LeerlingOnderwijsVolgSysteem (LOVS) en leeropbrengsten Volgens de wet moet elke school de vorderingen van leerlingen volgen. Het LeerlingOnderwijsVolgSysteem (LOVS in Parnassys) is op de dr Landmanschool een hulpmiddel voor leerkrachten en leerlingen om het leerproces van leerlingen tijdens hun basisschooltijd te registreren en volgen. Wij registreren in het LOVS aanmelding, incidenten, observaties, groeps- en handelingsplannen en resultaten. Wij gebruiken het LOVS als middel om de ontwikkelingen op alle gebieden van alle leerlingen te kunnen volgen. Bij ons op school staat het leerproces van ieder kind centraal. Dat betekent dat we op alle ontwikkelingsgebieden naar de voortgang kijken. We registreren vorderingen van ieder kind ten opzichte van zichzelf in de vorige periode. Daarbij stelt de leerkracht met de leerling streefdoelen vast. Toetsen zijn een middel om zicht te houden op het verloop hiervan. De leerkracht blijft altijd net een stap vooruit om te weten welke uitdagingen voor het kind georganiseerd kunnen worden. De toetsen laten zien hoe dit proces tussen leerkracht en leerling voor taal en rekenen gelukt is en wat nodig is voor de komende periode om te verbeteren. Ook krijgt de leerkracht inzicht in hoe de klas het als geheel doet en geeft het LOVS zicht op hoe de school het doet vergeleken met andere scholen in Nederland. Met welke toetsen dat gebeurt, is niet voorgeschreven. Er zijn verschillende methode-onafhankelijke toetsen op de markt. Wij gebruiken de toetsen die bij onze methoden horen. Daarnaast zetten wij net als de meeste scholen, de toetsen van de Cito-groep in. Op de dr. Landmanschool maken we dus gebruik van twee soorten toetsen: Methode gebonden toetsen: dat zijn toetsen die leerlingen maken over behandelde kennis en vaardigheden in de methode; Niet-methode gebonden toetsen: deze toetsen staan los van een methode. Een bekend voorbeeld van deze toetsen zijn de toetsen van CITO en de AVI-leestoets. Grofweg gaan ze uit van het kennen en kunnen van bepaalde zaken op een bepaalde leeftijd. De uitslagen worden landelijk gewogen. Hoe uw kind de methodegebonden toetsen heeft gemaakt kunt u terug vinden in de beoordelingen op het rapport dat de leerkracht ingevuld heeft. Op het overzicht van de uitslagen van de Cito-toets (via het ouderportaal) staan de uitslagen van de nietmethode gebonden toetsen van uw kind vanaf groep 1. We geven toetsen niet mee naar huis. U kunt in overleg met de leerkracht op school de toets inkijken. We kunnen ons voorstellen dat dit ook belangrijk is als ouders en school externe professionals bij het leerproces betrekken. Welke Cito-toetsen gebruiken we op de Landmanschool? Het LOVS van de Cito-groep bestaat uit reeksen toetsen voor verschillende leergebieden. Wij toetsen de midden- en bovenbouwleerlingen op spelling, rekenen, woordenschat, luisteren, begrijpend en technisch lezen. De kleuters worden getoetst op basisvaardigheden rekenen en taal. Deze kleutertoetsen vormen het startpunt in het LOVS. Met de eindtoets in groep 8 wordt de laatste toets binnen het systeem afgenomen. De scores De CITO toetsen geven in A-B-C-D-E niveau aan waar uw kind staat, in vergelijking met kinderen op andere scholen in Nederland. 1
E D C B A 10% 15% 25% 25% 25% A-score goed tot zeer goed: de 25% hoogst scorende leerlingen B-score voldoende tot goed: de 25% net boven het landelijk gemiddelde scorende leerlingen C-score matig tot voldoende: de 25% net onder het landelijk gemiddelde scorende leerlingen D-score zwak tot matig: de 15% ruim onder het landelijk gemiddelde scorende leerlingen E-score zeer zwak tot zwak: de 10% laagst scorende leerlingen Afnamemomenten Tweemaal per schooljaar (indien nodig in sommige individuele gevallen vaker) worden op de dr. Landmanschool de kinderen niet-methode gebonden getoetst aan de hand van Cito-toetsen. Op de meeste andere Nederlandse scholen is dat ook zo. In januari/februari worden de medio-toetsen (M) afgenomen en in mei/juni de eindtoetsen (E). Speciale toetsomstandigheden nodig? Kinderen met lees-, spelling- of