In Mariënheem moeten 155 huishoudens van een laag (tot 25.200 euro) inkomen rondkomen. Het percentage huishoudens met een laag inkomen (28%) ligt lager dan gemiddeld in de gemeente Raalte (34%). Het percentage huishoudens met een hoog inkomen (25%) ligt hoger dan gemiddeld in de gemeente Raalte (21%). Figuur 4 Tabel 4 Inkomensverdeling huishoudens 2011 Huishouden met laag inkomen Huishouden met midden inkomen Huishoudens met hoog inkomen 155 261 139 555 Huishoudens totaal in 2012 Bron: CBS, Regionaal Inkomensonderzoek, 2011 5
Inkomensondersteunende maatregelen en arbeidsparticipatie Van vijf van de zeven voorzieningen wordt door minder dan tien personen gebruikt gemaakt in Mariënheem. Het percentage dat gebruikt maakt van de WAO voorziening is gelijk aan het gemiddelde in de gemeente Raalte. Het percentage dat gebruikt maken van een WW-uitkering ligt lager dan het gemiddelde in de gemeente Raalte. Tabel 5 Mariënheem (aantal en %) Raalte (aantal en %) WAO 30 (5,4%) 840 (5,5%) WIA *X 225 (1,5%) WAZ X 80 (0,5%) WAJONG X 480 (3,2%) WW 25 (4,5%) 910 (6,0%) WWIB X 345 (2,2%) Bijzondere bijstand X 400 (2,6%) Bron: CBS, bew erking ABF Research, 2011 *X= aantal kleiner dan 10 Kanttekening vanuit Humanitas: in de kleine dorpen worden minder voorzieningen aangevraagd doordat de inwoners zich schamen voor hun financiële situatie en niet willen dat buren etc. weten dat zij de voorziening nodig hebben. Daarnaast zie je ook in de kleine kernen dat de mensen (financieel) ondersteund worden door de kerken. In Raalte Kern (vooral de mensen die niet van oorsprong uit de gemeente Raalte komen) durven de mensen makkelijker voorzieningen aan te vragen. Sociaal Economische Status De sociale status van een wijk is afgeleid van een aantal kenmerken van de mensen die er wonen: hun opleiding, inkomen en positie op de arbeidsmarkt. Een lage score duidt op een lage sociaal economische status van een wijk. Een score tussen -1 en -2 geeft een lage SES van de wijk aan, een score tussen 1 en 2 een hoge SES. Tabel 6 Factorscore sociale status [score]* Mariënheem Nederland -0,09 0,28 Bron: Sociaal en cultureel Planbureau (SCP), 2014 De sociaal economische status van Mariënheem ligt iets lager dan het landelijk gemiddelde. 6
Zorggebruik en gebruik van regelingen en voorzieningen Huisarts Het aantal patiëntcontacten voor de meest voorkomende chronische aandoeningen ligt iets lager dan gemiddeld in de gemeente Raalte. Dit sluit aan bij een bevolkingssamenstelling met minder 65- plussers. De inwoners hebben gemiddeld 2,6 consulten bij de huisarts per jaar. Dit is vergelijkbaar met het gemiddelde in de gemeente Raalte. Tabel 7 Contact (patiënten per 1000 inwoners) voor veelvoorkomende aandoeningen Mariënheem Gemeente Raalte Diabetes 49 55 COPD 18 24 Cardiovasculair risico management 130 136 Hartfalen 6 8 Dementie 2 5 Bron: VAAM, 2013 Dit betekent dus bijvoorbeeld dat op 1000 inwoners in Mariënheem 49 personen de huisarts bezoeken voor diabetes. Bij een totaal aantal van 1502 inwoners zijn dat 74 personen totaal die de huisarts bezocht hebben voor diabetes. Tabel 8 Totaal aantal huisartsenconsulten en consulten langer dan 20 minuten Mariënheem Gemeente Raalte Gemiddeld aantal consulten per inwoner Gemiddeld aantal consulten > 20 minuten per inwoner Bron: VAAM, 2013 2,6 2,7 0,4 0,5 Gebruik van regelingen en voorzieningen Het percentage huishoudens dat gebruik maakt van huishoudelijke en/of persoonlijke verzorging en/ of verpleging ligt iets lager dan in Raalte gemiddeld. Minder dan 10 personen in Mariënheem maken gebruik van 6 of meer regelingen. Dit is minder dan het gemiddelde in de gemeente Raalte. Het gaat hierbij niet alleen om regelingen en voorzieningen op het gebied van zorg en welzijn (zoals AWBZ en WMO), maar ook om regelingen op het gebied van arbeidsparticipatie (zoals WAO, WIA), onderwijs (zoals speciaal onderwijs) en inkomensondersteuning (zoals bijzondere bijstand). 7
