Landenstudie 13 september 2012 Contacteer ons Bekijk online Verenigde Arabische Emiraten Samenvatting Feiten/ Cijfers/ Pro's & contra's Evaluatie van het landenrisico Kortlopend politiek risico VAE Qatar 1 Saoedi-Arabië 2 Commercieel risico VAE Qatar Saoedi-Arabië A B Samenvatting Het economische herstel van de Verenigde Arabische Emiraten, dat begon in 2011, zal naar verwacht aanhouden, geschraagd door de niet-energiegerelateerde sectoren. De federatie profiteert van een sterke externe financiële positie dankzij hoge inkomsten uit energie. Die positie is vooral geaccumuleerd in het staatsinvesteringsfonds van Abu Dhabi. Ondanks beperkte binnenlandse politieke kritiek wordt de stabiliteit in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) niet beïnvloed door de onrust in de regio. Dankzij deze stabiliteit hebben de VAE relatief voordeel kunnen trekken uit de gebeurtenissen van het afgelopen anderhalf jaar. De schuldherstructurering van overheidsgerelateerde entiteiten gaat ondertussen verder, hoewel uitdagingen inzake herfinanciering nog niet van de baan zijn. Feiten Pro's & contra's Staatshoofd: President Khalifa Bin Zayed Al Nahyan, leider van Abu Dhabi: (sinds 2004) Hoofd van de federale regering: Eerste minister Mohammed Bin Rashid Al Maktoum (sinds 2006) Omschrijving van het kiessysteem: President verkozen door de Hoge Raad van leiders Federaal parlement: de helft van de afgevaardigden worden aangesteld door de regeringen van de deelemiraten, de andere helft wordt verkozen; vorige september 2011 Hoge energiereserves en -inkomsten Abu Dhabi s ADIA is Locatie: interregionaal handelsknooppunt Stabiliteit is aantrekkelijk voor beleggers en toeristen Ondanks diversificatie blijft het land sterk afhankelijk van energie-inkomsten Afhankelijk van de economische prestaties in de toekomst blijft herfinanciering van de OGE s een probleem vormen Financiële transparantie blijft beperkt Cijfers
Bevolking: 7,5 M Inkomen per inwoner (USD): 41.930 (2009) Inkomstengroep: hoge inkomens Voornaamste exportproducten: Olie & gas (76,3% van ontvangsten op de lopende rekening), beleggingsinkomsten (11%) Landenstudie VAE halen relatief voordeel uit de politieke onrust in de regio Energiebronnen sterke basis voor economische prestaties in periodes van hoge energieprijzen OGE Sterke externe financiële positie en openbare financiën Overheidsuitgaven nemen toe maar overheidsschuld blijft laag Conclusie VAE halen relatief voordeel uit de politieke onrust in de regio De politieke onrust die het Midden-Oosten en Noord-Afrika sinds het begin van 2011 treft, lijkt geen impact te hebben gehad op de stabiliteit in de VAE, die de emiraten Abu Dhabi, Dubai, Sharjah, Ajman, Umm al Qawain, Fujairah en Ras Al-Khaimah omvatten. Het land heeft in zekere mate wel te maken gekregen met binnenlandse politieke kritiek een primeur voor de VAE. Hoewel afgelopen zomer tientallen islamitische activisten vastgehouden en het land geen echt noemenswaardige democratische instellingen heeft, krijgt de politieke oppositie in de VAE geen voet aan de grond. Dat het protest en de politieke oppositie beperkt blijven, kan worden verklaard door de populariteit van de heersende families en de verdeling van olierijkdom onder de bevolking via hoge ambtenarenlonen en giften. Tegelijk moet worden opgemerkt dat slechts tien tot twintig percent van de bevolking staatsburger van de VAE is. De VAE hebben ook economisch voordeel gehaald uit hun relatieve stabiliteit tijdens de "Arabische Lente" van het afgelopen anderhalf jaar. De Emiraten worden namelijk beschouwd als een regionale wijkplaats en een stabielere bestemming dan andere traditionele zakelijke, beleggings- en toeristische bestemmingen voor Arabieren. Dat het land niet losstaat van geopolitieke wrijving bleek uit de spanningen rond het kernprogramma van Iran en de gebeurtenissen in Bahrein die leidden tot de invasie door het leger van de VAE