Exsudaat wat leert het ons en hoe pakken we het aan? 18/10/2007 Vanwalleghem Geert CNS Wondzorg, decubitus- en valpreventie H.-Hartziekenhuis Roeselare-Menen vzw Wilgenstraat 2 8800 Roeselare tel: 051/233875 gvanwalleghem@hhr.be
H.-Hartziekenhuis Roeselare-Menen vzw Wilgenstraat 2 8800 Roeselare
Wond exsudaat En de rol van een verband
Principes / beste praktijk Wondvocht is geproduceerd als antwoord op een complexe interactie tussen : *ontstaansfactoren *fysiologie *omgevingsfactoren *onderliggende pathologische processen/
Exsudaat is noodzakelijk om de wondheling te realiseren In 1962 Dr George D Winter demonstrated that wounds should be kept moist to promote healing, contrary to conventional wisdom that wounds should be allowed to dry and form scabs. In an experimental model, Dr Winter found that tissue regrowth occurred more than twice as quickly in a moist environment as under a scab
Vochtige wondheling - het voorkomt uitdroging van het wondbed - het bevordert de migratie van herstellende cellen - het bevat voor het celmetabolisme essentiële voedingsstoffen - het zorgt voor de verspreiding van immuunprotectie (dmv specifieke eiwitten) en groeifactoren - het bevordert de autolyse (losmaken van dood of beschadigd weefsel).
Wondvocht is geen inerte vloeistof. Als we de oorzaak en samenstelling zouden kennen, kunnen we misschien de wondheling bevorderen.
Enkele mythes? Alle exsudaat is slecht? Verhoging van het exsudaat is ten gevolge van verhoogde bacteriële groei, of voorloper van een infectie? Een vuile verband is een nutteloos verband? Al wat je nodig hebt is het juiste verband om het exsudaat probleem op te lossen? Al wat je nodig hebt zijn wat meer verbanden?
Wat is exsudaat
Samenstelling Water Elektrolyten Nutrienten Ontstekingsmediatoren Witte bloedcellen Proteïnasen (zoals MMP s) Groeifactoren Afvalstoffen
In een helende wonde
Acute wonde Wondvloeistof bevat de juiste stoffen en cellen. Fysiologisch Chronische wonde Cytokinen in onevenwichtige verhouding Groeifactoren door verhoogde afbraak Proteinase activiteit Teveel bacteriën Oude, uitgeputte cellen : celdeling Slechte vochtbalans Pathologisch 21/10/2007 G. Vanwalleghem CNS Wondzorg 13
Wat vertelt exsudaat ons? Kleur Consistentie Geur Hoeveelheid
Wat vertelt exsudaat ons? Wat zegt het kleur ons Helder Troebel, melkachtig, licht bruine kleur Roze of rood Groen Geel of bruin Grijs of Blauw Sereus exsudaat / staphylococcus aureus?/ urine/ lymphatische fistel Fibrineus exsudaat/ purulent exsudaat Aanwezigheid van rode bloedcellen,een indicatie van beschadiging van cappilairen (hemoragisch exsudaat) Meestal een indicatie van een bacteriele (pseudomonas) infectie Kan zijn ten gevolge van wonddebris of afvalstoffen van gastrointestinale of urinaire fistel Kan een gevolg zijn van gebruik van zilververbanden
Wat zegt de consistentie ons Hoge viscositeit (dik, soms kleverig)/ Lage viscositeit(dun, vloeibaar) Hoog proteinegehalte infectie inflammatoir proces Necrotisch materiaal Soms residu van verbandmateriaal (zalven.). Weinig proteinen -veneuze -malnutritie Urine, lymfevocht, gewrichtsvocht
Wat zegt de geur ons? Onaangename geur Bacteriële groei of infectie Necrotisch weefsel Sinus/ gastrointestinale of urinaire fistel Verbandkeuze (hydrocolloid) /
Veel exsudaat (vb. bij veneus ulcus) Wat zegt de hoeveelheid ons? Afhankelijk van de uitgebreidheid van de wonde Wond inflammatie / infectie Langere periodes dat een been in een bepaalde positie ligt. Geen Coöperativiteit met compressie therapie Lokaal : infectie, inflammatie, trauma, vreemd voorwerp, oedeem, Systemisch:Hartfalen met perifeer oedeem,eiwittekort, medicatie, Weinig exsudaat Einde van de heling, ischemie, deshydratatie, microangiopathie, droge korst,
Hoe pakken we het nu aan? Management van exsudaat 1. beoordeel de patiënt voorgeschiedenis van patiënt en wonde medicatie, coöperatief,psychosociale aspecten, voedingstoestand,. 6.Beoordeel de huid errond Masceratie,irritatie, roodheid, verlies van kleur, sponsachtige textuur, verlies van huidoppervlakte 5.Beoordeel de wondbasis en de rand Wondgeschiedenis omvang helingsstatus Infectie/inflammatie fistels, sinussen Aanpak van exsudaat 4. Beoordeel het wondvocht kleur, consistentie, geur 2.Beoordeel de wondregio Locale ziekte, vb veneus/ ischemisch Andere :huidaandoeningen Plaats van de wonde 3.Beoordeel het huidige verband Als het nog ter plaatse is en bij het verwijderen Gebruik het als een indicatie voor de hoeveelheid wondvocht
Exsudaat alleen is maar een onderdeel Probeer de levenskwaliteit van de patiënt te verbeteren: Eventueel psychosociale steun Voedingssupplementen Begeleiding en educatie Behandel de onderliggende factoren, en vraag eventueel advies aan specialist Optimaliseer het wondbed door: verwijderen van necrotisch materiaal, behandelen van infectie lokaal of systhemisch Verwijder, behoud of voeg eventueel vocht toe. Dit door het verband, TNP of eventueel opvangsystemen Voorkom en behandel vochtgerelateerde problemen *lekkage *vertraagde wondheling *verandering in de wondomgeving *Eiwit en electrolytenverlies *discomfort en pijn *vertraagde autolyse *Geur *verkleving van het verband *Infectie *Psychosociaal effect
En nu de verbanden? verbanden Indicatiegebied Behoud van vocht of vochtcontrole Toevoeging van vocht Lichte vochtopname Gemiddelde vochtopname Hoge vochtopname Doorlatend niet adherent Katoen/ non woven compressen Semi permeabele films Hydrogels Schuimverbanden Hydrocolloiden Alginaten Hydrofibers Superabsorbers
Criteria voor de keuze van een verband Blijft het verband ter plaatse en intact zolang nodig? Kan het vocht opgevangen worden tussen de verbandwissels? Geen masceratie, allergie of gevoeligheid? Niet te veel pijn? Onaangename geur? Comfortabel? Gemakkelijk te verwijderen? Gemakkelijk te gebruiken? Kost effectief? 1 juli?
Verbanden die inspelen op het wondvocht Anti infectieus Antiseptische zalven, zilververbanden, Honingverbanden,. Inwerken op fibrine en necrose Iruxol Inwerkend op de proteinasen (collageen) Promogran,.. Toevoegen van groeifactoren Regranex, PDGF,..
En niet te vergeten! Kennis, ervaring, interesse van het verzorgend personeel
Toekomst Wondvochtmetingen? Dank u voor de aandacht