Verhalenbundel De Nieuwe Ambtenaar Gemeente Rotterdam, cluster MO, juli 2014
Verhalenbundel De Nieuwe Ambtenaar In dit bestand kan je makkelijk bladeren. De inhoudsopgave is interactief, onderaan elke pagina staat de retourknop. Inhoud Voorwoord Rob Boeren 3 Deelnemers uit leergang De Nieuwe Ambtenaar DNA Ellen Bergwerff > Misschien wisten zij alles 6 Anne Boomsluiter > De nieuwe ambtenaar en ik 11 Girolanda Costa Ramos > De Nieuwe Ambtenaar wil rugdekking 14 Tamara Domenici > De nieuwe ambtenaar 18 Joke Drijfhout > De nieuwe ambtenaar 20 Monique Fontaine > De nieuwe ambtenaar... mijn verhaal... 23 Jantine van der Sluis > Essay de nieuwe ambtenaar 26 Mariette Snoek > Nieuwe Ambtenaar zijn kun je niet alleen 30 Christel de Valk > De nieuwe ambtenaar 32 Ambtenaren buiten de leergang de Nieuwe Ambtenaar Janco Alblas > Essay nieuwe ambtenaar 37 Ines Balkema > Het persoonlijke is werk 40 Janneke Buitenwerf > Ben ik een nieuwe Rotterdamse ambtenaar? 42 Désirée van Dijk > De nieuwe ambtenaar 44 Shantie Jagmohansingh > De nieuwe ambtenaar is eigenlijk ook een 46 stads(f)luisteraar Niels Kastelein > Inspiratie over moeten 49 Josje van Nes > Ik kan gewoon zijn, ambtenaar 4.0! 51 Therese Nieng > De ambtenaar is bovenal een mens 53 Ruud Rakers > De nieuwe ambtenaar neemt ruimte om te schakelen 55 tussen stad en beleid Miranda Saunders > De nieuwe ambtenaar 4.0 58 Reflectie op de eerste editie van de leergang de nieuwe ambtenaar Els Desmet en Erik Sterk > De nieuwe ambtenaar: als meedoen de basis wordt 61 Nawoord Guido Walraven > Nawoord: Netwerken van hoop? 70 2
Voorwoord Rob Boeren Het gonst binnen het concern Rotterdam. Termen als de veranderende overheid en de nieuwe ambtenaar nemen steeds vaker een plek in tijdens vergaderingen, bijeenkomsten en gesprekken bij de koffieautomaat. We hebben het over meer samenwerken met de stad, over faciliteren en co-creëren. We discussiëren over de transitie van onze verzorgingsstaat, over minder overheid en meer civil society. Maar het zijn nog vaak lege begrippen die we nog van inhoud en betekenis moeten voorzien. Wat wel duidelijk is: de gemeente is in transitie en de uitkomst van dit proces is onduidelijk. Ook weten we nog niet wat dit voor gevolgen heeft voor de publieke dienstverlening en de rol van de nieuwe ambtenaar. Over transities valt veel te zeggen. En gelukkig hebben Rotterdamse denkers meerdere malen hun gedachten hierover laten gaan. Volgens Dr. Flor Avelino, senior onderzoeker en docent bij DRIFT, zijn transities een omwenteling in structuur, cultuur en werkwijzen. Transitiemanagement is dan ook een andere manier van organiseren, denken en doen. Het is de bedoeling processen meer aan te wakkeren, te versnellen en om in te spelen op de veranderdynamiek die er al is. Volgens Avelino moet transitie komen uit een intrinsieke motivatie, van de organisatie en de medewerkers. Dit biedt de beste kans op een duurzame verandering. In Rotterdam wordt op verschillende manieren geprobeerd hier vorm aan te geven. Zo zijn wij binnen het cluster MO de leergang De Nieuwe Ambtenaar gestart. In dit ontwikkelprogramma is een leeromgeving gecreëerd waar aan de hand van persoonlijke ervaringen gebouwd wordt aan het functieprofiel van de toekomst. Geheel in lijn met de veranderende overheid, vindt dit alles plaats in samenwerking met het Lectoraat Dynamiek van de Stad (In Holland) en het Belvédère Verhalenhuis. Veranderen doe je immers mét de stad. Verder is deze prachtige verhalenbundel tot stand gekomen. In deze bundel kunnen we lezen over de zoektocht van 20 Rotterdamse ambtenaren. Tien hiervan hebben deelgenomen aan de recent gestarte leergang en de andere tien zijn afkomstig uit verschillende delen van het concern. Allemaal ambtenaren die reflecteren op hun rol als ambtenaar en hoe dit zich verhoudt tot die, nu nog, mysterieuze nieuwe ambtenaar. Ook kunnen we de ervaring en de reflectie van Els Desmet en Erik Sterk (cursusleiding leergang de nieuwe ambtenaar) lezen over de zoekende ambtenaar. De verhalen en essays bieden inspirerend materiaal voor ons als lerende organisatie, maar ook voor anderen om mee verder te gaan. Het is daarom ook de bedoeling dat de verhalen verspreid worden. Niet alleen binnen het concern, maar vooral ook daar buiten. Discussieer erover, praat mee of schrijf een eigen verhaal, zodat we samen antwoorden kunnen vinden. Of misschien is het vinden van een antwoord niet nodig en bestaat de uitkomst van deze exercitie eruit dat we allemaal actief op zoek gaan. In ieder geval levert dit proces een bijdrage aan het prikkelen van de intrinsieke motivatie van ons allemaal. En dat is precies waar ik me van harte bij aansluit. Als het op zoek gaan naar energie uit de stad onderdeel is van de werkwijze van de veranderende overheid, dan moeten we dat natuurlijk ook doen in onze eigen organisatie. >> Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 3
Voorwoord Met dank aan alle schrijvers voor hun betrokkenheid, enthousiasme en openheid. Dank ook aan Els Desmet, Erik Sterk voor hun reflectie op de 1e editie leergang de Nieuwe Ambtenaar, Guido Walraven voor het nawoord, Rabiaa Bouhalhoul voor de ondersteuning van alle deelnemers van de verhalenbundel en Anne Marie van de Wiel voor dit mooie initiatief. Het concern heeft genoeg potentie om de toekomstige uitdagingen aan te gaan, daar ben ik van overtuigd. Een initiatief als deze essaybundel onderschrijft dit. Ik wens u veel plezier en inspiratie toe tijdens het lezen van de essays. Met vriendelijke groet, Rob Boeren Waarnemend directeur Activering en Welzijn - Cluster MO, gemeente Rotterdam Transitie komen uit een intrinsieke motivatie, van de organisatie en de medewerkers. Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 4
Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar DNA 1. Ellen Bergwerff 2. Anne Boomsluiter 3. Girolanda Costa Ramos 4. Tamara Domenici 5. Joke Drijfhout 6. Monique Fontaine 7. Jantine van der Sluis 8. Mariette Snoek 9. Christel de Valk 5