Tabel 9 Mariënheem (aantal en %) Raalte (aantal en %) WMO huishoudelijke verzorging 25 (4,5%) 990 (6,5%) AWBZ persoonlijke verzorging 25 (4,5%) 780 (5,1%) AWBZ verpleging 10 (1,8%) 360 (2,3%) AWBZ individuele begeleiding *X 255 (1,7%) AWBZ groepsbegeleiding X 160 (1,1%) Bron: CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek, bew erking ABF Research 2013 *X= aantal kleiner dan 10 Tabel 10 Huishoudens met 3 of meer regelingen Mariënheem Gemeente Raalte Totaal aantal huishoudens 555 15195 Huishoudens met 3 of meer regelingen % aantal regelingen: 3 of meer Huishoudens met 6 of meer regelingen % aantal regelingen: 6 of meer 70 12,61 X X 2725 17,93 265 1,74 Bron: CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek, bew erking ABF Research 2013 *X= aantal kleiner dan 10 Gezondheid- en leefstijldeterminanten Gezondheid en leefstijl volwassenen (18+) en jongeren (13-16jr.) In vergelijking met het gemiddelde van Raalte scoren de volwassenen in Mariënheem vergelijkbaar op de gezondheid- en leefstijldeterminanten. Alleen op de determinant overgewicht scoren de volwassenen in Mariënheem iets lager dan gemiddeld in de gemeente Raalte. Het percentage inwoners met een matig/slecht ervaren gezondheid in Mariënheem scoort op het Nederlands gemiddelde. Het percentage overgewicht in Mariënheem scoort iets boven het Nederlands gemiddelde. Vanwege het lage aantal respondenten uit Mariënheem (< 30), zijn de gezondheid en leefstijl determinanten voor jongeren alleen weergegeven op gemeenteniveau. 8
Figuur 5 Bron: VAAM op basis van GGD onderzoek, 2011 (De cijfers in de VAAM zijn schattingen op basis van de bevolkingssamenstelling: de leeftijdssamenstelling, het % lage inkomens, % eenpersoonshuishoudens, etniciteit en stedelijkheid.) Gezondheid en leefstijl jongeren (13 t/m 16 jaar) *SDQ verhoogd matig tot slecht ervaren gezondheid Overgewicht 2% 13% 14% Wel eens gerookt 22% Gemeente Raalte Drinkt wel eens alcohol 48% Lichamelijk niet actief 23% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Figuur 6 * SDQ= maat voor psycho sociale gezondheid, geeft risico op psycho-sociale problemen aan. Bron: GGD digitale vragenlijst klas 2 en 4, KD+ dossier, 2015 9
Tactus verslavingszorg: Op 31-12-2015 had Tactus 52 cliënten in de gemeente Raalte in behandeling. Hiervan is het merendeel (33) van de cliënten in behandeling voor een alcoholverslaving. Van de 33 cliënten met een alcoholverslaving, zijn 15 personen onder de 18 jaar. De kern maatschappelijke dienstverlening: Op 09-12-2015 had De Kern 227 (18+) cliënten in de gemeente Raalte. De meeste zorgvragen (21%) kwamen voort vanuit psychosociale problematiek. Daarnaast kwam 11% van de zorgvragen voort uit financiële problematiek of Gezondheid/psychosociale problematiek. Gezondheid en leefstijl vergeleken met Nederland Bron: VAAM op basis van GGD onderzoek, 2011 (De cijfers in de VAAM zijn schattingen op basis van de bevolkingssamenstelling: de leeftijdssamenstelling, het % lage inkomens, % eenpersoonshuishoudens, etniciteit en stedelijkheid.) 10
Dementie gemeente Raalte In 2013 waren in de gemeente Raalte 631 bewoners met dementie (Alzheimer Nederland, 2013). Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen (een syndroom), waarbij de verwerking van informatie in de hersenen is verstoord (Alzheimer Nederland, 2015). De Casemanagers dementie hebben in 2013 hulp verleend aan in totaal 80 cliënten met dementie en hun sociale netwerk in de gemeente Raalte en omgeving (Wegwijs Dementie Raalte, 2013). Voor 2014 was de prognose dat het aantal mensen met dementie stijgt naar 656, dit is een stijging van 4% (Alzheimer Nederland, 2013). 11
Tabel 11 Prognose dementie Gemeente Raalte Nederland 2013 631 256.845 2014 656 (+ 4%) 263.800 (+ 3%) 2020 809 (+ 28%) 310.622 (+ 21%) Alzheimer Nederland, 2013 De prognose is dat het aantal mensen met dementie in de gemeente Raalte in 2020 is gestegen met 28%. Landelijk is de prognose dat het aantal mensen met dementie in 2020 met 21% is gestegen. In Raalte ligt deze prognose dus 7% hoger dan landelijk (Alzheimer Nederland, 2013). Huisartsen gemeente Raalte: In de praktijken in de gemeente Raalte zien de huisartsen ook een stijging van het aantal mensen met cognitieproblemen/dementie. De bevolkingssamenstelling in Mariënheem is vergelijkbaar met het gemiddelde in de gemeente Raalte. De verwachting