rekenbeperkingen of kinderen die onrustig zijn of gespannen komen in aanmerking voor ondersteuning bij het toetsen. Te denken valt aan: meer tijd voor een toets, een uitvergrote versie, een reken- of spelling opzoekboekje, of de mogelijkheid om de toets digitaal te maken. Het gaat vaak om kinderen die door een externe deskundige onderzocht zijn en een speciale verklaring hebben voor hun leerprobleem. Per betreffend kind proberen we zo goed mogelijk te bekijken bij welke hulpmiddelen het kind gebaat is. Het ene kind werkt beter aan de computer terwijl het andere kind juist te vluchtig gaat werken. Door één en ander uit te proberen stemmen we de hulpmiddelen zo goed mogelijk op het kind af. Wat doen we op de Landmanschool met de resultaten? Signaleren De eerste fase, het signaleren, start met het afnemen en nakijken van de toetsen. De resultaten worden verwerkt in de computer waar de scores van de leerlingen worden omgezet in een letterwaardering (A - B - C - D - E). De toetsresultaten geven een goed beeld van de vorderingen van iedere leerling afzonderlijk maar ook van de groep als geheel. Analyseren Alle toetsen worden door de leerkrachten geanalyseerd om daarna de vervolgstappen (met hulp van de doorgaande leerlijnen) te bepalen. Op basis van deze analyses maken leerkrachten nieuwe groepsplannen per ontwikkelingsgebied met streefdoelen en drie niveaus van instructie. Wanneer de leerkracht met de leerling constateren dat het resultaat op een bepaald gebied tegenvalt zoeken zij samen uit waar het knelpunt zitten. De leerkracht kan indien gewenst de interne begeleider hierover om advies vragen. Voor het vervolg stelt de leerkracht een handelingsplan voor uw kind op waarin de specifieke onderwijsbehoefte leidend is. Soms zijn er bij een kind grote verschillen tussen de resultaten in methodegebonden toetsen en de Citotoetsen. Dan maakt een kind bijvoorbeeld weinig fouten met spelling in dictees in de klas en heeft toch een lage score op de spelling van de Cito-toets. Andere kinderen hebben bijvoorbeeld moeite met de manier waarop Cito-vragen gesteld worden. De leerkracht besteedt daar de volgende keer dan aandacht aan. Deze inzichten geven ons informatie over hoe een kind leert en onthoudt en wat de leerkracht kan doen om hierin te begeleiden. Het is ook mogelijk dat een leerling op de Cito-toetsen anders scoort dan op de methode gebonden toetsen, omdat de inhoud van de Cito-toetsen een gemiddelde is van de inhoud van diverse methoden die op basisscholen gebruikt worden. 2
Dit kan betekenen dat het Cito onderdelen toetst die in sommige methoden nog niet aan bod gekomen zijn. Ook hier houdt de leerkracht rekening mee in de analyse van resultaten. Kwaliteitszorg Het LeerlingOnderwijsVolgSysteem laat zien in welke mate iedere groep en elke leerling erin slaagt de gestelde leerdoelen te bereiken. Bovendien geeft het antwoord op een aantal belangrijke begeleidingsvragen. Is alles volgens plan gegaan? Waar moeten we onze aandacht in het bijzonder op richten? Wat behoeft verbetering? Ook op schoolniveau is het een instrument om de kwaliteit van het onderwijs in kaart te krijgen en houden. Het geeft ons de informatie die wij nodig hebben om gericht te kunnen blijven werken aan wat goed gaat en wat te verbeteren in ons onderwijs! We willen tenslotte het onderste uit de kan halen van alle mogelijkheden van ieder kind. Sociaal-emotionele ontwikkeling Zaken als intelligentie, samenwerking, zelfstandigheid, competentie en creativiteit worden niet of indirect getoetst door de Cito. De sociaal-emotionele en spelontwikkeling blijven buiten beeld. Om zicht te krijgen en houden op deze essentiële ontwikkelingsgebieden werken we op de dr.landmanschool met Zien! Dit is een vragenlijst die de leerkracht invult en die het sociaal-emotionele welbevinden van uw kind, de groep en uw kind in de groep aangeeft. In het oudergesprek in november bespreken we de conclusies uit deze vragen met u. De niet-methodegebonden toetsen In onderstaande matrix staan de Cito-toetsen die wij afnemen. Wij gebruiken