Misschien wisten zij alles De zoektocht van de nieuwe ambtenaar Ellen Bergwerff Einde van het verhaal Dit verhaal begint niet bij het begin, maar bij het einde. Het einde dat woorden krijgt door een verhaal van Toon Tellegen over de zwaan 1. Fladderen, vroeg de zwaan aan de vlinder, hoe doe je dat toch? Dat probeer ik nou zo vaak. Hij steeg op van de grond aan de oever van de rivier en probeerde te fladderen, maar het leek nergens op. Pas maar op, zei de vlinder, straks stort je nog neer. Mistroostig ging de zwaan weer zitten. Ik begrijp er niets van zei hij. En toch is het heel eenvoudig zei de vlinder. Hij fladderde even over de zwaan heen en ging op de top van een grasspriet zitten. De zwaan liet zijn hoofd in zijn veren zakken en keek somber naar de grond. Je moet eerst je gedachten laten fladderen, zwaan zei de vlinder dan pas jezelf. De zwaan zweeg. Hij wist niet of hij nu boos zou worden of verdrietig of onverschillig. Kijk, zei de vlinder je denkt aan honing, hmmm lekkere honing, en dan meteen daarna denk je aan boomschors en dan aan het nijlpaard en dan aan kroos, aan een krukje, aan zand, aan een schaar, aan rozen, geeft niet wat, als je maar meteen iets anders denkt als je ergens aan denkt Dat kan ik niet zei de zwaan wiens gedachten altijd statig waren alsof zij langs lange lanen schreden en slechts met vaste tussenpozen minzaam knikten naar oude herinneringen. En zo, op die warme, wolkeloze dag, aan de oever van de rivier, kreeg de zwaan les van de vlinder. Hij leerde van de hak op de tak te springen, rommelig te zijn, nooit iets zeker te willen weten, maar ook nooit iets over te slaan. Iets is niets, zei de vlinder. Dat wel. Maar alles is wel alles. En niets? vroeg de zwaan. Dat zei ik net, zei de vlinder dat is iets. Het begin Vanaf 2010 werk ik bij de gemeente, als ambtenaar Jeugd. Een mooie functie waarbij ik bezig kan zijn met één van de grote opgaven in Rotterdam, de decentralisatie van de jeugdzorg. Rotterdam is een stad waar ik door de jaren heen van ben gaan houden. Een stad waar vroeger bij ons thuis wat laagdunkend over werd gedaan, herriemakers, druk, onveilig, grote monden; allerlei duidingen die niet passen bij het agrarisch christelijk nest waar ik uit kwam. Zo was er ook een beeld over ambtenaren in zo n grote stad. Ambtenaren die van achter hun bureau denken te weten hoe de wereld in elkaar steekt, die beslissen over het lot van de burgers, en die lui zijn en slechts werken van negen tot vijf. En nu werd ik ambtenaar en droeg ik mezelf op om enerzijds kritisch te blijven over mijn rol maar anderzijds mijn best te doen om die rol op me te nemen. De eerste dagen op kantoor zag ik heel veel mensen, op hun kamertjes en allemaal heel serieus aan het werk vanachter hun computer. Ik vond het een beetje vervreemdend: de wereld beschouwen vanachter de computer. Ook vervreemdend vond ik het taalgebruik met woorden als opschalen en escaleren. En ik moest heel erg wennen dat als ik iets schreef heel veel mensen daar iets 1. Misschien wisten zij alles, 313 verhalen over de eekhoorn en andere dieren, Toon Tellegen, 2002. Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 6
Ellen Bergwerff > Misschien wisten zij alles van vonden en over te zeggen hadden. Ik had het gevoel in een hele gelaagde organisatie te werken waar met iedere laag boven mij, een beetje creativiteit en vrijheid verdween. Ben ik nog wel mijn eigen leider? Tegelijkertijd was het zo leerzaam en genoot ik, zowel van de beleidsonderwerpen van Jeugd als het werken in de politieke context. Ik probeerde mij de rol van ambtenaar eigen te maken en dacht dat te moeten doen zoals de zwaan uit het verhaal van Toon Tellegen. Een zwaan wiens gedachten altijd statig waren alsof zij langs lange lanen schreden en slechts met vaste tussenpozen minzaam knikten naar oude herinneringen. De ontdekkingsreis Na de periode van de verbaasde ambtenaar die met een vaag gevoel van vervreemding zoekend rond liep, kwam de periode van ontdekken en aanpakken. Ik werd namelijk projectmedewerker in de actielijn professionalisering van het programma decentralisatie van de jeugdzorg. In die actielijn gingen wij op zoek naar de nieuwe rol van de jeugdprofessionals binnen dat stelsel. Die nieuwe rol werd een ontdekkingsreis die niet alleen ingegeven werd door de nieuwe jeugdwet of door het Die nieuwe rol werd een ontdekkingsreis die niet alleen ingegeven werd door de nieuwe jeugdwet of door het overleg met directies en gemeente. Het werd vooral een reis met de professionals. overleg met directies en gemeente. Het werd vooral een reis met de professionals. Wij organiseerden werksessies met professionals in het jeugdveld, gingen met hen in gesprek en zij gaven aan waar zij behoefte aan hadden bij het vormgeven van de nieuwe taken en verantwoordelijkheden. Het werken aan deze veranderingsopgave gaf mij inspiratie. De jeugdhulpwerkers waren voor ons leidend in het vormgeven van de actielijn professionalisering. Zij gaven bijvoorbeeld aan dat elkaar en elkaars werk leren kennen essentiële voorwaarden waren voor samenwerken en wij creëerden vervolgens de voorwaarden om daar uitvoering aan te geven door het organiseren van de Focusdag voor professionals. De wijze waarop we de Focusdag organiseerden was best spannend. Wij hadden namelijk de kaders vastgelegd maar niet de inhoud. De inhoud werd bepaald door de organisaties in de jeudhulp zelf. Dit was ingegeven vanuit de gedachte dat gemeente en organisaties in de jeugdhulp samen verantwoordelijk zijn voor de decentralisatie opgave. De Focusdag in 2012 werd een succes, honderden deelnemers bezochten allerlei organisaties in de stad waar programmaonderdelen werden aangeboden door de jeugdorganisaties. Ook in het tweede jaar van de actielijn professionalisering (2013) ging de zoektocht verder. De zoektocht naar hoe gezamenlijk de verantwoordelijkheid te dragen voor de verandering die er aan zit te komen met de komst van de nieuwe Jeugdwet. Stut en steun Met de leergang Nieuwe Ambtenaar voelde ik de herkenning van de aanpak van ontdekkingsreiziger die mij in de vorige fase zoveel enthousiasme gaf. Ik hoorde Anne-Marie en Rabiaa inspirerende verhalen vertellen; ik luisterde naar groepsgenoten die hun ervaringen vertelden die ze hadden opgedaan tijdens de bezoeken en gesprekken in de stad; ik genoot van de presentatie van Els over kijken en ervaren van de stad via verhalen. We kregen opdrachten om te luisteren, te ontdekken, te ondergaan en om los te laten. Ik ging in gesprek met een collega om samen te ontdekken en te benoemen waar het profiel van de nieuwe ambtenaar aan zou moeten voldoen. En ik kreeg steeds sterker het gevoel dat we op de goede weg >> Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 7