op het eiland vorig jaar. Tegelijkertijd hebben de VAE sterke banden met de leden van de Samenwerkingsraad van de Golf en met westerse bondgenoten. Amerikaanse troepen gebruiken faciliteiten in de VAE en voor de VS is de strategische locatie van de VAE naast de Straat van Hormuz bovendien belangrijk. Als Iran dus zijn dreigement van januari 2012 om de Straat van Hormuz te blokkeren doordrukt, wat tamelijk onwaarschijnlijk lijkt, zouden de VAE hulp krijgen van internationale partners om de strategische Straat open te houden. Bovendien namen de VAE onlangs hun oliepijpleiding van Habshan-Fujairah in gebruik, waardoor de olie van de Emiraten de Straat van Hormuz niet hoeft te passeren en het land voor de olie-export minder afhankelijk is van de Straat van Hormuz. De geplande capaciteit van de pijpleiding bedraagt meer dan de helft van de olie-export van het land. De leider van het emiraat Abu Dhabi is de president van de federatie. Abu Dhabi krijgt steeds meer politieke zeggenschap door zijn aanzienlijke financiële capaciteit en zijn aanzienlijke energiebronnen. Aangezien zich in het emiraat het grootste deel van de energiereserves van de VAE bevindt, heeft Abu Dhabi het grootste staatsinvesteringsfonds ter wereld gecreëerd, de Abu Dhabi Investment Authority (ADIA). De overheidsinkomsten van Abu Dhabi vertegenwoordigen bijna twee derde van de geconsolideerde overheidsinkomsten van de VAE en sinds het in 2009 financiële steun moest verlenen aan de zieltogende overheidsgerelateerde entiteiten (OGE s) van Dubai, is het emiraat erin geslaagd zijn politieke invloed op de federatie uit te breiden. Energiebronnen sterke basis voor economische prestaties in periodes van hoge
energieprijzen De economische activiteit in de VAE zit grotendeels geconcentreerd in Abu Dhabi en Dubai, en wordt gesteund door de sterke inkomsten uit aardolie en gas. Beide emiraten samen hebben 98% van de aangetoonde oliereserves van het land in hun bezit, goed voor 's werelds op vijf na grootste reserve. In 2010 was de aardolie- en gasproductie goed voor 30% van de het bbp van de VAE. Het grootste deel van de oliereserves is in handen van Abu Dhabi, terwijl de economie van Dubai gediversifieerder is. De VAE kenden tussen 2003 en 2008 een gemiddelde reële bbp-groei van 9%, maar de economie kreeg in 2009 een zware krimp van meer dan 3% te verduren. Dat was het gevolg van de daling in de olieprijzen, die in de tweede helft van 2008 was ingezet, en van een ernstige schuldencrisis die voortkwam uit de zwaar gefinancierde OGE s van Dubai. Sindsdien hebben de olieprijzen en de oliehandel zich hersteld en leeft de groei sinds 2010 opnieuw op, zij het dat jaar met minder dan 1%. In 2011 groeide de economie echter stevig met bijna 5%. Die prestaties werden mogelijk gemaakt door de hoge olieprijzen en een stijging van de olieproductie als antwoord op de stopzetting van de olieproductie in Libië, maar ook door een sterke activiteit in niet-energiegerelateerde sectoren, vooral handel, productie, logistiek en toerisme. De prestaties van deze sectoren kunnen de aanhoudende malaise in de bouwnijverheid- en vastgoedsectoren compenseren. De VAE profiteren zo van de diversificatie van hun economie waar ze lang naar hebben gestreefd. Het land heeft zich voor de regio namelijk ontwikkeld tot een belangrijk knooppunt op het gebied van toerisme, transport en logistiek. Voor 2012 en 2013 verwacht men dat de economische groei, die dit jaar op meer dan 2% werd geschat en volgend jaar bijna 3% zou bereiken, hoofdzakelijk vanuit de hoek van de niet-energiegerelateerde sectoren zal komen, aangezien het uitbreidingspotentieel voor de olieproductie heel beperkt is. Doordat de inkomsten uit aardolie en gas van belang blijven voor het land, zouden de volatiele wereldwijde energieprijzen de vooruitzichten zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden. Indien de regionale spanningen escaleren, waardoor