Bewonerspanel Utrecht peiling Luchtkwaliteit, juli 2010 Van 19 juli tot 2 augustus 2010 heeft Bestuursinformatie een peiling onder de leden van het Bewonerspanel Utrecht gehouden. Het onderzoek is opgezet in samenwerking met de Universiteit Utrecht. De peiling ging over mogelijke websites om luchtkwaliteit in de gemeente weer te geven, en het effect hiervan op het vertrouwen in de gemeente. Er hebben 985 leden van het Bewonerspanel meegedaan, een respons 34%. In totaal telt het Bewonerspanel 2.923 leden. Voor het invullen van de vragenlijst hebben de leden een uitnodigingsmail gekregen en een week later een herinneringsmail. Meer informatie over het Bewonerspanel Utrecht vindt u via de website www.utrecht.nl/bewonerspanel. De rapportage is opgesteld door Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap, Universiteit Utrecht. Samenvatting Uit de peiling van het Bewonerspanel over verschillende luchtkwaliteit-websites kan het volgende worden geconcludeerd: Het vrijgeven van actuele meetgegevens op de website van de gemeente wordt gewaardeerd door bewoners. De informatie wordt betrouwbaar gevonden. Zoals gezegd valt alleen op het terrein van begrijpelijkheid van de meetgegevens nog verbetering te behalen. De vernieuwde website van de gemeente Utrecht met actuele meetgegevens wordt doorgaans positief gewaardeerd. Informatie wordt gezien als actueel en betrouwbaar en leidt tot in zeker mate tot meer vertrouwen in het Utrechtse luchtkwaliteitsbeleid. Naar aanleiding van het bekijken van de website geven veel respondenten aan dat men in de toekomst de informatie weer zou willen gebruiken. Echter de meeste leden van het Bewonerspanel vinden de meetgegevens niet erg begrijpelijk Twee testwebsites die in dit onderzoek zijn meegenomen laten op dit gebied betere resultaten zien: de meetgegevens worden op deze websites geduid door middel van tekst en kleur. Een groene kleur betekent dat kwaliteit van de lucht op dat moment goed is, rood betekent slecht. Voor de beoordeling van de website maakt het weinig maakt of de kwaliteit van de lucht die op de website staat weergegeven, goed of slecht is. Goede en eenvoudig te interpreteren meetgegevens worden hoe dan ook beter gewaardeerd dan de twee testwebsites met oude en moeilijk te begrijpen gegevens. Betere websites zorgen er ook voor dat mensen eerder geneigd zijn om de informatie in de toekomst te gebruiken. Om de informatie nog nuttiger te maken, en ervoor te zorgen dat mensen de informatie eerder zullen gebruiken, is het begrijpelijker maken van de meetgegevens van belang. Dit is ook bij de antwoorden op de open vragen een veel ingevuld antwoord. Rapportage opgesteld door: Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap, Universiteit Utrecht 1
Een experiment: verschillende websites en een controlegroep Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit Utrecht en een deel van de uitkomsten wordt gebruikt voor promotieonderzoek. Vanwege dit promotieonderzoek was de peiling opgezet als een experiment. Het Bewonerspanel was in zes groepen verdeeld. Eén groep kreeg de huidige gemeentelijke website over luchtkwaliteit te zien. Eén groep kreeg geen website voorgelegd. Vier andere groepen respondenten kregen vier verschillende testwebsites te zien, die zich in een gecontroleerde omgeving bevonden. Op de vijf websites staan de meetstations afgebeeld op een kaart, alleen de informatie die wordt afgebeeld is anders dan die op de werkelijke website luchtkwaliteit. In tabel 1 worden de verschillen tussen de websites beschreven. Tabel 1 - Omschrijving verschillende websites Website Testwebsite 1 Testwebsite 2 Testwebsite 3 Testwebsite 4 Huidige gemeentelijke website Luchtkwaliteit Weergave van informatie 1. oude meetgegevens 2. moeilijk te begrijpen 3. 'slechte' luchtkwaliteit 1. oude meetgegevens 2. moeilijk te begrijpen 3. 'goede' luchtkwaliteit 1. zeer actuele meetgegevens 2. eenvoudig te begrijpen 3. 'slechte' luchtkwaliteit 1. zeer actuele meetgegevens 2. eenvoudig te begrijpen 3. 'goede' luchtkwaliteit Huidige website van de gemeente Utrecht met actuele meetgegevens luchtkwaliteit Geen 2 Rapportage opgesteld door: Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap, Universiteit Utrecht