Ellen Bergwerff > Misschien wisten zij alles zaten; dat deze mensen om me heen, de ambtenaren zijn die de stad nodig gaat hebben. En naast de verhalen en de ontdekkingen, bestudeerden we de artikelen en luisterden we naar de inleidingen en referaten en zo kreeg mijn ontdekkingsreis ook steeds meer woorden. In het artikel van Rabiaa Bouhalhoul Repertoires voor regelreductie, de goede bedoelingen voorbij 2 wordt de vraag gesteld hoe de waarden die ten grondslag liggen aan veel regelgeving op een andere en meer effectieve en efficiënte manier zouden kunnen worden geborgd. Durven los te laten. Om met de woorden van de zwaan te spreken, durf te fladderen. Maatschappelijke sturing zou in de plaats van overheidssturing het startpunt moeten zijn. Dat vereist een andere houding van de overheid, waarbij andere actoren in staat worden gesteld verantwoordelijkheid te nemen. 3 Ook het essay Swingen met lokale kracht 4 van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling stelt de rol van de overheid aan de orde. We weten het even niet meer is de tekst waar de inleiding van het essay mee opent. De verhouding tussen overheid en samenleving verandert en de overheid zal haar rol moeten aanpassen. De komende jaren komt er een grote verschuiving van overheid naar samenleving, De komende jaren komt er een grote verschuiving van overheid naar samenleving, naar gemeenschappen. Hoe ver die verschuiving gaat, valt niet te voorspellen. naar gemeenschappen. Hoe ver die verschuiving gaat, valt niet te voorspellen. Grenzen blijven wel degelijk bestaan, maar zijn alleen in algemene termen te beschrijven: de rol van de overheid is gelegen in toezicht houden, sancties opleggen, borgen en uitval voorkomen daar waar de netwerksamenleving die niet kan voorkomen. En bovendien heeft zij een blijvende taak als hoedster van het democratisch en rechtsstatelijk kader om de vooral tot bloei komende maatschappelijke initiatieven tot ontplooiing te laten komen. 5 En, stelt het essay, er zijn geen blauwdrukken, lokale kracht laat zich niet implementeren of uitrollen. Je kunt er hooguit mee swingen... De swingende nieuwe ambtenaar durft de oude ambtenaar los te laten. De oude ambtenaar die als een zwaan wiens gedachten altijd statig waren alsof zij langs lange lanen schreden en slechts met vaste tussenpozen minzaam knikten naar oude herinneringen. De nieuwe ambtenaar die kijkt en luistert, die kan fladderen zoals de zwaan in het verhaal van Toon Tellegen. Er vielen gaten in de gedachten van de zwaan, flarden raakten er los en woeien weg, en tegen het eind van de middag was niet een van zijn gedachten meer statig of recht. De nieuwe ambtenaar weet dat hij alleen niet alles weet. De nieuwe ambtenaar bij de afdeling Jeugd Mijn persoonlijke zoektocht die begon bij het onbehagen dat ik voelde toen ik als ambtenaar begon en richting kreeg ik het werken in de actielijn professionalisering, kreeg steeds meer stut en steun van buiten. Steun door de leergang, door de krachtige initiatiefnemers vanuit de gemeente voor de leergang, maar nu ook door visie van de afdeling jeugd op de veranderende samenleving en de rol van de ambtenaar. In de week van de afronding van de leergang kreeg ik namelijk de opdracht om voor de beoordelingsgesprekken een nieuw format te gebruiken. Dit nieuwe format werd als volgt ingeleid: 2. Repertoires voor regelreductie, de goede bedoelingen voorbij door Martijn van Steen & Mark van Twist, 27 mei 2008 3. Van der Steen & van Twist, blz. 7 4. Swingen met lokale kracht, overheden en de netwerksamenleving door Nico de Boer, Albertine van Diepen en Lucas Meijs, 2013 5. De Boer e.a. blz. 39 >> Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 8
Ellen Bergwerff > Misschien wisten zij alles Verwachtingen beleidsadviseur/medewerker binnen de afdeling Jeugd De rol van de overheid verandert. Enerzijds krijgen we als lokale overheid meer taken, anderzijds is de trend dat mensen meer zelf moeten doen en de overheid zich terughoudend opstelt. Dit stelt nieuwe eisen aan de rol van ambtenaar. Voor de afdeling Jeugd vertalen wij bovenstaande ontwikkelingen onder drie noemers: inhoud, middelen en proces. Inhoud Een professionele beleidsmedewerker is een inhoudelijk volwaardige gesprekspartner, zonder dat het daarbij nodig is dat hij/zij van ieder detail op de hoogte is of op de stoel van de professional gaat zitten. Een professionele beleidsmedewerker kent deze balans en kan er goed op inspelen. Voor de afdeling Jeugd vertalen wij de ontwikkelingen onder drie noemers: inhoud, middelen en proces. Middelen Een beleidsmedewerker is (informeel) budgetbeheerder. Dat betekent dat bekend is wat iets kost/mag kosten, dat je kunt onderhandelen over prestaties van instellingen die tegenover onze financiële inzet staan en dat je aan middelenbeheer kunt doen. Proces Kortweg kun je stellen dat we van onze medewerkers verwachten dat ze kunnen organiseren en pro-actief kunnen acteren. Dat betekent dat je processen kunt (voor)zien en ze kunt begeleiden en op resultaat kunt sturen. Dat betekent nadrukkelijk (gezien nieuwe rol van de lokale overheid) óók een proces entameren, maar vervolgens aan anderen (in de buitenwereld) overlaten. Hier hoort bij dat we de verbindingen zowel intern als extern kunnen leggen (binnen directie, binnen cluster, binnen concern, gebiedsgericht werken én met externe partners). Competenties en vaardigheden Vertaald naar competenties en vaardigheden betekent het bovenstaande dat in het functioneringsgesprek door de leidinggevende minimaal aandacht besteed gaat worden aan financiële vaardigheden