de olieprijzen zouden stijgen en de status van de VAE als vluchthaven wordt bevestigd, zal dat waarschijnlijk de economische vooruitzichten van het land ten goede komen. Een slabakkende wereldeconomie zou anderzijds niet enkel zorgen voor strengere externe financieringsvoorwaarden, maar ook de internationale vraag naar aardolie en gas verminderen, wat de prijzen zou drukken. Een economische vertraging in Azië zou vooral een nadelige uitwerking hebben op de handel en het toerisme. OGE Tot 2009 droegen de overheidsgerelateerde entiteiten (OGE's) van Dubai niet enkel bij tot de economische diversificatie en ongeremde groei van het emiraat, maar ze werden ook rijkelijk gefinancierd met hoofdzakelijk kortetermijnleningen. De OGE's hadden nauwe banden met de emir, wat vertrouwen inboezemde op de financiële markten, maar werkten doorgaans zonder een expliciete garantie van het emiraat. Toen Dubai in een laagconjunctuur terechtkwam en daar nog eens de gevolgen van de wereldwijde financiële crisis bovenop kwamen, kregen de OGE s ernstige liquiditeitsproblemen, wat het
beleggersvertrouwen in het emiraat aantastte en de centrale bank van de VAE en Abu Dhabi ertoe verplichtte om financiële steun te bieden aan de OGE's die van strategisch belang waren voor Dubai. Sindsdien zijn akkoorden bereikt over een aantal schuldherstructureringen, en zitten nog verschillende herstructureringen in de pijplijn. Eind 2011 waardeerde het IMF waardeerde de schulden van de openbare sector in Dubai op ongeveer 92% van het bbp van het emiraat, inclusief schulden van OGE's, die bijna 85 miljard dollar of 60% van het bbp van Dubai bedragen. Gedurende dit en volgend jaar komt bijna een kwart van de OGE-schulden op vervaldag. De financieringsbehoefte van de OGE's van Dubai blijft dus aanzienlijk en blijft een uitdaging vormen, zeker gezien de volatiele internationale financiële markten. Wel is de positieve economische groei in het emiraat, vooral in de handel, kleinhandel en het toerisme, gunstig voor de financiële situatie van de OGE's. Deze groei helpt immers de kasstromen en de prijzen van de activa van de OGE s te ondersteunen. Bovendien worden de soevereine en OGE-schulden nu centraal gemonitord door de Fiscale Hoge Raad van het emiraat, waardoor een beter risicobeheer mogelijk wordt. Hoewel de schulden van de OGE's van Abu Dhabi in verhouding tot het bbp lager zijn dan die van Dubai, blijven ze hoog in vergelijking met de internationale normen. De overheidsschuld van Abu Dhabi is echter laag, zodat de totale overheidsschuld van het emiraat (inclusief de schulden van alle OGE's van Abu Dhabi) onder de helft van het bbp blijft. De OGE's van Abu Dhabi zijn echter ook niet immuun voor schuldproblemen. Dat bleek toen de overheid van Abu Dhabi zijn belangrijkste vastgoedontwikkelaar Aldar met een groot bedrag moest bijspringen. Tegelijk was de steun ook een blijk van het engagement van Abu Dhabi tegenover strategisch belangrijke OGE's. Sterke externe financiële positie en openbare financiën De VAE hebben altijd al een ruim overschot op de lopende rekening gehad en dat zal naar verwachting ook zo blijven dankzij de hoge internationale olie- en gasprijzen. Het overschot vertoonde tijdens het moeilijke jaar 2009-10 een krimp, maar bleef meer dan 3% van het bbp bedragen. Vorig jaar deed zich opnieuw een sterke stijging tot bijna 10% voor. Men raamt dat de Brent-olieprijs, die de externe lopende rekening van de VAE in evenwicht houdt, zo n 75 dollar per vat bedraagt. Het is geleden van augustus 2010 dat het peil nog zo laag stond, ondanks de recente volatiliteit in de wereldwijde energieprijzen. De externe schuld van de VAE is als geheel aanvaardbaar: 41% van het bbp eind 2011, wat lager is dan de 47% van een jaar voordien. Een derde van de externe schulden is kortlopend. De valutareserves zijn tamelijk laag vanuit historisch standpunt en bedragen 3,9 maanden import terwijl