Luchtkwaliteit is belangrijk onderwerp Veel mensen vinden luchtkwaliteit een belangrijk onderwerp. Dat blijkt ook uit dit onderzoek: op een schaal van één tot en met vijf scoorde de stelling luchtkwaliteit in Utrecht is voor mij een belangrijk onderwerp een 3,8. Oordeel over informatie op websites In de peiling werden de leden gevraagd naar de indruk van de website. Gaf de website een correcte, actuele, volledige en begrijpelijke indruk? De leden konden een score van 1 (zeer oneens) tot 5 (zeer eens) geven. In tabel 2 zijn de verschillende scores van de zes groepen weergegeven. Tabel 2 Beeld van informatie op de onderzochte websites Informatie correct Gegevens actueel Gegevens volledig Gegevens eenvoudig te begrijpen Testwebsite 1: weing transparant, 'slechte' luchtkwaliteit (N=154) 3,4 2,3 2,6 2,6 Testwebsite 2: weinig transparant, 'goede' luchtkwaliteit (N=175) 3,4 2,3 2,6 2,6 Testwebsite 3: transparant, 'slechte' luchtkwaliteit (N=161) 3,8 4,0 3,2 3,7 Testwebsite 4: transparant, 'goede' luchtkwaliteit (N=161) 3,8 4,0 3,2 3,7 Huidige gemeentelijke website Luchtkwaliteit (N=168) 3,7 4,0 3,1 3,7 (N=150) 3,,5 3,9 3,1 2,8 Bron: Universiteit Utrecht/ Bewonerspanel juli 2010, gemeente Utrecht Uit tabel 2 valt op dat de twee testwebsites met actuele en begrijpelijke informatie (websites 3 en 4) als relatief betrouwbaar worden gezien. Websites 3 en 4 scoren hoog als het gaat om gepercipieerde correctheid van de informatie. Ook de huidige website van de gemeente wordt positief beoordeeld. De meetgegevens van testwebsite 1, testwebsite 2 en de huidige website beschouwd als moeilijk te begrijpen. Zeker in vergelijking met de twee transparante testwebsites (websites 3 en 4). Dit komt waarschijnlijk doordat website 3 en 4 niet alleen de meetgegevens laten zien, maar ook aangeven of deze waarde een goede of slechte luchtkwaliteit vertegenwoordigt. Het maakt voor het beeld dat men heeft van de website niet uit wat de uitkomst is van het luchtkwaliteitsbeleid. Dus als wordt weergegeven dat de kwaliteit van de lucht slecht is, beoordeelt men de website even hoog als in het geval van goede luchtkwaliteit. De informatie op de huidige website van de gemeente over luchtkwaliteit wordt als actueel gezien (score van 3,9 op schaal van 1-5). Dit komt waarschijnlijk door de updates van de meetgegevens die ieder uur worden weergegeven op de website. Dit is een duidelijk verschil met de testwebsites 1 en 2. Op deze websites werd alleen een oude waarde over een geheel jaar weergegeven. De actualiteit van de huidige website luchtkwaliteit lijkt samen te hangen met of de website als volledig wordt gezien. Deze score is bij de twee test websites en de huidige gemeente website een stuk Rapportage opgesteld door: Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap, Universiteit Utrecht 3
hoger (0,5 tot 0,6 punt) dan bij de niet-actuele testwebsites. Actuele meetgegevens zijn dus van belang voor websitebezoekers. Vertrouwen in het gemeentelijke luchtkwaliteitsbeleid Naast een oordeel over de informatie op de verschillende websites, is er ook gekeken of dit oordeel samenhangt met het vertrouwen in de gemeente. Vinden de leden van het Bewonerspanel de gemeente Utrecht competent, eerlijk en handelend in het belang van de burger? De resultaten hiervan zijn weergegeven in tabel 3. Tabel 3 Vertrouwen in het gemeentelijke luchtkwaliteitsbeleid handelt in belang van De gemeente Utrecht is competent burgers is eerlijk Testwebsite 1: weing transparant, 'slechte' luchtkwaliteit 3,0 3,4 3,1 Testwebsite 2: weinig