RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij De Ontmoeting Plaats : Capelle aan den IJssel BRIN-nummer : 13CM Onderzoeksnummer : 127891 Datum schoolbezoek : 20 november 2012 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op: 15 februari 2013.
Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13
1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 20 november 2012 een onderzoek uitgevoerd op basisschool De Ontmoeting te Capelle aan de IJssel naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft op 31 januari 2012 een onderzoek in het kader van het onderwijsverslag uitgevoerd op De Ontmoeting als onderdeel van basisschool Groen van Prinsterer. Tijdens het onderzoek op 31 januari 2012 kwam naar voren dat er verschillen in kwaliteit bestonden tussen de locatie Groen van Prinsterer en De Ontmoeting. Dat was reden om in overleg met de toenmalige algemenne directeur van de locatie De Ontmoeting een zelfstandig cluster te maken Op 24 september 2012 heeft de inspectie aangegeven van deze nieuwe cluster de kwaliteit van het onderwijs vast te wilen stellen. Toezichthistorie Basisschool De Ontmoeting is onderdeel van basisschool Groen van Prinsterer en is voor het laatst bezocht door de onderwijsinspectie in januari 2012. Er is toen een onderzoek in het kader van het onderwijsverslag uitgevoerd. De uitkomst van dit onderzoek was, dat de resultaten voor de locatie De Ontmoeting aan het eind van de schoolperiode net voldoende waren; de tussenopbrengsten lagen onder het verwachte niveau. De indicatoren voor het onderwijsleerprocesop de locatie de Ontmoeting lieten een positief beeld zien, terwijl enkele indicatoren van de zorg en begeleiding en de meeste indicatoren van de kwaliteitszorg niet aan de gestelde eisen voldeden. De school maakt nog steeds qua bekostiging en aansturing deel uit van basisschool De Groen van Prinsterer. Op basis van die gemeenschappelijkheid behield De Ontmoeting in januari 2012 haar basisarrangement, maar werd er afgesproken in overleg met het bestuur dat De Ontmoeting per 1 augustus 2012 als een zelfstandige locatie wordt beschouwd. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten een groeidocument 2012-2013 en een lijst met verbeterpunten naar aanleiding van het inspectiebezoek op 31 januari 2012. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de combinatiegroepen 1/2, 3/4, 5/6 en 7/8. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. pagina 5 van 13
Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, onderwijstijd, schoolklimaat, didactisch handelen, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13
2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2011. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van acht jaar. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 pagina 7 van 13
Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. pagina 8 van 13
Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Kwaliteitsaspect 10 Voorwaarden voor kwaliteitszorg 10.1 De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de kwaliteitszorg aan. 10.2 De schoolontwikkeling is verbonden met de visie op onderwijs, zoals geformuleerd in het schoolplan. 10.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 10.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn bestuur, directie, team en andere belanghebbenden betrokken. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Het onderwijs op basisschool de Ontmoeting in Capelle aan de IJssel is van onvoldoende kwaliteit omdat de eindopbrengsten onder het niveau liggen dat verwacht mag worden van de leerlingenpopulatie. Verder voldoen een flink aantal indicatoren van het onderwijsleerproces, de leerlingenzorg en alle indicatoren van de kwaliteitszorg niet aan de gestelde criteria. Hoewel de school na het laatste inspectiebezoek hard aan de slag is gegaan met het verbeteren van de onderwijskwaliteit, zijn er ontwikkelingen in de context van de school die mogelijk een rol hebben gespeeld in de zwakke kwaliteit van het onderwijs. Tussen januari 2012 en november 2012 is het team voor de helft vernieuwd. Er is met ingang van dit schooljaar een nieuwe intern begeleider gestart. Daarnaast is de locatieleider in oktober 2012 vertrokken. De directeur van De Groen van Prinsterer, die verantwoordelijk is voor beide scholen, is nu slechts anderhalve dag aanwezig om het proces te sturen. Dit in tegenstelling tot vorig schooljaar, toen er nog een locatieleider 3 dagen het proces kon aansturen. Positieve factoren op de Ontmoeting zijn; de motivatie van het team om te verbeteren, het pedagogisch klimaat en het feit dat de leerkrachten in het algemeen voldoende uitleggen en een taakgerichte werksfeer weten te creëren, zodat leerlingen betrokken zijn en blijven. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. pagina 9 van 13
Toelichting Opbrengsten De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool meet de inspectie over de afgelopen drie schooljaren, 2010, 2011 en 2012. Daar de school in alle drie de jaren minder dan tien schoolverlaters kende, heeft de inspectie ook de resultaten van de huidige groep 8 voor rekenen en wiskunde en begrijpend lezen en tevens de eindresultaten van 2009 bij haar beoordeling betrokken. De resultaten over 2009 waren onvoldoende, over 2010 ook onvoldoende, 2011 voldoende en in 2012 onvoldoende. De huidige groep 8 had op de toetsen rekenen en wiskunde in groep 7 voldoende scores en begrijpend lezen in groep 7 onvoldoende scores. Daarmee beoordeelt de inspectie de eindopbrengsten van De Ontmoeting als onvoldoende (indicator 1.1). De tussentijdse opbrengsten zijn in vergelijking met januari 2012 nu wel voldoende, maar nog steeds mager. De resultaten voor technisch lezen in de groepen 3 en 4 en het