en de competenties conceptuele vermogens en organisatiebewustzijn. En met deze visie van de afdeling Jeugd op het werk van de ambtenaar lijken de verhalen samen te komen. Het verhaal gaat verder De zwaan leerde om van statige gedachten over te gaan tot niet zeker weten. Ook ik heb die verandering doorgemaakt. Ik dacht dat een ambtenaar statige gedachten moest hebben en probeerde mij die in de begintijd bij de gemeente eigen te maken. Ik had moeite met die rol. Ik werd er niet blij van om de zogenaamde alwetende te zijn. Een kleine twee jaar later diende zich een nieuwe functie aan in het programma Decentralisatie van de jeugdzorg. De rol in de actielijn professionalisering paste mij veel beter; de rol van kijken, luisteren en onderzoeken. De processen begeleiden en op resultaat kunnen sturen zoals verwacht wordt van de beleidsmedewerker. Mijn eigen verhaal gaat synchroon lopen met het verhaal van de nieuwe ambtenaar, een rol die mij energie geeft. Maar het verhaal gaat verder, na de twijfel die mocht bestaan, gaan we ons nu richten op de toekomstige rol van de ambtenaar. Een rol waarin, zoals in het nieuwe profiel beschreven is, Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 9
Ellen Bergwerff > Misschien wisten zij alles de beleidsmedewerker een proces kan entameren maar dat vervolgens aan anderen (in de buitenwereld) moet overlaten 6. Maar kunnen we dat, loslaten? En tot hoever gaat dat loslaten dan, waar liggen de gemeentelijke kaders? Hoe gaan we om met onzekerheden? Met ruzies? En is dit niet heel makkelijk gezegd? Is de praktijk niet veel weerbarstiger? Het verhaal is nog lang niet af.. De eerste stap is gezet, de stap vanuit het besef dat we de samenleving samen vorm kunnen geven. Iets is niets, zei de vlinder. Dat wel. Maar alles is wel alles. En niets? vroeg de zwaan. Dat zei ik net, zei de vlinder dat is iets. 6. Beoordelingsgesprekken Gemeente Rotterdam, afdeling Jeugd, 2014 Hoe gaan we om met onzeker-heden? Met ruzies? En is dit niet heel makkelijk gezegd? Is de praktijk niet veel weerbarstiger? 10
De nieuwe ambtenaar en ik Anne Boomsluiter Alsof het in de lucht hing ontmoette ik steeds meer collega-ambtenaren die zich konden identificeren met de Rotterdammer, onze eindgebruiker. Ongeacht of men Rotterdamse roots had of niet. De vraag wat wil je worden als je groot bent? is er een die ik mijzelf nu aan anderen hoor stellen. Toen ik twintig jaar geleden in mijn omgeving vertelde wat ik wilde worden, keek men mij vaak meewarig aan. Met een grote lach op mijn gezicht vertelde ik dat ik ambtenaar wilde worden en om heel specifiek te zijn: een Rotterdamse ambtenaar. Ik wist ook niet precies waarom, het enige wat ik wist, is dat mijn bestemming in de stad lag. Best wel vreemd zo zonder verdere onderbouwing, dat vond ik zelf ook, maar het was zoals het was. Dat stond als een paal boven water. Het heeft dan ook even geduurd voordat ik mijn precieze beroepsbestemming binnen de Rotterdamse ambtenarij vond. Begin van het jaar was het elf jaar geleden dat ik mijn deal met de stad heb gesloten om mijn werkend leven hier tot wasdom te laten komen. Die elf jaar zijn niet allemaal even makkelijk geweest. Het vinden van je identiteit als ambtenaar is geen sinecure. Met 650 producten en 650.000 klanten hebben wij vele rollen te vervullen. Alle vormen van samenwerken met de Rotterdammers passeren de revue. Soms initiëren we activiteiten, soms faciliteren we die, en in een hoop gevallen is de stad zelf actief en moeten wij ons er vooral niet mee bemoeien. En tegelijkertijd weet en vindt de ambtenaar in mij dat we ook moeten handhaven. Zoektocht Het is een hele zoektocht geweest om mijn identiteit te bepalen, maar de liefde voor de stad heeft het altijd gewonnen van de twijfels. Ook voor de organisatie is het vinden van een identiteit een hele zoektocht geweest. Veel diensten met vele kleuren. De omslag kwam naar mijn idee op het moment dat er besloten werd alle logo s samen te smelten tot de nu welbekende groene R. De gemeentelijke organisatie werd één club. Niet dat alles direct in kannen en kruiken was. Er volgden echter nog een aantal jaren in het prévan-buiten-naar-binnen-tijdperk. Maar alsof het in de lucht hing ontmoette ik steeds meer collega-ambtenaren die zich konden identificeren met de Rotterdammer, onze eindgebruiker. Ongeacht of men Rotterdamse roots had of niet. Collega s evolueerden in ambtenaren die de verschillende petten van het menszijn met elkaar kunnen combineren. Je bent immers niet alleen werknemer, maar ook burger, belastingbetaler, vrijwilliger of verkeersdeelnemer. Dat verandert niet op het moment dat je bij de prikklok staat. Welke overigens tot mijn grote genoegen eindelijk officieel is afgeschaft. Je krijgt tenslotte een vergoeding voor je daden, niet voor je aanwezigheid achter je bureau. Place to be Als ambtenaar moeten we veel meer op straat zijn, daar gebeurt het. Nou heeft niet iedereen het geluk een straatfunctie te hebben of in de stad te wonen, maar daar heb ik over nagedacht: als je niet in de stad woont, ga er dan eens winkelen of uit. En werk je niet op straat pak de (dienst)fiets als je je verplaatst tussen je (flex)plek en een afspraak buiten de deur. En als je dan in die straten van Rotterdam bent, verwonder jezelf over de schoonheid van de stad, de continue vernieuwing, de leuke onbekende plekjes en de vriendelijke mensen. Want wat wij soms vergeten is dat Rotterdam een supergave stad is. Zelfs in de New York Times wordt Rotterdam genoemd als de place to be. Waardeer waar je werkt en waardeer de Rotterdammer. Kijk met een open blik en blijf kritisch op je eigen gedrag en dat >> Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 11