transparant, 'goede' luchtkwaliteit 3,0 3,4 3,2 Testwebsite 3: transparant, 'slechte' luchtkwaliteit 3,1 3,4 3,1 Testwebsite 4: transparant, 'goede' luchtkwaliteit 3,2 3,5 3,2 Huidige gemeentelijke website Luchtkwaliteit 3,2 3,5 3,2 3,1 3,4 3,1 Het valt op dat de transparante websites nooit slechter zijn voor het vertrouwen dan de niettransparante weergave van meetgegevens. Zelfs als er slechte luchtkwaliteit wordt weergegeven op een transparante website, dan geeft deze geen lagere score dan in geval van de niet-transparante websites (testwebsites 1 en 2). Daarnaast valt op dat mensen die niet op de website hebben gekeken doorgaans iets meer vertrouwen hebben in de gemeente dan in het geval mensen op een niet-transparante site met verouderde gegevens hebben gekeken. Aan de andere kant: als mensen op de werkelijke website van de gemeente kijken of op de transparante website waarop een goede luchtkwaliteit wordt weergegeven, dan heeft men meer vertrouwen in het gemeentelijke luchtkwaliteitsbeleid dan mensen die niet op de website hebben gekeken. De transparantie van de website lijkt nauwelijks invloed te hebben op het beeld van eerlijkheid dat de mensen van de gemeente hebben. Dit blijft redelijk stabiel, waarschijnlijk wordt dit element van vertrouwen door andere zaken bepaald. Competentie en handelen in belang van burgers wordt in zeker mate wel (positief) beïnvloed door een goede website. 4 Rapportage opgesteld door: Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap, Universiteit Utrecht
Steun voor beleidsmaatregelen luchtkwaliteit De gemeente Utrecht probeert de luchtkwaliteit in de stad te verbeteren door middel van verschillende maatregelen. Er is gevraagd naar de mate waarin men beleidsmaatregelen ten behoeve van de Utrechtse luchtkwaliteit ondersteund. In de peiling is een breed scala aan beleidsmaatregelen voorgelegd. De leden van het Bewonerspanel konden op een schaal van 1 (zeer oneens) tot 5 (zeer eens) aangeven in hoeverre ze het eens zijn met het (in)voeren van de maatregel. De resultaten zijn weergegeven in tabel 4. Tabel 4 Steun voor beleidsmaatregelen luchtkwaliteit Beleidsmaatregel Gemiddelde score Parkeren in binnenstad duurder maken dan op andere plekken in Utrecht. 3,0 80km zones op de ringweg van Utrecht. 3,2 Doorgaand verkeer in de binnenstad van Utrecht verbieden. 3,4 Aanschaf schonere bussen (op alternatieve brandstoffen). 4,5 Stimuleren van gebruik fiets, bijvoorbeeld met campagnes. 4,3 Stimuleren van gebruik openbaar vervoer, bijvoorbeeld met campagnes. 4,2 Stimuleren van elektrisch rijden en alternatieve brandstoffen, bijvoorbeeld met 4,0 campagnes. Aanleg tramroutes in plaats van busroutes. 3,8 Op basis van deze uitkomsten kan er gesteld worden dat er voor de meeste van de genoemde beleidsmaatregelen en stimuli redelijk tot veel steun is. Vooral het het aanschaffen van schonere stadsbussen krijgt veel steun. Dit gaat dan om bussen die rijden op alternatieve brandstoffen. Ook is er veel steun (4 of hoger) voor de stimulerende maatregelen. Hierbij gaat het om gedragscampagnes om het gebruik van fiets, openbaar vervoer of elektrisch rijden te bevorderen. De aanleg van tram- in plaats van busroutes kan ook nog op relatief veel steun rekenen (3,8). De steun wordt minder als het gaat om maatregelen waar veel inwoners direct zelf mee te maken hebben: de 80-kilometer zone, hogere parkeertarieven en een eventueel verbod voor verkeer in de binnenstad. Vooral hogere parkeertarieven in de binnenstad kan op relatief weinig steun rekenen. Dit geldt in iets mindere mate voor de 80-kilometerzone op de ringweg. Tot slot kan hoewel een stuk minder dan bijvoorbeeld de tramroute en de stimulerende maatregelen - een verbod op doorgaand rijverkeer toch nog op redelijk wat steun rekenen (3,4). Rapportage opgesteld door: Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap, Universiteit Utrecht 5