BIJLAGE E: TOEZICHTSPROTOCOL ACTIVITEIT BOUWEN CONCEPT Toezichtprotocol activiteit bouwen Gemeente Zoetermeer 1
Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 1.1 Waarom een Toezichtprotocol... 3 1.2 Reikwijdte... 4 1.3 Juridisch kader... 4 1.4 Leeswijzer... 4 2 Het Toezichtprotocol... 5 2.1 Totstandkoming... 5 2.2 Matrix... 5 2.2.1 Diepgang van het toetsmoment 5 2.2.1 Tijdstip van controle 6 Bijlage: Bijlage I: Toezichtmatrix 2
1 Inleiding Voor u ligt het Toezichtprotocol activiteit bouwen van de gemeente Zoetermeer (hierna: Toezichtprotocol). Met het Toezichtprotocol sluit de gemeente aan bij het landelijk erkende Integraal Toezichtprotocol (itp). Het itp is "het" hulpmiddel om te komen tot en het uitvoeren van integraal, kwalitatief, meetbaar en efficiënt toezicht op naleving van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). In het Toezichtprotocol is de intensiteit van het bouwtoezicht 1 vastgelegd. 1.1 Waarom een Toezichtprotocol Het Toezichtprotocol helpt om te komen tot een programmatische, strategische uitoefening van het bouwtoezicht. Het Toezichtprotocol is een praktisch werkinstrument voor het toezicht tijdens de (ver)bouwfase, de gebruiksfase en de sloopfase van een gebouw. Kenmerkend voor het Toezichtprotocol is een keuze voor prioriteiten: belangrijke zaken krijgen veel aandacht en minder belangrijke minder. Daarnaast zij in het Besluit omgevingsrecht (Bor) kwaliteitseisen opgenomen. Deze eisen een programmatische, strategische en onderling op elkaar afgestemde uitvoering van het toezicht. Grondslag voor professionaliteit en kwaliteit binnen toezicht en handhaving op de Wabo is de zogenaamde Big8. Dit is een dubbele plan-do-check-act cyclus. Door het volgen van de BIG8 worden werkzaamheden doelmatig en planmatig uitgevoerd. Het Toezichtprotocol is het hulpmiddel om toezicht uit te voeren volgens deze Big8. De bovenste regelkring van de Big8 betreft beleidskeuzen, strategie, het opstellen van een uitvoeringsprogramma en beleidsevaluatie. De onderste regelkring van de BIG8 betreft het uitvoeringsprogramma en de professionele werkwijze, uitvoering en monitoring. Het Toezichtprotocol helpt, met behoud van de vrijheid voor lokale keuzes, aan al de elementen van de Big8 éénduidig invulling te geven. Kortom: Met het vaststellen van een Toezichtprotocol: Wordt er eenduidig, consequent, transparant en adequaat toezicht gehouden. Hierdoor wordt de veiligheid van bouwwerken verhoogd en gewaarborgd, alsmede het gezond en veilig gebruik ervan; Worden keuzes en prioriteiten gemotiveerd en bestuurlijk vastgelegd; Kan naar inwoners en ondernemers herleidbaar worden aangegeven hoe er toezicht wordt gehouden op hun bouwplannen. De overheid kan zich, gemotiveerd, beperken tot het houden van toezicht op die aspecten die zij het risicovolst acht en dus prioriteit wil geven. Dit kan, omdat de verantwoordelijkheid voor de naleving van de regelgeving sinds 2007 in de Woningwet expliciet bij de marktpartijen is neergelegd (zorgplicht Woningwet). Inwoners en ondernemers worden geacht op de hoogte te zijn van de weten regelgeving en hebben de primaire