die toetsen van Cito die voor ons en de kinderen belangrijk zijn om zicht te krijgen op ontwikkelingen van het leerproces rond taal en rekenen. Lezen: AVI We begeleiden leerlingen om zich ten opzichte van zichzelf steeds beter te lezen. Van beginnende geletterdheid tot zelfstandig kunnen lezen. In de persoonlijke grafiek van uw kind is deze groei zichtbaar. Het toets systeem bestaat uit 12 niveaus die zijn gekoppeld aan de leerjaren in het basisonderwijs. Er wordt uitgegaan van een gemiddeld leesniveau halverwege (M) en aan het eind (E) van de groep. Zo is AVI-M3 het technisch leesniveau dat een leerling gemiddeld halverwege groep 3 beheerst en AVI-E3 het gemiddelde leesniveau aan het eind van groep 3. Er zijn ook twee afwijkende leesniveaus, namelijk: AVI-Start, dat vooraf gaat aan AVI-M3 en bedoeld is voor beginnende lezers en AVI-Plus, dat op AVI-E7 volgt en aangeeft dat het leesniveau boven het gemiddelde niveau van de leerlingen aan het einde van groep 7 ligt. Overzicht leesniveaus: Groep 2 3 4 5 6 7 8 Periode midden AVI-M3 AVI-M4 AVI-M5 AVI-M6 AVI-M7 Plus Periode eind Start AVI-E3 AVI-E4 AVI-E5 AVI-E6 AVI-E7 AVI toets AVI staat voor Analyse van IndividualiseringsVormen. Het AVI-niveau geeft de moeilijkheidsgraad van leesboekjes aan. Het gaat hierbij alleen om het vlot lezen, niet om het begrip van de inhoud. Er wordt onderscheid gemaakt tussen beheersingsniveau en instructieniveau. 3
Beheersingsniveau is het leesniveau dat uw kind moet beheersen om zelfstandig te kunnen werken met teksten op een bepaald moeilijkheidsniveau. Bij Instructieniveau gaat het om teksten waarbij uw kind instructie nodig heeft. Zonder instructie zijn die teksten nog te moeilijk, maar met instructie kan uw kind via dergelijke teksten doorgroeien naar een hoger niveau van leesvaardigheid. Het instructieniveau van een leerling ligt dus altijd hoger dan zijn beheersingsniveau. In de lijst met Cito-uitslagen staat altijd het beheersingsniveau aangegeven, met een cijfer. Hieronder ziet u wat die cijfers betekenen: 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Start M 3 E 3 M 4 E 4 M 5 E 5 M 6 E 6 M 7 E 7 Plus Als uw kind op niveau zit, bijvoorbeeld Midden groep 4 ook Avi M4 beheerst, staat er op het toets overzicht een 3 in de kleur groen. Dit is vergelijkbaar met een B-score, dus op niveau. Beheerst uw kind al een hoger Avi-niveau, dus bijvoorbeeld Midden groep 5, terwijl hij nog midden groep 4 zit, dan zal er een 5 staan in een blauwe kleur. Dit is vergelijkbaar met een A-score, dus een voorsprong op het niveau. Bij een lichte achterstand zal er een lager cijfer staan in een oranje kleur (vergelijkbaar met een C-score). Bij een achterstand van meer dan een half jaar zal er een cijfer staan in een rode kleur (vergelijkbaar met D- en E-scores). Het AVI- niveau van een boek is niet het enige waar u bij het kiezen van boeken op zou moeten letten. Een boek heeft behalve de moeilijkheid nog andere eigenschappen, zoals aantrekkelijke en leerzame illustraties. Dit soort eigenschappen kan soms zwaarder wegen dan de technische of begripsmatige moeilijkheid van een boek. Het belangrijkste is immers dat uw kind plezier heeft in het lezen. Het is daarom goed om te kijken of een boek past bij de belevingswereld van uw kind en of het boek aansluit bij zijn of haar interesses. Een kind kan een bepaald onderwerp zo leuk vinden dat het een moeilijk boek over dat onderwerp uitkiest en met heel veel plezier leest. Begrijpend leestoets Deze toets wordt een keer per schooljaar afgenomen. Alleen in groep 4 zijn er twee afnamemomenten. Elke toets bestaat uit teksten waarover meerkeuzevragen gesteld worden. Er zijn drie modules: een gezamenlijke startmodule, een gemakkelijkere module: Vervolg 1, en een moeilijkere module: Vervolg 2. Afhankelijk van de score op de startmodule maakt een kind vervolg 1 of 2. De kinderen maken dit niet op een dag, maar verspreid over meerdere dagen. De leerlingen van groep 3 en 4 schrijven hun antwoorden in het opgavenboekje. Vanaf groep 5 noteren de leerlingen hun antwoorden (A-B of