dat in 2007 nog 13 maanden was. In die cijfers wordt echter geen rekening gehouden met de buitenlandse activa die de staatsinvesteringsfondsen van de VAE in hun bezit hebben (vooral ADIA). Hoewel die laatste activa mogelijk niet helemaal liquide zijn, bedragen ze een viervoud van de totale externe schuld van de VAE, wat van het land als geheel een externe nettocrediteur maakt. Overheidsuitgaven nemen toe maar overheidsschuld blijft laag De geconsolideerde begroting van de VAE noteerde in 2009 en 2010 een tekort, waarna de balans in 2011 met ongeveer 3% van het bbp opnieuw positief werd. Het gemiddelde overschot van 20% van het bbp dat van 2004 tot 2008 werd bereikt, bleef echter buiten het bereik. Volgens de berekeningen van het IMF is de fiscale break-evenolieprijs van de VAE de olieprijs waarbij de begroting in evenwicht is gezien het uitgavenniveau en de olieproductie verviervoudigd in drie jaar tijd, van 23 dollar per vat in 2008 naar 92 dollar in 2011. Dat is het gevolg van een sterke stijging van de overheidsuitgaven in 2009. De brutoschuld van de regering (exclusief de schulden van OGE's) in de VAE blijft echter laag, namelijk minder dan een vijfde van het bbp van 2011, ondanks sterke stijging van 12,5% in 2008 naar 22,5% in 2009.
Conclusie De VAE genieten ruime olie- en gasreserves die zich hoofdzakelijk in Abu Dhabi bevinden, terwijl de niet-energiegerelateerde economie redelijk gediversifieerd is dankzij de goede infrastructuur en de goed ontwikkelde handels- en dienstensector van Dubai. Na de schuldencrisis die eind 2009 vooral het laatstgenoemde emiraat trof, bleek de economische activiteit van zowel de energie- als de niet-energiegerelateerde sectoren van het land veerkrachtig. Dankzij de daaropvolgende overschotten op de lopende rekening en het grote staatsinvesteringsfonds van Abu Dhabi, beschikken de VAE over een aanzienlijke economische buffer en een sterke externe positie als nettocrediteur. De komende jaren loopt de terugbetalingstermijn voor heel wat OGE-schulden af, waardoor er wordt verwacht dat de herfinanciering van deze schulden een uitdaging zal biljven, zeker als de internationale financieringsvoorwaarden zouden verslechteren en de transparantie en publiek beschikbare informatie aangaande de OGE-schulden beperkt blijft. De aanhoudend sterke economische prestaties zouden de financiële moeilijkheden van de OGE s in zekere mate wat moeten verlichten, mede dankzij de status van de VAE als veilige haven in de regio. Het land blijft evenwel zeer afhankelijk van de volatiele, internationale energieprijzen en internationale handel, elementen waar het geen vat op heeft. Disclaimer: Delcredere nv heeft er alles aan gedaan om ervoor te zorgen dat de informatie, gegevens, documentatie en ander materiaal (tekst en beelden) van deze nieuwsbrief juist en volledig zijn. Delcredere nv aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor fouten of weglatingen. De standpunten die erin worden uiteengezet zijn de persoonlijke standpunten van de auteur en zijn niet bedoeld om te worden opgevat als de standpunten van Delcredere nv. Delcredere nv is niet aansprakelijk voor claims of schade van eender welke aard die rechtstreeks of onrechtstreeks voortvloeien uit het gebruik van informatie, gegevens, documentatie of ander materiaal uit deze nieuwsbrief. De teksten en illustraties mogen worden afgedrukt voor privédoeleinden; ze mogen enkel verder worden verdeeld met toestemming van Delcredere nv. Er mag uit de tekst worden geciteerd op voorwaarde dat naar de geldige bron wordt verwezen. Reproducties zijn toegestaan op voorwaarde dat wordt verwezen naar de geldige bron, tenzij het gaat om commerciële doeleinden. In dat geval is reproductie, zelfs met bronverwijzing, niet toegestaan Uit onze mailinglijst uitschrijven: Klik op de link "Bevestig uw uitschrijving" als u onze e-mailberichten niet meer wil ontvangen. Bevestig uw uitschrijving