verantwoordelijkheid zich hieraan te houden. De opdrachtgever van een bouwproject is ervoor verantwoordelijk dat de bouwwerkzaamheden goed en veilig worden uitgevoerd. Een gebouw moet altijd voldoen aan de voorschriften die staan in het Bouwbesluit (artikel 2 Woningwet). De aanvrager van een vergunning is verantwoordelijk voor het indienen van een correcte aanvraag en het uitvoeren van de werkzaamheden conform de aanvraag. De eigen verantwoordelijkheid van de marktpartijen legitimeert de gemeente om zich te beperken tot het het houden van toezicht op die onderdelen van het Bouwbesluit die zij belangrijk acht (bijvoorbeeld i.v.m. gezondheid en veiligheid). 1 Bouwtoezicht heeft betrekking op het behouden van de bouwkwaliteit en het naleven van de bouwregelgeving op de bouwplaats en bebouwde omgeving (bouwhandhaving) 3
1.2 Reikwijdte Het Toezichtprotocol gaat uitsluitend over bouwtoezicht tijdens de (ver)bouwfase, de gebruiksfase en de sloopfase van een gebouw, exclusief het onderdeel brandveiligheid. Voor het onderdeel brandveiligheid stelt de Veiligheidsregio Haaglanden (hierna: VRH) een eigen protocol op getiteld Bouwbesluit op maat (Bom). 2 Deze wordt medio 2015 aan de gemeente aangeboden. Met bouwtoezicht wordt bedoeld het behouden van de bouwkwaliteit en het naleven van de bouwregelgeving op de bouwplaats en bebouwde omgeving (bouwhandhaving). Tijdens deze fases wordt het gebouw/het bouwwerk getoetst aan de voorschriften van het Bouwbesluit 2012 en andere aanvullende regelgeving. De afgelopen jaren mogen steeds meer gebouwen/bouwwerken vergunningsvrij gebouwd worden. Hiervoor hoeft dus geen vergunningsaanvraag ingediend te worden. Deze bouwwerken moeten echter wel aan de voorschriften uit het Bouwbesluit 2012 en aanvullende regelgeving voldoen. Omdat geen aanvraag wordt ingediend, kunnen deze bouwplannen niet vooraf getoetst worden. Controle hiervan vindt plaats in de toezichthoudende en handhavende sfeer. 1.3 Juridisch kader Hieronder volgt een korte toelichting op het Bouwbesluit 2012. Deze achtergrond informatie is gewenst om inzichtelijk te maken wat het juridisch kader van dit Toezichtprotocol is. Bouwbesluit 2012 Het Bouwbesluit 2012 is per 1 april 2012 in werking getreden. Hierin zijn een groot aantal bestaande voorschriften over het (ver)bouwen, gebruiken en slopen van gebouwen en andere bouwwerken samengevoegd. Het Bouwbesluit 2012 is in de plaats gekomen van het Bouwbesluit 2003, de daarbij behorende ministeriële regeling, het Gebruiksbesluit en een aantal voorschriften uit de gemeentelijke bouwverordening. Het nieuwe Bouwbesluit bevat ook enkele nieuwe voorschriften. De voorschriften worden gegeven met als doel veilige, gezonde, bruikbare, energiezuinige en voor het milieu zo min mogelijk belastende gebouwen/bouwwerken te realiseren. Met het Bouwbesluit 2012 is er voortaan één set technische voorschriften over het (ver)bouwen, gebruiken en slopen van gebouwen en andere bouwwerken (zoals tunnels, bruggen, overkappingen, schuttingen en straatmeubilair). Het Bouwbesluit 2012 is een Algemene Maatregel van bestuur (AmvB); de juridische basis is artikel 2 van de