Taalontwikkeling en communicatie bij het jonge kind Stephanie Gillebert, logopediste COS Antwerpen 19 maart 2012 Leren communiceren Van alle dingen die ik een kind moet leren, is communiceren één van de belangrijkste! greep krijgen op je omgeving, jezelf uitdrukken, in contact komen met anderen, kennis van de wereld verwerven. 1
De taalontwikkeling als multidimensioneel gebeuren (Zink & Smessaert, 2009) 19 maart 2012 Fasen in de taalontwikkeling Fasen in de taalontwikkeling Prelingale periode (0-1;0 jaar) Vroeglinguale periode (1;0-2;5 jaar) Differentiatiefase (2;5-5;0 jaar) Voltooiingsfase (> 5;0 jaar) Alle kinderen doorlopen min of meer deze fasen, maar op een verschillend tempo! Receptieve taalontwikkeling (taalbegrip) Expressieve taalontwikkeling (taalproductie) 2
Minimumspreeknormen van Goorhuis Brouwer, 2000 (1) 1 jaar: Veel en gevarieerd brabbelen met af en toe een herkenbaar woord (o.a. mama, dada) 1,5 jaar: 5-10 woordjes (vorm mag onvolledig zijn vb. toe ipv stoel) 2;0 jaar: Tweewoorduitingen(woordopbouw nog onvolledig) 3;0 jaar: Drie- tot vijfwoorduitingen Weinig grammaticale structuur 50 tot 75% verstaanbaar Minimumspreeknormen van Goorhuis Brouwer, 2000 (2) 4;0 jaar: Eenvoudige zinnen Problemen met meervouden en vervoegingen 75 à 90% verstaanbaar 5;0 jaar: Goed gevormde, ook samengestelde zinnen Goed verstaanbaar Indien het kind deze normen niet haalt reden voor doorverwijzing 3
Taalontwikkelingsproblemen Primaire taalontwikkelingsproblemen te verklaren vanuit het aangeboren taalvermogen van het kind Secundaire taalontwikkelingsproblemen te verklaren vanuit andere ontwikkelingsdomeinen (sensori-motorisch, cognitief, sociaal-emotioneel) Communicatieve ontwikkeling Taalontwikkeling moet gezien worden binnen de communicatieve ontwikkeling van het kind! Communicatie is het overbrengen van een boodschap van een zender naar een ontvanger via een of meerdere communicatievormen = multimodaliteit ( enkel praten). 4
Communicatieve ontwikkeling Taalontwikkeling moet gezien worden binnen de communicatieve ontwikkeling van het kind! Communicatie is het overbrengen van een boodschap van een zender naar een ontvanger via een of meerdere communicatievormen = multimodaliteit ( enkel praten) Voor het verschijnen van het eerste woord communiceert een kind al via lichaamstaal, gebaren, mimiek en geluiden. Willen (vb. reiken naar koelkast), weigeren (vb. fruitpap) Gevoelens uit te drukken (vb. huilen bij pijn) Vestigen van aandacht op iets (vb. wijzen naar iets) Communicatiemodel van Shane, aangepast door Verpoorten (1983) 19 maart 2012 5
Communiceren is meer dan spreken In ziekenhuizen komen hulpverleners in contact met kinderen die niet kunnen spreken vb. NAH, intubatie, canule, anderstaligen willen spreken vb. pijn, te slap, te moe, te ziek mogen spreken vb. stembandknobbels Het is niet omdat een kind niet spreekt dat het geen communicatiebehoefte heeft! Communiceren is basisrecht recht om te begrijpen wat er rondom hem gebeurt voorspelbaarheid, duidelijkheid, veiligheid recht om te communiceren met zijn/haar omgeving - Behoeftes uitdrukken vb. honger, dorst, toilet - Informatie geven vb. moe - Vragen stellen vb. ga ik pijn hebben? - 6
Communiceren is basisrecht Bevoorrechte taak als ouder en hulpverlener: helpen bij het begrijpen van de omgeving (voorspelbaarheid, duidelijkheid, veiligheid) begrijpen van hun communicatie, aandacht voor alle communicatievormen aanreiken van communicatiehulpmiddelen opdat ze zelf kunnen communiceren http://modem.kinsbergenvzw.be/ www.ikkkannietpraten.be 19 maart 2012 7
Meeneem boodschappen De taalontwikkeling is een onderdeel van de totale ontwikkeling van het kind. Communiceren is een basisrecht en is meer dan spreken alleen. Bedankt voor uw aandacht! Vragen: stephanie.gillebert@vzwkinsbergen.be 8