Anne Boomsluiter > De nieuwe ambtenaar en ik van de organisatie. Enkel op deze wijze kunnen we met elkaar groeien tot een nog gavere organisatie waar ik nu al heel trots op ben. Burgerkracht De vraag blijft wel, hoe geven we ons handelen vorm, hoe zorgen we dat we onze veelvoud aan taken goed ten uitvoer brengen. De samenwerking tussen bewoners, ondernemers en stadsbestuurders heeft Rotterdam groot gemaakt en de vraag die nu voorligt is hoe de Rotterdamse overheid en haar ambtenaren zich verhouden tot de stad en haar inwoners. Hoe participeert de Rotterdamse overheid, hoe doen we mee en op welke wijze creëren we waarde voor de stad en onze inwoners. Wij zien de gemeente tegelijkertijd als een instituut dat er is om te handhaven en te doen wat Rotterdammers zelf niet kunnen doen. De burgerkracht in de stad wint aan rendement en effectiviteit als we hier duidelijk over zijn. Wanneer we eerlijk zijn over beperkingen, randvoorwaarden en open eindjes, kan de gemeente ook succesvol zijn in haar regie- en faciliterende rol en zo samen met partners beleid maken, uitvoeren en evalueren. Wij doen mee in Rotterdam Een Rotterdamse ambtenaar staat pal achter de initiatieven, maar Wij proberen het uit in altijd met een opbouwende kritische blik. De betrokken en bescheiden ambtenaar dat is wie wij willen zijn. Loslaten indien mogelijk, ondersteunen wanneer nodig en ingrijpen als dat noodzakelijk is. Rotterdam en zijn nieuwsgierig Als bovenstaande de kern is waarop we naar de stad en ons werk Wij steken er wat van op in kijken dan geeft de participatieleidraad richting aan ons handelen als Rotterdam ambtenaar en geeft het de Rotterdammer tegelijkertijd inzicht in wat Het kan wel in Rotterdam. die van ons mag verwachten: - Wij doen mee in Rotterdam (meedoen is de norm) De Rotterdamse overheid doet mee met de buurt en de inwoners. Hierbij zijn we eerlijk over de beperkingen, randvoorwaarden én open eindjes zoals tijd, geld, regels en politieke besluitvorming en afweging. De mogelijkheid tot participeren is de norm en daarmee het vertrekpunt voor het handelen van de overheid. - Wij proberen het uit in Rotterdam en zijn nieuwsgierig In een constant veranderende samenleving is de Rotterdamse overheid samen met haar partners altijd op zoek naar nieuwe vormen van samenwerking. In Rotterdam is er ruimte voor het (kleinschalige) experiment, en daar hoort een evaluatie bij. Het doel is hierbij niet om te komen tot Rotterdam-brede formats, het doel is aan te sluiten bij de buurt. Rotterdam is een stad die durft: we proberen nieuwe methodieken uit en passen succesvolle trajecten waar het kan in andere buurten toe. - Wij steken er wat van op in Rotterdam Zoals gezegd, in Rotterdam leren we van samenwerken. In die zin kan participatie in Rotterdam nooit mislukken, omdat we altijd tussentijds monitoren en bijsturen. En omdat elke samenwerking eindigt met een gezamenlijke evaluatie en verantwoording (over het resultaat) die beide het vertrekpunt vormen voor een nieuwe samenwerking. Daarbij komen we afspraken na in Rotterdam en maken het af in Rotterdam. - Het kan wel in Rotterdam Tegenover iedere dat kan niet staat een wat kan wel. Daarbij zijn er natuurlijk wel regels die de overheid moet handhaven. We denken mee met Rotterdammers die initiatief nemen, passen de geldende regels transparant en flexibel toe, zodat goede en gedragen ideeën in buurten gerealiseerd worden. Hier hebben we al positieve ervaring mee opgedaan bij de uitvoering van het stadsinitiatief. >> Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 12
Anne Boomsluiter > De nieuwe ambtenaar en ik De Rotterdamse ambtenaren, oude en nieuwe, trekken met deze normen in hun rugzak de buurten in, op zoek naar vragen, initiatieven, netwerken, samenwerkingen waar de overheid op kan aansluiten. Minder vanuit regels en geldstromen, meer vanuit een bescheiden betrokkenheid en professionaliteit. Het ambtenarenschap: hard werken, veel vallen en opstaan, soms toegejuicht, soms uitgejouwd. Vallen en opstaan Als je de zaken vanuit de regels van de leidraad bekijkt is het eigenlijk best simpel een nieuwe ambtenaar te zijn. Maar schijn bedriegt hier wel een beetje. Alles wat er goed en gracieus uitziet lijkt makkelijk maar is in de praktijk o zo moeilijk te bereiken. Denk aan al die Oranje schaatsers in Sotsji, dat liep soepel, appeltje - eitje en een volgende plak was binnen. Natuurlijk weten we allemaal dat daar jaren van harde training aan vooraf gaan. Zwaar, maar de moeite waard. Nou zo gaat het dus ook met het ambtenarenschap: hard werken, veel vallen en opstaan, soms toegejuicht, soms uitgejouwd. Het enige dat je niet mag missen in dit trainingstraject is plezier in je werk en vertrouwen in je zelf, daar hebben die schaatsers het ook steeds over. Als we met vertrouwen ons werk en de stad tegemoet treden krijgen we dat vertrouwen van de stad vanzelf weer terug. We zijn uiteraard trots op ons werk en dan is de stad ook trots op ons en kunnen we die uitgekauwde ambtenarengrappen naar de geschiedenisboeken verwijzen in het hoofdstuk jaren 90, dat ging heel anders dan nu. Nou is de term ambtenaar ook wel een rare, dat er grappen overgemaakt worden snap ik eigenlijk best. De ambtenarij is een beroepsgroep, ambtenaar een beroep. Dat zegt in feite niets, slechts enkel het soort bedrijf waar je werkt. Al staat daar tegenover dat er tal van organisaties zijn van diverse pluimage waar je je ambtenaar mag noemen. Het is meer een status; hij die voor de overheid werkt. Als we daar nou van maken; hij die voor de burger werkt. En als we dan daarbij realiseren dat alleen de beste mensen voor de burgers mogen werken dan is dat weer goed voor ons imago, trots en het verkrijgen van vertrouwen vanuit de stad. Moeten we alleen nog iets verzinnen op de vraag, wat is je beroep? Belangrijke aanwijzingen daarvoor zijn te vinden in een ieders functieomschrijving. En als de mensen dan zeggen, maar je bent toch een ambtenaar, dan luidt het repliek steevast: ja! Een nieuwe! Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 13