Woningwet. Tegelijk met het Bouwbesluit 2012 is een wijziging van de Woningwet in werking getreden. Hiermee zijn ook voorschriften over het gebruiken en slopen van bouwwerken (en het gebruiken van open erven en terreinen) onder de formele reikwijdte van artikel 2 van de Woningwet gebracht. Dit artikel vormt de wettelijke basis om ook technische en andere voorschriften over die onderwerpen in het nieuwe Bouwbesluit te geven, zoals voorschriften over het doen van een gebruiks- of een sloopmelding. Hoofdstuk 2 t/m 5 van het Bouwbesluit 2012 bevatten voorschriften over veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu. Deze voorschriften hebben betrekking op het (ver)bouwen van bouwwerken en op de staat van bestaande bouwwerken. Hoofdstuk 6 bevat voorschriften over installaties. In hoofdstuk 7 zijn voorschriften over het gebruik van bouwwerken, open erven en terreinen opgenomen. Hoofdstuk 8 bevat voorschriften over het slopen en over het uitvoeren van bouw- en sloopwerkzaamheden. Het Bouwbesluit 2012 maakt hierbij ook onderscheid naar de functie en /of functies van een bouwwerk. 1.4 Leeswijzer Zoals reeds in paragraaf 1.2 is aangegeven gaat Toezichtprotocol over het bouwtoezicht tijdens de (ver)bouwfase, de gebruiksfase en de sloopfase van een gebouw exclusief het onderdeel brandveiligheid. In het volgende hoofdstuk worden de totstandkoming en het gebruik van het Toezichtprotocol nader toegelicht. 2 Het definitieve VRH rapport Bouwbesluit op maat kan implicaties hebben voor de invulling van de matrix in dit Toezichtprotocol. 4
2 Het Toezichtprotocol 2.1 Totstandkoming Het Integraal Toezichtprotocol (itp) is een landelijke inspectiesystematiek voor toezicht en handhaving van de Wabo. Het itp is ontwikkeld door het ministerie van Infrastructuur en Milieu (voorheen VROM) en landelijke vakorganisaties voor toezicht en handhaving (Vereniging Bouw en Woning Toezicht Nederland, Platform milieuhandhaving grote gemeenten en Brandweer Nederland). Het itp is doorontwikkeld door gemeenten voor gemeenten. De content (inhoud van de protocollen) is ontwikkeld door verschillende medewerkers van diverse gemeenten en brandweerorganisaties. Voor de (ver)bouwfase, gebruiksfase en sloopfasen zijn op grond van praktijkervaring adequate niveaus vastgesteld voor het houden van toezicht. Dit gemiddelde referentieniveau is door de inspectie Leefomgeving en Transport (voorheen VROM inspectie) geaccepteerd als minimaal acceptabel koersniveau. Uiteraard is het aan het bestuur van een gemeente om op haar eigen verantwoordelijkheid af te wijken van dit adequate niveau. De gemeente heeft er voor gekozen om een eigen matrix op te stellen, gebaseerd op de voorschriften van het Bouwbesluit 2012 en het itp. Bij het invullen c.q. het toekennen van verschillende toetsniveaus in de Zoetermeerse matrix, is aansluiting gezocht bij de minimale landelijke toezichteisen zoals deze opgesteld zijn in de itp. Bij de opstelling van de Zoetermeerse matrix zijn een aantal afwijkingen ten opzichte van het itp gemaakt. De (gemotiveerde) afwijkingen ten opzicht van het itp staan in bijlage I. 2.2 Matrix Het itp