C) op een antwoordblad. DMT toets Technisch lezen van losse woorden zonder dat het kind gebruik kan maken van de context. De toets bestaat uit 3 verschillende leeskaarten. Elke kaart moet 1 minuut hardop gelezen worden. De leerkracht noteert daarbij de fouten. *Kaart 1 bevat 150 woorden met 1 klinker en 1 of 2 medeklinkers. *Kaart 2 heeft 150 woorden met 1 klinker en 3 tot 5 medeklinkers. *Kaart 3 heeft 120 woorden van 2 tot 4 lettergrepen. Veel zorgverzekeraars hanteren de volgende norm: drie achtereenvolgende toets momenten een E-score op dezelfde kaart is nodig om in aanmerking te komen voor een vergoed dyslexieonderzoek. Fonementoets (groep 3) Een foneem verwijst naar een verzameling klanken die allemaal dezelfde betekenis onderscheidende functie hebben. Met de Fonementoets wordt nagegaan of kinderen weten welke lettertekens (grafemen) met de verschillende taalklanken (fonemen) overeenkomen. 4
Grafementoets (groep 3) In het Nederlands kennen wij 36 basisgrafemen. Voorbeelden van gewone Nederlandse grafemen zijn: 'i', 'o', 'e', 'k', 'p' maar ook 'oe', 'ui', 'eu' en 'aa'. Kennis van lettertekens of grafemen is een belangrijke deelvaardigheid voor technisch lezen. Om een woordje als kam te kunnen lezen moet een leerling minimaal de afzonderlijke letters /k/ /a/ /m/ kunnen verklanken. De grafementoets meet de beheersing van respectievelijk de klank-letter-koppeling en de vaardigheid in het samenvoegen spraakklanken of fonemen. Met behulp van deze toets kunnen we dus vaststellen welke grafemen uw kind wel kent en welke niet. Begrijpend Luisteren toets Met deze toetsen achterhalen we de luistervaardigheid van de kinderen. Hoe goed begrijpt uw kind de gesproken taal. Er is uit onderzoek gebleken dat deze toetsen vaak veel zeggen over het succes van kinderen in het vervolgonderwijs. Spellingtoetsen Deze toets werkt hetzelfde als de begrijpend leestoets. Afhankelijk van de score op de gezamenlijke startmodule, maken de kinderen het makkelijkere vervolg 1 of het moeilijkere vervolg 2. Dit doen ze verspreid over meerdere dagen. De toetsen zijn een combinatie van woorddictees en meerkeuzevragen. De kinderen moeten dan het goed gespelde woord kiezen uit vier verschillend geschreven woorden, bijvoorbeeld: A. Ben je in de zomer op vakantie geweest? B. De caviea van de buren heet Sammie. C. Mijn moeder heeft een taart gebakken D. Weet jij waarom hij zo raar doet? Vanaf eind groep 7 is er ook een spellingtoets die de werkwoordsvormen toetst. Woordenschattoetsen Voor elke groep zijn er per leerjaar twee toetsen: één voor halverwege het leerjaar en één voor aan het eind van het leerjaar. De woorden die in deze toetsen aan bod komen, zijn geselecteerd uit een woordfrequentielijst. In deze lijst staan woorden die in het basisonderwijs voorkomen onder andere in lesmethoden, jeugdboeken en in het taalaanbod van de leerkracht. Rekenen en Wiskunde toetsen Voor de groepen 3 tot en met 7 zijn er per leerjaar twee rekenen toetsen: één voor halverwege het leerjaar en één voor aan het eind van het leerjaar. In groep 8 is er één toets. De toetsen hebben betrekking op de leerstofonderdelen: Getallen en getal relaties Hoofdrekenen: optellen en aftrekken Hoofdrekenen: vermenigvuldigen en delen Complexere toepassingen Meten, tijd en geld Tempo-test rekenen Omdat het automatiseren van sommen belangrijk is bij rekenen, gebruiken we sinds dit schooljaar deze test om te kijken hoe snel een kind kleine plus, min, keer en deelsommen maakt. Bij varia staan de vier bewerkingen door elkaar. Er komt een totaalscore uit van de vijf onderdelen. Kleutertoetsen De kleutertoetsen (basis rekenen en taal ) vormen het startpunt van het LOVS van het CITO. Zij geven aan of de kinderen al beschikken over de basisvaardigheden om te beginnen met leren rekenen en lezen. Ze worden in de kleuterperiode vier keer afgenomen: midden groep 1 en 2 en eind groep 1 en 2. 5
De toetsen bestaan geheel uit plaatjes. Aan de hand van een vraag of tekst die de leerkracht voorleest, moeten de kinderen een streep zetten onder het juiste plaatje. 6