De Nieuwe Ambtenaar wil rugdekking Girolanda Costa Ramos De nieuwe ambtenaar mijn verwachting Mijn verwachtingen waren hoog. De Nieuwe Ambtenaar zal een verbeterde versie van de oude ambtenaar zijn, zoiets als Het Nieuwe Werken of de nieuwste Windows versie. Hier moet ik bij zijn en zodoende heb ik mijn beste beentje voor gezet. Ik ben: de uitvoerende ambtenaar, tussen-de-oude-en-nieuwe-generatie ambtenaar, de HBO er ambtenaar, de moeder-ambtenaar, de lerende ambtenaar, de Kaapverdische ambtenaar, de-verplichte-participatieversus-interne-motivatie-ambtenaar, de ik-woon-buiten-de-stad-ambtenaar. Met andere woorden ik heb nog wel wat stof om over te praten en het lijkt me ook heel leuk om te doen. De Nieuwe Ambtenaar gaat niet over een nieuw type overheidswerknemer. De Nieuwe Ambtenaar gaat over een ontwikkeling. Ontwikkeling Achteraf vind ik mijn eerste interpretatie van De Nieuw Ambtenaar minder geschikt. De Nieuwe Ambtenaar gaat namelijk niet over een nieuw type overheidswerknemer. De Nieuwe Ambtenaar gaat mijns inziens over een ontwikkeling. Een ontwikkeling zoals een mens in zijn verschillende levensfases zich ontwikkelt. De mens blijft een mens, je mag hem kind, volwassen of bejaard noemen. Hiermee heb je nog niks gezegd over zijn mentale en emotionele ontwikkeling. Emotie, wat beweegt ons... in verbinding tot andere mensen. Wonderbaarlijk greep deze leergang voor een belangrijk deel terug op ons eigen vermogen in verbinding te staan tot anderen. De vragen welke oordelen heb je en welke fases moet je doorlopen om een community te vormen vond ik intrigerend. Als ambtenaar dien je de stad. Hierin proberen we ons zo onafhankelijk en onpartijdig op te stellen. Maar uiteindelijk merk je dat je vermogen om echt goed te luisteren beperkt is. Je oordelen staan al klaar. En hoe ga je verbinding maken, hoe gaat een burger of instantie zich verbinden (kwetsbaar opstellen), als de vrager zichzelf niet kwetsbaar wilt opstellen? Zich verschuilt achter zijn ambtenaarsfunctie. Hierop ga ik verder onder het kopje de verleiding van ontbinding. Het verhaal van mijn Oma Ik woon nu al 30 jaar in Nederland. Ik ben (over)geïntegreerd en alleen mijn uiterlijk verklapt mijn migrant-zijn. Mijn oma heeft 15 kinderen gebaard op een droge berg die net zo goed Mars had kunnen zijn, in een huis dat net zo goed de koeienstal had kunnen zijn. Mijn moeder is als het vee van mijn opa opgegroeid. Blootgesteld aan de dorre hardheid van een ontwikkelingsland. Geen enkel kind van mijn oma heeft maar een seconde getwijfeld om naar Europa te vertrekken. Geen enkel kind heeft vandaag de dag een stabiel inkomen, waarmee je een huishoudelijke hulp kunt betalen... Misschien een enkel kleinkind? Twintig jaar later kom ik als landsvreemd kleinkind bij haar op bezoek. De berg is nog steeds >> Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 14
Girolanda Costa Ramos > De Nieuwe Ambtenaar wil rugdekking even droog. Misschien zelfs nog wel wat droger vanwege de klimaatveranderingen. Mijn opa & oma zijn oud en versleten. Oma hinkelt, krom in de rug, is tandloos en mager als een tak. Tot mijn grote verbazing is het buurvrouwtje van 40 jaar, dat 200 meter lager aan de berg woont, die zich over mijn grootouders ontfermd. Met al haar vermogen zorgt ze ervoor dat deze mensen elke dag hun eten opeten en gewassen worden. Maar waarom? Zij heeft geen enkel familieband met deze twee mensen. Tevens heeft ze het zelf druk genoeg met haar 4 schoolgerechtigde kinderen. Dit is het lokaal sociaal netwerk van mijn opa & oma. Deze achtergebleven buurvrouw voelt zich tot op elk bot en gewricht in haar rug verantwoordelijk om voor deze oude mensen te zorgen. Dit is wat je als sociaal mens moet doen. Dat zegt de kerk, dat zegt de staat, dat heb je van je eigen ouders geleerd. Maar ja wat moet je ook als er geen sociaal overheidsstelsel is waarop je als bejaarde kunt terugvallen? Ik verwonderde mij dat de leergang zoveel onderdelen had die mijn afdeling al trachtte uit te voeren. Een gevoel van trots steeg in eerste instantie bij mij op. De nieuwe overheid Er is geen geld meer voor de verzorgingsstaat. Willen we terug naar de nachtwakerstaat? Kunnen we überhaupt terug? Nee niet zonder revolutie of oorlog. En ook de beleidsmakers en budgethouders willen niet terug. De verzorgingsstaat vervult namelijk de voorwaarden van een veilig bestaan; van een ontwikkeld land. Ik ben niet verwonderd dat Obama een sociaal zorgstelsel probeert in te voeren. Je kunt toch niet als meest ontwikkelde land grote groepen mensen in erbarmelijke situaties laten leven. Dan ben je geen 1 ste wereldland meer maar een soort Brazilië. Aan de ene kant hele rijke stinkerds en aan de andere kant stinkende favelas. Uitvoering op de grens van overheidssysteem en burgerwaarde Ik verwonderde mij dat de leergang zoveel onderdelen had die mijn afdeling al trachtte uit te voeren. Een gevoel van trots steeg in eerste instantie bij mij op. Het besef kwam later dat deze leergang inging op normale menselijke waarden, op de behoefte van elke mens. Gehoord worden, je problemen erkend worden, zelfbeschikking over je leven, serieus onderdeel zijn van het groter maatschappelijk leven. Als ik naar mijn afdeling kijk, zie ik mensen werken die op een bepaald moment een studiekeuze en beroepskeuze gemaakt hebben om van sociaal nut te zijn voor een medemens. Onze persoonlijke missie. Pas wanneer de wet- en regelgeving, procedures erbij komen kijken ontstaat er afstand tot deze missie. Ontstaat er afstand in plaats van verbinding. Hoe krijgen we de missie in context van de juridische regelgeving? Zoals ik het zie is De Nieuwe Ambtenaar een persoon die weer totaler ingaat op die menselijke waarden, zonder zakken met geld open te trekken. Ik zit bij de uitvoering op een bijzondere plek. Namelijk precies op de grensovergang van het overheidssysteem en burgerwaarde. Ik kan naar beide kanten begrip creëren. Deze verwachting is er ook van beide kanten. Het zal dan ook niet verbazen dat de maatschap- >> Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 15