bevat een totaallijst met de mogelijke controle elementen (onderwerpen) tijdens het toezicht op grond van de Wabo. De controle elementen zijn gebaseerd op de bekende uitvoeringsbesluiten; het Bouwbesluit 2012 en het activiteitenbesluit. De bijbehorende toezichtmatrix is een samenvatting van al deze controle elementen gegroepeerd per thema en bijvoorbeeld de soort gebouw. Dit toezichtprotocol en de bijbehorende toezichtmatrix maakt onderdeel uit van het VTH-beleid, Pionieren in de bebouwde omgeving 2015-2018 en is gebaseerd op de daaruit voortvloeiende prioriteiten. In deze matrix is enerzijds de diepgang per toetsmoment vastgelegd en anderzijds is aangegeven op welk moment een toezichtcontrole dient plaats te vinden. Zowel de diepgang van het toetsmoment als het moment waarop de toezichtcontrole moet plaatsvinden wordt hieronder nader toegelicht. De matrix, met hierin de toezichtniveaus die weergeven hoe intensief er toezicht gehouden wordt, is opgenomen in bijlage I. 2.2.1 Diepgang van het toetsmoment Diepgang Omschrijving Voorbeelden S Steekproef Afhankelijk van een vermoeden van niet voldoen aan de voorschriften kan op bepaalde aspecten een steekproef worden gehouden. Dit betreft dan vaak aspecten waar technische hulpmiddelen bij benodigd zijn 1 Visuele controle (Quick scan) Beoordeling op basis van kennis en inzicht van de bouwinspecteur. Hierbij wordt in principe niet nagemeten, gecontroleerd op materiaalniveau of op vereiste waarden. Het controleren van een gronddruk in een funderingssleuf of het uitvoeren van een geluidsmeting waarbij de geluidswering van de constructie word bepaald Vanaf de weg kan worden gezien of een dakkapel is geplaatst conform de tekening. Gekeken wordt of hier de afmetingen ruwweg overeenkomen en of de indeling en gebruikte 5
2 Beoordeling van hoofdlijnen 3 Beoordeling hoofdlijnen en kenmerkende details 4 Algehele controle van alle onderdelen Beoordeling op hoofdlijnen, op het oog en met eenvoudige hulpmiddelen worden elementaire controles uitgevoerd. Er worden alleen projectspecifieke tekeningen geraadpleegd. Bij twijfel vind raadpleging van detailtekeningen plaats. Beoordeling zoals bij diepgang 2 met daarbij meer oog voor maatvoering, materiaalkwaliteit, verankering, oplegging e.d. detailtekeningen worden geraadpleegd voor specifieke kwetsbare elementen Beoordeling op alle onderdelen van detailniveau. Op het oog en met de benodigde hulpmiddelen worden controles tot op detailniveau uitgevoerd. Alle projectspecifieke tekeningen en detailtekeningen worden geraadpleegd. materialen en kleuren in overeenstemming zijn met de verleende vergunning. Op algemeen constructief inzicht wordt de aangebrachte wapening gecontroleerd aan de hand van vragen is het juiste basisnet toegepast?, roept de verankeringslengte van de wapening gerelateerd aan de staafdiameter vragen op?. Daarnaast wordt er globaal gekeken naar afmetingen, isolatie e.d. Er wordt gekeken of op tekening vermelde isolatie wordt toegepast en of deze op de juiste wijze wordt aangebracht. Afmetingen en doorgangen worden nagemeten. Ieder contrustieonderdeel wordt gedetailleerd gecontroleerd. 