resultaat voor rekenen/wiskunde in groep 4 liggen boven de ondergrens van de inspectie. De resultaten voor rekenen/wiskunde en voor begrijpend lezen in groep 6 liggen onder de norm van de inspectie (indicator 1.2). Omdat ook de tussenopbrengsten van de huidige groepen 7 en 8 onvoldoende zijn, is een grondige analyse naar de oorzaak hiervan noodzakelijk. Na deze analyse zal in de planning van aanbod, tijd en didactiek voor groep 7 en 8 alles op alles gezet moeten worden om de achterstand die deze leerlingen hebben opgelopen te verkleinen. De school is gestart met het maken van ontwikkelingsperspectieven voor leerlingen met een eigen leerlijn. Maar omdat die perspectieven nog pril zijn en er nog geen twee evaluatiemomenten zijn geweest, kan de inspectie niet beoordelen of deze leerlingen zich ontwikkelen naar hun mogelijkheden (indicator 1.4). De inspectie wijst de school op het feit dat nog niet bij alle perspectieven ambitieuze realistische (tussen)doelen gesteld zijn. De school heeft een aanbod voor de ontwikkeling van de sociale competenties. Deze volgt zij met een genormeerd volgsysteem en de resultaten van groep 8 zijn van voldoende niveau (indicator 1.5). Onderwijsleerproces: aanbod, didactiek en afstemming. De school werkt in principe met methoden die voldoen aan de kerndoelen van het basisonderwijs. Ook in de onderbouw gebeurt dit - in tegenstelling tot het vorige onderzoek - nu gestructureerd waardoor duidelijk is hoe de doorgaande lijn naar groep 3 is opgebouwd. Op grond van lesobservaties constateert de inspectie dat het didactisch handelen van de meeste leerkrachten zich kenmerkt door een voldoende aanpak, een duidelijke structuur en in een vriendelijk klimaat (aspect 4 en 5). In de meeste groepen waren de leerlingen in voldoende mate betrokken bij de lessen en was er sprake van een taakgerichte werksfeer. Een groot verbeterpunt ligt in het afstemmen van de instructie op de ontwikkeling van de leerlingen. Uit de groepsplannen blijkt dat het aanbod is afgestemd op het niveau van de leerlingen, maar in de groepen wordt in het algemeen nog te weinig gedifferentieerd lesgegeven en ook de verwerkingsopdrachten laten weinig verschil zien (aspect 6). Zo constateert de inspectie tijdens het onderzoek onvoldoende gebruik van de differentiatiemogelijkheden bij het aanvankelijk lezen en ook het eenduidig aansturen van de meerbegaafde leerling is niet overal zichtbaar. Een grote winst valt te halen bij het helder aangeven van het werk dat leerlingen kunnen doen als zij hun taak af hebben. Teveel leerlingen zijn nu bezig met zaken die niet effectief zijn voor het onderwijsleerproces, zoals het lezen van stripboekjes als een leerling snel klaar is met rekenen, waardoor onderwijstijd verloren gaat (indicator 3.1). pagina 10 van 13
Zorg en begeleiding Het team brengt de vorderingen van leerling in kaart aan de hand van methodenonafhankelijke en methodengebonden toetsen en observatieinstrumenten. De resultaten van de methodegebonden toetsen en observaties worden niet bij alle groepen genoteerd, foutenanalyses ontbreken meestal en er wordt zeer beperkt geanalyseerd (indicator 7.2). Aan de hand van de gegevens uit het leerlingvolgsysteem worden groepsplannen opgesteld en soms zijn er ook individuele hulpplannen. De school kan echter onvoldoende onderbouwen wanneer een leerling nu in aanmerking gaat komen voor een individueel hulpplan. Hierdoor blijven naar alle waarschijnlijkheid kinderen te lang in de herhaalde instructie zitten zonder een heldere analyse of diagnose (indicator 8.2). Ook de meerbegaafde kinderen krijgen mogelijk door gebrek aan tijd (combinatiegroep) niet de benodigde instructie om zich complexere zaken eigen te maken. De school heeft onlangs nog materialen aangeschaft voor de meerbegaafde leerlingen, maar het ontbreekt nog aan planmatige inzet van deze materialen. De groepsplannen laten nog geen smartdoelen met de benodigde vaardigheids- of niveauwaardegroei zien. Het gebruik van vaardigheidsscores maakt duidelijk of de individuele leerling en/of de groep zich voldoende ontwikkeld heeft. Door het ontbreken van smartdoelen in alle plannen is de school ook niet in staat om helder het product en het proces van de gegeven zorg te evalueren. Ze kan daardoor dus niet nagaan of de zorg adequaat is gegeven en een beredeneerd vervolgtraject opstellen (Indicator 8.3 en 8.4). (Voorwaarden voor) Kwaliteitszorg De Ontmoeting heeft op dit moment nog geen visie op onderwijs geformuleerd en vastgelegd. De school kent de kenmerken van de leerlingenpopulatie, maar heeft deze kenmerken nog niet vertaald in onderwijskundig beleid. Een verbeterpunt is verder de analyse en evaluatie van de resultaten van leerlingen op groeps- en schoolniveau. Voor de intern begeleider en directie zijn deze analyses en evaluaties belangrijke instrumenten om de inrichting van het onderwijs in lijn te brengen met de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Zo is er bijvoorbeeld nog geen conclusie getrokken uit het feit dat de opbrengsten vanaf groep 5 afzwakken. Ten slotte sturen de schoolleiding en de intern begeleider op dit moment de schoolontwikkeling onvoldoende aan. Het kiezen van inhoudelijke prioriteiten, een systematische en planmatige aanpak en inhoudelijke kwaliteitseisen zijn onvoldoende vastgelegd. Tevens ontbreekt het aan inhoudelijke borging. pagina 11 van 13
3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan basisschool De Ontmoeting een aangepast arrangement zwak toe. Met het bestuur is afgesproken dat eerst de aansturing op orde wordt gebracht en dat de onderwijskwaliteit uiterlijk maart 2014 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in maart 2014 een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. pagina 13 van 13