Girolanda Costa Ramos > De Nieuwe Ambtenaar wil rugdekking pelijke spanning precies op die grens het grootst is. Precies op die grens is het risico op onbegrip, ontbinding, overbelasting en teleurstelling groot. Het wordt mij duidelijk dat het gehele gemeenteapparaat zijn hoop heeft gevestigd op burgerkracht, om de sociale besparingen rond te krijgen. Ik wil waarschuwen dat wat we bij de burger willen halen ook in de gehele organisatie moet plaatsvinden: Verbinding en Kracht Alleen zo kan er in mijn ogen voldoende rugdekking ontstaan op de grens van overheid en burger. De verleiding van ontbinding Ik was bij een man op bezoek die nog net geen 60 jaar was. Hij was tot 2012 een goede kleine zelfstandig ondernemer als aannemer. Vandaag de dag zit het bovenste deel van zijn wervelkolom met schroeven en platen aan elkaar. Ik mocht het wel even van hem voelen. En ja hoor: een groot litteken van het hoofd tot net boven de schouders. Deze man heeft functie-uitval van armen en benen en dagelijks ondragelijke pijn. In zijn lijf is een morfinepomp ingebouwd, om zijn dagelijkse hoeveelheid pijnstillende drugs toe te dienen. Deze man vertelt mij: Ik heb een prachtige vrouw die alles voor mij doet; het huishouden, mij wassen en aankleden, zelf de technische taken in en om het huis doet zij, terwijl ik aannemer van beroep was. Ze is geweldig en ik weet zeker dat ze zo een gezonde vent kan krijgen, maar ik kan niet meer met haar vrijen. Mijn lichaam kan dat niet meer. Deze man vraagt een scootmobiel en een traplift aan, zodat hij met een beetje eer zijn vrouw kan ontlasten. Zodat zij ook wat tijd voor haarzelf heeft. Hier zit ik dan. Op de grens van het overheidssysteem en de menselijke waarde. Ik ben zijn hoop en ik ben het gezicht van de gemeente. Ik kan hem blij maken en misschien een stukje eigenwaarde teruggeven. Of ik kan zijn uitlaadklep zijn van al zijn emotionele frustratie en agressie. Hoe verleidelijk is het om mijn persoon buiten deze situatie te plaatsen en alleen de messenger te worden van de (financiële) overheid. Wij moeten besparen en jullie moeten het op eigen (burger)kracht doen. (punt!!!) Het vraagt flinke ballen om in verbinding te blijven met deze man en op een menselijke manier zijn kracht en die van zijn netwerk naar boven te krijgen. Op zodanige wijze dat hij er vrede mee heeft en dit zelfs een oplossing is voor hem. O ja... had ik trouwens al verteld dat hij de schuld geeft aan de allochtonen dat er bezuinigd moet worden? En had ik ook al verteld dat ik een werkvoorraad heb met een doorlooptijd groter dan acht weken... Zo en dan toch in verbinding blijven, relativeren, emoties benoemen, ruimte zoeken binnen de kaders en helpen. Mijn statement Mijn persoonlijke missie is mijn afdeling een sterke basis te geven in haar taak de Rotterdammer in hun kracht te zetten en talent te ontplooien. Dit heb ik als profiel in mijn CV staan. De wil om hiertoe te komen is aanwezig. >> Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 16
Girolanda Costa Ramos > De Nieuwe Ambtenaar wil rugdekking Daar waar wij de kracht van de burger willen stimuleren en openbaren ben ik van mening dat de gehele lijn van onze organisatie dit concept moet toepassen. Mijn mening is dat de uitvoering in een spanningsveld zit. Precies op dit punt zijn er goede mogelijkheden maar kan er ook veel kapot gemaakt worden (zowel bij burger als werknemer). Wat we bij de burger willen halen moet ook in de gehele organisatie plaatsvinden: Verbinding en Kracht. De uitvoering stimuleert burgerkracht, het management stimuleert uitvoeringskracht, het bestuur stimuleert managementkracht, de wethouder stimuleert bestuurskracht, de kamer stimuleert raadskracht en elk niveau houd verbinding met de lagere niveaus vast. Wat we bij de burger willen halen moet ook in de gehele organisatie plaatsvinden: Verbinding en Kracht Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 17
De nieuwe ambtenaar Tamara Domenici De leergang begon voor mij echt met de opdracht om eens naar buiten te gaan, een onverwacht gesprek aan te gaan. Na de middelbare school wilde ik zoveel mogelijk te weten komen over mijn achtergrond en daarom ging ik Italiaanse taal- en letterkunde studeren. Wat voor soort werk ik na mijn studie zou gaan doen, was wel het laatste wat me bezighield. Na mijn afstuderen vond ik gemakkelijk werk als docent Italiaans. Omdat ik les gaf in het volwassenenonderwijs, werkte ik vooral s avonds. Ik wilde graag overdag werken en ging op zoek naar een andere baan. Ik wilde mensen helpen en was goed in het eenvoudig uitleggen van ingewikkelde dingen. In de krant las ik dat een detacheringsbureau klantmanagers sociale zaken zocht. Het werk van een klantmanager leek me boeiend en afwisselend. Ingewikkelde wetgeving, maar ook veel klantcontact. Na een korte opleiding werd ik samen met mijn collega s in het diepe gegooid. Ik voerde meteen tientallen gesprekken met mensen waarbij ik mijn best deed om de ingewikkelde regels zo goed mogelijk uit te leggen. In de gemeente waar ik toen werkte lag de nadruk vooral op re-integratie. Mensen kregen productiewerk aangeboden in een fabriek en als ze weigerden werd hun uitkering opgeschort. Er werd weinig rekening gehouden met wat de mensen wilden of konden, en het aangeboden werk werd dan ook nogal eens geweigerd. Ik had het gevoel dat ik meer als politieagent aan het optreden was, dan dat ik mensen kon helpen. En keer op keer een slechtnieuwsgesprek voeren is niet leuk, hoe goed je het ook uitlegt. Wennen Toen ik een vacature zag voor een beleidsmedewerker armoedebeleid bij de gemeente Rotterdam, heb ik meteen gereageerd. Op beleidsniveau zou ik misschien meer voor elkaar krijgen dan in de uitvoering. Ik moest erg wennen aan mijn nieuwe functie. Er werd vooral over mensen gesproken, in plaats van met ze. Ik ging van elke dag praten met cliënten, naar hele dagen achter mijn computer zitten. Het enige contact met cliënten verliep via de cliëntenraad. Ik moest ook erg wennen aan de ambtelijke manier van doen. Alles verliep via ontelbare schijven en iedereen moest ergens iets van vinden. Inmiddels houd ik me bezig met andere beleidsterreinen, ouderen en mantelzorg. Toen ik hier net mee begon ging ik weer naar buiten, wilde alle spelers in het veld leren kennen. Maar zodra de drukte weer begon, wilde ik overzicht houden en richtte ik me weer meer en meer op interne zaken. Onverwacht gesprek De leergang nieuwe ambtenaar kwam op een moment waarop de veranderingen in de samenleving en de gevolgen daarvan steeds zichtbaarder werden. De leergang begon voor mij echt met de opdracht om eens naar buiten te gaan, een onverwacht gesprek aan te gaan. Ik besloot te gaan praten met de buurman van mijn moeder. Ik kwam hem af en toe tegen op de galerij als ik bij haar op bezoek ging. Ik wist dat hij jaren voor zijn zieke vrouw had gezorgd, maar vroeg daar eigenlijk nooit op door. Daar zal hij geen behoefte aan hebben, dacht ik dan. Toen ik hem uiteindelijk aansprak en hem vertelde over de opdracht, wilde hij graag met me in gesprek. Ik had vragen voorbereid, maar dat bleek helemaal niet nodig. Hij vertelde graag over zijn ervaringen, ook met de gemeente. Ik kwam tot nieuwe inzichten. >> Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 18