2.2.2. Tijdsstip van controle Inspectiemoment Omschrijving A Vooroverlegpunt Het betreft hiet overleg met de uitvoerder voordat de bouw start. De inspecteur bezoekt de bouw of maakt voor de start een afspraak met de uitvoerder om de bouw en de uit te voeren controles tijdens de bouw af te stemmen. Ook betreft het hiet het uitzetten van de bouw. B Uitvoeringspunt Dit zijn controles tijdens de bouw, waarbij de uitvoerende partij niet hoeft te wachten op de inspecteur en hij ook niet hoeft aan te geven dat hij die activiteit wil uitvoeren. De inspecteur controleer tijdens de uitvoering verschillende aspecten. Een voorbeeld is de controle op de spouwinstallatie. Dit kan uitsluiten tijdens de uitvoering. Achteraf (als de buitenspouw is opgetrokken)is controle niet meer mogelijk. C Wachtpunt Bij een wachtpunt dient de uitvoerende partij op een inspectie van dat betreffende onderdeel te wachten. Bijvoorbeeld het storten van beton voor de fundering mag pas plaatsvinden als de inspecteur heeft gecontroleerd of de wapening op een juiste wijze is aangebracht, in verband met het plannen en de inzetbaarheid van de inspecteur is het aantal wachtpunten per bouw zeer beperkt gehouden. D Achterafpunt Hierbij vindt controle plaats als het onderdeel is afgerond of gereed is, met name in de afbouwfase zijn er veel achteraftoetsmomenten. Een voorbeeld is de ventilatie. Deze wordt gecontroleerd nadat alle roosters zijn geplaatst. 6
EINDCONTROLE EP-gerelateerde installaties verbrandingslucht / rook wering van vocht bescherming geluid van installaties bescherming geluid brandveiligheidsinstallaties vluchtmogelijkheden brandveiligheid ventilatie + spuicapaciteit hoogteverschil + vloerafscheiding Nuts voorzieningen gevelopeningen buitenblad gevel dak afwerking dak constructies constructie overige verdiepingen vloeren + balken 1e verd stempels / steigers wanden / kolommen beg grond begane grond vloer riolering funderingsconstructie fundering op palen fundering op staal uitgraven bouwput uitzetten bouw oriënteringsgesprek omschrijving toetsmoment : BIJLAGE I: TOETSMATRIX LEGENDA : Tijdstip : A Vooroverlegpunt B Uitvoeringspunt C Wachtpunt D Achterafpunt Nieuwbouw + verbouw BOUWFASEN : aanloop onderbouw bovenbouw gevel / dak afbouw zie werkinstructie : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 Diepgang : S Steekproef 1 Visuele controle (Quick Scan) 2 Beoordeling van hoofdlijnen 3 Beoordeling hoofdlijnen en kenmerkende details 4 Algehele controle van alle onderdelen Wonen cat. I dakkapel A1 DS DS DS D1 tel bezoek cat. I cat. I referentie cat. II <100.000 (eenvoudig) A1 B2 B2 B2 B2 BS D2 D2 D2 D2 D2 tel bezoek bezoek <100.000 (complex) A1 B2 BS B2 B2 B2 B1 BS B2 B2 B2 D2 D2 D2 D1 D2 D2 D2 tel bezoek bezoek bezoek 100.000-1.000.000 A3 B2 B1 B3 C3 C3 B1 B2 B3 B2 B3 BS/B3 B3 D2 D2 D2 D1 D3 D3 D3 D4 D3 D2 DS DS D3 D2 D2 tel bezoek bezoek bezoek bezoek bezoek cat. III >1.000.000 A3 B2 B1 B3 C3 C3 B1 B2 B3 B2 B3 BS/B3 B3 D2 D2 D2 D1 D3 D3 D3 D4 D3 D2 DS DS D3 D2 D2 bez bezoek bezoek bezoek bezoek bez bez bezoek bezoek bezoek Publiek cat. I <100.000 A3 B2 BS B2 B2 B2 B1 B2 B2 B2 