is dan ook dat het aantal mensen met dementie in Mariënheem net zo snel stijgt als gemiddeld in de gemeente Raalte Vrijwilligerswerk gemeente Raalte Vrijwilligerswerk is werk dat in georganiseerd verband (bijvoorbeeld sportvereniging, kerkbestuur, school) onbetaald wordt uitgevoerd (GGD, 2012, pp. 8). In de gemeente Raalte participeert 43% van de bewoners in de leeftijd van 18-64 jaar in vrijwilligerswerk. Hiermee scoort de gemeente Raalte boven het gemiddelde van 37% binnen de regio IJsselland (2012). Vergeleken met 2008 is er een lichte stijging van 1%. Van de vrouwen in de gemeente Raalte participeert 46% in vrijwilligerswerk, bij de mannen ligt dit lager met 41%. Dit zijn rond de 4978 vrouwen en 4548 mannen (GGD gezondheidsmonitor, 2012; CBS bevolkingsstatistiek 2012). Mantelzorg Mantelzorg is de zorg die u geeft aan een bekende uit uw omgeving, zoals uw echtgenoot, echtgenote, partner, huisgenoot, kind, buren of vrienden, als u voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt bent. Deze zorg kan bestaan uit het huishouden doen, wassen en aankleden, gezelschap houden, vervoer, geldzaken regelen, enzovoorts. Mantelzorg wordt niet betaald (NB: een vrijwilliger die werkt vanuit een vrijwilligerscentrale, is geen mantelzorger) (GGD IJsselland, 2010, pp. 8). In de gemeente Raalte is binnen de leeftijdscategorie 18-64 in totaal 12% mantelzorger. Er is een groot verschil tussen mannen en vrouwen, waarbij 7% van de mannen mantelzorger is en 17% van de vrouwen (GGD, 2012). Uit onderzoek van Arcon en de gemeente Raalte (2014) is gebleken dat de meeste mantelzorgers/zorgvrijwilligers in de kern van Raalte wonen (47,09%). Het merendeel van de 12
mantelzorgers/zorgvrijwilligers is vrouw (66%). Van de mantelzorgers in de gemeente Raalte zorgt 50% meer dan 5 jaar voor iemand of heeft meer dan 5 jaar voor iemand gezorgd. De hulpbehoeften van deze personen komen voornamelijk voort uit lichamelijke problemen (45,18%). Daarnaast zijn dementie (24,70%) en chronische ziekten (27,11%) veel voorkomende redenen voor mantelzorg (Arcon, 2014). Mantelzorgconsulenten Raalte: In 2015 waren er 272 mantelzorgers uit de gemeente Raalte bekend bij mantelzorgconsulenten (hier zijn de kernen Lierderholthuis, Laag Zuthem en Heino niet in meegenomen). De hulpbehoeften van deze personen komen voornamelijk voort uit chronische ziekten (32%) en dementie (25%). Belangrijkste conclusies De bevolkingssamenstelling van Mariënheem is vergelijkbaar met het gemiddelde in Raalte. Alleen het percentage 65-plussers ligt iets lager. Bijna de helft van de huishoudens (47%) zijn huishoudens met kinderen. De Sociaal Economische Status van Mariënheem ligt iets onder het landelijk gemiddelde. Het percentage huishoudens met een laag inkomen ligt lager dan gemiddeld in de gemeente Raalte. Het percentage met een hoog inkomen ligt hoger. Het aantal contacten met de huisarts voor veelvoorkomende aandoeningen is vergelijk met gemiddeld in de gemeente Raalte. Het gebruik van AWBZ en WMO regelingen ligt iets lager dan gemiddeld in Raalte. De volwassenen in Mariënheem scoren vergelijkbaar met het gemiddelde in de gemeente Raalte op gezondheid en leefstijldeterminanten. Alleen op overgewicht scoren de volwassenen iets lager. Mocht u nog vragen en/of opmerkingen hebben naar aanleiding van dit kernprofiel dan kunt u contact opnemen met GGD IJsselland; Sandra Borsboom s.borsboom@ggdijsselland.nl of Marja de Jong m.de.jong@ggdijsselland.nl of Jette Middelkamp j.middelkamp@ggdijsselland.nl 13
Colofon Uitgave: GGD IJsselland, Kennis en Expertise Centrum Auteurs: Sandra Borsboom, Marja de Jong & Jette Middelkamp Foto's: drimble.nl, Weekblad van Salland, Regiocanons.nl, pixabay & pexels Opleverdatum: 12-2015 Website: www.raalte.ggdijsselland.nl www.gezondheidsatlasggdijsselland.nl E-mail: KEC@ggdijsselland.nl Telefoon: 038-428 1624 GGD IJsselland Tijdelijk bezoekadres (tot voorjaar 2016): Bezoekadres: Postadres: Telefoon: E-mail: Website: Hanzelaan 351 361, 8017 JM Zwolle Zeven Alleetjes 1 8011 CV Zwolle Postbus 1453 8001 BL Zwolle 038-428 14 28 info@ggdijsselland.nl www.ggdijsselland.nl [Geef tekst op]