Tamara Domenici > De Nieuwe Ambtenaar Lotgenotencontact ontstaat vaak vanzelf, in de wachtkamer van het ziekenhuis bijvoorbeeld. In zijn geval was de gemeente helemaal niet nodig als regisseur. Wat me ook verraste is dat hij, na het overlijden van zijn vrouw, zijn ervaringen graag wilde delen en zich voor anderen in wilde zetten. Ook ging ik op bezoek bij een dagopvang voor dementerende ouderen. Er wordt wel eens getwijfeld over het nut van een kopje koffie drinken met elkaar en samen de krant lezen. Maar hier zag ik dat mensen er hun dagstructuur en hun sociale contacten aan ontlenen. En dat de signaleringsfunctie van de (vrijwillige) medewerkers van zo n dagopvang niet te onderschatten is. Op papier is dat toch anders dan wanneer je het met eigen ogen ziet. Mantelzorg in de praktijk Op de dag dat het thema luisteren werd behandeld, was ik niet aanwezig. Ik heb er wel over nagedacht en me gerealiseerd dat ik vaak niet onbevooroordeeld luister. Soms heb je van tevoren al een verhaal in je hoofd en is dat alles wat je hoort. Maar het werd pas echt toen ik zelf mantelzorger werd. Mijn vaders partner viel weg en ineens moest ik voor hem zorgen. Ook ging hij in het afgelopen half jaar erg achteruit. De leergang viel voor mij dus samen met een roerige periode, waarin veel veranderde. Niet alleen de grote veranderingen die in de samenleving gaande zijn, maar vooral ook de veranderingen in mijn eigen leven, die weer gevolgen hebben voor hoe ik in mijn werk sta. Voor mij is het nog zoeken naar een nieuwe modus. Ineens ben ik ervaringsdeskundige geworden op het gebied van mantelzorg. Ik ben nog zoekende naar hoe ik die ervaringen kan gebruiken om mijn werk beter te doen. De leergang was voor mij vooral een vorm van bewustwording. Ik ben erachter gekomen dat mijn valkuil is dat ik teveel intern gericht ben. Niet omdat ik het niet belangrijk vind wat er buiten gebeurt, maar omdat ik me door de dingen van alledag laat opslokken. In deze verwarrende tijd heeft de leergang me een duw in de goede richting gegeven door me ervan bewust te maken dat ik naar buiten moet blijven kijken. Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 19
De nieuwe ambtenaar Joke Drijfhout Op zondag word ik gebeld. Een sociaal ondernemer steekt van wal. In de stress. Ondertussen doe ik met een hand de was in de wasmachine alwaar mijn hand klem komt te zitten in het poederbakje. Woest trek ik mijn hand eruit, inclusief het bakje. Luister ik luister ik raast mijn eerste stem door mijn hoofd. De tweede volgt. Wat is dit? Heb ik nog een privé leven in het weekend of ben ik nu zo verweven met de stad dat ik vast ben komen te zitten in het zogeheten Rizoom? Ik ben zo gepreoccupeerd door mijn eigen gedachten dat ik totaal niet weet wat mijn gesprekspartner zegt. Deze stress heeft echter geen woorden nodig. Die vibreert vanzelf door de telefoon. Rizoom Ik besluit ter plekke mijn kernkwaliteit luisteren van mijn cv te schrappen. Vertwijfeld leg ik de telefoon neer. Ben ik nog wel geschikt voor dit werk? Wordt het niet tijd om op te stappen als ik de basis niet eens in de vingers heb echt luisteren. Want daar begint het toch allemaal mee. Ik duw mijn kinderen aan de kant voor zover het nog lukt met dat ene toch wel zeer grote puberkind inclusief vlassnor. Hoe heette hij ook alweer? Weg kinderen. Mamma gaat de stad zitten te beluisteren. Ontluisterd en ontdaan kruipen ze weer achter hun tablet en mobiele telefoon. Je ziet ze denken: wie is toch die vrouw die elke dag als een bezetene achter die laptop zit te mailen en in de avonduren niet meer thuis is? Waar blijf ik zelf En nu moet ik ook nog een essay schrijven, een Volkskeuken draaien, gasten uitnodigen en waar blijf ik eigenlijk zelf nog in dit geheel? Want dat is toch uiteindelijk het enige waar ik mee verder kan. Ik en de wijze waar op ik mij verhoudt tot die buitenwereld. En ondertussen probeer ik dat rottige bakje van mijn hand te duwen. Ik denk na over de sociaal ondernemer die vecht tegen de verstikkende regels van de overheid. Dat ben ik dus. Die overheid. En toch wordt mij zoveel vertrouwen gegund dat ik word geconsulteerd. Wat een vreemde spagaat. Wat een rare positie neem ik eigenlijk in. Ik bel terug. Met schuldgevoel. Ik begrijp haar struggle en stress. Ik luister verder naar haar beschrijving van de kronkelige paden van politieke en ambtelijke intriges. Het lukt me om niet mee te gaan in het kappen en hakken. Maar waar zit de kern van de energie en hoe zorg ik ervoor dat ze niet afhaakt. Waar houden we samen een pad open naar de mogelijkheden? Daar komen we uit. In de tussentijd valt als een waar mirakel het wasbakje van mijn handen. Het klettert op de grond en spat met poeder en al over mijn schoongewassen kleding. Gatver. Kan ik weer opnieuw beginnen. Zo voelt het waarschijnlijk. Een fractie van het energielek waar veel actieve bewoners in Rotterdam tegen aan lopen.. Zak geld in achterzak Ik spreek al jaren met ze: de milieuorganisaties, de bewonersgroepen, de klankbordgroepen, de sociaal ondernemers, de migrantengroepen, de vrouwengroepen, de religieuze groepen Altijd met een zak geld in mijn achterzak. Wat had ik toch veel vrienden. En wat heb ik eigenlijk nog te bieden nu? Nou valt het kennelijk best wel mee hoor. Vanuit het perspectief van de nieuwe ambtenaar ben ik de portal tot de logge overheid, een soort initiatievenmake- >> Deelnemers uit de leergang De Nieuwe Ambtenaar 20