D2 D1 D2 D2 D1 D2 D2 D2 D2 D2 D2 tel bezoek bezoek bezoek cat. II 100.000-1.000.000 A3 B2 B1 B3 C3 C3 B1 B2 B3 B2 B3 BS/B3 B3 D2 D2 D2 D1 D3 D3 D3 D4 D3 D2 DS DS D3 D2 D2 tel bezoek bezoek bezoek bezoek bezoek cat. III >1.000.000 A3 B2 B1 B3 C3 C3 B1 B2 B3 B2 B3 BS/B3 B3 D2 D2 D2 D1 D3 D3 D3 D4 D3 D2 DS DS D3 D2 D2 bez bezoek bezoek bezoek bezoek bez bez bezoek bezoek bezoek Bedrijf cat. I <100.000 A3 B2 BS B2 B2 B2 B1 B2 B2 B2 D2 D1 D2 D2 D1 D2 D2 D2 D2 D2 D2 tel bezoek bezoek bezoek cat. II 100.000-1.000.000 A3 B2 B1 B3 C3 C3 B1 B2 B3 B2 B3 BS/B3 B3 D2 D2 D2 D1 D3 D3 D3 D4 D3 D2 DS DS D3 D2 D2 tel bezoek bezoek bezoek bezoek bezoek cat. III >1.000.000 A3 B2 B1 B3 C3 C3 B1 B2 B3 B2 B3 BS/B3 B3 D2 D2 D2 D1 D3 D3 D3 D4 D3 D2 DS DS D3 D2 D2 bez bezoek bezoek bezoek bezoek bez bez bezoek bezoek bezoek integraal cat. II-III >100.000 A3 B2 B1 B3 C3 C3 B1 B2 B3 B2 B3 BS/B3 B3 D2 D2 D2 D1 D3 D3 D3 D4 D3 D2 DS DS D3 D2 D2 7
BB afd. 4.4, 6.12 en art. 1.16 en 1.25 BB afd. 5.1 en 5.2 Bb afd. 2.8 BB afd. 3.5 en 3.9 BB afd. 3.2 Bb afd. 3.3 en 3.4 BB afd. 6.5, art. 1.23 BB afd. 2.12, art. 6.24, 6.25 BB afd. 2.8, 2.9, 2.10, 2.11 BB afd. 3.6 en 3.7 BB afd. 2.3-2.6, 4.4-4.5, 5.1 BB afd. 6.2 en 6.3 BB afd. 2.3, 2.7, 2.15, 3.1, 3.5, 3.7, 5.1 BB afd. 2.1, 3.5, 5.1, 6.4 BB afd. 2.1, 3.5, 5.1, 6.4 Bb afd. 2.1, 2.2, Bb afd. 2.1, 2.2, Bb afd. 2.1, 2.2, Bb art. 1.23 en 8.2 Bb afd. 2.1, 2.2, 8.1 BB afd. 2.1, 2.2, 5.1 BB afd. 6.4 Bb afd. 2.1, 8.1 Bb afd. 2.1, 8.1 BB afd. 2.1 en art. 1.23 BB afd. 2.1, 5.2, 8.1 en art. 8.2, 8.7 BB art. 1.23 en art. 1.24 BB Hfdst 8, art. 1.23, art. 8.2, art 8.3 bez bezoek bezoek bezoek bezoek bez bez bezoek bezoek bezoek Overig cat. I+II+III A3 B2 BS B2 B2 B2 B1 B2 B2 B2 B2 BS/B2 B2 D1 D2 D2 D1 D2 D2 D2 D3 D2 D1 DS DS D2 D2 D1 Afdelingsnr(s) Bouwbesluit 2012 Verlaging t.o.v. itp Verhoging t.o.v. itp Onderdelen brandveiligheid i.s.m. VRH (gemotiveerde) afwijkingen t.o.v. itp Nr. Toetsmoment Toezichtniveau itp Toezichtniveau Afwijken omlaag/omhoog motivering Zoetermeer 1 Orienterings-gesprek Wonen categorie I <100.000 (eenvoudig) =A2 <100.000 (complex) = A3 A1 omlaag Vanwege het lage risico (en daardoor lage prioriteit) wordt volstaan met een (informeel) visuele controle. Indien de (feitelijke) situatie vraagt om een hoger niveau van toezicht wordt dit per geval bekeken. 8 Begane grond Wonen categorie I <100.000 (eenvoudig) =BS <100.000 (complex) = BS - omlaag Vanwege het lage risico (en daardoor lage prioriteit) kan deze steekproefsgewijze controle achterwege blijven. Publiek categorie 1 <100.000 (eenvoudig) =BS - omlaag 12 Constructie overige verdiepingen Bedrijf categorie 1 > 100.000 = BS - omlaag Alle onderdelen = B3 BS/B3 omlaag Per verdieping wordt er steeksproefgewijs 1 inhoudelijke controle uitgevoerd tussen assen en stramienen. 26 Verbrandings-lucht/rook In samenwerking met de VRH. Gemeente medewerkers worden in 2015 bijgeschoold waardoor er vanaf 2016 conform het itp toezicht wordt gehouden 27 EP-gerelateerde installaties Idem 28 Eindcontrole Op alle onderdelen conform itp. De brandmeldinstallaties worden gecontroleerd in samenwerking met de VRH. 8
9